To‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risidagi ish ushbu Qonunning 7-moddasiga muvofiq sudga murojaat etish huquqiga ega bo‘lgan shaxsning (organning) arizasi asosida qarzdor yuridik shaxs davlat ro‘yxatidan o‘tgan joydagi, shuningdek qarzdor jismoniy shaxs va (yoki) yakka tartibdagi tadbirkorning yashash joyidagi sud tomonidan ko‘rib chiqiladi.
Ushbu Qonunning 5-moddasi birinchi qismida nazarda tutilgan alomatlar mavjud bo‘lganda qarzdor to‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risida ish qo‘zg‘atish haqidagi ariza bilan sudga murojaat etishga haqli.
Ushbu moddaning beshinchi qismida nazarda tutilgan qoidalar jismoniy shaxslarning to‘lovga qobiliyatsizligi to‘g‘risidagi ishlar ko‘rib chiqilayotganda qo‘llanilmaydi.
Ushbu modda beshinchi qismining to‘rtinchi va beshinchi xatboshilarida nazarda tutilgan, kreditorlar yig‘ilishining mutlaq vakolatlari jumlasiga kiritilgan qarorlar, ushbu Qonun 86-moddasining uchinchi qismida nazarda tutilgan qarzdorning moliyaviy holati to‘g‘risidagi muvaqqat boshqaruvchining xulosasi asosida qabul qilinishi mumkin.
Lozim darajada xabardor etish deganda kreditorga, tegishli vakolatli organga, shuningdek ushbu Qonunning 12-moddasiga muvofiq kreditorlar yig‘ilishida ishtirok etish huquqiga ega bo‘lgan boshqa shaxsga kreditorlar yig‘ilishi o‘tkazilishi haqidagi xabarni kreditorlar yig‘ilishi o‘tkaziladigan sanadan kamida ikki hafta oldin pochta aloqasi orqali yoki bunday xabar kreditorlar yig‘ilishi o‘tkaziladigan sanadan kamida besh kun oldin olinishini ta’minlovchi boshqa usulda yuborish tushuniladi.
Ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan talablarga javob beradigan, fuqarolik va iqtisodiy sud ishlarini yuritishga ixtisoslashuvi bo‘yicha litsenziyaga ega bo‘lgan advokat ham sud boshqaruvchisi bo‘lishi mumkin.
Sud ushbu moddaning uchinchi qismida ko‘rsatilgan asoslarga muvofiq to‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risidagi ishda ishtirok etayotgan shaxslar taqdim etgan dalillar bo‘lgan taqdirda, sud boshqaruvchiligiga tavsiya etilgan nomzodni tayinlashni rad etadi yoki sud boshqaruvchisini vazifalarini bajarishdan ozod etadi.
Ushbu moddaning beshinchi qismida ko‘rsatilgan talablar to‘lovga qobiliyatsizlikning soddalashtirilgan tartibini amalga oshirayotgan sud boshqaruvchilariga nisbatan tatbiq etilmaydi.
Agar sud boshqaruvchisi zimmasiga ushbu Qonunning 23-moddasiga muvofiq yuklatilgan vazifalar bajarilmaganligi yoxud lozim darajada bajarilmaganligi qarzdorga yoki kreditorlarga zarar yetkazilishiga olib kelgan bo‘lsa, bu sud boshqaruvchisini o‘z vazifalarini bajarishdan ozod etish uchun asos bo‘lib xizmat qilishi mumkin.
Ushbu Qonunning 5-moddasi birinchi qismida nazarda tutilgan to‘lovga qobiliyatsizlik alomatlari yuzaga kelgan taqdirda, qarzdorning rahbari bu haqda qarzdorning muassislariga (ishtirokchilariga), boshqaruv organlariga yoki qarzdor mol-mulkining egasiga yozma shaklda xabar qilishi shart.
Agar ushbu Qonun 37-moddasining birinchi qismida nazarda tutilgan shart buzilgan bo‘lsa, sudya qarzdorga nisbatan to‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risida ish qo‘zg‘atish haqidagi arizani qabul qilishni rad etadi.
