O‘zbekiston Respublikasining Iqtisodiy protsessual kodeksi qabul qilinganligi va uni sud amaliyotida qo‘llash borasida ba’zi muammoli masalalar kelib chiqayotganligi munosabati bilan, “Sudlar to‘g‘risida”gi Qonunning 17-moddasiga asosan O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi qaror qiladi:
I. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi va O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining quyidagi qarorlariga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritilsin:
1. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi va O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Sud hokimiyati to‘g‘risida” 1996-yil 20-dekabrdagi 1/60-sonli qarori:
1-bandining birinchi xatboshisidagi “xo‘jalik” degan so‘z “iqtisodiy, ma’muriy” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
3-bandining ikkinchi xatboshisi “yoxud O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti bilan kelishilgan holda Sudyalar oliy kengashi tomonidan tayinlanadi” degan so‘zlar bilan to‘ldirilsin;
“Tushuntirilsinki, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar sudlari, tumanlararo, tuman (shahar), harbiy sudlar yuqori turuvchi sudlarga faqat protsessual jihatdan bo‘ysunadi.
Barcha darajadagi sudlar sudyalari tegishli sud raislari va rais o‘rinbosarlariga faqat ishni tashkil etish masalalari bo‘yicha bo‘ysunadilar”;
beshinchi xatboshisidagi “Umumiy sudlar sudyalari” degan so‘zlar “Sudyalar” degan so‘z bilan almashtirilsin;
“10. “Sudlar to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining 11-moddasiga muvofiq sudlarning faoliyatini moddiy-texnika jihatidan va moliyaviy ta’minlash O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi huzuridagi Sudlar faoliyatini ta’minlash departamenti tomonidan amalga oshiriladi”;
12-bandining ikkinchi xatboshisidagi “yoki O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining” degan so‘zlar chiqarib tashlansin.
2. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “O‘zbekiston Respublikasining “Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatining shartnomaviy-huquqiy bazasi to‘g‘risida”gi Qonunini xo‘jalik sudlari amaliyotida qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2002-yil 4-martdagi 103-sonli qarori:
nomidagi, muqaddimasining ikkinchi xatboshisidagi, 1-bandidagi, 15-bandining birinchi xatboshisidagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“7. Shartnomada majburiyatni bajarish muddati ko‘rsatilmagan yoki muddat talab qilib olish payti bilan belgilangan bo‘lsa, u holda FK 242-moddasiga muvofiq, majburiyatni darhol bajarish vazifasi qonun, shartnoma yoki majburiyatning mohiyatidan anglashilmasa, qarzdor bunday majburiyatni kreditor talab qilgan kundan boshlab yetti kunlik muddat ichida bajarishi shart”;
o‘zbek tilidagi matni 16-bandidagi “va Oliy sud Plenumi va Oliy xo‘jalik sudi Plenumining 2000-yil 28-apreldagi “Tadbirkorlik faoliyati bilan bog‘liq qonunchilikni qo‘llash sud amaliyoti to‘g‘risida”gi 2/84-sonli qarorlari” degan so‘zlar “qarori” degan so‘z bilan almashtirilsin.
3. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Xo‘jalik sudining qonuniy kuchga kirgan hujjatlarini yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rishda O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksining qo‘llanishi haqida” 2003-yil 25-iyuldagi 111-sonli qarori:
“Qonuniy kuchga kirgan sud hujjatlarini yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rishda iqtisodiy protsessual qonun hujjatlarini qo‘llash bo‘yicha sud amaliyoti to‘g‘risida”;
muqaddimasidagi “Xo‘jalik sudlarining” degan so‘zlar “Iqtisodiy sudlarning” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
3-bandidagi, 4-bandining uchinchi xatboshisidagi, 5-bandining birinchi xatboshisidagi, 16-bandidagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“1. O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi) 328-moddasining birinchi qismiga binoan sud hujjatlarini yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rish to‘g‘risida ariza faqat ishda ishtirok etuvchi shaxslar yoki prokuror tomonidan berilishi mumkin. Ishda ishtirok etuvchi shaxslarning huquqiy vorislari (IPK 46-moddasi), shuningdek sud jarimasi solingan shaxslar (IPK 58, 69 va 98-moddalari) ham shunday huquqqa egadirlar.
Ishda ishtirok etishga jalb qilinmagan shaxslar, ularning qonuniy huquq va majburiyatlariga daxldor sud hujjatlari qabul qilingan taqdirda, shu asosda yangi ochilgan holatlar bo‘yicha ariza berishga haqli emas, bunday holatda ular faqat shu sud hujjatlariga nisbatan apellatsiya, kassatsiya va nazorat tartibida shikoyat berishlari mumkin. Bunday shaxslar yangi ochilgan holatlar bo‘yicha ariza bilan murojaat etganida arizani qabul qilish IPK 291-moddasi birinchi qismining 1-bandiga mos holda rad etiladi, agar ariza ish yuritishga qabul qilingan bo‘lsa, ariza bo‘yicha ish yuritish IPK 296-moddasi birinchi qismining 3-bandiga mos holda tugatiladi.
Iqtisodiy sudlar o‘zlari qabul qilgan sud hujjatlarini o‘z tashabbuslari bilan yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rishi mumkin emas”;
“2. IPKning 324-moddasida ko‘rsatilganidek, sudning hujjati yangi ochilgan holatlar bo‘yicha faqat u qonuniy kuchga kirganidan keyingina qayta ko‘rilishi mumkin. Bu qoida darhol ijro etiladigan sud hujjatlariga ham taalluqlidir.
Qonuniy kuchga kirmagan sud hujjatini yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rish haqida ariza bilan murojaat etilganda, arizani qabul qilish IPK 154-moddasi birinchi qismining 1-bandiga mos holda rad etiladi, agar ariza ish yuritishga qabul qilingan bo‘lsa, ariza bo‘yicha ish yuritish IPK 110-moddasining 1-bandiga mos holda tugatiladi.
Sudlarning e’tibori shunga qaratilsinki, sud hujjati qonuniy kuchga kirgandan so‘ng shunday ariza bilan qaytadan murojaat etish, arizani umumiy tartibda ko‘rib chiqishga to‘sqinlik qilmaydi”;
3-bandidagi “XPKning 204-moddasi 2-qismida” degan so‘zlar “IPKning 327-moddasida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
4-bandi ikkinchi xatboshisidagi “XPKning 204-moddasi 2-qismi” degan so‘zlar “IPK 327-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
5-bandi ikkinchi xatboshisidagi “XPKning 55-moddasiga” degan so‘zlar “IPKning 68-moddasiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“6. IPK 327-moddasining 2 va 3-bandlariga binoan ishda ishtirok etuvchi shaxsning yoxud uning vakilining yoki sudyaning jinoiy harakatlari, shuningdek guvohning bila turib yolg‘on guvohlik berganligi, ekspertning bila turib yolg‘on xulosa berganligi va tarjimonning bila turib noto‘g‘ri tarjima qilganligi, ular ishtirokida ko‘rilgan boshqa ishlarda emas, balki aynan ushbu ishni ko‘rishda sodir etilgan bo‘lsa, yangi ochilgan holatlar bo‘yicha ishni qayta ko‘rish uchun asos bo‘lishi mumkin. Ushbu bandlarda ko‘rsatilgan holatlar sudning qonuniy kuchga kirgan hukmi bilan tasdiqlangan bo‘lishi lozim. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat-protsessual kodeksining 84-moddasida belgilangan asoslar bo‘yicha shaxsning jinoyat sodir etilishida ayblilik to‘g‘risidagi masalani hal qilmay turib jinoyat ishini qo‘zg‘atish rad etilgan yoki jinoyat ishi tugatilgan taqdirda, iqtisodiy sudning hujjati IPK 327-moddasining 1-bandida nazarda tutilgan asos bo‘yicha qayta ko‘rib chiqilishi mumkin”;
“7. Boshqa ish bo‘yicha iqtisodiy sudning, fuqarolik ishlari bo‘yicha sudning, jinoyat ishlari bo‘yicha sudning yoki ma’muriy sudning yoxud boshqa organning hujjati bekor qilinganligi iqtisodiy sud hujjatini yangi ochilgan holat bo‘yicha qayta ko‘rish uchun asos bo‘lishi mumkin (IPK 327-moddasining 4-bandi), basharti, agar bekor qilingan hujjat iqtisodiy sudning qayta ko‘rib chiqilayotgan hujjatiga haqiqatan ham asos qilib olingan bo‘lsa”;
“8. Qonuniy kuchga kirgan sud hujjatini yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rish haqidagi ariza ushbu sud hujjatini qabul qilgan iqtisodiy sudga, agar sud hujjati apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat instansiyasi sudi tomonidan o‘zgartirilgan yoki bekor qilingan hamda yangi sud hujjati qabul qilingan bo‘lsa, ariza iqtisodiy sudning sud hujjati o‘zgartirilgan yoki yangi sud hujjati qabul qilingan instansiyasiga beriladi. Ushbu tartib buzilgan holda berilgan ariza IPK 331-moddasi birinchi qismining 1-bandiga mos holda qaytariladi. Agar ko‘rsatilgan holat ariza ish yuritishga qabul qilinganidan so‘ng aniqlansa, ariza bo‘yicha ish yuritish IPK 110-moddasining 1-bandiga mos holda tugatiladi.
IPK 328-moddasining birinchi — uchinchi qismlari, shuningdek 329-moddasi talablariga rioya etilgan holda berilgan qonuniy kuchga kirgan sud hujjatini yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rish haqidagi ariza ishni ko‘rish joyi va vaqti ko‘rsatilgan ajrim chiqarish yo‘li bilan ish yuritishga qabul qilinadi. IPK 328-moddasining birinchi qismida belgilangan ariza berishning bir oylik muddati protsessual muddat bo‘lib, agar ariza qayta ko‘rish uchun asos bo‘ladigan holatlar ochilgan kundan e’tiboran olti oydan kechiktirmay berilgan bo‘lsa va sud muddatni o‘tkazib yuborish sabablarini uzrli deb topsa, ushbu muddat tiklanishi mumkin.
O‘tkazib yuborilgan muddatni tiklashni rad etish haqida arizani qaytarish to‘g‘risidagi ajrimda ko‘rsatilishi lozim. Iltimosnoma qanoatlantirilgan va o‘tkazib yuborilgan muddat tiklanganda bu haqida qonuniy kuchga kirgan sud hujjatini yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rish to‘g‘risidagi arizani ish yuritishga qabul qilish to‘g‘risidagi ajrimda ko‘rsatiladi.
IPK 328-moddasining to‘rtinchi qismiga muvofiq sud hujjati qonuniy kuchga kirgan paytdan e’tiboran uch yil o‘tgach berilgan arizalar ko‘rib chiqilmaydi. Sud hujjati qonuniy kuchga kirgan paytdan e’tiboran uch yil o‘tgandan keyin berilgan arizani qabul qilish IPK 314-moddasining 2-bandiga asosan rad etiladi. Agar ko‘rsatilgan holat ariza ish yuritishga qabul qilinganidan keyin aniqlansa, IPK110-moddasining 1-bandiga mos holda ariza bo‘yicha ish yuritish tugatiladi”;
“11. Sudlar shuni alohida e’tiborga olishi lozimki, IPK 326-moddasining birinchi qismiga ko‘ra, sud hujjati yangi ochilgan holat bo‘yicha shu hujjatni qabul qilgan iqtisodiy sud tomonidan qayta ko‘riladi.
Birinchi instansiya sudining sud hujjatini, agar u apellatsiya, kassatsiya va nazorat instansiyalarida o‘zgartirilmagan yoki yangi qaror qabul qilinmagan bo‘lsa, faqat shu sud instansiyasi qayta ko‘rib chiqishga haqli. Basharti birinchi instansiya sudining sud hujjatlari o‘zgartirilgan yoki bekor qilingan bo‘lsa, yangi ochilgan holatlar bo‘yicha apellatsiya, kassatsiya va nazorat instansiyalarining qarorlari, ajrimlari IPK 326-moddasining ikkinchi qismiga binoan sud hujjatini o‘zgartirgan yoki bekor qilgan instansiya tomonidan qayta ko‘rib chiqiladi”;
“13. IPKning 332-moddasiga ko‘ra, qonuniy kuchga kirgan sud hujjatini yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rish to‘g‘risidagi arizani iqtisodiy sud ariza tushgan kundan boshlab bir oylik muddatda sud majlisida ko‘rib chiqadi. Arizachi va ishda ishtirok etuvchi boshqa shaxslar sud muhokamasining vaqti va joyi to‘g‘risida IPKning 127-moddasida nazarda tutilgan tartibda xabardor qilinadi.
Sudlarning e’tibori sud hujjatini yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rish haqidagi ariza bilan murojaat etgan shaxs arizasidan voz kechishi mumkinligiga qaratilsin.
Arizadan voz kechish qabul qilingan taqdirda sud IPK 110-moddasining 6-bandiga mos holda ariza bo‘yicha ish yuritishni tugatadi”;
“14. IPKning 333-moddasiga binoan iqtisodiy sud sud hujjatini yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rish haqidagi arizani ko‘rib chiqib, uni qanoatlantiradi va sud hujjatini bekor qiladi yoki arizani qanoatlantirishni rad etadi va bu haqda ajrim chiqaradi.
Qonuniy kuchga kirgan sud hujjatini yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rish to‘g‘risidagi arizani ko‘rib chiqish natijalari bo‘yicha chiqarilgan ajrim ustidan umumiy tartibda shikoyat (protest) berilishi mumkin. Qonuniy kuchga kirgan sud hujjatini yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rish to‘g‘risidagi arizani ko‘rib chiqish natijalari bo‘yicha apellatsiya yoki kassatsiya instansiyasi sudi tomonidan chiqarilgan ajrim ustidan nazorat shikoyati berilishi mumkin. Qonuniy kuchga kirgan sud hujjatini yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rish to‘g‘risidagi arizani ko‘rib chiqish natijalari bo‘yicha nazorat instansiyasi sudi tomonidan chiqarilgan ajrim ustidan nazorat tartibidagi shikoyat (protest) umumiy tartibda berilishi mumkin, O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Rayosatining ajrimlari bundan mustasno”;
“15. Shuni nazarda tutish lozimki, IPK 333-moddasining to‘rtinchi qismiga muvofiq sud hujjati yangi ochilgan holatlar bo‘yicha bekor qilingan taqdirda, ilgari o‘zi qabul qilgan sud hujjatini bekor qilgan sudning o‘zi ishni IPKda belgilangan umumiy tartibda ko‘radi. Bunday holatda ishni ko‘rishda IPKning tegishlicha birinchi, apellatsiya, kassatsiya va nazorat instansiyalari sudida ish yuritishni tartibga soladigan qoidalari qo‘llaniladi.
Yangi ochilgan holat bo‘yicha sud hujjati bekor qilingan taqdirda, iqtisodiy sud, imkoniyat mavjud bo‘lganda hamda ishda ishtirok etuvchi shaxslarning protsessual huquqlarini qat’iy ta’minlagan, ya’ni ularni sud majlisi vaqti va joyi haqida tegishli tartibda xabardor qilgan holda, dastlabki sud qarorini bekor qilish haqida ajrim chiqarilgandan so‘ng bevosita shu sud majlisida ishni mazmunan ko‘rib chiqishga haqlidir”.
4. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Qishloq xo‘jaligida qonuniylikni ta’minlash va yerdan foydalanishdagi suiiste’molchiliklarning oldini olishda xo‘jalik sudlarining rolini oshirish to‘g‘risida” 2004-yil 12-martdagi 115-sonli qarori:
nomidagi, muqaddimasining beshinchi — yettinchi xatboshilaridagi, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 va 10-bandlaridagi, 11-bandining birinchi, uchinchi xatboshilaridagi, 12, 13 va 15-bandlaridagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
ikkinchi xatboshisidagi “Xo‘jalik protsessual kodeksi 24-moddasining 11-bandiga muvofiq, xo‘jalik sudiga” degan so‘zlar “Ma’muriy sud ishlarini yuritish to‘g‘risidagi kodeksning 25-moddasiga muvofiq ma’muriy sudga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
11-bandining uchinchi xatboshisidagi “3-qismiga” degan so‘zlar “uchinchi qismiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“14. Iqtisodiy sudlar shuni e’tiborga olsinlarki, O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksi 330-moddasining 2-bandiga muvofiq qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqaruvchilar tayyorlov va xizmat ko‘rsatish tashkilotlariga nisbatan shartnoma majburiyatlarining bajarilmasligi yuzasidan beriladigan da’vo arizalari bo‘yicha, 16-bandiga muvofiq tuman qishloq va suv xo‘jaligi bo‘limlari qishloq xo‘jalik mahsulotlarini yetishtiruvchilar manfaatlarini ko‘zlab kiritiladigan da’vo arizalari bo‘yicha, 29-bandiga muvofiq O‘zbekiston fermer, dehqon xo‘jaliklari va tomorqa yer egalari kengashi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va tumanlar fermer, dehqon xo‘jaliklari va tomorqa yer egalari kengashlari fermer xo‘jaliklarining fermer, dehqon xo‘jaliklari va tomorqa yer egalari manfaatlarini ko‘zlab qilingan da’volar yuzasidan davlat bojini to‘lashdan ozod etilganlar”.
5. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Bankrotlik to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunini xo‘jalik sudlari tomonidan qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2006-yil 27-yanvardagi 142-sonli qarori:
“Bankrotlik to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini iqtisodiy sudlar tomonidan qo‘llashning ayrim masalalari haqida”;
“1. “Bankrotlik to‘g‘risida”gi Qonun barcha yuridik shaxslarga (budjet tashkilotlari bundan mustasno) va yakka tartibdagi tadbirkorlarga, shuningdek, agar pul majburiyatlari va majburiy to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik avvalgi tadbirkorlik faoliyatidan kelib chiqqan bo‘lsa, tadbirkor maqomini yo‘qotgan jismoniy shaxslarga nisbatan tatbiq etiladi”;
“2. O‘zbekiston Respublikasi Xususiylashtirilgan korxonalarga ko‘maklashish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasi, shuningdek uning hududiy organlarining (bundan buyon matnda bankrotlik to‘g‘risidagi ishlar bo‘yicha davlat organi deb yuritiladi) bankrotlik ishlari yuzasidan bergan arizalari va iltimosnomalari Qonunda belgilangan eng qisqa muddatlarda ko‘rib chiqilishi lozim.
Bankrotlik to‘g‘risidagi ishlar bo‘yicha davlat organi, shuningdek davlat soliq xizmati organi va prokurorning qarzdorni bankrot deb topish haqidagi arizalari iqtisodiy sudlar tomonidan davlat boji to‘lovisiz ish yuritishga qabul qilinadi. Iqtisodiy sud tomonidan ariza qanoatlantirilgan taqdirda davlat boji qarzdordan undiriladi.
Belgilangan tartibda va miqdorda pochta xarajatlari to‘langanligini tasdiqlovchi hujjatlar taqdim etilmagan bo‘lsa, ariza va unga ilova qilingan hujjatlar O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi) 155-moddasi birinchi qismining 5-bandiga asosan qaytariladi”;
3-bandidagi, 4-bandining uchinchi xatboshisidagi, 5-bandidagi, 8-bandining birinchi va ikkinchi xatboshilaridagi, 10-bandidagi, 11-bandining uchinchi xatboshisidagi, 12-bandining ikkinchi va uchinchi xatboshilaridagi, 13-bandining ikkinchi xatboshisidagi, 13.3-bandining birinchi, ikkinchi, oltinchi va yettinchi xatboshilaridagi, 15-bandining birinchi xatboshisidagi, 17-bandining birinchi va ikkinchi xatboshilaridagi, 19-bandining birinchi, ikkinchi, beshinchi, yettinchi va sakkizinchi xatboshilaridagi, 20-bandining ikkinchi xatboshisidagi, 21-bandining ikkinchi va beshinchi xatboshilaridagi, 22 — 25 va 27-bandlaridagi, 28-bandining birinchi va to‘rtinchi xatboshilaridagi, 30 va 32-bandlaridagi, 35-bandining ikkinchi va uchinchi xatboshilaridagi, 36, 40 — 43-bandlaridagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
4-bandining uchinchi xatboshisidagi “boqimandani” degan so‘z “soliq qarzini” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
5-bandidagi “umumiy yurisdiksiya” degan so‘zlar “fuqarolik ishlari bo‘yicha” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“6. Qonunning 10-moddasiga ko‘ra iqtisodiy sud qarzdorni bankrot deb topish to‘g‘risidagi arizani ish yuritish uchun qabul qilib olgan paytdan e’tiboran kreditorlar qarzdorga o‘z talablarini qondirish maqsadida yakka tartibda murojaat etishga haqli emas.
Agar bankrotlik to‘g‘risidagi ish qo‘zg‘atilgandan keyin qarzdorni bankrot deb topish to‘g‘risidagi ariza berilgunga qadar paydo bo‘lgan qarzni undirish haqida kreditordan iqtisodiy sudga da’vo arizasi kelib tushgan bo‘lsa, da’vo arizasini qabul qilish IPK 154-moddasi birinchi qismining 1-bandiga muvofiq rad etiladi.
