LexUZ шарҳи
Мазкур Битим Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1998 йил 23 январдаги 42-сонли «Ҳукуматлараро битимларни тасдиқлаш тўғрисида»ги қарори билан тасдиқланган.
Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати ва Украина Ҳукумати, бундан кейин Томонлар деб аталувчилар,
карантин объектларини келтирилиши ва тарқалишининг олдини олишда ҳамкорликнинг муҳимлигини эътироф этиб,
ўсимликлар карантини соҳасида ҳамкорликни давом эттириш ва кенгайтириш ҳамда давлат карантин тадбирлари мувофиқлаштирилишини таъминлаш истагига амал қилиб,
Томонлар ўртасида контрактларни амалга оширишда ҳамда хўжалик ва савдо алоқаларини ривожлантиришда ҳудудларни карантин организмларининг келтирилиши ва тарқалишидан ўзаро сақлаш манфаатларидан келиб чиқиб,
карантин объектлари — мамлакатларнинг ҳудудларида бўлмаган ёки чекланган равишда тарқалган, ўсимликларга ёки ўсимлик маҳсулотларига сезиларли даражада зарар етказиши мумкин бўлган зараркунанда, ўсимлик касаллиги қўзғатувчилар ва бегона ўтлар турлари;
феромонлар — ҳашаротлар ишлаб чиқариб, бошқа жинсдагиларига таъсир этиш учун атроф-муҳитга тарқатадиган биологик актив модда;
биопрепаратлар — микроорганизмлардан ёки улар яшаш жараёнида ишлаб чиқарадиган маҳсулотдан тайёрланадиган биологик препаратлар;
карантиндаги материаллар — кўмаклашадиган ёки улар ёрдамида карантин объектлари тарқалиши мумкин бўлган барча материаллар (уруғлар, кўчатлар, ўсимликлар ва уларнинг бўлаклари, бошқа ўсимлик маҳсулотлари).
Томонларнинг ушбу Битимни амалга ошириш бўйича фаолиятини мувофиқлаштирувчи ваколатли органлари қуйидагилардир:
Томонлар ушбу Битимнинг ажралмас қисми бўлган 1- ва 2-иловаларга* мувофиқ санаб ўтилган карантин объектлари бўйича Томонлар чегараларида ўсимликлар карантини бўйича импорт, экспорт ва транзит қилишда карантиндаги материалларни карантин текшируви бўйича зарур тадбирларни амалга оширадилар.
Карантиндаги материалларнинг карантин текшируви бўйича харажатларини Томонлар ҳудудида қабул қилинган тарифлар бўйича юкнинг эгаси кўтаради.
Томонлар бир мамлакатдан бошқа мамлакатга юбориладиган карантиндаги материалларнинг импорти, экспорти ва транзити бўйича иккала Томон қонунчилигига асосан тасдиқланган фитосанитар қоидаларига риоя қилиш мажбуриятини оладилар.
Томонлар ўсимлик карантини соҳасида самарали ҳамкорликни таъминлаш мақсадида қуйидагиларни ўз зиммаларига оладилар:
импорт, экспорт ва транзит қилишда каратин материалларининг бир Томон ҳудудидан бошқа ҳудудга кириб кетишини олдини олиш бўйича зарур тадбирларни кўриш;
улар ҳудудларида ўсимликлар карантини бўйича тадбирларни тартибга солувчи қоида, низом ва қўлланмалар билан айирбошлаш;
Томонлар ҳудудларида карантин объектларнинг пайдо бўлганлиги ва тарқалганлиги тўғрисида ахборот алмашиш;
карантин объектларига қарши кураш учун энтомофагамлар, микроорганизмлар, феромонамлар ва бошқа моддалар билан айирбошлашни амалга ошириш;
мутахассисларни карантиндаги материалларни танлаб карантин текширувини амалга ошириш мақсадида ишлаб чиқариш, тайёрлаш жойларига хизмат сафарига юбориш, чегара пунктларида ўсимликлар карантини масалаларини тезкор ҳал этиш, шунингдек ўсимликлар карантини соҳасида фан ва амалиёт ютуқларини ўрганиш мақсадида мутахассисларни сафарга юбориш йўли билан айирбошлаш;
ўсимликлар карантини бўйича тадбирларни ўтказишда, ўчоқларни аниқлаш, кенгайтиришни олдини олиш ва тугатишда, карантин зарарсизлантиришида бир-бирларига илмий, техник ва бошқа ёрдам кўрсатиш ва бошқалар;
Томонлардан бирининг илтимосига қўшма шошилинч чоралар кўриш учун фавқулодда вазиятларда ўсимликлар карантини бўйича мутахассислардан тузилган экспедицияни кўра хизмат сафарига юбориш.