O‘zbekiston Respublikasining Iqtisodiy protsessual kodeksida kreditorlarning talablarini ta’minlash bo‘yicha nazarda tutilgan chora-tadbirlardan tashqari sud bitimlarni sud boshqaruvchisining roziligisiz tuzishni taqiqlab qo‘yishga, qimmatli qog‘ozlarni, valyuta qimmatliklarini va boshqa mol-mulkni saqlash uchun uchinchi shaxslarga topshirishni qarzdorning zimmasiga yuklatishga hamda qarzdorning mol-mulki but saqlanishini ta’minlashga qaratilgan boshqa chora-tadbirlar ko‘rishga haqli.
Sud ushbu moddaning uchinchi qismida nazarda tutilgan holatlar yuzaga kelguniga qadar kreditorlarning talablarini ta’minlashga doir chora-tadbirlarni bekor qilishga haqli.
Sudning ushbu moddaning birinchi qismida ko‘rsatilgan kelishmovchiliklarni ko‘rib chiqish natijalari to‘g‘risidagi ajrimiga apellatsiya shikoyati sud tomonidan ajrim chiqarilgan paytdan e’tiboran o‘n kun ichida beriladi va u sudga kelib tushgan paytdan e’tiboran o‘n kun ichida ko‘rib chiqilishi lozim.
Ushbu moddaning ikkinchi qismida nazarda tutilgan asoslardan tashqari to‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risidagi ish qo‘zg‘atilguniga qadar tuzilgan quyidagi bitimlar haqiqiy emas deb topilishi mumkin:
Ushbu Qonunning 70-moddasida nazarda tutilgan asoslar mavjud bo‘lganda, tugatishga doir ish yuritish tartib-taomilini tamomlash to‘g‘risida sud ajrimi chiqarilgandan so‘ng qarzdorning xodimlari yoki sobiq xodimlari mol-mulk yetarli emasligi sababli qoplanmay qolgan qarzdorlik masalasi bo‘yicha subsidiar javobgar bo‘ladigan shaxslarni subsidiar javobgarlikka tortish to‘g‘risida sudga murojaat etishga haqli.
Ushbu Qonunning 70-moddasida nazarda tutilgan asoslar bo‘yicha subsidiar javobgarlikka tortish to‘g‘risida ariza berish huquqiga ega bo‘lgan shaxs, subsidiar javobgarlikka tortish uchun tegishli asoslar mavjudligini bilgan yoki bilishi kerak bo‘lgan kundan e’tiboran uch yil ichida, biroq qarzdorni tugatishga doir ish yuritishni tamomlash haqida sud ajrimi chiqarilgandan so‘ng uch yildan kechiktirmay sudga subsidiar javobgarlikka tortish to‘g‘risidagi ariza bilan murojaat qilishi mumkin.
Agar ushbu Qonunning 70-moddasida nazarda tutilgan asoslar bo‘yicha subsidiar javobgarlikka tortish to‘g‘risidagi arizani ko‘rib chiqish jarayonida subsidiar javobgarlik miqdorini aniqlash mumkin bo‘lmasa, sud arizani ko‘rib chiqishni subsidiar javobgarlikka tortish uchun zarur bo‘lgan barcha dalillar aniqlanguniga va kreditor bilan hisob-kitoblar tugaguniga qadar to‘xtatib turish to‘g‘risida ajrim chiqaradi. Ushbu ajrim ustidan shikoyat berilishi (protest keltirilishi) mumkin.
Ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan xabarnoma yuborilgan sanadan e’tiboran yigirma kun ichida tugatish boshqaruvchisi sudga kreditorlar tomonidan subsidiar javobgarlikka tortish to‘g‘risidagi talab qilish huquqidan foydalanish usulini tanlash natijalari haqidagi hisobotni yuboradi.
ushbu modda ikkinchi qismining uchinchi xatboshisida nazarda tutilgan usulni tanlagan har bir kreditorga ushbu Qonunning 150-moddasida nazarda tutilgan talabni qanoatlantirish navbati va miqdori ko‘rsatilgan holdagi ijro hujjatini talablarining summasiga muvofiq beradi;
Agar ushbu modda ikkinchi qismining ikkinchi xatboshisida nazarda tutilgan usulni tanlagan kreditorlarning talablari summasi mazkur modda ikkinchi qismining uchinchi va to‘rtinchi xatboshilarida nazarda tutilgan usulni tanlagan kreditorlarning talablari summasidan ortiq bo‘lsa, tugatish boshqaruvchisi to‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risidagi ish doirasida subsidiar javobgarlik bo‘yicha qarzni undirishni amalga oshiradi. Aks holda, sud boshqaruvchisi talab qilish huquqini sotish va boshqa kreditor foydasiga voz kechish usullarini tasdiqlash uchun kreditorlar yig‘ilishini chaqiradi.
Ushbu moddaning uchinchi qismida nazarda tutilgan holatlar bo‘yicha kelishmovchiliklar bo‘lgan taqdirda, qarzdor kontragentining shartnomani o‘zgartirish yoki bekor qilish to‘g‘risidagi talabi sud tomonidan to‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risidagi ish doirasida ko‘rib chiqiladi.
Ushbu Qonun 150 va 185-moddalarining qoidalari o‘zaro talablarni ko‘rib chiqishda inobatga olinmaydi. Taraflardan biri majburiyatlarni tugatish to‘g‘risida ma’lum qilsa, taraflarning qarama-qarshi talablari bir-biriga mos kelgan kundan e’tiboran kuchga kirgan, ya’ni majburiyatni bajarish muddati o‘tgan paytdan e’tiboran majburiyatlar, to‘lash uchun ariza tushgan-tushmaganligidan yoki qabul qilingan-qilinmaganligidan qat’i nazar, tugatilgan deb hisoblanadi.
Talablari ushbu Qonun 87-moddasining birinchi qismida nazarda tutilgan tartibda taqdim etilgan va kreditorlarning talablari reyestriga kiritilgan kreditorlar kreditorlar birinchi yig‘ilishining ovoz berish huquqiga ega bo‘lgan ishtirokchilaridir.
ushbu Qonun 96-moddasining beshinchi qismida nazarda tutilgan hollarda qarzdorning bitimlari va qarorlarini kelishib olishga hamda mazkur bitimlar va qarorlar haqida kreditorlarga axborot taqdim etishga;
ushbu Qonunning 63, 64 va 65-moddalarida belgilangan tartibda qarzdorning bitimlarini haqiqiy emas deb topish to‘g‘risida sudga ariza berishga;
ushbu Qonun 96-moddasining to‘rtinchi qismida nazarda tutilgan hollarda qarzdorning rahbarini o‘z vazifasini bajarishdan chetlashtirish haqidagi iltimosnoma bilan sudga murojaat qilishga;
Ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan pul majburiyatlari va (yoki) soliqlar hamda yig‘imlar yuzasidan moratoriyning amal qilish muddati ichida:
Ushbu moddaning ikkinchi va uchinchi qismlarida nazarda tutilgan qoidalar bajarilish muddati tashqi boshqaruv tartib-taomili joriy etilganidan keyin boshlangan pul majburiyatlariga va (yoki) soliqlarga hamda yig‘imlarga nisbatan qo‘llanilmaydi.
Ushbu moddaning ikkinchi qismida nazarda tutilgan hollarda shartnoma barcha taraflar tomonidan shunday shartnoma yuzasidan tashqi boshqaruvchining shartnomani bajarishni rad etishi to‘g‘risidagi arizasi olingan paytdan e’tiboran bekor qilingan deb hisoblanadi.
Ushbu moddaning birinchi qismi normalari buzilgan holda tuzilgan bitimlar, agar ular ilgari qarzdorning tashqi boshqaruvchisi vazifasini bajargan shaxs tomonidan tuzilgan bo‘lsa, kreditorning, shuningdek yangi tayinlangan tashqi boshqaruvchining arizasiga ko‘ra sud tomonidan haqiqiy emas deb topilishi mumkin.