Agar ko‘rsatilgan holatlar da’vo arizasi (ariza) ish yurituvga qabul qilingandan keyin aniqlansa, u holda da’vo arizasi IPK 107-moddasining 9-bandiga asosan ko‘rmasdan qoldiriladi”;
“7. Qonunda boshqacha qoida nazarda tutilgan bo‘lmasa, qarzdorni bankrot deb topish to‘g‘risidagi arizani qabul qilishda sudya qarzdor yuridik shaxsning eng kam oylik ish haqining besh yuz baravaridan, qarzdor — yakka tartibdagi tadbirkorning yoki yakka tartibdagi tadbirkor maqomini yo‘qotgan jismoniy shaxsning esa eng kam oylik ish haqining o‘ttiz baravaridan kam bo‘lmagan miqdorda jami qarzi mavjudligini va bu majburiyatlar yuzaga kelgan kundan e’tiboran uch oy davomida bajarilmaganligini tasdiqlovchi hujjatlarni tekshirishi zarur. Agar bunday hujjatlar taqdim etilmagan bo‘lsa, arizani qabul qilish Qonun 45-moddasining beshinchi qismi va IPK 154-moddasi birinchi qismining 1-bandiga asosan rad etiladi”;
8-bandining to‘rtinchi xatboshisi “yakka tartibdagi tadbirkorning” degan so‘zlardan keyin “yoki yakka tartibdagi tadbirkor maqomini yo‘qotgan jismoniy shaxsning” degan so‘zlar bilan to‘ldirilsin;
11-bandining ikkinchi xatboshisidagi “Oliy xo‘jalik sudiga” degan so‘zlar “Oliy sudiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
12-bandining birinchi xatboshisi “yakka tartibdagi tadbirkorlar” degan so‘zlardan keyin “va yakka tartibdagi tadbirkor maqomini yo‘qotgan jismoniy shaxslar” degan so‘zlar bilan to‘ldirilsin;
13-bandining ikkinchi xatboshisidagi “XPKning 152-moddasi” degan so‘zlar “IPKning 200-moddasi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“16. Qonun 19-moddasining birinchi qismiga asosan bankrotlik taomilini amalga oshirishda sud boshqaruvchisi tomonidan iqtisodiy sudga beriladigan da’vo arizalari va arizalar oldindan davlat boji hamda pochta xarajatlari to‘lanmasdan qabul qilinadi”;
20-bandining birinchi xatboshisidagi “XPKning 82 va 83-moddalarida” degan so‘zlar “IPKning 101 va 102-moddalarida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
21-bandining birinchi va ikkinchi xatboshilaridagi, 22 va 26-bandlaridagi “XPK” degan so‘z “IPK” degan so‘z bilan almashtirilsin;
23-bandi “soxta bankrotlik aniqlanganda” degan so‘zlardan keyin “va Qonunda nazarda tutilgan boshqa hollarda” degan so‘zlar bilan to‘ldirilsin;
24-bandining uchinchi xatboshisidagi “XPK 86-moddasining” degan so‘zlar “IPK 110-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
29-bandining birinchi xatboshisi “qarzdorga nisbatan kuzatuv va (yoki) sud sanatsiyasi joriy qilinganidan keyin vujudga kelgan pul majburiyatlari va (yoki) majburiy to‘lovlar bundan mustasno”degan so‘zlar bilan to‘ldirilsin;
“34. Shaharni tashkil etuvchi va ularga tenglashtirilgan korxonalarni bankrot deb topish to‘g‘risidagi ishlarni ko‘rishda iqtisodiy sudlar O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2015-yil 30-apreldagi 107-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Korxonalarni shaharni tashkil etuvchi korxonalar va ularga tenglashtirilgan korxonalar jumlasiga kiritish tartibi to‘g‘risida”gi nizomga rioya qilishlari lozim”;
uchinchi xatboshisi “yakka tartibdagi tadbirkorning yoki” degan so‘zlardan keyin “yakka tartibdagi tadbirkor maqomini yo‘qotgan jismoniy shaxsning yoxud” degan so‘zlar bilan to‘ldirilsin;
to‘rtinchi xatboshisidagi “sud ijrochisining” degan so‘zlar “davlat ijrochisining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“37. Qarzdor — yakka tartibdagi tadbirkor yoki yakka tartibdagi tadbirkor maqomini yo‘qotgan jismoniy shaxs kreditorlarining barcha talablari to‘liq qanoatlantirilgandan va hisob-kitoblar tugagandan keyin iqtisodiy sud tugatishga doir ish yuritish tamomlanganligi haqida ajrim chiqaradi.
Qarzdor — yakka tartibdagi tadbirkorning yoki yakka tartibdagi tadbirkor maqomini yo‘qotgan jismoniy shaxsning barcha kreditorlar talablarini qanoatlantirish uchun mol-mulki yetarli bo‘lmagan hollarda, davlat ijrochisi “Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining 37 va 39-moddalarida belgilangan qoidalarga muvofiq undiruvni qarzdorning mol-mulkiga qaratish haqidagi ijro varaqasini iqtisodiy sudga qaytaradi. Iqtisodiy sud ijro varaqasini qaytarish haqidagi hujjatlarni ko‘rib chiqqandan keyin tugatishga doir ish yuritish tamomlanganligi to‘g‘risida ajrim chiqaradi.
Agar Qonun 181-moddasining ikkinchi qismiga muvofiq tugatish boshqaruvchisi tayinlangan bo‘lsa, u holda tugatishga doir ish yuritish Qonunning 142 va 144-moddalarida belgilangan qoidalar bo‘yicha tamomlanadi”;
“Aks holda qarzdorning mol-mulkini bankka o‘tkazish haqidagi bankning arizasini qanoatlantirish rad etiladi”;
39-bandi “yakka tartibdagi tadbirkorning” degan so‘zlardan keyin “yakka tartibdagi tadbirkor maqomini yo‘qotgan jismoniy shaxsning” degan so‘zlar bilan to‘ldirilsin;
41-bandidagi “XPK 128-moddasining” degan so‘zlar “IPK 168-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
6. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Sudning hal qiluv qarori to‘g‘risida” 2007-yil 15-iyundagi 161-sonli qarori:
o‘zbek tilidagi matni muqaddimasidagi “Xo‘jalik sudlari”, “xo‘jalik protsessual” degan so‘zlar tegishincha “Iqtisodiy sudlar”, “iqtisodiy protsessual” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“1. Iqtisodiy sudlarning (bundan buyon matnda sudlar deb yuritiladi) e’tibori qarorning odil sudlovning konstitutsiyaviy asoslarini amalga oshiradigan va O‘zbekiston Respublikasi nomidan qabul qilinadigan hujjat sifatida qonuniy va asoslantirilgan bo‘lishi haqidagi O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksining (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi) 18-bobi talablariga so‘zsiz va qat’iy rioya etilishi shart ekanligiga qaratilsin.
Sud tomonidan qabul qilingan qaror moddiy va protsessual huquq normalari bilan to‘liq mos kelishi, ish hujjatlari va sud aniqlagan holatlarga muvofiq bo‘lishi kerak. Qayd etilgan talablarga rioya etmaslik IPKning 279, 302 va 322-moddalariga muvofiq qarorning bekor qilinishi yoki o‘zgartirilishi uchun asos bo‘lishi mumkin.
Sud tomonidan IPKning 177-moddasida nazarda tutilgan barcha masalalarni hal etmaydigan, yuzaki, asoslantirilmagan qarorlarning qabul qilinishi mumkin emas”;
2-bandining ikkinchi xatboshisidagi “XPKning 12-moddasi” degan so‘zlar “IPKning 13-moddasi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
ikkinchi xatboshisidagi “XPKning 56 — 62-moddalari” degan so‘zlar “IPKning 69 — 75-moddalari” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
uchinchi xatboshisi “ekspertlarning xulosalari,” degan so‘zlardan keyin “mutaxassislarning maslahati (tushuntirishi),” degan so‘zlar bilan to‘ldirilsin;
birinchi xatboshisidagi “XPKning 138-moddasida” degan so‘zlar “IPKning 179-moddasida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
oltinchi xatboshisidagi “shuningdek O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumi qarorlari” degan so‘zlar chiqarib tashlansin;
6-bandidagi “XPKning 41 va 42-moddalariga” degan so‘zlar “IPKning 47 va 48-moddalariga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
yettinchi xatboshisidagi “XPKning 140-moddasida” degan so‘zlar “IPKning 182-moddasida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
10-bandidagi “XPKning 217-moddasida” degan so‘zlar “IPKning 342-moddasida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“11. Sud tomonidan qabul qilingan qaror sudya tomonidan yozma ravishda bayon qilinishi hamda qo‘lda yozilishi yoki mashinkada, kompyuterda yoxud boshqa elektron uskunada terilgan bo‘lishi mumkinligi inobatga olinishi lozim. Qaror sudya tomonidan imzolanadi va shundan keyin ish muhokamasi tugagan mazkur majlisda ishda ishtirok etuvchi shaxslarga e’lon qilinadi. Ushbu tartibga rioya qilish qarorning faqat xulosa qismi e’lon qilingan holatda ham majburiydir. Ayni vaqtda raislik qiluvchi ishda ishtirok etuvchi shaxslar asoslantirilgan qaror bilan qachon tanishishlari mumkinligini e’lon qiladi. Qonun hujjatlarida yozma shaklda tuzilishi belgilangan bo‘lib, og‘zaki e’lon qilingan xulosa yoki yozma shaklda tuzilgan bo‘lib, sudyaning imzosi mavjud bo‘lmagan xulosa qaror hisoblanmaydi.
Ishda ishtirok etuvchi shaxslar va iqtisodiy sudlov ish yurituvi boshqa ishtirokchilarining tushuntirishlari qarorda uchinchi shaxs nomidan keltiriladi.
“12. Qaror sud tarkibi o‘zgarmagan holda, iqtisodiy sud ish yurituvi va sud muhokamasi tamoyillariga qat’iy rioya etilgan shartlarda qabul qilinadi.
Qaror faqat sud muhokamasida qatnashgan sudya tomonidan qabul qilinishi mumkin. Ishni ko‘rish jarayonida sudyani almashtirish zarurati tug‘ilganda sud muhokamasi boshidan boshlanadi.
Ishni ko‘rishda qatnashgan sudya tomonidan imzolanmagan yoki ishni ko‘rishda qatnashmagan sudya tomonidan imzolangan qaror bekor qilinishi lozim”;
birinchi xatboshisidagi “XPK 149-moddasining” degan so‘zlar “IPK 189-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
14-bandining birinchi xatboshisidagi “XPKning 150-moddasiga” degan so‘zlar “IPKning 190-moddasiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“16. Ushbu Plenum qarorining tushuntirishlari nafaqat birinchi instansiya sudi tomonidan qaror qabul qilishda, balki IPKning 34, 35 va 36-boblarida nazarda tutilgan xususiyatlarni hisobga olgan holda apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat shikoyati (protesti)ni ko‘rish natijalari bo‘yicha qaror qabul qilishda ham majburiy hisoblanadi. Bunda faqat muayyan sud instansiyasi uchun belgilangan talab aynan shu instansiyada qo‘llaniladi”.
7. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Majburiyatlarni bajarmaganlik yoki lozim darajada bajarmaganlik uchun mulkiy javobgarlik to‘g‘risidagi fuqarolik qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2007-yil 15-iyundagi 163-sonli qarori muqaddimasidagi, 1-bandidagi va 6-bandining birinchi xatboshisidagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
8. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Xo‘jalik sudining xususiy ajrimi to‘g‘risida” 2007-yil 28-dekabrdagi 172-sonli qarori:
nomidagi, 1-bandining birinchi xatboshisidagi, 2-bandining ikkinchi xatboshisidagi, 4-bandining birinchi va ikkinchi xatboshilaridagi, 6-bandining uchinchi xatboshisidagi, 6.2-bandining birinchi xatboshisidagi, o‘zbek tilidagi matnining 7-bandidagi, 8-8.1-bandlaridagi, 8.2-bandining ikkinchi va oltinchi xatboshilaridagi, 8.3-bandidagi, 8.4-bandining uchinchi xatboshisidagi, 8.5-bandining ikkinchi xatboshisidagi, 8.6-bandining birinchi xatboshisidagi, 8.10-bandining birinchi va ikkinchi xatboshilaridagi, 8.11, 8.12, 8.13, 8.14 va 9-bandlaridagi, 10-bandining birinchi xatboshisidagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
muqaddimasidagi “Xo‘jalik sudlari” degan so‘zlar “Iqtisodiy sudlar” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
1-bandining birinchi xatboshisidagi “O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksining (bundan buyon matnda XPK deb yuritiladi) 3-moddasiga” degan so‘zlar “O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksining (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi) 2-moddasiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“IPK 200-moddasining birinchi qismiga muvofiq iqtisodiy sud nizoni ko‘rish vaqtida davlat organining yoki boshqa organning, yuridik shaxsning, mansabdor shaxsning yoki fuqaroning faoliyatida qonun hujjatlari buzilganligini aniqlagan taqdirda, xususiy ajrim chiqarishga haqlidir”;
“— iqtisodiy nizolarni ko‘rish jarayonida jinoyat alomatlari aniqlangan holatlarda xo‘jalik yurituvchi subyektlarning mansabdor shaxslariga nisbatan jinoyat ishi qo‘zg‘atish to‘g‘risidagi masalani hal etish uchun prokurorga xabar berish”;
“IPK 15-moddasining birinchi qismiga muvofiq iqtisodiy sud hal qiluv qarori, ajrim, qaror, sud buyrug‘i shaklidagi sud hujjatlarini qabul qiladi. Sudlar xususiy ajrim ajrimlarning turlaridan biri hisoblanishi hamda unga ushbu modda birinchi qismining sud hujjatlari barcha davlat organlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, boshqa organlar, jamoat birlashmalari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, mansabdor shaxslar va fuqarolar uchun majburiyligi haqidagi qoida tatbiq etilishini inobatga olishlari lozim”;
8.6-bandining birinchi xatboshisidagi, 8.10-bandining birinchi xatboshisidagi, 8.11-bandidagi, 10-bandining birinchi xatboshisidagi va 10.1-bandidagi “XPK” degan so‘z “IPK” degan so‘z bilan almashtirilsin;
9-bandidagi “XPK 152-moddasining to‘rtinchi qismiga” degan so‘zlar “IPK 200-moddasining beshinchi qismiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
10.2-bandidagi “XPKning 152-moddasi” degan so‘zlar “IPKning 200-moddasi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
10.3-bandidagi “XPKning 151-moddasi” degan so‘zlar “IPKning 195 va 196-moddalari” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
9. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Tegishli darajada sifatli bo‘lmagan mahsulot (tovar)larni yetkazib berish bilan bog‘liq bo‘lgan nizolarni hal qilish tartibi to‘g‘risida” 2007-yil 28-dekabrdagi 174-sonli qarori:
“Sifati tegishli darajada bo‘lmagan mahsulot (tovar)larni yetkazib berish bilan bog‘liq nizolarni hal etish bo‘yicha sud amaliyoti to‘g‘risida”;
“1. Sifati tegishli darajada bo‘lmagan mahsulot (tovar)larni yetkazib berish bilan bog‘liq bo‘lgan nizolarni hal qilishda iqtisodiy sudlar O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi (bundan buyon matnda FK deb yuritiladi), O‘zbekiston Respublikasining Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi), “Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatining shartnomaviy-huquqiy bazasi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni (bundan buyon matnda Qonun deb yuritiladi) va boshqa qonun hujjatlarini qo‘llashi lozim”;
birinchi xatboshisining birinchi kichik xatboshisidagi “XPKning 114-moddasida” degan so‘zlar “IPKning 151-moddasida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“— oluvchi — korxona jamoatchilik vakiliga yoki boshqa korxona vakiliga berilgan guvohnoma Ishlab chiqarish-texnik maqsadlarga mo‘ljallangan mahsulotlar va xalq iste’moli tovarlarini sifati bo‘yicha qabul qilish tartibi to‘g‘risidagi Yo‘riqnomaga mos holda berilgan bo‘lib, agar u mahsulot (tovar)larni qabul qilib olishda qatnashgan va shartnoma shartlariga ko‘ra mahsulot (tovar)ni qabul qilib olish ham mazkur Yo‘riqnomaga muvofiq amalga oshirilishi lozim bo‘lsa”;
o‘zbek tilidagi matni 11-bandining ikkinchi xatboshisidagi, 17-bandidagi “xo‘jalik sudi”, “xo‘jalik sudining” degan so‘zlar tegishincha “iqtisodiy sud”, “iqtisodiy sudning” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
10. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Tovarlarni tanlab olmaslik bilan bog‘liq nizolarni hal qilishning ayrim masalalari to‘g‘risida” 2007-yil 28-dekabrdagi 175-sonli qarori 1-bandidagi va 6-bandining birinchi xatboshisidagi “xo‘jalik sudlari” degan so‘zlar “iqtisodiy sudlar” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
11. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Xo‘jalik sudlari tomonidan davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2008-yil 18-apreldagi 180-sonli qarori:
nomidagi, 1-bandining birinchi xatboshisidagi, 2-3, 4.2-bandlaridagi, 4.3-bandining ikkinchi xatboshisidagi, 5-bandning birinchi xatboshisidagi, 6, 7.4, 7.5-bandlaridagi, 8-bandining uchinchi xatboshisidagi, 11-bandining uchinchi xatboshisidagi, 12.3-bandidagi, 21.2-bandining ikkinchi xatboshisidagi, 21.4-bandidagi, 22-bandining ikkinchi va uchinchi xatboshilaridagi, 24-bandining birinchi va ikkinchi xatboshilaridagi, 25-bandidagi, 26.1-bandining birinchi xatboshisidagi, 26.6-bandining birinchi xatboshisidagi, 28-bandidagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
muqaddimasidagi “xo‘jalik sudlari” degan so‘zlar “iqtisodiy sudlar” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
1-bandining ikkinchi xatboshisidagi “O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksi (bundan buyon matnda XPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar “O‘zbekiston Respublikasining Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“IPK 311-moddasining beshinchi qismiga ko‘ra, nazorat shikoyatiga belgilangan tartibda va miqdorda davlat boji hamda pochta xarajatlari to‘langanligini tasdiqlovchi hujjatlar ham ilova qilinishi kerak”;
“Shuningdek, davlat boji da’vo miqdorini ko‘paytirish, sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizalardan va iqtisodiy sudlar tomonidan hujjatlarning nusxalarini berganlik uchun ham undiriladi”;
“4. IPK 149-moddasi ikkinchi qismining 3-bandiga muvofiq, agar da’vo baholanishi lozim bo‘lsa, da’vo arizasida da’voning bahosi ko‘rsatilishi kerak. Da’vo bahosining ko‘rsatilishi davlat boji to‘g‘ri to‘langanligini tekshirish uchun zarur, chunki belgilangan tartibda va miqdorda davlat boji to‘lanmaganda, iqtisodiy sud IPK 155-moddasi birinchi qismining 6-bandiga muvofiq da’vo arizasini qaytaradi, davlat bojini to‘lashni kechiktirish, bo‘lib-bo‘lib to‘lash uchun ruxsat berish to‘g‘risidagi iltimosnoma qanoatlantirilgan hollar bundan mustasno”;
birinchi xatboshisidagi “XPK 115-moddasining birinchi qismiga” degan so‘zlar “IPK 149-moddasining beshinchi qismiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
ikkinchi xatboshisidagi “XPKning 33-moddasiga” degan so‘zlar “IPKning 39-moddasiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
4.4-bandidagi “XPK 92-moddasining” degan so‘zlar “IPK 114-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
4.5-bandidagi “XPK 37-moddasining” degan so‘zlar “IPK 44-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“4.6. Agar apellatsiya, kassatsiya va nazorat shikoyatlari berilganda sud hujjatining faqat undirish yoki undirishni rad etish qismi shikoyat qilinayotgan bo‘lsa, davlat boji nizolashilayotgan summadan kelib chiqib hisoblanadi.
Sud hujjatining faqatgina davlat bojiga oid qismi shikoyat qilingan taqdirda, davlat boji to‘lanmaydi. Bunda sudlarning e’tibori apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat shikoyatini ko‘rib chiqish natijalari bo‘yicha nizolashilayotgan sud hujjatining davlat bojidan tashqari qismi o‘zgartirilgan yoki bekor qilinganda, davlat bojini undirish masalasi IPKda nazarda tutilgan umumiy tartibda hal qilinishiga qaratilsin”;
4.7-bandining birinchi xatboshisidagi “XPK 106-moddasiga” degan so‘zlar “IPKning 139-moddasiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
6-bandidagi “(XPK 120-moddasining ikkinchi qismi)” degan so‘zlar “(IPKning 160-moddasi)” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“7. Qonunda belgilangan hollarda va asoslarda iqtisodiy sud da’vogarning arizasiga ko‘ra, uning mulkiy ahvoliga qarab, davlat bojini to‘lashni kechiktirishga yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash uchun ruxsat berishga haqli. Jumladan, SK 337-moddasining yigirma oltinchi qismiga ko‘ra, pul mablag‘lari mavjud bo‘lmagan, bu xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan tasdiqlangan taqdirda, tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi yuridik va jismoniy shaxslarga sudning ajrimiga ko‘ra, davlat bojini kechiktirib to‘lashga ruxsat berilishi mumkin. Shuni nazarda tutish kerakki, iqtisodiy sud ushbu shaxslar apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat shikoyati bilan murojaat qilganda ham davlat bojini to‘lashni kechiktirish yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash uchun ruxsat berishga haqli”;
“7.1. Davlat boji to‘lashni kechiktirish yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash uchun ruxsat berish manfaatdor tarafning yozma iltimosnomasi bo‘yicha amalga oshiriladi. Iltimosnoma da’vo arizasida (arizada), apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat shikoyatida yoxud alohida arizada bayon etilishi mumkin.
Da’vo arizasi (ariza), apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat shikoyati bilan murojaat qilingunga qadar davlat boji to‘lashni kechiktirish yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash to‘g‘risidagi iltimosnoma iqtisodiy sud tomonidan qabul qilinmaydi.
Iltimosnomada da’vo arizasi (ariza), apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat shikoyatini berishda manfaatdor tarafning mulkiy ahvoli davlat bojini belgilangan tartibda to‘lash imkoniyatini bermasligini tasdiqlovchi hujjatlar ilova qilingan holda davlat boji to‘lashni kechiktirish yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash asoslari keltirilishi lozim”;
“7.3. Iltimosnomani qanoatlantirish haqida da’vo arizasi (ariza), apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat shikoyatini qabul qilish to‘g‘risidagi ajrimda, iltimosnomani qanoatlantirishni rad etish haqida da’vo arizasi (ariza), apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat shikoyatini qaytarish to‘g‘risidagi ajrimda ko‘rsatiladi. Ajrimda iltimosnomani qanoatlantirish yoxud uni qanoatlantirishni rad etish asoslari ko‘rsatilishi kerak.