Томонлар импорт қилувчи мамлакатнинг ўсимликлар карантини бўйича амалдаги қонун ҳужжатларига мувофиқ экспорт ёки транзит қилинадиган карантиндан материаллар билан карантин объектларининг улар ҳудудига кириб келишининг олдини олиш учун барча чораларни кўриш мажбуриятини ўз зиммаларига оладилар.
Бир Томон ҳудудидан бошқа Томон ҳудудига келтириладиган карантиндаги материалнинг ҳар бир партиясига экспорт қилувчи мамлакатнинг давлат карантин хизмати томонидан бериладиган фитосанитар сертификат илова қилиниши керак. Сертификатда карантиндаги материал импорт карантин рухсатномасида импорт қилувчи томон қўядиган фитосанитар нормаларга жавоб бериши тасдиқланиши керак.
Фитосанитар сертификат ва импорт карантин рухсатномаси берилиши бўйича харажатларни мамлакатда қабул қилинган тарифлар бўйича юкнинг эгаси кўтаради.
Томонларнинг ваколатли органлари карантиндаги материалларнинг айрим партияларини харид қилишда бундай маҳсулотнинг фитосанитар ҳолати бўйича қўшимча шартлар қўйиш ҳуқуқини ўзида сақлаб қолади. Бундай ҳолларда карантиндаги материалларни экспорт қилишда дастлабки назорат экспорт қилувчи мамлакат ҳудудида ҳар иккала Томоннинг қўшма карантин инспекторлари томонидан амалга оширилиши мумкин.
Бир Томон ҳудуди орқали бошқа Томон ҳудудига транзит билан ташиладиган карантиндаги материалнинг ҳар бир партиясига ташишларнинг бутун ҳажмига бериладиган фитосанитар сертификат ва импорт карантин рухсатномаси илова қилиниши керак.
Томонлар ўз ҳудудларида уларни текшириш ва карантин объектларининг кириб келишини олдини олиш мақсадида карантиндаги материаллар экспорти, импорти, транзити амалга ошириладиган чегара пунктларини белгилайдилар.
Карантиндаги материалларни экспорт қилишда ўраш материали сифатида карантин юкларни ташувчилар бўлиши мумкин бўлмаган қириндилар, қипиқлар, қоғоз, пластик ва бошқа материаллар қўлланилади ва улар тупроққа тегмасликлари керак, сомон, похол, тўпон, барглар ва бошқа ўсимлик материаллари Томонларнинг ваколатли органлари олдиндан келишувисиз бу мақсадларда фойдаланилмайди.
Карантиндаги материалини бир Томондан бошқа Томон ҳудудига ташиш учун фойдаланадиган транспорт воситалари тозаланган бўлиши ва зарур бўлганда, зарарсизлантирилиши керак.
Томонларнинг ваколатли органлари экспорт қилаётган мамлакатнинг чегара пунктида фитосанитария назорати пайтида карантин организмлар аниқланган ҳолларда карантиндаги материални экспорт қилувчига қайтариш ёки зарарсизлантириш, бироқ қайтариш ёки зарарсизлантириш мумкин бўлмаганда эса — унинг эгаси билан келишувга мувофиқ уни йўқ қилиш ҳуқуқига эгадирлар, бу ҳақда ҳар бир алоҳида ҳолда бошқа Томоннинг ваколатли органлари олдиндан хабардор қилиниши керак.
Ушбу Битимни бажариш билан боғлиқ амалий масалаларни ҳал этиш учун Томонларнинг ваколатли органлари зарур бўлганда иккала мамлакатда навбати билан ўтказиладиган қўшма мажлислар ташкил этадилар.
Ушбу Битимни талқин қилиш ва қўллашда келиб чиқадиган мунозарали масалалар Томонларнинг ўзаро келишуви бўйича маслаҳат ва музокаралар ўтказиш йўли билан ҳал этилади.
Томонларнинг келишувига биноан, Битимга ушбу Битимнинг ажралмас қисми бўлиб қоладиган, протоколлар кўринишидаги, ўзгаришлар ва қўшимчалар киритилиши мумкин.
Ушбу Битимнинг қоидалари Томонларнинг учинчи мамлакат билан тузилган шартномаларидан келиб чиқадиган ёки уларнинг карантин ва ўсимликларни ҳимоя қилиш бўйича халқаро ташкилотларга аъзо бўлишлари билан боғлиқ ҳуқуқ ва мажбуриятларига дахл қилмайди.
Ушбу Битим Томонлар унинг кучга кириши учун зарур бўлган ички давлат процедураларини бажаришгани тўғрисида охирги билдиришнома олинган кундан бошлаб кучга киради ва беш йил муддат давомида амалда бўлади. Томонлардан бири унинг амалда бўлиш муддатини тўхтатиш нияти ҳақида бошқа Томонни белгиланган давр ўтгунга қадар камида олти ой олдин ёзма равишда хабардор қилмаса, унинг амал қилиши ўз-ўзидан кейинги беш йиллик даврларга узайтирилаверади.