Qarzdorning to‘lov qobiliyati ushbu Qonunning 5-moddasida belgilangan to‘lovga qobiliyatsizlik alomatlari mavjud bo‘lmagan va (yoki) kreditorlar tomonidan bildirilgan talablardan voz kechilgan taqdirda tiklangan deb e’tirof etiladi.
Agar ushbu moddaning beshinchi qismida nazarda tutilgan muddatlarda sudga tashqi boshqaruv rejasi taqdim etilmagan bo‘lsa, sud qarzdorni bankrot deb topish va tugatishga doir ish yuritishni boshlash haqida qaror qabul qilishga haqli.
Ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan chora-tadbirlardan tashqari vakolatli davlat organining taqdimnomasiga binoan sud ustav fondida (ustav kapitalida) davlat ulushi bo‘lgan qarzdorning faoliyat ko‘rsatmayotgan obyektlarini konservatsiya qilish to‘g‘risida ajrim chiqarishi mumkin.
Ijro etilishi ushbu modda birinchi qismining to‘qqizinchi xatboshisiga muvofiq tugatilgan ijro hujjatlari qonunchilikda belgilangan tartibda davlat ijrochilari tomonidan tugatish boshqaruvchisiga o‘tkazilishi lozim. Qarzdorning barcha majburiyatlarini bajarishga faqat tugatishga doir ish yuritish doirasida yo‘l qo‘yiladi.
Ushbu Qonun 165-moddasining birinchi qismida ko‘rsatilgan xarajatlarning o‘rnini qoplashga va talablarni qanoatlantirishga doir majburiyatlar bajarilmagan taqdirda sud kelishuv bitimini tasdiqlashni rad etadi.
Ushbu moddaning uchinchi qismida nazarda tutilgan talablarga rioya etilmasligi qarzdorni bankrot deb topish va tugatishga doir ish yuritishni boshlash uchun asos bo‘ladi.
Ushbu Qonunning 103-moddasi talablariga muvofiq sud sanatsiyasi tartib-taomilini muddatidan ilgari tugatish faqat qishloq xo‘jaligi ishlarining tegishli davri tugaydigan muddatni hamda yetishtirilgan qishloq xo‘jaligi mahsulotini realizatsiya qilish uchun zarur bo‘lgan vaqtni hisobga olgan holda amalga oshirilishi mumkin.
Agar ushbu moddaning ikkinchi qismida ko‘rsatilgan shaxslar bir oy ichida qishloq xo‘jaligi korxonasining mol-mulkini va mulkiy huquqlarini sotib olish istagini bildirmagan bo‘lsa, sud boshqaruvchisi yoki qarzdorning rahbari mol-mulk qonunchilikka muvofiq realizatsiya qilinishini amalga oshiradi.
Ushbu Qonunning 38-moddasida nazarda tutilgan shaxslardan tashqari, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki va Fuqarolarning banklardagi omonatlarini kafolatlash fondi ham bankning to‘lovga qobiliyatsizligi to‘g‘risidagi ishda ishtirok etuvchi shaxslardir.
Ushbu Qonunning 38-moddasida nazarda tutilgan shaxslardan tashqari, sug‘urta faoliyatini tartibga solish sohasidagi maxsus vakolatli davlat organi ham sug‘urtalovchining to‘lovga qobiliyatsizligi to‘g‘risidagi ishda ishtirok etuvchi shaxsdir.
Ushbu Qonunning 38-moddasida nazarda tutilgan shaxslardan tashqari, qimmatli qog‘ozlar bozorini tartibga solish bo‘yicha vakolatli davlat organi ham qimmatli qog‘ozlar bozori professional ishtirokchisining to‘lovga qobiliyatsizligi to‘g‘risidagi ishda ishtirok etuvchi shaxsdir.