Iltimosnomani qanoatlantirish rad etilishi munosabati bilan da’vo arizasi (ariza), apellatsiya yoki kassatsiya shikoyatini qaytarish to‘g‘risidagi ajrim ustidan umumiy asoslarda shikoyat qilinishi mumkin. Bunday shikoyatlar uchun davlat boji to‘lanmaydi”;
8-bandining ikkinchi xatboshisidagi “apellatsiya va kassatsiya” degan so‘zlar “apellatsiya, kassatsiya va nazorat” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“9. SKning 327-moddasiga muvofiq yuridik ahamiyatga molik harakatlar amalga oshirilishi va (yoki) hujjatlar berilishi xususida vakolatli muassasalar va (yoki) mansabdor shaxslarga murojaat qilayotgan yuridik va jismoniy shaxslar davlat bojini to‘lovchilardir. Shundan kelib chiqib, sudlar shuni nazarda tutishlari lozimki, davlat boji ishda ishtirok etmayotgan shaxs tomonidan to‘lanishi mumkin emas. Agar davlat boji da’vogar (arizachi), apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat shikoyati beruvchi shaxs o‘rniga boshqa shaxs tomonidan to‘langan bo‘lsa (korxona uchun uning rahbari yoki ta’sischisi tomonidan davlat boji to‘langan hollar bundan mustasno), davlat boji haqiqatda to‘lanmaganligidan kelib chiqqan holda, da’vo arizasi (ariza), apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat shikoyati tegishincha IPK 155-moddasi birinchi qismining 6-bandi, 269-moddasi birinchi qismining 3-bandi, 292-moddasi birinchi qismining 4-bandi va 313-moddasi birinchi qismining 2-bandiga asosan qaytarilishi lozim”;
11-bandining ikkinchi xatboshisidagi “apellatsiya yoki kassatsiya” degan so‘zlar “apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
12.2-bandining birinchi xatboshisidagi “apellatsiya va kassatsiya” degan so‘zlar “apellatsiya, kassatsiya va nazorat” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
13-bandidagi “XPKning 93-moddasida” degan so‘zlar “IPKning 115-moddasida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“14. Shuni inobatga olish kerakki, umumiy qoida bo‘yicha ishni ko‘rish ish yuritishni tugatish to‘g‘risidagi ajrim chiqarish bilan yakunlanganida davlat boji qaytarilmaydi, to‘lanmagan davlat boji esa da’vogardan undiriladi, agar u davlat boji to‘lashdan ozod qilinmagan bo‘lsa. Shu bilan birga, SK 342-moddasi birinchi qismining 4, 6, 7 va 9-bandlariga muvofiq davlat boji quyidagi hollarda qaytarilishi kerak:
ishda qatnashgan shaxs vafot etganida, agar nizoli huquqiy munosabat huquqiy vorislikka yo‘l qo‘ymasa;
da’vogar nizoni sudga qadar hal etish (pretenziya bildirish) tartibiga rioya etmaganida, agar bu hol qonunda ushbu toifadagi nizolar uchun yoki taraflarning shartnomasida nazarda tutilgan hamda bunday hal etish imkoniyati boy berilganda;
“15. Iqtisodiy sudlar shuni nazarda tutishlari kerakki, ishni ko‘rish da’voni (arizani) ko‘rmasdan qoldirish to‘g‘risidagi ajrimni chiqarish bilan yakunlanganida davlat boji qaytarilmaydi, to‘lanmagan davlat boji esa da’vogardan undiriladi, agar u davlat boji to‘lashdan ozod qilinmagan bo‘lsa.
Dastlabki da’vo (ariza) ko‘rmasdan qoldirilgandan keyin da’vo arizasi (ariza) bilan iqtisodiy sudga qaytadan murojaat qilinganda davlat boji umumiy asoslarda yangidan to‘lanadi”;
“16. Apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat shikoyatlari qaytarilganda hamda ularni qabul qilish rad etilganda to‘langan davlat boji qaytariladi. Apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat shikoyatidan voz kechilgan va shikoyatdan voz kechish sud tomonidan qabul qilingan holda, tegishli sud instansiyasi shikoyat bo‘yicha ish yuritishni tugatadi va to‘langan davlat boji qaytarilmaydi, to‘lanmagan davlat boji esa shikoyat bergan shaxsdan undiriladi”;
“Neustoyka miqdori iqtisodiy sud tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 326-moddasiga asosan kamaytirilganda, da’vogarning davlat boji bo‘yicha xarajatlari, neustoykani kamaytirmasdan undirilishi lozim bo‘lgan summadan kelib chiqqan holda javobgar tomonidan qoplanadi, agar da’vogar davlat bojini to‘lashdan ozod etilgan bo‘lsa, davlat boji javobgardan (agar u davlat bojini to‘lashdan ozod etilmagan bo‘lsa) davlat daromadiga undiriladi”;
“18. SK 337-moddasining to‘qqizinchi qismiga ko‘ra, da’vo summasi ko‘paytirilgan taqdirda, davlat bojining yetishmayotgan summasi da’voning ko‘paytirilgan summasiga muvofiq undiriladi. Shu bois, da’vo summasini ko‘paytirish to‘g‘risidagi arizaga belgilangan tartibda va miqdorda davlat boji to‘langanligini tasdiqlovchi hujjat ilova qilinadi. Ushbu qoida davlat boji to‘lashdan ozod qilingan davlat organi hamda boshqa tashkilotlar tomonidan manfaatida taqdim etilgan da’vogar tomonidan da’vo talabining miqdori ko‘paytirilganda ham qo‘llaniladi”;
“20. IPK 115-moddasining uchinchi qismiga ko‘ra, davlat boji to‘langan, lekin iqtisodiy sudga kelib tushmagan yoki u qaytargan yoxud qabul qilish rad etilgan arizalar, apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat shikoyatlari bo‘yicha hamda bojini to‘liq yoki qisman qaytarishni nazarda tutuvchi sud hujjatlari bo‘yicha uni qaytarish sud tomonidan berilgan ma’lumotnoma asosida amalga oshiriladi”;
21-bandidagi “XPK 95-moddasining” degan so‘zlar “IPK 118-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“21.3. IPK 118-moddasining to‘rtinchi qismida, agar ish ishda ishtirok etuvchi shaxs tomonidan shu toifadagi nizolar uchun qonunda yoki shartnomada nazarda tutilgan javobgar bilan nizoni sudgacha hal qilish (talabnoma yuborish) tartibini buzish (talabnomani javobsiz qoldirish, talab qilingan hujjatlarni jo‘natmaslik) oqibatida kelib chiqqan bo‘lsa, iqtisodiy sud ishning natijasidan qat’i nazar, davlat boji bo‘yicha sud xarajatlarini shu shaxsga yuklashga haqliligi nazarda tutilgan”;
o‘zbek tilidagi matni 22-bandining birinchi xatboshisidagi “XPK 138-moddasining to‘qqizinchi qismiga” degan so‘zlar “IPK 179-moddasining sakkizinchi qismiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
25-bandining ikkinchi xatboshisidagi “apellatsiya va kassatsiya” degan so‘zlar “apellatsiya, kassatsiya va nazorat” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“26. Davlat bojini to‘lashdan ozod qilish asoslari SKning 330-moddasi va boshqa qonun hujjatlari bilan belgilangan. Bunda shuni nazarda tutish kerakki, davlat bojini to‘lashdan ozod qilish deganda to‘liq ozod qilish yoxud iqtisodiy sudga da’vo arizasi (ariza) berganda davlat bojini to‘lashdan ozod qilish tushuniladi.
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlari tadbirkorlik faoliyati doirasida sudga murojaat qilishda, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1994-yil 3-noyabrdagi 533-sonli qarori bilan tasdiqlangan Davlat boji stavkalari 2-bandining “a” — “g” va “e” kichik bandlarida belgilangan stavkaning 50 foizi miqdorida davlat boji to‘laydi. Bunda kichik biznes subyektlarining maqomi da’vo arizasiga ilova qilinadigan iqtisodiy sudga murojaat qilingan sanadan ko‘pi bilan o‘ttiz kun oldingi sana qayd etilgan statistika organining yoki davlat soliq xizmati organining ma’lumotnomasi bilan tasdiqlanishi lozim, yakka tartibdagi tadbirkorlar bundan mustasno.
Agar iqtisodiy sudga murojaat qilishda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyekti tomonidan belgilangan stavkaning 50 foizi miqdorida davlat boji to‘langan bo‘lib, da’vo talablari qanoatlantirilganda ishni ko‘rish natijasi bo‘yicha javobgardan undiriladigan davlat bojining miqdori da’vogar tomonidan to‘lab chiqilgan summa bilan chegaralanadi. Da’vo rad etilgan taqdirda, davlat boji da’vogardan qo‘shimcha ravishda undirilmaydi.
Agar iqtisodiy sud murojaat qilishda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektiga davlat boji to‘lashni kechiktirish yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash huquqi berilgan bo‘lsa, davlat boji ishni ko‘rish natijasi bo‘yicha tegishli tarafdan belgilangan stavkaning 50 foizi miqdorida IPK 118-moddasining birinchi qismida belgilangan tartibda undiriladi.
Ushbu ishlar bo‘yicha apellatsiya, kassatsiya va nazorat shikoyatlari uchun birinchi instansiya sudiga to‘langan (undirilgan) davlat bojining 50 foizi miqdorida boj to‘lanadi”;
26.1-bandining ikkinchi xatboshisidagi “XPK 91-moddasining” degan so‘zlar “IPK 91-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
26.4-bandidagi “apellatsiya va kassatsiya” degan so‘zlar “apellatsiya, kassatsiya va nazorat” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“Davlat boji to‘lashdan ozod qilingan davlat organlari hamda boshqa shaxslar tomonidan yuridik shaxslar va fuqarolarning manfaatlarini ko‘zlab taqdim etilgan da’vo talablarini qanoatlantirish rad etilgan yoki ular qisman qanoatlantirilgan taqdirda, agar ushbu shaxs davlat boji to‘lovidan ozod etilmagan bo‘lsa, davlat boji manfaatlari ko‘zlanib da’vo taqdim etilgan shaxslardan da’vo talablarining qanoatlantirish rad etilgan qismiga mutanosib ravishda undiriladi”;
uchinchi xatboshisidagi “apellatsiya yoki kassatsiya” degan so‘zlar “apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
12. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi va Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunini qo‘llashda sud amaliyotida vujudga keladigan ayrim masalalar haqida” 2009-yil 10-apreldagi 06/196-sonli qarori:
“Sud hujjatlarini ijro etishga oid qonun hujjatlarini qo‘llash bo‘yicha sud amaliyotining ayrim masalalari to‘g‘risida”;
“2. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 114-moddasi, Fuqarolik protsessual kodeksining (bundan buyon matnda FPK deb yuritiladi) 16-moddasi, Iqtisodiy protsessual kodeksining (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi) 15-moddasi, O‘zbekiston Respublikasi Ma’muriy sud ishlarini yuritish to‘g‘risidagi kodeksining (bundan buyon matnda MSIYutK deb yuritiladi) 16-moddasiga muvofiq sud hokimiyatining hujjatlari barcha davlat organlari, jamoat birlashmalari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, mansabdor shaxslar va fuqarolar uchun majburiydir.
Binobarin, sud hujjati qonuniy kuchga kirgan va shu asosda ijro varaqasi berilgandan so‘ng kelib tushgan apellatsiya shikoyati (protesti)ning shikoyat berish muddati tiklanib, u ish yurituvga qabul qilinsa, sudning muddatni tiklash va apellatsiya shikoyat (protest)ini qabul qilish haqidagi ajrimida sud hujjatining ijrosini to‘xtatish masalasi ham FPK 409-moddasining 3-bandi, IPKning 271-moddasi, MSIYutKning 212-moddasi qoidalariga mos holda hal qilinishi lozim”;
“4. “Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunida (bundan buyon matnda Qonun deb yuritiladi) sud hujjatini ijroga qaratishning umumiy tartibi belgilangan bo‘lib, unga ko‘ra ijro varaqasi, odatda, undiruvchiga berilishi lozim.
FPKning 448-moddasiga muvofiq ijro varaqasi sud hujjati qonuniy kuchga kirgandan so‘ng undiruvchiga beriladi.
Sud ayrim fuqarolik ishlari yuzasidan chiqarilgan hal qiluv qarori bo‘yicha ijro varaqasini undiruvchining iltimosiga asosan ijro qilish uchun bevosita ijro organiga yuborishi mumkin.
IPK 336-moddasining beshinchi qismiga va MSIYutK 278-moddasining to‘rtinchi qismiga muvofiq ijro varaqasi undiruvchiga beriladi yoki uning iltimosnomasiga ko‘ra, davlat ijrochisiga ijro etish uchun yuboriladi.
FPK 449-moddasining ikkinchi qismiga, IPK 336-moddasining oltinchi qismiga va MSIYutK 278-moddasining beshinchi qismiga muvofiq sud qarorlarining davlat daromadiga (budjetga) mablag‘lar undiriladigan to‘lovlar yuzasidan berilgan ijro hujjatlari sud tomonidan bevosita O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi huzuridagi Majburiy ijro byurosi bo‘limlariga yuboriladi.
Ijro varaqasi (sud buyrug‘i) sudyaning elektron raqamli imzosi bilan tasdiqlangan elektron hujjat tarzida axborot tizimi orqali undiruvchiga va davlat ijrochisiga yuborilishi mumkin”;
5-bandining birinchi xatboshisidagi “FPK 374-moddasi va XPK 216-moddasi” degan so‘zlar “FPKning 450-moddasi va IPKning 341-moddasi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“5.1. Sudlarga tushuntirilsinki, yo‘qotilgan ijro ishi yuritilishi sud tomonidan ishda ishtirok etuvchi shaxslarning, ijro ishi yuritilishi taraflarining, davlat ijrochisining, prokurorning, shuningdek ijro hujjati bergan sud yoki boshqa organning tashabbusiga binoan tiklanishi mumkin. Sudlar bu haqdagi arizani Qonunning 43-moddasi, FPKning 462-moddasi va IPKning 30-bobida belgilangan qoidalari asosida ko‘rib chiqadilar”;
birinchi xatboshisidagi “(FPK 375-moddasi, XPK 212-moddasi)” degan so‘zlar “(IPKning 337-moddasi)” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
ikkinchi xatboshisidagi “Javobgarni” degan so‘z “Fuqarolik ishlari bo‘yicha sud tomonidan javobgarni” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
7-bandining birinchi xatboshisidagi “FPKning 379-moddasi va XPKning 215-moddasida” degan so‘zlar “FPKning 453-moddasi va IPKning 340-moddasida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
7-bandining uchinchi xatboshisidagi, 8-bandining uchinchi xatboshisidagi, 12-bandining uchinchi xatboshisidagi, 19-bandining birinchi va ikkinchi xatboshilaridagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
8-bandining birinchi xatboshisidagi, 9-bandining birinchi xatboshisidagi, 10-bandidagi, 11-bandining oltinchi xatboshisidagi, 12-bandining birinchi xatboshisidagi, 14-bandining birinchi xatboshisidagi, 18-bandining ikkinchi xatboshisidagi, 19-bandidagi, 21-bandining ikkinchi xatboshisidagi va 23-bandidagi tegishli son va kelishikdagi “sud ijrochisi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “davlat ijrochisi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
8-bandining ikkinchi xatboshisidagi “FPK 215-moddasi hamda XPK 150-moddasida” degan so‘zlar “FPKning 263-moddasi hamda IPKning 190-moddasida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
9-bandining birinchi xatboshisidagi “FPK 216-moddasi, IPK 217-moddasiga” degan so‘zlar “FPKning 454-moddasi, IPKning 342-moddasiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“Davlat ijrochisining har qanday ijro hujjatini qaytarib yuborish haqidagi qarori ustidan MSIYutKda belgilangan tartibda ma’muriy sudga shikoyat berilishi mumkin”;
“Ijro ishi yuritishni to‘xtatib turish haqidagi ariza, u kelib tushgan kundan boshlab fuqarolik ishlari bo‘yicha sud tomonidan o‘n kunlik, iqtisodiy sud tomonidan esa yigirma kunlik muddat ichida taraflar chaqirtirilmasdan va sud muhokamasi o‘tkazilmasdan ko‘rib chiqiladi”;
“13. FPKning 432-moddasi, MSIYutKning 258-moddasi hamda IPKning 316-moddasiga ko‘ra, Oliy sud sudyasi nazorat shikoyatini ish yuritishga qabul qilish va uni ko‘rib chiqish uchun O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining sudlov hay’atiga o‘tkazish haqidagi masala to‘g‘risida qaror qabul qilish bilan bir vaqtda nizolashilayotgan sud hujjatining ijrosini shikoyatni bergan shaxsning iltimosnomasiga ko‘ra nazorat tartibida ish yuritish tamomlanguniga qadar to‘xtatib qo‘yishga haqli. Bu huquqdan foydalanilgan taqdirda, sudya sud hujjati ijrosini to‘xtatib turish haqida nazorat shikoyatini ish yuritishga qabul qilish va uni ko‘rib chiqish uchun sudlov hay’atiga o‘tkazish to‘g‘risidagi ajrimda ko‘rsatadi. Agar sud hujjati ijrosini to‘xtatib turish haqidagi iltimosnoma nazorat shikoyatini ish yuritishga qabul qilish va uni ko‘rib chiqish uchun sudlov hay’atiga o‘tkazish to‘g‘risidagi ajrim chiqarilganidan keyin taqdim qilinganda va bunday iltimosnoma qanoatlantirilganda, bu haqida alohida ajrim chiqariladi”;
“17. Qonunning 88-moddasiga ko‘ra, davlat ijrochisining xatti- harakatlari (harakatsizligi) ustidan sudga shikoyat qilinishi mumkin. Davlat ijrochisining qonuniy kuchga kirgan sud hujjatining ijrosi bo‘yicha chora ko‘rmaganligi yoki boshqa g‘ayriqonuniy harakatlarni sodir etganligi sudga beriladigan shikoyatning obyekti bo‘lishi mumkin.
Davlat ijrochisining xatti-harakatlari (harakatsizligi) ustidan shikoyat qilish MSIYutKda nazarda tutilgan talablarga rioya qilingan holda ariza (shikoyat) berish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Ushbu arizalar (shikoyatlar) MSIYutKda belgilangan tartibda, ushbu Kodeksning 23-bobida nazarda tutilgan xususiyatlar inobatga olingan holda ma’muriy sudlar tomonidan ko‘rib chiqiladi”;
birinchi xatboshisidagi “FPK va XPKning 40-moddalari” degan so‘zlar “FPKning 166-moddasi va IPKning 131-moddasi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
ikkinchi xatboshisidagi “umumiy yurisdiksiya sudlari” degan so‘zlar “fuqarolik ishlari bo‘yicha sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“22. Qonunning 81-moddasiga muvofiq ijro hujjati topshirilgan bank yoki boshqa kredit tashkiloti pul mablag‘larini undirish to‘g‘risidagi ijro hujjatini ijro etmaganligi uchun ularga iqtisodiy sud tomonidan undirilishi lozim bo‘lgan summaning ellik foizigacha miqdorda jarima solinadi.
Bank yoki boshqa kredit tashkilotlariga nisbatan jarima qo‘llash haqida iqtisodiy sudga berilgan ariza sud tomonidan IPKda belgilangan umumiy qoidalar bo‘yicha, ushbu Kodeksning 27-bobida belgilangan xususiyatlar inobatga olingan holda ko‘rilishi lozim. Bunday ariza davlat ijrochisi tomonidan ham, undiruvchi (tadbirkorlik subyekti) tomonidan ham berilishi mumkin”;
23-bandining ikkinchi xatboshisidagi “umumiy yurisdiksiya sudlari” degan so‘zlar “fuqarolik ishlari bo‘yicha sudlar” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
24-bandidagi “Umumiy yurisdiksiya va xo‘jalik sudlariga” degan so‘zlar “Sudlarga” degan so‘z bilan almashtirilsin.
13. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Xo‘jalik shartnomalarini tuzish, o‘zgartirish va bekor qilishni tartibga soluvchi fuqarolik qonun hujjatlari normalarini qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida” 2009-yil 18-dekabrdagi 203-sonli qarori:
muqaddimasidagi “Xo‘jalik sudlari” degan so‘zlar “Iqtisodiy sudlar” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
1 va 11-bandlaridagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
1-bandidagi “Xo‘jalik protsessual kodeksi (bundan buyon matnda XPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar “Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
11-bandining birinchi xatboshisidagi “XPK 24-moddasining” degan so‘zlar “IPK 26-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“Sudlarga tushuntirilsinki, shartnoma tuzishga majbur etish to‘g‘risida da’vo arizasi taqdim qilingan holda, agar shartnoma tuzish taraflar uchun majburiy bo‘lmasa, sud bunday talabni qanoatlantirishni rad etadi”;
“19. Mazkur toifadagi nizolarni hal etishda sudlar shuni nazarda tutishlari lozimki, IPK 148-moddasining ikkinchi qismiga muvofiq, agar qonunda ayrim toifadagi nizolar uchun ularni sudgacha hal qilish tartibi belgilangan yoxud bu tartib shartnomada nazarda tutilgan bo‘lsa, nizo mazkur tartibga rioya etilganidan so‘nggina sudga ko‘rib chiqish uchun topshirilishi mumkin. Shu sababli bunday toifadagi nizoni sudgacha hal qilish tartibiga rioya etilmaganligi IPK 107-moddasining 5-bandiga muvofiq da’voni ko‘rmasdan qoldirish uchun asos hisoblanadi”.
14. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Kelishuv bitimini tasdiqlashda O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksi normalarining qo‘llanilishi haqida” 2009-yil 18-dekabrdagi 204-sonli qarori:
“Iqtisodiy sudlar tomonidan kelishuv bitimini tasdiqlashda protsessual qonun normalarining qo‘llanilishiga oid ayrim masalalar to‘g‘risida”;
muqaddimasidagi “Xo‘jalik sudlari”, “O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksi” degan so‘zlar tegishincha “Iqtisodiy sudlar”, “O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“1. Iqtisodiy sudlarning (bundan buyon matnda sudlar deb yuritiladi) e’tibori iqtisodiy sud ish yurituvi ishtirokchilari tomonidan kelishuv bitimini tuzish masalalari O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi) va “Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni bilan tartibga solinishiga qaratilsin”;
birinchi xatboshisidagi “XPK 122-moddasi birinchi qismining 9-bandiga” degan so‘zlar “IPK 163-moddasi birinchi qismining 8-bandiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
ikkinchi xatboshisidagi “XPK 40, 41 va 122-moddalarining” degan so‘zlar “IPKning 16-bobi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
8-bandining birinchi xatboshisidagi “XPK 44-moddasining” degan so‘zlar “IPK 50-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“9. IPK 132-moddasining birinchi qismiga muvofiq kelishuv bitimi yozma shaklda rasmiylashtiriladi va taraflar yoki kelishuv bitimini tuzish vakolati maxsus nazarda tutilgan IPK 63-moddasining talablariga muvofiq berilgan ishonchnoma mavjud bo‘lgan holda, ularning vakillari tomonidan imzolanadi. Bunday ishonchnoma kelishuv bitimiga ilova qilinishi va ish hujjatlariga qo‘shib qo‘yilishi lozim”;
“11. Sudlar inobatga olishlari lozimki, kelishuv bitimining mazmuni IPKning 132-moddasi talablariga muvofiq bo‘lishi va uning shartlari aniq, ravshan bayon qilinishi va uning ijro etilishida kelishuv bitimining mazmuni bo‘yicha har xil talqin qilinishiga va kelgusida nizolarning kelib chiqishiga yo‘l qo‘ymaydigan bo‘lishi kerak.
Kelishuv bitimi taraflarning bir-biri oldidagi o‘zaro majburiyatlarining shartlari, miqdori va bajarish muddatlari to‘g‘risidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga olishi lozim”;
13-bandidagi “XPK 40-moddasining” degan so‘zlar “IPK 134-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
15-bandidagi “(XPK 86-moddasining 7-bandi va 132-moddasi)” degan so‘zlar “(IPK 110-moddasining 7-bandi va 133-moddasi)” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
17-bandidagi “XPK 95-moddasining” degan so‘zlar “IPK 118-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
19-bandining birinchi xatboshisidagi “XPK 60-moddasining” degan so‘zlar “IPK 173-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“21. Ijro varaqasini berish masalasi sud tomonidan taraflar chaqirilmasdan IPKning V bo‘limi qoidalari bo‘yicha ko‘riladi. Zarurat tug‘ilganda sud ijro varaqasi berish masalasini sud majlisida ko‘rib chiqishga haqli.
Ijro varaqasining mazmuni IPKning 337-moddasi talablariga javob berishi kerak va u IPK 338-moddasining birinchi qismida belgilangan muddat ichida ijroga taqdim etilishi lozim”;
23-bandining ikkinchi xatboshisidagi “sud ijrochisi” degan so‘zlar “davlat ijrochisi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
15. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Xo‘jalik sudlari tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksi umumiy qismini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2010-yil 18-iyundagi 210-sonli qarori:
nomidagi, 1-bandining birinchi xatboshisidagi, 1.2 va 3-bandlaridagi, rus tilidagi matni 5-bandining birinchi, to‘rtinchi va oltinchi xatboshilaridagi, o‘zbek tilidagi matni 5-bandining birinchi, beshinchi, yettinchi xatboshilaridagi, 6-bandining ikkinchi xatboshisidagi, 9, 9.1 va 9.2-bandlaridagi, 11-bandining birinchi xatboshisidagi, 15 va 18-bandlaridagi, 21-bandining ikkinchi xatboshisidagi, 24-bandining ikkinchi xatboshisidagi, 33, 36, 37.1 va 37.3-bandlaridagi, 38.1-bandining birinchi xatboshisidagi, 40.3 va 41-bandlaridagi, 42-bandining birinchi xatboshisidagi, 42.1, 43 va 44-bandlaridagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
muqaddimasidagi “xo‘jalik sudlari” degan so‘zlar “iqtisodiy sudlar” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“1.1. Yuridik shaxslar, yuridik shaxs tuzmagan holda tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan va yakka tartibdagi tadbirkor maqomini qonunda belgilangan tarzda olgan fuqarolarning va yakka tartibdagi tadbirkor maqomini yo‘qotgan jismoniy shaxslarning (bundan buyon matnda soliq to‘lovchilar deb yuritiladi) soliq majburiyatlarini bajarmaganligi bilan bog‘liq, shu jumladan, soliqqa oid huquqbuzarliklari uchun ularga nisbatan javobgarlik choralarini qo‘llashga oid ishlarni ko‘rishda soliq to‘g‘risidagi normativ-huquqiy hujjatlar Soliq kodeksida belgilangan qoidalarga muvofiq bo‘lmagan taqdirda, Soliq kodeksi 2-moddasining uchinchi qismi va “Normativ-huquqiy hujjatlar to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni 16-moddasining uchinchi qismiga muvofiq Soliq kodeksida belgilangan qoidalar qo‘llaniladi”;
3-bandining ikkinchi xatboshisidagi “xo‘jalik sudi O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksi (bundan buyon matnda XPK deb yuritiladi) 40-moddasining to‘rtinchi qismiga” degan so‘zlar “iqtisodiy sud O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi) 157-moddasining uchinchi qismiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
6-bandining birinchi xatboshisidagi “hamda obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig‘i” degan so‘zlar chiqarib tashlansin;
“8. Soliq qarzini soliq to‘lovchining mol-mulkiga qaratish haqidagi ishlarni ko‘rishda iqtisodiy sudlar inobatga olishlari lozimki, Soliq kodeksi 54-moddasining uchinchi va to‘rtinchi qismlariga muvofiq insofli soliq to‘lovchilarga soliq ta’tillarini berish shuningdek, soliq qarzini to‘lashni kechiktirish va (yoki) bo‘lib-bo‘lib to‘lash qonun hujjatlarida belgilangan tartibda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan tartibda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi yoki u vakolat bergan organ tomonidan bir oydan yigirma to‘rt oygacha muddatga berilishi mumkin. Bunda soliq qarzini to‘lashni kechiktirish va (yoki) bo‘lib-bo‘lib to‘lash soliq qarzining jamiga yoki uning bir qismiga nisbatan amalga oshirilishi mumkin”;
“10. Soliq kodeksi 69-moddasining birinchi qismiga muvofiq davlat soliq xizmati organlari, bojxona organlari hamda zimmasiga soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarni undirish vazifasi yuklatilgan boshqa davlat organlari hamda tashkilotlari budjetga va davlat maqsadli jamg‘armalariga tushumlar hisobini yuritishi kerak. Shu munosabat bilan soliq to‘lovchilar tomonidan ortiqcha to‘langan yoki asossiz undirilgan pul mablag‘larini (soliqlar, majburiy to‘lovlar, jarimalar, penyalar) vakolatli organlardan undirish to‘g‘risida da’volar berilganda iqtisodiy sudlar O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi, uning huzuridagi budjetdan tashqari jamg‘armalar va (yoki) ularning hududiy organlarini hamda boshqa vakolatli tashkilotlarni IPKning 48-moddasiga muvofiq nizoning predmetiga nisbatan mustaqil talablar bilan arz qilmaydigan uchinchi shaxslar sifatida javobgar tarafidan ishda ishtirok etishga jalb qilishi kerak”;
“12. Undiruvni soliq to‘lovchining mol-mulkiga qaratish haqidagi ishlarni ko‘rishda iqtisodiy sudlar davlat soliq xizmati organi nizoni sudgacha hal qilish (talabnoma yuborish) tartibiga rioya etganligiga e’tibor qaratishlari lozim. Qayd etilgan tartibga rioya etilmagan holda berilgan da’vo arizasi IPK 155-moddasi birinchi qismining 7-bandiga muvofiq qaytarilishi, ushbu holat da’vo arizasi ish yuritishga qabul qilinganidan keyin aniqlansa, IPK 107-moddasining 5-bandiga muvofiq da’vo ko‘rmasdan qoldirilishi lozim”;
“12.1. Soliq kodeksi 60-moddasining ikkinchi va uchinchi qismlariga muvofiq soliq qarzini uzish to‘g‘risidagi talabnoma soliq to‘lovchiga yoki uning vakiliga bu talabnomani soliq to‘lovchi olganligini va talabnoma olingan sanani tasdiqlovchi usulda topshirilishi lozim. Soliq to‘lovchida soliq to‘lovchining shaxsiy kabineti mavjud bo‘lgan taqdirda, soliq qarzini uzish to‘g‘risidagi talabnoma unga soliq to‘lovchining shaxsiy kabineti orqali yuborilishi mumkin. Soliq qarzini uzish to‘g‘risidagi talabnoma pochta orqali buyurtma xat bilan yuborilgan taqdirda, u buyurtma xat pochta jo‘natmasi topshirilganligi to‘g‘risidagi bildirish blankasida ko‘rsatilgan sanada olingan deb hisoblanadi.
Agar soliq to‘lovchi yuridik shaxsning filiali yoki vakolatxonasi bo‘lsa, talabnoma filial yoki vakolatxonaga yuborilishi mumkin”;
“Davlat soliq xizmati organining soliq qarzini soliq to‘lovchining bankdagi hisobvaraqlaridan so‘zsiz undirish choralarini ko‘rmasdan, undiruvni soliq to‘lovchining mol-mulkiga qaratish haqida berilgan da’vo arizasi IPK 155-moddasi birinchi qismining 9-bandiga muvofiq qaytariladi, ushbu holat da’vo arizasi ish yuritishga qabul qilinganidan keyin aniqlansa, IPK 107-moddasining 4-bandiga muvofiq da’vo ko‘rmasdan qoldiriladi, soliq to‘lovchining bank hisobvaraqlari bo‘lmagan yoki soliq to‘lovchi soliq qarzini to‘lash uchun o‘zining bank hisobvarag‘iga to‘lov topshiriqnomasini qo‘ygan hollar bundan mustasno”;
“13.1. Davlat soliq xizmati organi undiruvni soliq to‘lovchining mol-mulkiga qaratish to‘g‘risida da’vo arizasi bilan murojaat qilganda, soliq qarzdorligining miqdori qonun hujjatlarida belgilangandan kam bo‘lmasligi lozim.
Agar qarzdorlik summasi belgilangan miqdordan kam bo‘lsa, da’vo arizasini qabul qilish IPK 154-moddasi birinchi qismining 1-bandiga mos ravishda rad etiladi, ushbu holat ariza ish yuritishga qabul qilinganidan keyin aniqlansa, ish yuritish IPK 110-moddasining 1-bandiga muvofiq tugatiladi.
Sudlarga tushuntirilsinki, mazkur bandning ikkinchi xatboshisida belgilangan qoida, soliq qarzining summasi undiruvni mol-mulkka qaratish uchun qonun hujjatlarida belgilangan miqdordan kam bo‘lgan, biroq ushbu qarz to‘lash muddati tugaganidan keyin bir yil ichida to‘lanmagan hollarda tatbiq etilmaydi”;
“Soliq kodeksining 63-moddasi davlat soliq xizmati organi tomonidan soliq to‘lovchining soliq qarzini so‘zsiz undirish tartibini belgilaydi. Shu munosabat bilan iqtisodiy sudlar e’tiborga olishlari kerakki, soliq qarzini soliq to‘lovchining bankdagi hisobvaraqlaridan undirish haqidagi da’vo arizalari (arizalar) iqtisodiy sudlarga taalluqli emas, Soliq kodeksi 70-moddasining yettinchi qismida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno”;
“17. Iqtisodiy sudlar undiruvni soliq to‘lovchining mol-mulkiga qaratish to‘g‘risidagi da’vo arizasini ish yuritish uchun qabul qilishda Soliq kodeksi 65-moddasining ikkinchi qismiga muvofiq da’vo arizasiga quyidagi hujjatlar ilova qilinganligini tekshirishi shart:
to‘lov topshiriqnomalari, to‘lov talabnomalari va inkasso topshiriqnomalari mavjudligi to‘g‘risidagi ma’lumotnoma.
IPK 149-moddasi ikkinchi qismining 8-bandi hamda Soliq kodeksining 59 va 60-moddalari talabidan kelib chiqib, undiruvni soliq to‘lovchining mol-mulkiga qaratish to‘g‘risidagi da’vo arizasiga soliq qarzini uzish to‘g‘risidagi talabnoma soliq to‘lovchiga yuborilganligini tasdiqlovchi hujjat ham ilova qilinishi kerak.
Davlat soliq xizmati organining undiruvni soliq to‘lovchining mol-mulkiga qaratish to‘g‘risidagi da’vo arizasiga qayd etilgan hujjatlar ilova qilinmaganligi IPK 155-moddasi birinchi qismining 1-bandiga muvofiq da’vo arizasini qaytarish uchun asos bo‘ladi”;
“20. Undiruvni soliq to‘lovchining mol-mulkiga qaratish, soliq to‘lovchiga moliyaviy sanksiyani qo‘llash, uning banklardagi hisobvaraqlari bo‘yicha operatsiyalarni to‘xtatib turish, inkasso topshiriqnomasini ijro etilishi mumkin emas deb topish haqidagi ishlarni ko‘rishda isbotlash majburiyati IPK 68-moddasining birinchi qismiga mos holda vakolatli organ zimmasiga yuklatiladi.
IPK 73-moddasi to‘rtinchi qismining mazmuniga ko‘ra, soliq to‘lovchining rahbari yoki xodimiga nisbatan jinoyat ishi bo‘yicha hukm muayyan harakatlar sodir etilgan yoki sodir etilmaganligi va ular kimlar tomonidan sodir etilganligi masalalari bo‘yicha iqtisodiy sud uchun majburiydir. Bunda vakolatli organ tekshirish tartibi va qoidalari buzilmagan holda o‘tkazilganligini hamda soliq to‘lovchining soliqqa oid huquqbuzarlik sodir etganligini isbotlashdan ozod etiladi, O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat-protsessual kodeksining 83-moddasida nazarda tutilgan reabilitatsiya asoslariga muvofiq chiqarilgan hukm bundan mustasno.
Sudlar inobatga olishlari lozimki, ayblilik to‘g‘risidagi masalani hal qilmay turib, jinoyat ishini tugatish haqidagi ajrim (qaror) yoki shaxsni ma’muriy javobgarlikka tortish haqidagi qaror bilan aniqlangan holatlarga huquqiy baho berishda, ushbu holatlar sud tomonidan dalil sifatida qabul qilinishi mumkin”;
“20.1. IPK 66-moddasi ikkinchi qismining mazmuniga ko‘ra va Soliq kodeksi 67-moddasining to‘rtinchi qismiga muvofiq qonun hujjatlarining talablarini buzgan holda olingan dalillar (soliq to‘lovchi to‘g‘risidagi hujjatlar yoki boshqa axborot) soliq to‘lovchini soliq to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun javobgarlikka tortishga asos bo‘la olmaydi”;
22-bandidagi “XPK 118-moddasi birinchi qismining 5-bandiga” degan so‘zlar “IPK 155-moddasi birinchi qismining 6-bandiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“28.2. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “2017 — 2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha harakatlar strategiyasini “Faol tadbirkorlik, innovatsion g‘oyalar va texnologiyalarni qo‘llab-quvvatlash yili”da amalga oshirishga oid Davlat dasturi to‘g‘risida” 2018-yil 22-yanvardagi PF-5308-sonli Farmonining 2-bandida tadbirkorlik subyektlarining moliya-xo‘jalik faoliyatini tekshirishga ikki yil muddatga moratoriy e’lon qilinib, jinoyat ishi doirasida va yuridik shaxs tugatilishi munosabati bilan o‘tkaziladigan tekshirishlar bundan mustasno ekanligi belgilangan.
Sudlarning e’tibori, mazkur bandning birinchi xatboshisida ko‘rsatilgan moratoriy 2020-yil 22-yanvargacha bo‘lgan muddatda amal qilishiga qaratilsin. Shu munosabat bilan, agar davlat soliq xizmati organi qayd etilgan muddatda tadbirkorlik subyektlarining moliya-xo‘jalik faoliyati bo‘yicha o‘tkazilgan soliq tekshiruvi natijasida aniqlangan soliqqa oid huquqbuzarlik uchun tadbirkorlik subyektiga huquqiy ta’sir chorasini qo‘llash to‘g‘risidagi ariza bilan murojaat qilsa, mazkur holat arizadagi talabni qanoatlantirishni rad etish uchun asos bo‘ladi, jinoyat ishi doirasida va yuridik shaxs tugatilishi munosabati bilan o‘tkazilgan tekshirishlar, shuningdek qisqa muddatli tekshirishlar bundan mustasno”;
“35.2. Sudlarga tushuntirilsinki, Soliq kodeksi 108-moddasining sakkizinchi va to‘qqizinchi qismlari, 112-moddasining to‘rtinchi qismida nazarda tutilgan qoidalar faqatgina Soliq kodeksining 17-bobida nazarda tutilgan soliqqa oid huquqbuzarliklar va moliyaviy sanksiyalarga qo‘llaniladi.
Sudlar Soliq kodeksi 108-moddasining to‘qqizinchi qismi va 112-moddasining to‘rtinchi qismida belgilangan qoidalar faqat sudlar tomonidan qo‘llanishini inobatga olishlari lozim.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Alkogolli mahsulotlar bilan chakana savdo qilishni yanada tartibga solish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2007-yil 16-martdagi PQ-605-sonli Qarorining 3-bandi, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Birjadan tashqari valyuta bozorini yanada rivojlantirish va mustahkamlash chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2000-yil 29-iyundagi 245-sonli qarorining 4-bandi, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2010-yil 28-oktabrdagi qarori bilan tasdiqlangan “Tovarlar (ishlar, xizmatlar)ga tartibga solinadigan narxlar (tariflar)ni shakllantirish, deklaratsiya qilish (tasdiqlash) va belgilash hamda ularning qo‘llanilishini davlat tomonidan nazorat qilish tartibi to‘g‘risida”gi Nizomning 49-bandi, Soliq kodeksi 53-moddasining oltinchi qismi va boshqa qonun hujjatlarida belgilangan moliyaviy sanksiyalarni qo‘llash bilan bog‘liq ishlarni ko‘rishda ushbu qoidalar tatbiq etilmaydi”;
37.3-bandidagi “XPKning 38-moddasiga” degan so‘zlar “IPKning 45-moddasiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“Agar sudning hukmi, ajrimi, qarori yoki hal qiluv qarori yoxud davlat organining (mansabdor shaxsning) qaroriga asosan kirim qilinmagan tovarlar yo‘q qilingan bo‘lsa, Soliq kodeksi 114-moddasining birinchi qismida nazarda tutilgan sanksiya qo‘llanilishi lozim”;
“42.2. Sud buyrug‘i berilganidan keyin davlat soliq xizmati organi tomonidan ayni bir predmet va ayni bir asoslar bo‘yicha da’vo taqdim etilsa, da’vo arizasini qabul qilish IPK 154-moddasi birinchi qismining 2-bandiga asosan rad etiladi, agar da’vo arizasi ish yuritishga qabul qilingan bo‘lsa, ish yuritish IPK 110-moddasining 2-bandiga asosan tugatiladi”.
16. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Mulk huquqini tan olish to‘g‘risidagi ishlarni ko‘rishda qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2010-yil 19-noyabrdagi 220-sonli qarori:
“Mulk huquqini tan olishga oid ishlarni ko‘rishda iqtisodiy sudlar tomonidan qonun hujjatlari qo‘llanilishining ayrim masalalari to‘g‘risida”;
muqaddimasidagi “Xo‘jalik sudlari” degan so‘zlar “Iqtisodiy sudlar” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
1-bandidagi, 6-bandining birinchi xatboshisidagi, 9 va 12-bandlaridagi, 13-bandining birinchi xatboshisidagi, 15-bandidagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
1-bandidagi “O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksi (bundan buyon matnda XPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar “O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
4-bandidagi “XPK 24-moddasi birinchi qismining 3-bandiga ko‘ra xo‘jalik sudi” degan so‘zlar “IPK 26-moddasi birinchi qismining 6-bandiga ko‘ra iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“5. Agar mulk huquqini tan olish to‘g‘risidagi da’vo arizasini ish yuritishga qabul qilish jarayonida mulk huquqini tan olish jismoniy shaxsning huquqi va qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatiga ta’sir etishi mumkinligi aniqlansa, ushbu da’vo arizasini qabul qilish IPK 154-moddasining 1-bandiga mos holda rad etiladi, bu holat da’vo arizasi ish yuritishga qabul qilingandan so‘ng aniqlansa, sud ish yuritishni IPK 110-moddasining 1-bandiga muvofiq tugatadi”;
“Sudlarning e’tibori yuridik ahamiyatga ega bo‘lgan faktni aniqlash bilan bog‘liq ishlarni ko‘rishda arizachida mulkka egalik huquqini tasdiqlovchi hujjatning ilgari mavjud bo‘lganligi, biroq u yo‘qolgan va tiklash mumkin bo‘lmaganligi tegishli dalillar bilan isbotlangan taqdirda mulkka egalik huquqini emas, balki mulkni arizachiga egalik huquqi asosida tegishli ekanligini tasdiqlovchi hujjatlar bo‘lganlik fakti tasdiqlanishiga qaratilsin”;
9-bandidagi “XPK 112-moddasining” degan so‘zlar “IPK 149-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
17. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Xo‘jalik sudlari tomonidan moliya-xo‘jalik faoliyatini amalga oshirmayotgan va qonunchilikda belgilangan muddatlarda o‘zlarining ustav fondlarini shakllantirmagan korxonalarni tugatish to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2010-yil 19-noyabrdagi 221-sonli qarori:
“Moliya-xo‘jalik faoliyatini amalga oshirmayotgan va qonunchilikda belgilangan muddatlarda o‘zlarining ustav fondlarini shakllantirmagan korxonalarni tugatishga oid ishlar bo‘yicha sud amaliyotining ayrim masalalari to‘g‘risida”;
muqaddimasidagi, 1 va 4-bandlaridagi, 7-bandining birinchi xatboshisidagi, 8-bandining ikkinchi va uchinchi bandlaridagi, 9, 10, 14 va 19-bandlaridagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
1-bandidagi “O‘zbekiston Respublikasining Xo‘jalik protsessual kodeksi (bundan buyon matnda XPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar “O‘zbekiston Respublikasining Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“3. FK 53-moddasining ikkinchi qismi, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 3-iyuldagi 327-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Moliya-xo‘jalik faoliyatini amalga oshirmayotgan va qonunchilikda belgilangan muddatlarda o‘zlarining ustav jamg‘armalarini shakllantirmagan korxonalarni tugatish tartibi to‘g‘risida”gi Nizomning (bundan buyon matnda Nizom deb yuritiladi) 1.3-bandiga muvofiq korxonalarni tugatish uchun korxona muassislari (ishtirokchilari)ning qarori (ixtiyoriy tugatish) yoki iqtisodiy sudning hal qiluv qarori asos hisoblanadi, yoxud oilaviy korxonada yagona ishtirokchi qolgan bo‘lsa.
FK 53-moddasi ikkinchi qismining mazmuniga ko‘ra, Nizomda qayd etilgan qoidalar yakka tartibdagi tadbirkorlarga, shuningdek qonunda belgilangan muddat davomida moliya-xo‘jalik faoliyatini amalga oshirmayotgan dehqon va fermer xo‘jaliklariga, nodavlat notijorat tashkilotlariga nisbatan tatbiq etilmaydi”;
4-bandidagi “bank hisobvaraqlari” degan so‘zlar “talab qilib olinguncha depozit hisobvaraqlari” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“5. Nizom 3.1-bandining ikkinchi xatboshisiga muvofiq moliya-xo‘jalik faoliyatini amalga oshirmayotgan va qonunchilikda belgilangan muddatlarda o‘z ustav fondini shakllantirmagan korxonani tugatish to‘g‘risidagi ariza bilan iqtisodiy sudga ro‘yxatdan o‘tkazuvchi organ murojaat qilishga haqli”;
“6. Iqtisodiy sudlarga tushuntirilsinki, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 31-yanvardagi 70-sonli qarori bilan tasdiqlangan O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi huzuridagi Davlat xizmatlari agentligi to‘g‘risidagi nizomning 9-bandiga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi huzuridagi tuman (shahar) Davlat xizmatlari markazlari yuridik shaxs hisoblanmaydi.
Tuman (shahar) hokimligi huzuridagi moliya-xo‘jalik faoliyatini amalga oshirmayotgan va qonunchilikda belgilangan muddatlarda o‘zlarining ustav fondlarini shakllantirmagan korxonalarni tugatish bo‘yicha maxsus komissiya (bundan buyon matnda maxsus komissiya deb yuritiladi) hokimlikning doimiy ish olib boruvchi, jamoatchilik asosida faoliyat ko‘rsatuvchi organi hisoblanadi va u yuridik shaxs maqomiga ega emas. Shu munosabat bilan, sudga korxonani tugatish to‘g‘risidagi ariza bilan tuman (shahar) Davlat xizmatlari markazi yoki maxsus komissiya murojaat qilsa, bunday arizani qabul qilish IPK 154-moddasi birinchi qismining 1-bandiga mos holda rad etiladi, agar ariza ish yuritishga qabul qilingan bo‘lsa, ish yuritish IPK 110-moddasining 1-bandiga mos holda tugatiladi.