Ushbu Qonunning 38-moddasida nazarda tutilgan shaxslardan tashqari, qurilish faoliyatini tartibga solish sohasidagi vakolatli davlat organi ham ulush kiritish asosidagi qurilish bo‘yicha quruvchining (bundan buyon matnda quruvchi deb yuritiladi) to‘lovga qobiliyatsizligi to‘g‘risidagi ishda ishtirok etuvchi shaxsdir.
Ushbu Qonun 9-moddasi birinchi qismining ikkinchi xatboshisida nazarda tutilgan hollarda, agar jismoniy shaxs barcha majburiyatlarining umumiy summasi bazaviy hisoblash miqdorining kamida ikki yuz baravarini tashkil etsa, bunday holat yuzaga kelgan kundan e’tiboran o‘ttiz kundan kechiktirmay jismoniy shaxs o‘ziga nisbatan to‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risida ish qo‘zg‘atish haqidagi ariza bilan sudga murojaat qilishi kerak.
Ushbu moddaning birinchi qismida ko‘rsatilgan sud qarori mavjud bo‘lmagan taqdirda, jismoniy shaxsni to‘lovga qobiliyatsiz deb topish haqidagi ariza kreditor tomonidan quyidagi talablar bo‘yicha berilishi mumkin:
Agar ushbu Qonunning 221-moddasiga muvofiq qanoatlantirilishi kerak bo‘lgan joriy majburiyatlarga doir talablarning, kreditorlarning talablari reyestriga kiritilgan birinchi va ikkinchi navbatdagi kreditorlar talablarining to‘liq qanoatlantirilishi nazarda tutilgan bo‘lsa, kreditorlar yig‘ilishi tomonidan ma’qullangan jismoniy shaxsning qarzini tarkibiy jihatdan o‘zgartirish rejasi sud tomonidan tasdiqlanishi lozim.
Ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan hollarda kreditor yoki tegishli vakolatli organ jismoniy shaxsning qarzini tarkibiy jihatdan o‘zgartirish tartib-taomilini muddatidan ilgari tugatish to‘g‘risida sudga murojaat qilish huquqiga ega.
Ushbu moddaning beshinchi qismida nazarda tutilgan hollarda sud jismoniy shaxsning mol-mulkini sotish tartib-taomilini tamomlash to‘g‘risidagi ajrimda jismoniy shaxsga nisbatan majburiyatlarni bajarishdan ozod etish haqidagi qoida qo‘llanilmasligini ko‘rsatadi, agar ushbu hollar to‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risidagi ish tamomlanganidan keyin aniqlangan bo‘lsa, sud qarzdor jismoniy shaxsni majburiyatlardan ozod etish haqidagi qoida qo‘llanilmasligi to‘g‘risida ajrim chiqaradi.
Ushbu moddaning uchinchi va to‘rtinchi qismlarida nazarda tutilgan qoidalar yakka tartibdagi tadbirkor maqomini yo‘qotgan qarzdor jismoniy shaxsni bankrot deb topish chog‘ida qo‘llanilmaydi.
Ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan holatlar aniqlangan taqdirda, tugatish komissiyasi (tugatuvchi) yuridik shaxsga nisbatan to‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risida ish qo‘zg‘atish haqidagi ariza bilan sudga yoki qonunchilikda nazarda tutilgan tegishli choralar ko‘rilishi uchun davlat soliq xizmati organlariga murojaat etishi shart.
Ushbu Qonun 238-moddasining ikkinchi qismida nazarda tutilgan talablarning buzilganligi yuridik shaxslarning yagona davlat reyestriga yuridik shaxs tugatilganligi to‘g‘risidagi yozuvni kiritishni rad etish uchun asos bo‘ladi.
Ushbu Qonun 238-moddasining ikkinchi qismida nazarda tutilgan talablarning buzilishiga yo‘l qo‘ygan tugatish komissiyasining raisi yoki tugatuvchi tugatilayotgan yuridik shaxsning pul majburiyatlari va (yoki) soliqlari hamda yig‘imlari yuzasidan qanoatlantirilmagan talablar bo‘yicha subsidiar javobgar bo‘ladi.