Agar korxonani tugatish to‘g‘risidagi ariza bilan Davlat xizmatlari agentligining tegishli hududdagi boshqarmasi yoki uning nomidan tuman (shahar) Davlat xizmatlari markazi ishonchnoma asosida murojaat qilsa, ariza ish yuritishga qabul qilinadi”;
birinchi xatboshisidagi “XPK 114-moddasining” degan so‘zlar “IPK 151-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
uchinchi xatboshisidagi “XPK 118-moddasi birinchi qismining 6-bandiga muvofiq qaytariladi, agar ariza ish yuritishga qabul qilingan bo‘lsa, undagi talab XPK 88-moddasining 5-bandiga” degan so‘zlar “IPK 155-moddasi birinchi qismining 7-bandiga muvofiq qaytariladi, agar ariza ish yuritishga qabul qilingan bo‘lsa, ariza IPK 107-moddasining 5-bandiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
to‘rtinchi xatboshisidagi “XPK 118-moddasi” degan so‘zlar “IPK 155-moddasi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“Ushbu bandning uchinchi xatboshisida belgilangan tartibga rioya qilinmaganda, ariza IPK 155-moddasi birinchi qismining 7-bandiga muvofiq qaytariladi, agar ushbu holat ishni ko‘rish jarayonida aniqlansa, ariza IPK 107-moddasining 5-bandiga muvofiq ko‘rmasdan qoldiriladi”;
“11. Iqtisodiy sudlarga tushuntirilsinki, ishni ko‘rish jarayonida korxona faoliyati tiklanganligi holatining aniqlanishi arizadagi talabni qanoatlantirishni rad qilish uchun asos bo‘lmaydi. Bunday holda, agar arizachi korxona faoliyatini davom ettirishiga e’tirozi yo‘qligini bildirib, IPKning 157-moddasiga muvofiq arizadagi talabdan voz kechish haqida iqtisodiy sudga ariza taqdim qilsa, voz kechish qabul qilinishi va ish yuritish IPK 110-moddasining 6-bandiga muvofiq tugatilishi mumkin”;
12 va 13-bandlaridagi “XPK 86-moddasining” degan so‘zlar “IPK 110-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“15. Nizom 3.1-bandining uchinchi xatboshisiga muvofiq iqtisodiy sud tomonidan korxonani tugatish to‘g‘risida qaror qabul qilingan taqdirda, tugatish jarayoni uning topshirig‘iga ko‘ra, maxsus komissiya tomonidan amalga oshiriladi.
Sudlarga tushuntirilsinki, iqtisodiy sudning korxonani tugatish to‘g‘risidagi hal qiluv qarori, qarorining ijrosi yuzasidan ijro varaqasi berilmaydi”;
“17. Agar iqtisodiy sudning hal qiluv qarori bilan tugatilgan korxona yagona davlat reyestridan chiqarilgan bo‘lsa, sudning hal qiluv qarori ustidan berilgan shikoyat (protest)ni qabul qilish IPK 154-moddasi birinchi qismining 1-bandiga muvofiq rad etiladi, agar shikoyat (protest) ish yuritishga qabul qilingan bo‘lsa, u bo‘yicha ish yuritish IPK 110-moddasining 4-bandiga muvofiq tugatiladi”.
18. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Mulk ijarasi shartnomasi to‘g‘risidagi fuqarolik qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2011-yil 1-dekabrdagi 234-sonli qarori:
“Mulk ijarasi shartnomasiga oid fuqarolik qonun hujjatlari normalarini iqtisodiy sudlar tomonidan qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida”;
“FK 541-moddasi ikkinchi qismining mazmuniga ko‘ra, mulkni ijaraga beruvchi tomonidan ijaraga oluvchiga topshirilishi topshirish dalolatnomasi asosida amalga oshiriladi. Shu bilan birga sudlar shuni inobatga olishlari lozimki, agar taraflarning shartnomaviy huquqiy munosabatlarga kirishganligi yozma yoki boshqa dalillar bilan tasdiqlansa, topshirish dalolatnomasining mavjud emasligi ijaraga beruvchining ijara haqini undirish to‘g‘risidagi talablarini qanoatlantirishni rad etish uchun asos bo‘la olmaydi”;
“Bunday holatda, agar mulk ijaraga oluvchiga shunday shartnomaga asosan berilgan bo‘lsa, ijaraga beruvchi mulkni qaytarishni va FKning 1023-moddasiga asosan mulkdan foydalanganlik haqini talab qilishga haqli”.
19. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Xo‘jalik sudlari tomonidan hakamlik sudining hal qiluv qarorini bekor qilish hamda hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berish to‘g‘risidagi ishlarni ko‘rishda qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2012-yil 15-iyundagi 238-sonli qarori:
“Iqtisodiy sudlar tomonidan hakamlik muhokamasi bilan bog‘liq ishlarni ko‘rishda qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida”;
muqaddimasidagi, 2-bandining to‘rtinchi xatboshisidagi, 4-bandining birinchi, to‘rtinchi xatboshilaridagi, 5-bandining ikkinchi xatboshisidagi, 8 va 10-bandlaridagi, 11-bandining birinchi xatboshisidagi, 12-bandining birinchi xatboshisidagi, 15.2 va 15.5-bandlaridagi, 15.6-bandining birinchi xatboshisidagi, 18-bandining uchinchi xatboshisidagi, 25-bandining birinchi xatboshisidagi, 26-bandining birinchi va uchinchi xatboshilaridagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“1. Hakamlik sudining hal qiluv qarorini bekor qilish hamda hakamlik hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berish to‘g‘risidagi ishlarni ko‘rishda iqtisodiy sudlar “Hakamlik sudlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining Qonuni (bundan buyon matnda Qonun deb yuritiladi), O‘zbekiston Respublikasining Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi) va boshqa qonun hujjatlariga amal qilishlari lozim.
Iqtisodiy sudlarga tushuntirilsinki, hakamlik sudining hal qiluv qarorini bekor qilish hamda hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berish to‘g‘risidagi ishlar IPKda nazarda tutilgan umumiy qoidalar asosida IPKning 28 va 29-boblarida belgilangan o‘ziga xos xususiyatlar hisobga olingan holda ko‘rib chiqiladi”;
“Agar nizo ko‘rsatilgan organlar tomonidan tashkil qilingan hakamlik sudi tomonidan ko‘rib chiqilgan bo‘lsa, hakamlik sudining hal qiluv qarori IPK 226-moddasi birinchi qismining 3-bandiga mos holda iqtisodiy sud tomonidan bekor qilinadi, hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berish haqidagi arizani qanoatlantirish esa IPK 231-moddasi birinchi qismining 3-bandiga mos holda rad etiladi”;
4-bandining birinchi xatboshisidagi “XPKning 25-moddasiga” degan so‘zlar “IPKning 29-moddasiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
birinchi xatboshisidagi “XPKning 201 va 202-boblari” degan so‘zlar “IPKning 28 va 29-boblari” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
ikkinchi xatboshisidagi “XPKning 156-moddasiga mos holda” degan so‘zlar “IPK 223-moddasining ikkinchi qismiga asosan” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
5.1-bandining birinchi xatboshisidagi “XPKning 202-bobida” degan so‘zlar “IPKning 29-bobida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“6. Hakamlik sudining hal qiluv qarorini bekor qilish to‘g‘risidagi ariza hakamlik sudining hal qiluv qarori qabul qilingan joydagi iqtisodiy sudga, hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berish to‘g‘risidagi ariza esa hakamlik sudi joylashgan erdagi yoki qarzdor davlat ro‘yxatidan o‘tgan joydagi yoxud, agar qarzdor davlat ro‘yxatidan o‘tgan joy noma’lum bo‘lsa, uning mol-mulki turgan joydagi iqtisodiy sudga beriladi.
Bunday toifadagi ishlar bo‘yicha IPKning 38-moddasida belgilangan shartnoma bo‘yicha sudlovga tegishlilik to‘g‘risidagi qoida qo‘llanilmaydi”;
8-bandidagi “XPKning 125-moddasida” degan so‘zlar “IPKning 164-moddasida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“9. Hakamlik sudining hal qiluv qarorini bekor qilish hamda hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berish to‘g‘risidagi arizalar bo‘yicha davlat boji O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1994-yil 3-noyabrdagi 533-sonli qarori bilan tasdiqlangan Davlat boji stavkalariga muvofiq undiriladi.
Bunda iqtisodiy sudlar shuni inobatga olishlari lozimki, tadbirkorlik subyektlari — hakamlik sudining hal qiluv qarorlarini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasi berish to‘g‘risida ariza berganda davlat boji to‘lovidan ozod etilgan. Bunday holatda davlat boji arizani ko‘rib chiqish yakuni bo‘yicha ariza qanoatlantirilganda qarzdordan, qanoatlantirish rad etilganda arizachidan undiriladi”;
birinchi xatboshisidagi “XPK 1551-moddasining” degan so‘zlar “IPK 223-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“Agar ariza belgilangan muddat o‘tganidan keyin taqdim etilgan bo‘lib, muddatni tiklash to‘g‘risida iltimosnoma berilmagan yoki belgilangan muddatning o‘tkazilishi sabablari sud tomonidan uzrli deb topilmagan bo‘lsa, arizani qabul qilish IPK 224-moddasining oltinchi qismiga muvofiq IPK 154-moddasining qoidalari bo‘yicha rad etiladi”;
“Agar qarzdor joylashgan erdagi yoki yashaydigan joydagi yoxud, agar qarzdor joylashgan yer yoki yashaydigan joy noma’lum bo‘lib, uning mol-mulki turgan joydagi iqtisodiy sudning ish yurituvida hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berish to‘g‘risidagi ish mavjud bo‘lsa, hakamlik sudining hal qiluv qarori qabul qilingan joydagi iqtisodiy sudga hakamlik sudining hal qiluv qarorini bekor qilish to‘g‘risida ariza kelib tushsa, hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berish to‘g‘risidagi ish bo‘yicha ish yuritish IPK 101-moddasining 1-bandiga asosan to‘xtatib turilishi yoki ishni ko‘rish IPK 230-moddasining oltinchi qismiga asosan qarzdorning iltimosnomasiga binoan keyinga qoldirilishi mumkin.
Hakamlik sudining hal qiluv qarorini bekor qilish to‘g‘risidagi ariza ish yuritishga qabul qilinganidan keyin manfaatdor shaxs tomonidan shu ish doirasida hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berish to‘g‘risidagi ariza IPKning 229-moddasi hamda Qonunning 51-moddasi talablariga rioya qilingan holda berilgan bo‘lsa, u ish yuritishga qabul qilinadi va dastlabki ariza bilan birga ko‘rib chiqiladi. Agar hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berish to‘g‘risidagi ariza IPKning 229-moddasi hamda Qonunning 51-moddasi talablari buzilgan holda berilgan bo‘lsa, u IPKning 155-moddasiga mos holda qaytariladi.
Agar iqtisodiy sudning ish yurituvida IPK 223-moddasining ikkinchi qismi va 228-moddasining uchinchi qismida ko‘rsatilgan sudlovga tegishlilik qoidalariga rioya qilingan holda hakamlik sudining hal qiluv qarorini bekor qilish hamda hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berish to‘g‘risidagi alohida qo‘zg‘atilgan ishlar mavjud bo‘lsa, bu ishlar IPK 158-moddasining ikkinchi qismiga asosan bitta ish yuritishga birlashtirilishi mumkin”;
“13. Hakamlik sudining hal qiluv qarorini bekor qilish to‘g‘risidagi arizaning shakli va mazmuni IPKning 224-moddasi talablariga mos kelishi va unga ushbu moddada nazarda tutilgan hujjatlar, shu jumladan pochta xarajatlari to‘langanligini tasdiqlovchi hujjat ham ilova qilinishi lozim. Ushbu talablarga rioya qilinmagan taqdirda, hakamlik sudining hal qiluv qarorini bekor qilish to‘g‘risidagi ariza IPKning 155-moddasiga mos holda qaytariladi. Arizaning qaytarilishi yo‘l qo‘yilgan kamchiliklar bartaraf etilgandan keyin iqtisodiy sudga umumiy tartibda bunday ariza bilan qaytadan murojaat qilishga to‘sqinlik qilmaydi”;
“15. Sudlar shuni nazarda tutishlari kerakki, hakamlik sudining hal qiluv qarori IPK 226-moddasining birinchi qismida ko‘rsatilgan asoslar mavjud bo‘lsa, bekor qilinadi. Bunda isbotlash majburiyati hal qiluv qaroridan norozi bo‘lib ariza bergan tarafning zimmasiga yuklatiladi. Shu bilan birga, agar IPKning 226-moddasida ko‘rsatilgan asoslar iqtisodiy sud tomonidan aniqlangan taqdirda ham, hakamlik sudining hal qiluv qarori bekor qilinadi”;
15.2 — 15.5-bandlaridagi, 15.7-bandining ikkinchi va uchinchi xatboshilaridagi “XPK 1554-moddasi” degan so‘zlar “IPK 226-moddasi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
15.6-bandining ikkinchi xatboshi “yuridik ahamiyatga ega bo‘lgan faktlarni aniqlash to‘g‘risidagi” degan so‘zlardan keyin “er bilan bog‘liq nizolar; mulk huquqini tan olish haqidagi nizolar” degan so‘zlar bilan to‘ldirilsin;
“16. IPK 227-moddasining uchinchi qismiga ko‘ra, hakamlik sudi hal qiluv qarorining bekor qilinganligi hakamlik muhokamasi taraflarining, agar hakamlik sudiga murojaat etish imkoniyati yo‘qolmagan bo‘lsa, hakamlik bitimiga muvofiq hakamlik sudiga yangidan murojaat etishiga yoki ushbu Kodeksda nazarda tutilgan umumiy qoidalarga binoan iqtisodiy sudga murojaat etishiga to‘sqinlik qilmaydi.
Bunda sudlar shuni nazarda tutishlari kerakki, agar hakamlik sudining hal qiluv qarori IPK 226-moddasi birinchi qismining 1-bandiga asosan bekor qilingan bo‘lsa, hakamlik sudiga murojaat qilish uchun asos bo‘lgan hujjat haqiqiy emas deb topilganligi sababli, hakamlik muhokamasi taraflari IPKda nazarda tutilgan umumiy qoidalarga binoan iqtisodiy sudga murojaat etishga haqli. Hakamlik sudining hal qiluv qarori IPK 226-moddasi birinchi qismining 2-bandiga (Qonun 47-moddasi ikkinchi qismining uchinchi xatboshisi) asosan hamda ushbu qarorning 3 va 15.6-bandlarida ko‘rsatilgan asoslarga ko‘ra bekor qilingan bo‘lsa ham, hakamlik muhokamasi taraflari IPKda nazarda tutilgan umumiy qoidalarga binoan iqtisodiy sudga murojaat etishga haqli.
Agar hakamlik sudining hal qiluv qarori IPK 226-moddasi birinchi qismining 3, 4, 5-bandlariga asosan bekor qilingan va hakamlik sudiga murojaat etish imkoniyati yo‘qotilmagan bo‘lsa, hakamlik muhokamasi taraflari hakamlik sudiga yangidan murojaat etishga haqli.
Shu munosabat bilan, hakamlik sudining hal qiluv qarori IPK 226-moddasi birinchi qismining 3, 4 va 5-bandlariga asosan bekor qilinganidan keyin hakamlik muhokamasi taraflari mazkur nizo bo‘yicha iqtisodiy sudga murojaat qilganda, da’vo arizasini qabul qilish IPK 154-moddasi birinchi qismining 1-bandiga asosan rad etiladi. Agar da’vo arizasi ish yuritishga qabul qilingan bo‘lsa, ish yuritish IPK 110-moddasining 1-bandiga asosan tugatiladi”;
“17. Agar hakamlik sudining hal qiluv qarori u bekor qilingan paytda ijro etilgan bo‘lsa, iqtisodiy sudning hakamlik sudi hal qiluv qarorini to‘liq yoki qisman bekor qilish to‘g‘risidagi ajrimida IPK 227-moddasining ikkinchi qismida ko‘rsatilgan ma’lumotlar va ko‘rsatmalardan tashqari, Qonunning 54-moddasiga asosan hakamlik sudining to‘liq yoki qisman bekor qilingan hal qiluv qaroriga muvofiq javobgardan da’vogarning foydasiga undirilgan narsalarning hammasi javobgarga qaytarib berilishi haqidagi masala hal qilinishi va ijro varaqasi berilishi lozim. Agar bu masala iqtisodiy sudning ajrimida hal etilmagan bo‘lsa, hakamlik sudi hal qiluv qarorining qaytarma ijrosi to‘g‘risidagi masala IPKning 344-moddasiga mos holda hal etiladi”;
18-bandining uchinchi xatboshisidagi “XPK 1559-moddasi” degan so‘zlar “IPK 231-moddasi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
birinchi xatboshisidagi “XPK 1557-moddasining” degan so‘zlar “IPK 229-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
ikkinchi xatboshisidagi “XPK 1557-moddasining yettinchi qismiga muvofiq ushbu Kodeksning 118-moddasi” degan so‘zlar “IPK 229-moddasining sakkizinchi qismiga muvofiq ushbu Kodeksning 155-moddasi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“20. Hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berish to‘g‘risidagi ariza sudlovga tegishlilik qoidalari buzilgan holda berilganda, uning shakli va mazmuniga qo‘yilgan talablarga rioya etilmaganda yoki unga qonunda nazarda tutilgan hujjatlar ilova qilinmaganda, u IPKning 155-moddasida nazarda tutilgan qoidalarga binoan qaytariladi. Ishni ko‘rish vaqtida arizaning sudlovga tegishlilik qoidalari buzilgan holda ish yuritishga qabul qilinganligi aniqlansa, ish IPKning 39-moddasiga asosan tegishli iqtisodiy sudga o‘tkaziladi”;
“21. Iqtisodiy sudlar nazarda tutishlari lozimki, agar hakamlik sudida yuridik shaxs maqomiga ega bo‘lmagan filial yoki vakolatxonaga nisbatan yoxud jismoniy shaxslarning huquq va majburiyatlari to‘g‘risida nizo ko‘rib chiqilgan bo‘lib, bunday hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berish to‘g‘risidagi iqtisodiy sudga ariza berilganda, IPKning 25-moddasi talablaridan kelib chiqqan holda bunday arizani qabul qilish IPK 154-moddasi birinchi qismining 1-bandiga mos holda rad etiladi. Agar ariza ish yuritishga qabul qilingan bo‘lsa, ish yuritish IPK 110-moddasining 1-bandiga muvofiq tugatiladi”;
“22. Iqtisodiy sudlar IPK 230 “Hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berish to‘g‘risidagi arizani ko‘rib chiqish tartibi”, 231 “Hakamlik sudining hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasini berishni rad etish asoslari”, 232 “Iqtisodiy sudning hakamlik sudi hal qiluv qarorini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasi berish to‘g‘risidagi ish bo‘yicha ajrimi” — moddalarini amaliyotda qo‘llashda mazkur qarorning 2–4, 7–11, 15 va 16-bandlarida berilgan tushuntirishlarga asoslanishi lozim”;
“Iqtisodiy sudlarga tushuntirilsinki, hakamlik sudida ko‘rib chiqilayotgan da’voni ta’minlash haqidagi ariza hakamlik muhokamasi tarafi tomonidan hakamlik sudi joylashgan erdagi yoki qarzdor davlat ro‘yxatidan o‘tgan joydagi yoxud agar qarzdor davlat ro‘yxatidan o‘tgan joy noma’lum bo‘lsa qarzdorning mol-mulki turgan joydagi iqtisodiy sudga beriladi va IPKning 93–100-moddalarida nazarda tutilgan tartibda ko‘rib chiqiladi”;
uchinchi xatboshisidagi “XPK 80-moddasining” degan so‘zlar “IPK 99-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
20. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi va Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Tadbirkorlik subyektlari faoliyati bilan bog‘liq qonun hujjatlarini sud amaliyotida qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2012-yil 14-sentabrdagi 12/239-sonli qarori:
“Tadbirkorlik subyektlari faoliyatini tartibga soluvchi qonun hujjatlarini qo‘llash bo‘yicha sud amaliyotining ayrim masalalari to‘g‘risida”;
muqaddimasidagi “umumiy yurisdiksiya sudlari va xo‘jalik sudlari” degan so‘zlar “sudlar” degan so‘z bilan almashtirilsin;
“Sudlarga tushuntirilsinki, tadbirkorlik faoliyati subyekti sifatida davlat ro‘yxatidan o‘tkazishni rad etganlik, shuningdek ro‘yxatdan o‘tkazish muddatini buzganlik ustidan berilgan shikoyat ma’muriy sudlarga taalluqlidir”;
“4. O‘zbekiston Respublikasining Ma’muriy sud ishlarini yuritish to‘g‘risidagi kodeksi (bundan buyon matnda MSIYutK deb yuritiladi) 67-moddasining ikkinchi qismiga muvofiq yuridik shaxsni davlat ro‘yxatidan o‘tkazishni rad etishning qonuniyligini isbotlash majburiyati ro‘yxatdan o‘tkazuvchi organ zimmasiga yuklatiladi”;
“6. O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik protsessual kodeksining (bundan buyon matnda FPK deb yuritiladi) 31-moddasi va O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksining (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi) 23-moddasi mazmunidan kelib chiqib sudlar shuni nazarda tutishlari kerakki, yakka tartibdagi tadbirkor maqomiga ega bo‘lmagan fuqaro ishtirokidagi nizolar, fuqarolik ishlari bo‘yicha sudlarga taalluqli. Qonun bo‘yicha bunday nizolarni hal etish ma’muriy sudlar vakolatiga o‘tkazilgan hollar bundan mustasno.
Agar yakka tartibdagi tadbirkorning faoliyati da’vo taqdim etilgunga qadar tugatilgan va tegishli talablar uning avvalgi tadbirkorlik faoliyatidan kelib chiqqan bo‘lsa, shuningdek uning maqomi da’vo taqdim etilgandan so‘ng yo‘qotilgan taqdirda ham, ular ishtirokidagi nizolar iqtisodiy sudga taalluqlidir.
Tadbirkorlik faoliyatining to‘xtatilishi iqtisodiy sudda ish bo‘yicha ish yuritishni tugatish uchun asos bo‘lmaydi.
Agar fuqaro qonunda belgilangan tartibda yakka tartibdagi tadbirkor maqomini olgan bo‘lib, ammo nizo uning tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishi bilan emas, balki uy-joy, oila-nikoh va boshqa huquqiy munosabatlardan kelib chiqqan bo‘lsa, bunday nizo fuqarolik ishlari bo‘yicha sudlarda ko‘rib chiqiladi. Qonun bo‘yicha bunday nizolarni hal etish ma’muriy sudlar vakolatiga o‘tkazilgan hollar bundan mustasno”;
“Tekshirish qonunda belgilangan asoslar mavjud bo‘lmasdan o‘tkazilgan holda, u noqonuniy hisoblanadi va FPK 71-moddasining ikkinchi qismi, IPK 66-moddasining ikkinchi qismi va MSIYutK 65-moddasining ikkinchi qismiga muvofiq tekshirish natijasida olingan ma’lumotlar dalil sifatida qabul qilinmaydi”;
“9. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Tadbirkorlik faoliyatining jadal rivojlanishini ta’minlashga, xususiy mulkni har tomonlama himoya qilishga va ishbilarmonlik muhitini sifat jihatidan yaxshilashga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida” 2016-yil 5-oktabrdagi PF-4848-sonli Farmonining 3-bandiga ko‘ra, yuridik shaxslarning tugatilayotganida, shuningdek jismoniy va yuridik shaxslarning qonunchilik buzilganligi holatlari bo‘yicha bergan murojaatlari asosida o‘tkaziladigan qisqa muddatli tekshiruvlardan tashqari tadbirkorlik subyektlarini rejadan tashqari tekshirishlarning barcha turlari bekor qilingan.
Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Pul muomalasini yanada takomillashtirish va bank plastik kartochkalaridan foydalangan holda hisob-kitoblarni rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2017-yil 15-fevraldagi PQ-2777-sonli Qarorining 2-bandi bilan O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi zimmasiga tadbirkorlik subyektlarini naqd pul mablag‘lari yoki plastik kartochkalar bo‘yicha to‘lov shakliga qarab narxlarni sun’iy ravishda oshirish yoki pasaytirish, nazorat-kassa mashinalarini, hisob-kitob terminallarini ishlatish, shuningdek o‘rnatilgan tartibda talon va cheklar berish, naqd tushumni o‘z vaqtida va to‘la hajmda inkassatsiya qilish masalalari yuzasidan, belgilangan tartibga muvofiq, birinchi navbatda savdo komplekslarida, chakana savdo va xizmatlar ko‘rsatish tashkilotlarida doimiy asosda tekshiruvlarni o‘tkazib turish yuklatilgan.
Sudlar inobatga olishlari kerakki, davlat soliq xizmati organlari bunday tekshirish natijasi bo‘yicha aniqlangan qonun buzilishlar yuzasidan tadbirkorlik subyektlariga nisbatan huquqiy ta’sir choralari qo‘llash haqidagi ariza bilan sudga murojaat etishga haqli”.
21. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Sud buyrug‘i berish to‘g‘risidagi ishlarni ko‘rishda O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksi normalarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2013-yil 5-dekabrdagi 254-sonli qarori:
“Sud buyrug‘i berish to‘g‘risidagi ishlarni ko‘rishda iqtisodiy sudlar tomonidan protsessual qonun normalarini qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida”;
muqaddimasidagi “Xo‘jalik protsessual” degan so‘zlar “Iqtisodiy protsessual” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“1. Iqtisodiy sudlarning e’tibori sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi ishlar O‘zbekiston Respublikasining Iqtisodiy protsessual kodeksida (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi) belgilangan qoidalarga qat’iy rioya etilgan holda O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi, Soliq kodeksi (bundan buyon matnda Soliq kodeksi deb yuritiladi), “Lizing to‘g‘risida”gi Qonun va boshqa qonun hujjatlari asosida ko‘rilishiga qaratilsin”;
2-bandidagi “XPKning 103-moddasida” degan so‘zlar “IPKning 135-moddasida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“2.1. Agar sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizada IPK 135-moddasining 1-bandida ko‘rsatilgan talab qo‘yilgan bo‘lsa, soliq qarzining miqdori qonun hujjatlarida belgilangan eng kam miqdordan oz bo‘lmasligi, shuningdek talabda qarzni undirishni qarzdorning mol-mulkiga qaratish so‘ralgan bo‘lishi lozim.
Agar soliq qarzining miqdori qonun hujjatlarida belgilangan miqdordan kam bo‘lsa (Soliq kodeksi 61-moddasining uchinchi qismida nazarda tutilgan holat bundan mustasno), shuningdek arizada qarzni undirishni qarzdorning mol-mulkiga qaratish to‘g‘risida talab qo‘yilmagan bo‘lsa, sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizani qabul qilish IPK 140-moddasining birinchi qismiga asosan rad etilishi lozim.
Sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi talab IPK 135-moddasining 1-bandiga asosan qo‘yilgan bo‘lsa, qarzdor tomonidan soliq qarzining tan olinishi talab etilmaydi”;
2.2-bandining to‘rtinchi xatboshisidagi “XPK 103-moddasining 11-bandiga” degan so‘zlar “IPK 135-moddasining 2-bandiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“2.3. Sudlar shuni e’tiborga olishlari lozimki, IPK 135-moddasining 3-bandiga asosan taqdim etilgan sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizada debitorlik qarzini qarzdorning mol-mulkidan undirish to‘g‘risida talab qo‘yilishi mumkin emas. Bunday talab bildirilganda, arizani qabul qilish IPK 140-moddasining birinchi qismiga asosan rad etiladi.
IPK 135-moddasining 3-bandiga asosan qarzdorlikni undirish to‘g‘risida talab qo‘yilganda, debitorlik qarzini qarzdor tomonidan hujjatlar asosida tan olingan bo‘lishi lozim”;
“IPK 135-moddasining 4-bandiga asosan berilgan arizada faqatgina lizingga berilgan mol-mulkni talab qilib olish to‘g‘risida talab qo‘yilishi mumkin. Agar arizada lizingga berilgan mol-mulkni talab qilib olish to‘g‘risidagi talabdan tashqari lizing to‘lovlarini undirish to‘g‘risidagi talab ham bildirilgan bo‘lsa, arizani qabul qilish IPK 140-moddasi birinchi qismiga asosan rad etiladi”;
3-bandidagi “XPKning 23, 26–28, 32-moddalarida” degan so‘zlar “IPKning 25, 32–34, 38-moddalarida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
3.1-bandidagi “XPK 117-moddasi birinchi qismining 1-bandiga mos holda” degan so‘zlar “IPK 140-moddasi birinchi qismiga asosan” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“IPK 136-moddasining birinchi qismi talablariga ko‘ra sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi ariza iqtisodiy sudga yozma shaklda beriladi”;
“6. Sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizaning mazmuni IPK 136-moddasining ikkinchi qismi talablariga mos kelishi lozim, aks holda arizani qabul qilish IPK 141-moddasi birinchi qismining 1-bandiga asosan rad etiladi”;
“7.1. Soliqlar bo‘yicha qarzdorlikni undirishni yuridik shaxslar va fuqarolarning mol-mulkiga qaratish to‘g‘risidagi arizaga quyidagi hujjatlar ilova qilinishi lozim:
to‘lov topshiriqnomalari, to‘lov talabnomalari va inkasso topshiriqnomalari mavjudligi to‘g‘risidagi ma’lumotnoma.
IPK 149-moddasi ikkinchi qismining 8-bandi hamda Soliq kodeksining 59 va 60-moddalari talabidan kelib chiqib, undiruvni soliq to‘lovchining mol-mulkiga qaratish to‘g‘risidagi da’vo arizasiga soliq qarzini uzish to‘g‘risidagi talabnomani soliq to‘lovchiga yuborilganligini tasdiqlovchi hujjat ham ilova qilinishi kerak”;
“7.2. Kommunal xizmatlar va aloqa xizmatlari to‘lovlari bo‘yicha qarzdorlikni undirish uchun sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizaga IPKning 138-moddasida ko‘rsatilgan hujjatlar ilova qilinishi lozim”;
7.5-bandining ikkinchi xatboshisidagi “uni qabul qilish XPK 107-moddasi birinchi qismining 3-bandiga asosan rad etiladi” degan so‘zlar “ariza IPK 141-moddasi birinchi qismining 3-bandiga asosan qaytariladi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
7.6-bandidagi “XPK 118-moddasi birinchi qismining 6-bandiga mos holda” degan so‘zlar “IPK 141-moddasi birinchi qismining 6-bandiga asosan” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“9. IPKning 137-moddasiga muvofiq arizachi (kreditor) sud buyrug‘ini berish to‘g‘risida ariza berganida qarzdorga arizaning ko‘chirma nusxasini topshirishi shart. Qarzdor — yuridik shaxsga sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizaning ko‘chirma nusxasi topshirilganligining dalili bo‘lib, uning rahbari yoki xodimining muhr (muhr mavjud bo‘lgan taqdirda) yoki shtamp bilan tasdiqlangan imzosi, qarzdor — fuqaroga esa uning shaxsiy imzosi hisoblanadi. Ushbu tartibga rioya qilinmagan taqdirda, sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi ariza IPK 141-moddasi birinchi qismining 3-bandiga asosan arizachi (kreditor)ga qaytariladi”;
birinchi xatboshisidagi “XPK 106-moddasining” degan so‘zlar “IPK 139-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
ikkinchi xatboshisidagi “xo‘jalik sudlarida” degan so‘zlar “iqtisodiy sudlarda” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
10.1-bandidagi “XPK 106-moddasining” degan so‘zlar “IPK 139-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“Sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizani qabul qilish IPK 154-moddasi birinchi qismining 1-bandiga asosan rad etilganda, ariza IPK 141-moddasi birinchi qismining 5, 6 va 7-bandlariga asosan qaytarilganda, shuningdek sud buyrug‘ini berish IPK 144-moddasining birinchi qismiga asosan rad etilganda, kreditor tomonidan to‘langan davlat boji qarzdorga nisbatan umumiy tartibda kreditor tomonidan da’vo taqdim etilganda to‘lanishi lozim bo‘lgan boj hisobiga o‘tkaziladi”;
12-bandining birinchi xatboshisidagi “XPK 118-moddasining 9-bandiga mos holda” degan so‘zlar “IPK 141-moddasi birinchi qismining 7-bandiga asosan” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“14. IPK 142-moddasining birinchi qismiga ko‘ra, qarzdor unga sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizaning ko‘chirma nusxasi topshirilgan paytdan boshlab o‘n kunlik muddatda sudga kreditor talablariga qarshi e’tirozlarini tasdiqlovchi hujjatlarni ilova qilgan holda taqdim etishga haqli.
IPKning 142-moddasida qarzdor e’tirozining shakli va mazmuniga nisbatan muayyan talablar belgilanmaganligi sababli u erkin shaklda bayon etilishi mumkin. Biroq e’tirozda arizadagi talabga munosabat bildirilgan bo‘lishi kerak. E’tiroz sudga elektron hujjat tarzida ham yuborilishi mumkin.
Sudlar inobatga olishi lozimki, IPK 142-moddasining birinchi qismida belgilangan o‘n kunlik muddat sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizaning nusxasi qarzdorga topshirilgan kundan boshlab hisoblanadi. Agar arizaning nusxasi topshirilganligini tasdiqlovchi hujjatda bunday sana ko‘rsatilmagan bo‘lsa, o‘n kunlik muddat ushbu ariza sudga kelib tushgan kundan boshlab hisoblanadi.
IPK 143-moddasining ikkinchi qismiga ko‘ra, sud buyrug‘i kreditor tomonidan arizaning ko‘chirma nusxasi qarzdorga topshirilgan kundan e’tiboran o‘n kun o‘tgach beriladi.
Sudlarga tushuntirilsinki, agar sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi ariza yozma fikrni taqdim etish uchun berilgan o‘n kunlik muddat o‘tganidan keyin sudga kelib tushgan bo‘lsa, sud buyrug‘i ariza sudga kelib tushganidan keyingi kundan kechiktirmasdan beriladi.
Sudlarning e’tibori IPK 142-moddasining ikkinchi qismi mazmuniga muvofiq sud buyrug‘i, agar qarzdor arizadagi talab bilan rozi bo‘lsa, ariza nusxasi qarzdorga berilgan kundan o‘n kunlik muddat o‘tmasdan ham berilishi mumkinligiga qaratilsin. Bunday holatda sud buyrug‘i qarzdorning arizadagi talabga yozma roziligi kelib tushgan kunning ertasidan kechiktirmasdan beriladi”;
15-bandining birinchi xatboshisidagi “XPK 109-moddasining” degan so‘zlar “IPK 143-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“15.1. IPK 143-moddasining ikkinchi qismiga ko‘ra, agar qarzdor bildirilgan talabga rozi bo‘lmasa, huquq to‘g‘risidagi mavjud nizo taqdim etilgan hujjatlar asosida hal etib bo‘lmaydi deb hisoblansa, sudya sud buyrug‘ini berishni rad etadi. Sud buyrug‘ini berishni rad etish to‘g‘risida ajrim chiqariladi. Mazkur ajrim ustidan shikoyat qilinishi mumkin.
Sudlar sud buyrug‘i berishni rad etish to‘g‘risidagi ajrimda kreditorning o‘sha talab bo‘yicha umumiy tartibda da’vo taqdim etish huquqi mavjudligini tushuntirishi lozim.
Sud buyrug‘ini berishni rad etish to‘g‘risidagi ajrim ustidan berilgan apellatsiya yoki kassatsiya shikoyati IPKning 281 va 305-moddalari tartibida ko‘rib chiqiladi. Ajrim apellatsiya yoki kassatsiya instansiyasi sudi tomonidan bekor qilingan taqdirda, ish hal qilish uchun birinchi instansiya sudiga yuboriladi”;
“16. Sudlar shuni inobatga olishlari lozimki, sud buyrug‘ining mazmuni IPK 145-moddasining birinchi qismi talablariga mos kelishi, shuningdek unda qarzdordan undiruvchi foydasiga undirilishi lozim bo‘lgan sud xarajatlarining summasi ham ko‘rsatilishi kerak.
IPKning 143-moddasiga muvofiq sud buyrug‘i ikkita asl nusxada imzolanadi, ulardan biri ishda qoladi, boshqasi sudning gerbli muhri bilan tasdiqlanadi va undiruvchiga beriladi (yuboriladi). Qarzdorga sud buyrug‘ining ko‘chirma nusxasi yuboriladi.
Qarzdor va undiruvchining elektron manzillari mavjud bo‘lgan taqdirda, sud buyrug‘i elektron hujjat tarzida yuborilishi mumkin”;
“17. Sud buyrug‘i apellatsiya, kassatsiya, nazorat instansiyalarida va yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rilmaydi. Shu bois sud buyrug‘i ustidan berilgan apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat shikoyatini qabul qilish IPK 268-moddasi birinchi qismining 2-bandi, 291-moddasi birinchi qismining 2-bandi va 314-moddasining 3-bandiga muvofiq yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rish to‘g‘risidagi arizani qabul qilish esa IPK 154-moddasi birinchi qismining 1-bandiga mos holda rad etiladi. Agar shikoyat yoki ariza ish yuritishga qabul qilingan bo‘lsa, apellatsiya yoki kassatsiya shikoyati bo‘yicha ish yuritish IPK 273-moddasi birinchi qismining 1-bandi yoki 296-moddasi birinchi qismining 1-bandiga asosan nazorat shikoyati bo‘yicha ish yuritish IPK 296-moddasi birinchi qismining 1-bandiga, yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rish to‘g‘risidagi ariza bo‘yicha ish yuritish IPK 110-moddasining 1-bandiga mos holda tugatiladi”;
18-bandidagi “XPKning 215–220-moddalariga” degan so‘zlar “IPKning 340–344-moddalariga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
19-bandidagi “XPK 103-moddasining” degan so‘zlar “IPK 135-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“20. IPK 147-moddasining birinchi qismiga ko‘ra, agar qarzdor uzrli sabab bilan o‘z vaqtida kreditorning talabiga qarshi e’tiroz bildirish imkoniyatiga ega bo‘lmagan bo‘lsa, sud buyrug‘ining ko‘chirma nusxasi olingan kundan e’tiboran o‘n kunlik muddatda o‘sha sudga sud buyrug‘ini bekor qilish to‘g‘risida ariza berishga haqli. Sud bunday holda buyruqni bekor qilishga haqli, shundan keyin kreditorning talabi da’vo ishini yuritish tartibida ko‘rilishi mumkin.
Sud buyrug‘ini bekor qilish to‘g‘risidagi arizaning shakli va mazmuniga nisbatan IPKda muayyan talablar belgilanmagan. Shundan kelib chiqib, ariza erkin shaklda bayon etilishi mumkin, ammo unda sud buyrug‘ini bekor qilish sabablari ko‘rsatilgan, shuningdek unga ushbu sabablarni tasdiqlovchi hujjatlar ilova qilingan bo‘lishi kerak.
Sud buyrug‘ini bekor qilish to‘g‘risidagi ariza sudga elektron hujjat tarzida ham yuborilishi mumkin.
Agar ariza belgilangan muddat o‘tganidan keyin taqdim etilgan bo‘lib, muddatni tiklash to‘g‘risida iltimosnoma berilmagan bo‘lsa, bu holat uni qanoatlantirishni rad etish uchun asos bo‘ladi.
Agar ariza IPK 147-moddasining birinchi qismida nazarda tutilgan muddat o‘tkazib yuborilgan holda berilgan bo‘lsa va muddat o‘tkazilishining sabablari iltimosnoma asosida uzrli deb topilsa, sudya muddatni tiklab, sud buyrug‘ini bekor qilishga haqli.
IPKda o‘tkazilgan muddatni tiklashning uzrli sabablari ro‘yxati ko‘rsatilmaganligi bois, sudlar muddatni tiklash masalasini hal etishda iltimosnomada keltirilgan sabablarni o‘rganib, ularga o‘z ichki ishonchlari asosida baho berishi lozim.
IPK 147-moddasining uchinchi qismiga muvofiq sud buyrug‘ini bekor qilish haqidagi yoki bekor qilishni rad etish to‘g‘risidagi ajrim ariza kelib tushgan kundan e’tiboran o‘n kundan kechiktirmay sud muhokamasisiz, kreditor va qarzdor chaqirtirilmasdan, ularning tushuntirishlarini eshitmasdan chiqariladi.
Sud buyrug‘ini bekor qilishni rad etish to‘g‘risidagi ajrimda kreditorga da’vo ishini yuritish tartibida sudga murojaat qilish huquqi tushuntiriladi.
“21. Sudlar e’tiborga olishlari kerakki, IPK 140-moddasining birinchi qismida nazarda tutilgan asoslar bo‘yicha sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizani qabul qilishni rad etish, IPK 141-moddasi birinchi qismining 1–6-bandlari bo‘yicha sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizani qaytarish, shuningdek IPK 144-moddasi birinchi qismining 2-bandi bo‘yicha sud buyrug‘i berishni rad etish haqidagi masala ariza sudga kelib tushgan kundan e’tiboran besh kundan kechiktirmay ko‘rib chiqiladi va natijasi bo‘yicha ajrim chiqariladi.
IPK 141-moddasi birinchi qismining 7-bandiga asosan sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizani qaytarish va IPK 144-moddasi ikkinchi qismining 1-bandiga asosan sud buyrug‘i berishni rad etish tegishincha sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizani qaytarish va sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizaga e’tiroz kelib tushgandan keyingi kundan kechiktirmay ko‘rib chiqiladi”.
22. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Xo‘jalik sudlari tomonidan ekspertizaga oid qonun hujjatlarini qo‘llash amaliyotining ayrim masalalari haqida” 2014-yil 20-iyundagi 261-sonli qarori:
“Iqtisodiy sudlar tomonidan ekspertizaga oid qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida”;
muqaddimasidagi, 1-bandidagi, 8.1-bandining 1-kichik bandidagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
1-bandidagi “O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksi (bundan buyon matnda XPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar “O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“Ekspertiza ishda ishtirok etuvchi shaxsning yozma yoki og‘zaki iltimosiga ko‘ra yoki roziligi bilan tayinlanishi mumkin. Agar ekspertiza tayinlash qonunda belgilab qo‘yilgan yoki shartnomada nazarda tutilgan bo‘lsa yoxud taqdim etilgan dalilning qalbakilashtirilganligi to‘g‘risidagi arizani tekshirish yoxud qo‘shimcha ekspertiza tayinlash zarur bo‘lsa, sud ekspertizani o‘z tashabbusi bilan tayinlashi mumkin”;
5-bandining birinchi xatboshisidagi “XPKning 47-moddasi” degan so‘zlar “IPKning 55-moddasi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“6. IPK 163-moddasi birinchi qismining 6-bandiga ko‘ra, birinchi instansiya sudi nafaqat iqtisodiy ishni ko‘rishda, balki ishni sudda ko‘rishga tayyorlash paytida ham ishda ishtirok etuvchi shaxsning iltimosi bo‘lgan taqdirda, ekspertiza tayinlash masalasini ko‘rib chiqishga haqlidir. Bunday holda ekspertiza tayinlash masalasi da’vo arizasi (ariza) sudga kelib tushgan kundan boshlab besh kundan kechiktirmay hal etilishi lozim”;
“7. Sudlarga tushuntirilsinki, apellatsiya hamda kassatsiya instansiyasi sudlari ishni mavjud va qo‘shimcha taqdim etilgan dalillar bo‘yicha qayta ko‘rishi sababli, ushbu instansiya sudlari ham mazkur qaror 3-bandining ikkinchi xatboshisida nazarda tutilgan hollarda ekspertiza tayinlashga haqli”;
8-bandidagi “XPKning 67, 681, 684-moddalari” degan so‘zlar “IPKning 80, 82 va 85-moddalari” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“IPK 80-moddasi ikkinchi va uchinchi qismlariga ko‘ra ishda ishtirok etuvchi shaxslar sudga ekspert tomonidan tushuntirish berilishi lozim bo‘lgan savollarni taqdim etishga va o‘zlari ko‘rsatgan shaxslarni ekspert sifatida jalb etish yoki ekspertizani muayyan ekspertiza muassasasida o‘tkazish haqida iltimosnoma bilan murojaat qilishga haqli. Ekspertiza o‘tkazilishi zarur bo‘lgan masalalar doirasi va mazmuni sud tomonidan belgilanadi. Ishda ishtirok etuvchi shaxslar tomonidan taqdim etilgan savollar rad etilgan taqdirda, sud rad etish sabablarini ajrimda asoslantirib berishi shart”;
“9. IPK 102-moddasining 1-bandiga muvofiq ekspertiza tayinlangan hollarda iqtisodiy sud ish yuritishni to‘xtatib turishga haqli. Bu haqda alohida chiqarilgan ajrimda yoki ekspertiza tayinlash haqidagi ajrimda ko‘rsatilishi mumkin.
IPKda ekspertiza tayinlash to‘g‘risidagi ajrim ustidan shikoyat berilishi (protest keltirilishi) nazarda tutilmaganligi bois, sudlar inobatga olishlari lozimki, ekspertiza tayinlash to‘g‘risidagi ajrimda ish yuritishni to‘xtatib turish ham ko‘rsatilgan bo‘lib, ushbu ajrim ustidan shikoyat berilgan (protest keltirilgan) bo‘lsa, shikoyat (protest)ning faqat ish yuritishni to‘xtatib turishga oid qismi ko‘rib chiqiladi. Agar shikoyat (protest) ajrimning ekspertizani tayinlashga oid qismi ustidan berilgan bo‘lsa, uni qabul qilish IPK 268-moddasi birinchi qismining 2-bandi, 291-moddasi birinchi qismining 2-bandi, 314-moddasining 3-bandiga asosan rad etiladi. Agar ariza (protest) ish yuritishga qabul qilingan bo‘lsa, u bo‘yicha ish yuritish IPK 273-moddasi birinchi qismining 1-bandiga, 296-moddasi birinchi qismining 1-bandiga asosan, nazorat shikoyati (protesti) bo‘yicha esa 296-moddasi birinchi qismining 1-bandiga mos holda shikoyat (protest) ko‘rib chiqilayotgan instansiyada tugatiladi.
Agar ekspertizaning o‘tkazilishi IPKda ishni ko‘rish uchun belgilangan protsessual muddatning buzilishiga olib kelmasa, sud ish yuritishni to‘xtatmasdan ekspertiza tayinlash haqida ajrim chiqarishga haqli”;
14-bandining ikkinchi xatboshisidagi “XPKning 56-moddasiga” degan so‘zlar “IPKning 69-moddasiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
uchinchi va to‘rtinchi xatboshilaridagi “XPK 681-moddasining” degan so‘zlar “IPK 82-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
17-bandining ikkinchi xatboshisidagi “XPKning 69-moddasi” degan so‘zlar “IPKning 86-moddasi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“18. Agar ekspert xulosasini baholashda shaxslarning xatti-harakatlarida jinoyat alomatlari (imzo yoki hujjatlarning qalbakilashtirilishi va h.k.) mavjudligi aniqlansa, sud IPK 200-moddasining beshinchi qismiga muvofiq jinoyat ishini qo‘zg‘atish to‘g‘risidagi masalani hal qilish uchun tegishli materiallarni ilova qilgan holda prokurorga xususiy ajrim yuborishi kerak. Xususiy ajrimga ekspertiza xulosasining asl nusxasi ilova qilinadi, xulosaning ko‘chirma nusxasi esa iqtisodiy ish hujjatlariga qo‘shib qo‘yiladi”;
“19. IPK 56-moddasining uchinchi qismiga ko‘ra, sud eksperti (sud ekspertlari komissiyasi vakillari) bila turib noto‘g‘ri xulosa berganligi uchun jinoiy javobgar bo‘ladi. Shu munosabat bilan sud eksperti (sud ekspertlari komissiyasi vakillari) jinoiy javobgarlik to‘g‘risida ogohlantiriladi va bu haqda sudning ekspertiza tayinlash to‘g‘risidagi ajrimida ko‘rsatiladi.
Ushbu modda to‘rtinchi qismining mazmuniga ko‘ra, ekspert xulosasi tushunarli bo‘lmagan taqdirda, o‘zi o‘tkazgan ekspertiza xususida ko‘rsatuvlar berishi, o‘zi bergan xulosani tushuntirishi, qo‘shimcha savollarga javob berishi uchun sud ekspertni sud majlisiga chaqirishga haqli”;
20-bandining birinchi xatboshisidagi “XPK 61-moddasining ikkinchi qismiga” degan so‘zlar “IPK 74-moddasining to‘rtinchi qismiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
birinchi xatboshisidagi “XPKning 94-moddasi” degan so‘zlar “IPKning 117-moddasi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
uchinchi xatboshisidagi “XPKning 95-moddasiga” degan so‘zlar “IPKning 118-moddasiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
23. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Ishtirokchilar o‘rtasida, ishtirokchilar bilan xo‘jalik shirkatlari va jamiyatlari o‘rtasida, aksiyadorlar o‘rtasida, aksiyador bilan aksiyadorlik jamiyati o‘rtasida xo‘jalik shirkatlari va jamiyatlari faoliyatidan kelib chiqadigan nizolarni xo‘jalik sudlari tomonidan hal qilishning ayrim masalalari haqida” 2014-yil 20-iyundagi 262-sonli qarori:
muqaddimasidagi, 7-bandining birinchi xatboshisidagi, 18 va 23-bandlaridagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
1-bandidagi “O‘zbekiston Respublikasining Xo‘jalik protsessual kodeksi (bundan buyon matnda XPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar “O‘zbekiston Respublikasining Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“Agar aksiyador ayni vaqtda jamiyatning xodimi bo‘lib, mehnatga oid nizo yuzasidan iqtisodiy sudga murojaat qilgan bo‘lsa, bunday da’vo arizasini qabul qilish IPK 154-moddasi birinchi qismining 1-bandiga asosan rad etilishi, agar ushbu holat ishni ko‘rish jarayonida aniqlansa, IPK 110-moddasining 1-bandiga asosan ish yuritish tugatilishi lozim”;
8-bandidagi “XPKning 77-moddasida” degan so‘zlar “IPKning 94-moddasida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
13.1-bandining birinchi xatboshisidagi “XPK 86-moddasining” degan so‘zlar “IPK 110-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
17-bandining birinchi xatboshisidagi “XPKning 38-moddasida” degan so‘zlar “IPKning 45-moddasida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
18-bandidagi “XPK 23-moddasi birinchi qismining 4-bandiga” degan so‘zlar “IPK 25-moddasi birinchi qismining 5-bandiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
23-bandidagi “XPK 23-moddasi birinchi qismining 4-bandida” degan so‘zlar “IPK 25-moddasi birinchi qismining 5-bandida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“24. Sudlar shuni inobatga olishi lozimki, IPKning kelishuv bitimi institutini tartibga soluvchi normalari IPK 25-moddasi birinchi qismining 5-bandida nazarda tutilgan nizolar bo‘yicha ishlarga ham tatbiq etiladi. Kelishuv bitimi qonun hujjatlariga xilof bo‘lmasa, shuningdek boshqa shaxslarning huquqlari va qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini buzmasa, u sud tomonidan tasdiqlanishi mumkin”.
24. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining bitimlarni haqiqiy emas deb topish to‘g‘risidagi normalarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2014-yil 28-noyabrdagi 269-sonli qarori:
“Iqtisodiy sudlar tomonidan bitimlarni haqiqiy emas deb topish to‘g‘risidagi fuqarolik qonun hujjatlari normalarini qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida”;
muqaddimasidagi “Xo‘jalik sudlari” degan so‘zlar “Iqtisodiy sudlar” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“1. Bitimlarni haqiqiy emas deb topish bilan bog‘liq nizolarni hal qilishda iqtisodiy sudlar (bundan buyon matnda sudlar deb yuritiladi) O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi (bundan buyon matnda FK deb yuritiladi), O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi), “Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatining shartnomaviy-huquqiy bazasi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni (bundan buyon matnda Qonun deb yuritiladi) va boshqa qonun hujjatlari normalariga amal qilishi lozim”;
4-bandining birinchi xatboshisidagi “XPKning 24-moddasiga” degan so‘zlar “IPKning 26-moddasiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
7-bandining birinchi xatboshisidagi “, XPK 38-moddasining birinchi qismiga asosan da’vogar almashtirilgan hollar bundan mustasno” degan so‘zlar chiqarib tashlansin;
26-bandidagi “XPKning 139-moddasiga” degan so‘zlar “IPKning 180-moddasiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
25. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Xo‘jalik sudlari tomonidan videokonferensaloqa rejimida sud majlislarini o‘tkazishda O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksi normalarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2014-yil 28-noyabrdagi 270-sonli qarori:
“Iqtisodiy sudlar tomonidan videokonferensaloqa rejimida sud majlislarini o‘tkazishda protsessual qonun normalarini qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida”;
muqaddimasidagi “Xo‘jalik sudlarining videokonferensaloqa rejimidagi majlisini o‘tkazishda sudlar tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksi” degan so‘zlar “Iqtisodiy sudlarning videokonferensaloqa rejimidagi majlisini o‘tkazishda iqtisodiy sudlar tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin”;
“1. Sudlarga tushuntirilsinki, ular sud majlislarini videokonferensaloqa rejimida o‘tkazishda O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi) normalariga, boshqa qonun hujjatlariga, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Rayosatining 2014-yil 21-avgustdagi R№83-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Videokonferensaloqa rejimidagi sud majlisini tashkil etish va o‘tkazish tartibi to‘g‘risida”gi Vaqtinchalik nizomga (bundan buyon matnda Nizom deb yuritiladi) amal qilishlari lozim”;
2-bandining ikkinchi xatboshisidagi, o‘zbek tilidagi matni 5-bandining uchinchi xatboshisidagi, 6 — 6.4, 7-bandining birinchi xatboshisidagi, 7.1 — 7.4, 10 va 12-bandlaridagi tegishli son va kelishikdagi “xo‘jalik sudi” degan so‘zlar tegishli son va kelishikdagi “iqtisodiy sud” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“3. Videokonferensaloqa rejimidagi sud majlisini o‘tkazishda ish IPKning umumiy qoidalariga muvofiq, IPKning 11, 112, 165, 166, 171 va 261-moddalarida nazarda tutilgan xususiyatlar inobatga olingan holda ko‘riladi”;
4-bandidagi “apellatsiya va kassatsiya” degan so‘zlar “apellatsiya, kassatsiya va nazorat” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
uchinchi xatboshisidagi “XPKning 48-moddasida” degan so‘zlar “IPKning 59-moddasida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
6-bandining birinchi xatboshisidagi “XPK 1261-moddasiga” degan so‘zlar “IPK 166-moddasiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
6.2-bandidagi “XPK 1261-moddasining” degan so‘zlar “IPK 166-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
6.6-bandidagi “XPK 8-moddasining” degan so‘zlar “IPK 11-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
birinchi xatboshisidagi “XPK 126-moddasining” degan so‘zlar “IPK 165-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
ikkinchi xatboshisidagi “XPKning 126-moddasi” degan so‘zlar “IPKning 165-moddasi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
7.4-bandining birinchi xatboshisidagi “XPK 128-moddasining” degan so‘zlar “IPK 168-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
8-bandidagi “XPK 8-moddasining” degan so‘zlar “IPK 11-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
10-bandining birinchi xatboshisidagi “XPK 131-moddasining” degan so‘zlar “IPK 171-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
12-bandidagi “XPKning 18 va 19-boblari” degan so‘zlar “IPKning 21 va 22-boblari” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
13-bandining birinchi xatboshisidagi “XPKning 127-moddasida” degan so‘zlar “IPKning 167-moddasida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“14. Sud majlisi videokonferensaloqa rejimida o‘tkazilgan taqdirda, sud majlisi bayonnomasida IPK 201-moddasining ikkinchi va beshinchi qismlarida nazarda tutilgan ma’lumotlar ko‘rsatiladi”;
“15. IPKning 116-moddasiga muvofiq sud majlisini videokonferensaloqa rejimida o‘tkazish bilan bog‘liq xarajatlar sud xarajatlari tarkibiga kiradi va faqat ishni ko‘rish natijalari bo‘yicha undirilishi lozim. Sudlar shuni inobatga olishlari lozimki, ushbu xarajatlarning to‘lanmaganligi da’vo arizasini qaytarish uchun asos bo‘lmaydi. Sud majlisini videokonferensaloqa rejimida o‘tkazish bilan bog‘liq xarajatlar taraflar o‘rtasida IPK 118-moddasining birinchi qismiga asosan taqsimlanadi”.
26. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Xo‘jalik sudlari tomonidan fuqarolik qonun hujjatlarining da’vo muddatiga oid normalarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2015-yil 19-iyundagi 282-sonli qarori:
nomidagi, muqaddimasidagi va 1-bandidagi “Xo‘jalik sudlari” degan so‘zlar “Iqtisodiy sudlar” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
1-bandidagi “Xo‘jalik protsessual kodeksi (bundan buyon matnda XPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar “Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
9-bandining birinchi xatboshisidagi “apellatsiya, kassatsiya instansiyasi sudida va nazorat tartibida” degan so‘zlar “apellatsiya, kassatsiya va nazorat instansiyasi sudlarida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“14. Inobatga olish lozimki, sud tomonidan da’vo arizasini qabul qilish rad etilganda (IPKning 154-moddasi), da’vo arizasi qaytarilganda (IPKning 155-moddasi), sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizani qabul qilish rad etilganda (IPKning 140-moddasi), sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi ariza qaytarilganda (IPKning 141-moddasi), shuningdek sud buyrug‘ini berish rad etilganda (IPKning 144-moddasi) da’vo muddatining o‘tishi uzilmaydi. Da’vo arizasi (ariza) qonun hujjatlarida belgilangan tartibda taqdim etilganda va u sud tomonidan qabul qilingandagina da’vo muddatining o‘tishi uziladi.
Da’vo arizasini qabul qilishni rad etish, da’vo arizasini qaytarish, sud buyrug‘i berish to‘g‘risidagi arizani qabul qilishni rad etish, sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi arizani qaytarish, sud buyrug‘i berishni rad etish haqidagi ajrim yuqori instansiya sudi tomonidan bekor qilingan taqdirda, da’vo muddatining o‘tishi da’vo arizasi (ariza) dastlab berilgan kundan boshlab uzilgan hisoblanadi”;
“15. FK 158-moddasi birinchi qismining mazmuniga ko‘ra, IPKning 107-moddasiga asosan da’vo ko‘rmasdan qoldirilgan bo‘lsa, da’vo qo‘zg‘atilgunga qadar o‘ta boshlagan da’vo muddati umumiy tartibda davom etadi.
FKda da’voni ko‘rmasdan qoldirish uchun asos bo‘lgan, ya’ni IPKning 107-moddasida ko‘rsatilgan birorta holatda, hatto da’vo IPK talablariga rioya etilgan holda berilgan bo‘lsa ham (IPK 107-moddasining 6–9-bandlari), da’vo muddatining uzilishi nazarda tutilmagan. Shu munosabat bilan sudlarga tushuntirilsinki, da’vo ko‘rmasdan qoldirilganda, FKning 157-moddasi qoidalari qo‘llanilmaydi, ya’ni ko‘rmasdan qoldirilgan da’vo arizasi bo‘yicha da’vo muddatining o‘tishi u berilgan paytdan uzilmaydi.
Da’vo arizasini ko‘rmasdan qoldirish to‘g‘risidagi ajrim yuqori instansiya sudi tomonidan bekor qilingan taqdirda, da’vo muddatining o‘tishi da’vo arizasi sudga dastlab berilgan kundan boshlab uzilgan hisoblanadi”;
16.1-bandining birinchi xatboshisidagi “apellatsiya, kassatsiya instansiyasi sudida hamda ish nazorat tartibida” degan so‘zlar “apellatsiya, kassatsiya hamda nazorat instansiyasi sudida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
27. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksining protsessual muddatlarga oid normalarini xo‘jalik sudlari tomonidan qo‘llanilishining ayrim masalalari haqida” 2015-yil 19-iyundagi 283-sonli qarori:
“Iqtisodiy sudlar tomonidan protsessual muddatlarga oid qonun normalarini qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida”;
muqaddimasidagi “Xo‘jalik sudlari tomonidan ishlarni ko‘rishda O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksining (bundan buyon matnda XPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar “Iqtisodiy sudlar tomonidan ishlarni ko‘rishda O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksining (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar bilan almashtirilsin”;
1-bandining birinchi xatboshisidagi “Xo‘jalik sudlarining” degan so‘zlar “Iqtisodiy sudlarning” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“2. Barcha protsessual harakatlar ishni ko‘rayotgan sud, ishda ishtirok etuvchi shaxslar va iqtisodiy sudlov ishlarini yuritishning boshqa ishtirokchilari tomonidan IPK va boshqa qonunlar yoki sud tomonidan belgilangan muddatlar ichida bajarilishi lozim.
IPKda yoki boshqa qonunlarda protsessual muddatlar belgilanmagan hollarda ular sud tomonidan belgilanishi va uzaytirilishi mumkin”;
birinchi xatboshisidagi “XPK 96-moddasining uchinchi qismiga” degan so‘zlar “IPK 119-moddasining to‘rtinchi qismiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
ikkinchi xatboshisidagi “XPK 15518-moddasining” degan so‘zlar “IPK 222-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
5-bandining birinchi xatboshisidagi “XPKning 97-moddasiga” degan so‘zlar “IPKning 120-moddasiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“6. Protsessual harakatlarni amalga oshirish uchun muddat belgilanganda, ular ushbu muddat oxirgi kuni soat yigirma to‘rtga qadar bajarilishi lozim. Ushbu qoida elektron shaklda berilgan hujjatlarga nisbatan ham tatbiq etiladi. Bunda, agar ariza, shikoyat va boshqa hujjatlar muddatning oxirgi kuni soat yigirma to‘rtga qadar aloqa tashkilotiga yoki vakolatli shaxsga berilgan bo‘lsa, agar protsessual harakatlar iqtisodiy sudda yoki boshqa tashkilotda bajarilishi lozim bo‘lib, ular sud yoki boshqa tashkilotda ish kuni tugagan yoki tegishli operatsiyalar tugatilgan soatga qadar amalga oshirilgan bo‘lsa, muddat o‘tkazib yuborilgan hisoblanmaydi”;
8-bandining birinchi xatboshisidagi “XPK 99-moddasining” degan so‘zlar “IPK 123-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“IPK 124-moddasining birinchi qismiga ko‘ra sud tomonidan belgilangan protsessual muddatlarni uning o‘zi uzaytirishi mumkin. Bunda nazarda tutish kerakki, sudlar IPK yoki boshqa qonunlarda belgilangan protsessual muddatlarni uzaytirish huquqiga ega emaslar. Qonun hujjatlarida protsessual muddatlarni sud tomonidan uzaytirish nazarda tutilgan hollar (masalan, IPK 164-moddasining ikkinchi qismi) bundan mustasno”;
“Sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi ariza (XPK 143-moddasining ikkinchi qismi), da’vo arizasi (ariza) (IPK 164-moddasining birinchi va ikkinchi qismlari), sud qarorini tushuntirish to‘g‘risidagi ariza (IPK 190-moddasining uchinchi qismi), yozuvdagi xatolarni, harfiy xatolarni va hisob-kitobdagi yanglishishlarni tuzatish to‘g‘risidagi ariza (IPK 191-moddasining uchinchi qismi), apellatsiya shikoyati (protesti) (IPK 277-moddasining birinchi — uchinchi qismlari), kassatsiya shikoyati (protesti) (IPK 300-moddasining birinchi va uchinchi qismlari), nazorat tartibida protest keltirish to‘g‘risidagi ariza (IPK 312-moddasining uchinchi qismi), qonuniy kuchga kirgan sud hujjatini yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rish to‘g‘risidagi ariza (IPKning 332-moddasi), undiruvchining ijro varaqasini ijroga taqdim etish muddatini tiklash to‘g‘risidagi arizasi (IPK 340-moddasining uchinchi qismi), ijro varaqasining (sud buyrug‘ining) dublikatini berish to‘g‘risidagi ariza (IPK 341-moddasining uchinchi qismi), sud hujjati ijrosini kechiktirish yoki uni bo‘lib-bo‘lib ijro etish, ijro etish usulini va tartibini o‘zgartirish to‘g‘risidagi ariza (IPK 342-moddasining to‘rtinchi qismi), sud hujjatining qaytarma ijrosi to‘g‘risidagi ariza (IPK 344-moddasining uchinchi qismi), ijro ishini yuritishni to‘xtatib turish yoki tugatish to‘g‘risidagi ariza (IPK 345-moddasining uchinchi qismi), ijro ishini yuritishni tiklash to‘g‘risidagi ariza (IPK 346-moddasining ikkinchi qismi) IPKda belgilangan muddatlarda ko‘rib chiqilishi lozim”;
“Sudya ishni sudda ko‘rishga tayyorlash paytida da’vo arizasi (ariza) sudga kelib tushgan kundan boshlab besh kundan kechiktirmasdan IPKning 163-moddasida nazarda tutilgan tegishli protsessual harakatlarni amalga oshirishi lozim”;
uchinchi xatboshisidagi “XPK 122-moddasining” degan so‘zlar “IPK163-moddasining” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“13. Ish ishni sudda ko‘rishga tayyorlash to‘g‘risidagi ajrim chiqarilgan kundan boshlab bir oydan ortiq bo‘lmagan muddatda, huquqiy ta’sir chorasini qo‘llash to‘g‘risidagi ish esa ishni sudda ko‘rishga tayyorlash to‘g‘risidagi ajrim chiqarilgan kundan boshlab o‘n besh kundan ortiq bo‘lmagan muddatda ko‘rib chiqilishi ko‘rilishi va hal qiluv qarori qabul qilinishi kerak, ariza sudga kelib tushganidan keyin kamida bir oydan so‘ng ko‘riladigan moliyaviy jazo choralarini qo‘llash to‘g‘risidagi ishlar bundan mustasno. Bunda ishni birinchi instansiya sudida ko‘rish muddati ishni sudda ko‘rishga tayyorlash to‘g‘risidagi ajrim chiqarilgan kundan boshlab keyingi oyning tegishli kunigacha hisoblanadi.
Sudlar shuni inobatga olishi kerakki, ish IPKning 164 va 221-moddalarida belgilangan muddatlarda ko‘rilishi hamda ish bo‘yicha qabul qilingan sud hujjati qabul qilingan kundan e’tiboran besh kunlik muddatda tayyorlanishi va ishda ishtirok etuvchi shaxslarga yuborilishi lozim.
Yangidan ko‘rishga yuborilgan ish tegishincha IPKning 164, 221, 277 va 300-moddalarida belgilangan muddatlarda ko‘rib chiqiladi”;
“14. IPK 164-moddasining ikkinchi qismiga muvofiq alohida hollarda ishni ko‘rish muddati sud raisi tomonidan bir oydan oshmagan muddatga uzaytirilishi mumkin.
Sudlar shuni inobatga olishi lozimki, ishni ko‘rish muddatini uzaytirish haqidagi bildirgi sudya tomonidan sud raisiga IPK 164-moddasining birinchi qismida nazarda tutilgan muddatlar tugaguniga qadar berilishi kerak.
IPKda ishni ko‘rish muddatini uzaytirish uchun asoslar mavjud bo‘lganda, uni bir necha marotaba uzaytirishni taqiqlovchi norma mavjud emas. Biroq bunda ishni ko‘rishning umumiy muddati ikki oydan oshishi mumkin emas”;
“15. XPK 17-moddasining to‘rtinchi qismi, 24-moddasi, 45-moddasining to‘rtinchi qismi, 47 va 48-moddalari, 158-moddasining ikkinchi va uchinchi qismlari, 160-moddasining birinchi qismi, 171-moddasining yettinchi qismida nazarda tutilgan hollarda ishni ko‘rish yangidan boshlanadi.
Sudlarga tushuntirilsinki, yuqorida qayd etilgan asoslarga ko‘ra ishni ko‘rish yangidan boshlanishi IPKning 164-moddasida nazarda tutilgan ishni ko‘rish muddatining yangidan boshlanishiga olib kelmaydi”;
“16. IPK 158-moddasi ikkinchi qismining mazmuniga ko‘ra ayni bir shaxslar ishtirok etuvchi bir turdagi bir necha ish bitta ish yuritishga birlashtirilgan taqdirda, ular bo‘yicha ishni ko‘rish muddati keyinroq tayinlangan ish bo‘yicha belgilanadi.
IPK 159-moddasining to‘rtinchi qismiga muvofiq bir yoki bir nechta birlashtirilgan talab alohida ish yuritishga ajratilgan taqdirda, ajratilgan talab bo‘yicha ishni ko‘rish muddati talablarning bir qismini ajratish to‘g‘risidagi ajrim chiqarilgan kundan boshlab hisoblanadi”;
“18. IPK 94-moddasining birinchi qismida nazarda tutilgan da’voni ta’minlash to‘g‘risidagi ariza, ishni ko‘rayotgan sudya tomonidan IPK 96-moddasining birinchi–uchinchi qismlarida belgilangan muddatlarda ko‘rib chiqiladi.
Hakamlik sudida ko‘rilayotgan da’voni ta’minlash to‘g‘risidagi ariza u iqtisodiy sudga kelib tushganidan keyingi kundan kechiktirmay, ishda ishtirok etuvchi shaxslarni xabardor qilmagan holda ko‘rib chiqiladi.
Da’voni ta’minlash chorasini almashtirish to‘g‘risidagi masala sud majlisida hal etiladi. Ishda ishtirok etuvchi shaxslar ushbu Kodeksning 127-moddasida nazarda tutilgan tartibda sud majlisining vaqti va joyi to‘g‘risida xabardor qilinadi. Ammo ularning kelmaganligi da’voni ta’minlash chorasini almashtirish to‘g‘risidagi masalani ko‘rib chiqish uchun to‘sqinlik qilmaydi”;
“19. IPK 171-moddasining birinchi qismiga muvofiq asoslar mavjud bo‘lganda ishni ko‘rish keyinga qoldirilishi mumkin. Sudlar shuni nazarda tutishi kerakki, sud majlisi ishni ko‘rishga to‘sqinlik qilayotgan holatlarni bartaraf etish uchun zarur bo‘lgan oqilona muddatga qoldirilishi lozim, biroq ishni ko‘rish muddati, qoldirishlarni hisobga olgan holda IPKning 164-moddasida nazarda tutilgan muddatlardan oshmasligi kerak”;
“20. IPK 203-moddasining birinchi qismiga ko‘ra iqtisodiy sudlov ishlarini yuritishning ishtirokchilari bayonnoma imzolanganidan keyin besh kunlik muddatda sud majlisining yoki protsessual harakatning bayonnomasi bilan tanishish hamda uning to‘la-to‘kisligi va to‘g‘ri tuzilganligi xususida o‘z fikr-mulohazalarini berish huquqiga ega.
Sudlar shuni inobatga olishi kerakki, besh kunlik muddat bayonnoma raislik qiluvchi va sud majlisi kotibi tomonidan imzolangan kundan e’tiboran boshlanadi. Bunda, bayonnoma sud majlisi tugaganidan yoki alohida protsessual harakat bajarilganidan so‘ng uch kundan kechiktirmasdan raislik qiluvchi va sud majlisi kotibi tomonidan imzolanishi kerak”;
“21. Sud majlisida e’lon qilinadigan tanaffusning muddati XPKning 164 va 221-moddalarida nazarda tutilgan ishni ko‘rish muddatiga kiradi.
Sudlar shuni hisobga olishlari kerakki, asoslantirilgan hal qiluv qarorini tuzish uchun IPK 186-moddasining ikkinchi qismida belgilangan muddat hal qiluv qarorini ishda ishtirok etuvchi shaxslarga yuborish uchun IPK 188-moddasining birinchi qismida nazarda tutilgan besh kunlik muddat hisobiga kiradi”;
“21.1. IPKning 17 va 128-moddalariga ko‘ra har bir ish bo‘yicha muhokama uzluksiz davom etadi. Sud ishda ishtirok etuvchi shaxsning iltimosnomasiga yoki o‘z tashabbusiga ko‘ra, sud majlisida tanaffus e’lon qilishi mumkin. Bunda sudlar shuni e’tiborga olishlari lozimki, majlisda tanaffus bir necha marotaba e’lon qilinishi mumkin, biroq uzluksiz tanaffuslarning umumiy davomiyligi uch kundan oshmasligi lozim, bu muddatga ish kuni bo‘lmagan kunlar kirmaydi”;
“21.2. IPKning 188-moddasiga ko‘ra, sudning hal qiluv qarori qabul qilingan kundan e’tiboran besh kunlik muddatda ishda ishtirok etuvchi shaxslarga topshirilganligi ma’lum qilinadigan buyurtma xat orqali yuboriladi yoki tilxat olib topshiriladi, ushbu shaxslarning elektron manzillari mavjud bo‘lgan taqdirda esa, hal qiluv qarori axborot tizimi orqali elektron shaklda yuborilishi mumkin.
IPK 222-moddasining oltinchi qismiga muvofiq huquqiy ta’sir choralarini qo‘llash to‘g‘risidagi ish bo‘yicha sud hal qiluv qarorining ko‘chirma nusxasi hal qiluv qarori qabul qilinganidan keyin uch ish kuni ichida sud tomonidan ishda ishtirok etuvchi shaxslarga yuboriladi.
Sudlar shuni nazarda tutishlari kerakki, IPKning 188-moddasida hamda 222-moddasining oltinchi qismida belgilangan muddatlarni hisoblash sud hujjati e’lon qilingan kundan boshlanadi.
Taraflarning elektron manzillari mavjud bo‘lsa, sud hujjati ularga mazkur bandning ikkinchi xatboshisida belgilangan muddatda yuboriladi”;
21.3-bandidagi “XPKning 153-moddasiga” degan so‘zlar “XPKning 197-moddasiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
22-bandining birinchi xatboshisidagi “XPK 149-moddasi” degan so‘zlar “IPK 189-moddasi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“23. Qonuniy kuchga kirmagan sudning hal qiluv qarori ustidan apellatsiya shikoyati (protesti) hal qiluv qarori qabul qilinganidan keyin bir oy ichida, huquqiy ta’sir choralarini qo‘llash to‘g‘risidagi ish bo‘yicha hal qiluv qarori ustidan esa o‘n kun ichida beriladi.
Sudlar shuni inobatga olishi kerakki, o‘n kunlik muddatga hal qiluv qarori qabul qilingan kun kirmaydi.
Hal qiluv qarorini qabul qilgan sud shikoyat (protest) kelib tushgan kundan e’tiboran besh kunlik muddatda uni apellatsiya instansiyasi sudiga ish bilan birga yuborishi shart. Shuni inobatga olish lozimki, besh kunlik muddat apellatsiya shikoyati (protesti) hal qiluv qarori (ajrim)ni qabul qilgan birinchi instansiya sudiga topshirilgan kundan hisoblanadi”;
“23.1. IPK 266-moddasining birinchi qismiga muvofiq apellatsiya shikoyatini (protestini) ish yuritishga qabul qilish, qabul qilishni rad etish yoki qaytarish to‘g‘risidagi masala shikoyat (protest)ish bilan birga sudga kelib tushgan kunidan e’tiboran besh kundan kechiktirmay sudya tomonidan yakka tartibda hal qilinadi”;
“23.2. IPKning 277-moddasiga asosan apellatsiya instansiyasi sudi birinchi instansiya sudining hal qiluv qarori ustidan berilgan apellatsiya shikoyatini (protestini) apellatsiya shikoyati (protesti) ish yuritishga qabul qilingan kundan e’tiboran bir oydan ortiq bo‘lmagan muddatda, sudning huquqiy ta’sir chorasini qo‘llash to‘g‘risidagi ish bo‘yicha hal qiluv qarori ustidan berilgan apellatsiya shikoyati (protesti) esa u sudga kelib tushgan kundan e’tiboran o‘n besh kun ichida ko‘rib chiqiladi”;
“24. Birinchi instansiya sudining hal qiluv qarori (ajrimi) ustidan kassatsiya shikoyati (protesti) birinchi instansiya sudining hal qiluv qarori (ajrimi) qonuniy kuchga kirganidan keyin bir oy davomida beriladi. Bunda kassatsiya shikoyati (protesti) berish uchun belgilangan bir oylik muddatga birinchi instansiya sudining hal qiluv qarori (ajrimi) qonuniy kuchga kirgan kun qo‘shilmaydi”;
24.1-bandidagi “O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudiga” degan so‘zlar “kassatsiya instansiyasi sudiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“24.2. Birinchi instansiya sudining hal qiluv qarori (ajrimi) ustidan berilgan kassatsiya shikoyati (protesti) u ish yuritishga qabul qilingan kundan e’tiboran bir oydan oshmagan muddatda ko‘riladi.
Ishni kassatsiya instansiyasi sudida ko‘rish uchun belgilangan bir oylik muddat kassatsiya shikoyati (protesti)ni ish yuritishga qabul qilish haqidagi ajrim chiqarilgan kundan boshlanadi va keyingi oyning tegishli kunida tugaydi”;
“IPK 285-moddasining ikkinchi qismiga muvofiq kassatsiya shikoyati (protesti) berishning o‘tkazib yuborilgan muddati shikoyat (protest) bergan shaxsning iltimosnomasi bo‘yicha kassatsiya instansiyasi sudi tomonidan, agar iltimosnoma hal qiluv qarori qonuniy kuchga kirgan kundan e’tiboran olti oy ichida berilgan va kassatsiya shikoyatini (protestini) berish muddati o‘tkazib yuborilishining sabablari sud tomonidan uzrli deb topilgan bo‘lsa, tiklanishi mumkin”;
birinchi xatboshisidagi “XPKning 158 va 176-moddalarida” degan so‘zlar “IPKning 262 va 285-moddalarida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“Bunda sudlar inobatga olishlari lozimki, IPK 262-moddasining ikkinchi qismi va 285-moddasining ikkinchi qismida nazarda tutilgan apellatsiya va kassatsiya shikoyati (protesti) berishning o‘tkazib yuborilgan muddatini tiklash haqidagi arizani berish uchun belgilangan muddat qat’iy hisoblanadi”;
“25.2. Sud tomonidan ishda ishtirok etuvchi shaxsga shikoyat qilinayotgan sud hujjatining yuborilmaganligi yoki o‘z vaqtida yuborilmaganligi oqibatida shikoyatni berish muddati o‘tkazib yuborilgan bo‘lsa, apellatsiya yoki kassatsiya shikoyati berishning o‘tkazib yuborilgan muddati, agar apellatsiya va kassatsiya shikoyati berishning o‘tkazib yuborilgan muddatini tiklash haqidagi ariza IPK 262-moddasining ikkinchi qismi va 285-moddasining ikkinchi qismida nazarda tutilgan muddatda berilgan bo‘lsa, tiklanadi”;
“26. Sudlar shuni nazarda tutishlari kerakki, nazorat shikoyati (protesti)ni taqdim etish mumkin bo‘lgan, IPK 310-moddasining ikkinchi qismida nazarda tutilgan bir yillik protsessual muddat qat’iy bo‘lib, u tiklanmaydi. Belgilangan muddat o‘tkazib yuborilgan holda berilgan nazorat shikoyati (protesti)ni qabul qilish IPK 314-moddasining 2-bandiga asosan rad qilinadi”;
“27. IPK 312-moddasining to‘rtinchi qismiga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi sudyasi nazorat shikoyatini qaytarish to‘g‘risida va qabul qilishni rad etish haqida besh kundan kechiktirmay ajrim chiqaradi, nazorat shikoyatini O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining iqtisodiy ishlar bo‘yicha sudlov hay’atida ko‘rib chiqish uchun o‘tkazishni rad etish to‘g‘risida va nazorat shikoyatini ish yuritishga qabul qilish hamda uni ko‘rib chiqish uchun ish bilan birga O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining iqtisodiy ishlar bo‘yicha sudlov hay’atiga o‘tkazish haqida esa shikoyat O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudiga kelib tushgan kundan e’tiboran o‘ttiz kundan kechiktirmay ajrim chiqaradi”;
“IPK 338-moddasining birinchi qismiga muvofiq ijro varaqasi sud hujjati qonuniy kuchga kirgan kundan e’tiboran yoki sud hujjatining ijrosi kechiktirilgan yoki bo‘lib-bo‘lib ijro etilishi belgilangan taqdirda, muddat tugagan kundan e’tiboran uch yil ichida ijroga taqdim etilishi mumkin”;
“29. IPK 341-moddasining ikkinchi qismiga ko‘ra ijro varaqasining (sud buyrug‘ining) dublikatini berish to‘g‘risidagi ariza ijro varaqasini (sud buyrug‘ini) ijroga taqdim etish uchun belgilangan muddat o‘tguniga qadar berilishi mumkin, bundan ijro varaqasi (sud buyrug‘i) davlat ijrochisi yoki ijroni amalga oshiruvchi boshqa shaxs tomonidan yo‘qotilgan va bu haqda undiruvchiga ijro varaqasini (sud buyrug‘ini) ijroga taqdim etish uchun belgilangan muddat o‘tganidan so‘ng ma’lum bo‘lgan hollar mustasno. Ushbu hollarda ijro varaqasining (sud buyrug‘ining) dublikatini berish to‘g‘risidagi ariza ijro varaqasi (sud buyrug‘i) yo‘qotilganligi undiruvchiga ma’lum bo‘lgan kundan e’tiboran bir oy ichida berilishi mumkin.
Sudlar shuni inobatga olishi kerakki, bunday ariza ijro varaqasi berilgan kundan boshlab uch yil davomida ham, agar sud tomonidan ijro varaqasini ijroga taqdim etish muddatini tiklash haqidagi ajrim chiqarilgan bo‘lsa, ushbu muddat o‘tgandan keyin ham berilishi mumkin”;
28. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Lizing munosabatlarini tartibga soluvchi qonun hujjatlari normalarini xo‘jalik sudlari tomonidan qo‘llanilishining ayrim masalalari haqida” 2015-yil 27-noyabrdagi 289-sonli qarori:
nomi va muqaddimasidagi “xo‘jalik sudlari” degan so‘zlar “iqtisodiy sudlar” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“Muddatni hisoblashda sudlar inobatga olishlari kerakki, shartnomani amal qilish muddati joriy yil muayyan oyining tegishli sanasidan keyingi yil shu oyining shu sanasigacha belgilanganda 12 oyga tenglashtirilgan deb tan olinadi (masalan, 2017-yil 5-fevraldan 2018-yilning 4-fevralgacha)”;
“Bu qoida, agar lizing beruvchining da’vo arizasida bir vaqtning o‘zida ham lizing to‘lovi bo‘yicha vujudga kelgan asosiy qarz va neustoyka undirish, ham lizing obyektini qaytarib olgan tarzda shartnomani bekor qilish talabi qo‘yilgan hollarda ham qo‘llaniladi”;
6.4-bandining oltinchi xatboshisidagi “O‘zbekiston Respublikasining Xo‘jalik protsessual kodeksida (bundan buyon matnda XPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar “O‘zbekiston Respublikasining Iqtisodiy protsessual kodeksida (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi)” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
birinchi xatboshisidagi “XPK 103-moddasining 4-bandiga” degan so‘zlar “IPK 105-moddasining 5-bandiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
uchinchi xatboshisidagi “XPK 107-moddasi birinchi qismining 3-bandiga” degan so‘zlar “IPK 140-moddasining birinchi qismiga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“Sudlarga tushuntirilsinki, lizing obyektini qaytarish to‘g‘risidagi da’vo talabi qanoatlantirilganda, davlat boji qaytarilgan lizing obyektining bahosidan kelib chiqqan holda hisoblanadi”.
29. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Aksiyadorlik va boshqa xo‘jalik jamiyatlari tomonidan ular haqidagi axborotni oshkor qilishning belgilangan tartibi buzilgan holda amalga oshirilgan (qabul qilingan) bitimlarni (qarorlarni) haqiqiy emas deb topishning ayrim masalalari to‘g‘risida” 2015-yil 27-noyabrdagi 290-sonli qarori:
8.2-bandining birinchi-ikkinchi xatboshilaridagi “birja kotirovkasi varag‘iga” degan so‘zlar “listingiga” degan so‘z bilan almashtirilsin;
9-bandining ikkinchi xatboshisidagi “xo‘jalik sudiga” degan so‘zlar “iqtisodiy sudga” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
30. O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Qurilish pudrati shartnomasidan kelib chiqadigan nizolarni hal etishda qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2016-yil 23-dekabrdagi 306-sonli qarori:
“Iqtisodiy sudlar tomonidan qurilish pudrati shartnomasidan kelib chiqadigan nizolarni hal etishda qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida”;
muqaddimasidagi “xo‘jalik sudlari” degan so‘zlar “iqtisodiy sudlar” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
“Qurilish pudrati shartnomasidan kelib chiqadigan nizolarni hal etishda iqtisodiy sudlar (bundan buyon matnda sudlar deb yuritiladi) O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi (bundan buyon matnda FK deb yuritiladi), O‘zbekiston Respublikasining Yer kodeksi, O‘zbekiston Respublikasining Shaharsozlik kodeksi, O‘zbekiston Respublikasining Iqtisodiy protsessual kodeksi (bundan buyon matnda IPK deb yuritiladi), “Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatining shartnomaviy-huquqiy bazasi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining Qonuni va boshqa qonun hujjatlari, shuningdek shaharsozlik normalari va qoidalarini qo‘llashi lozim”;
“Sudlar shuni e’tiborga olishi kerakki, shartnoma tuzilmaganligi to‘g‘risida hal qiluv qarori qabul qilinmaydi, faqat bu haqda hal qiluv qarorining asoslantiruvchi qismida ko‘rsatiladi. Shunga ko‘ra, shartnomani tuzilmagan deb topish to‘g‘risidagi da’vo arizasi bilan sudga murojaat qilinsa, bunday da’vo arizasini qabul qilish IPK 154-moddasi birinchi qismining 1-bandiga mos holda rad etiladi, agar da’vo arizasi ish yuritishga qabul qilingan bo‘lsa, ish yuritish IPK 110-moddasining 1-bandiga asosan tugatiladi”;
“Sudlar shuni e’tiborga olishi kerakki, bir tomonlama topshirish yoki ishlar natijasini qabul qilish dalolatnomasini haqiqiy emas deb topish to‘g‘risida hal qiluv qarori qabul qilinmaydi, faqat hal qiluv qarorining asoslantiruvchi qismida bu haqda ko‘rsatiladi. Shunga ko‘ra, pudrat shartnomasining taraflaridan biri sudga bir tomonlama dalolatnomani haqiqiy emas deb topish to‘g‘risidagi da’vo arizasi bilan murojaat qilsa, bunday da’vo arizasini qabul qilish IPK 154-moddasi birinchi qismining 1-bandiga mos holda rad etiladi, agar da’vo arizasi ish yuritishga qabul qilingan bo‘lsa, ish yuritish IPK 110-moddasining 1-bandiga asosan tugatiladi”.
31. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining “Sug‘urta sohasidagi munosabatlarni tartibga soluvchi qonun hujjatlari normalarini sudlar tomonidan qo‘llanilishining ayrim masalalari to‘g‘risida” 2017-yil 29-noyabrdagi 45-sonli qarori:
“Sudlar tomonidan sug‘urta shartnomasidan kelib chiqadigan nizolarni hal etishda qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida”;
1-bandidagi “O‘zbekiston Respublikasining Xo‘jalik protsessual kodeksi” degan so‘zlar “O‘zbekiston Respublikasining Iqtisodiy protsessual kodeksi” degan so‘zlar bilan almashtirilsin;
o‘zbek tilidagi matni to‘rtinchi xatboshisidagi “sug‘urta qildiruvchiga” degan so‘zlar “sug‘urtalovchiga” degan so‘z bilan almashtirilsin.
1) O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Mahsulotlar, tovarlar yetkazib berishda kamomad chiqishi bilan bog‘liq nizolarni hal etish amaliyoti to‘g‘risida” 1993-yil 3-iyundagi 17-sonli qarori;
2) O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Meva-sabzavot mahsulotlarini yetkazib berish va temir yo‘l orqali tashish chog‘idagi kamomadi va buzilib qolishi bilan bog‘liq nizolarni hal qilish amaliyoti to‘g‘risida” 1994-yil 5-yanvardagi 22-sonli qarori;
3) O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1998-yil 4-martdagi “Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning iqtisodiy nochorligi va shartnoma majburiyatlarining bajarilishi uchun mansabdor shaxslarning javobgarligini kuchaytirish to‘g‘risida”gi Farmonini tatbiq etish bilan bog‘liq masalalar to‘g‘risida” 1998-yil 9-apreldagi 72-sonli qarori;
4) O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Kassatsiya instansiyasida ishlarni ko‘rishda O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksining qo‘llanilishi to‘g‘risida” 2005-yil 23-dekabrdagi 136-sonli qarori;
5) O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Birinchi instansiya sudida ishlarni ko‘rishda O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksining qo‘llanilishi to‘g‘risida” 2007-yil 15-iyundagi 162-sonli qarori;
6) O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Apellatsiya instansiyasi sudida ishlarni ko‘rishda O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksini qo‘llash haqida” 2007-yil 28-dekabrdagi 173-sonli qarori;
7) O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “O‘zbekiston Respublikasining 2011-yil 21-apreldagi “O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi Qonuni qabul qilinganligi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasi Xo‘jalik protsessual kodeksini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2011-yil 30-iyundagi 229-sonli qarori;
8) O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Chet davlat sudi yoki hakamlik qarorini tan olish va ijroga qaratish hamda chet davlat sudining topshirig‘ini ijro etish to‘g‘risidagi ishlarning xo‘jalik sudlari tomonidan ko‘rilishida qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2013-yil 24-maydagi 248-sonli qarori;
9) O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi va O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Ishlarning taalluqliligi bilan bog‘liq protsessual qonun hujjatlari normalarini sudlar tomonidan qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida” 2015-yil 13-noyabrdagi 16/287-sonli qarori;
10) O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Davlat organlari va fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlarining qonun hujjatlariga muvofiq bo‘lmagan, tashkilotlar va fuqarolarning huquqlari va qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini buzadigan hujjatlarini haqiqiy emas deb topish, ular mansabdor shaxslarining shunday harakatlarini (harakatsizligini) qonunga xilof deb topish to‘g‘risidagi nizolarni hal etishda qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2016-yil 17-iyundagi 298-sonli qarori.