LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2001-yil 6-apreldagi 162-son “O‘zbekiston Respublikasi mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi hamda tashqi mehnat migratsiyasi masalalari agentligi to‘g‘risidagi nizomlarni tasdiqlash haqida”gi qaroriga muvofiq o‘z kuchini yo‘qotgan.
Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
1. O‘zbekiston Respublikasi Mehnat vazirligi tarmoqlararo respublika davlat boshqaruv organi bo‘lib, o‘z faoliyatini amalga oshirishda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga bo‘ysunadi.
2. O‘zbekiston Respublikasi Mehnat vazirligi demografik jarayonlarni hisobga olgan holda aholini ish bilan ta’minlash, mehnatdan foydalanish, aholini ijtimoiy himoya qilish va mehnatga haq to‘lash tartibini, mehnat sharoitlari va normativlarini, ijtimoiy mehnat munosabatlari masalalari bo‘yicha xalqaro shartnomalar bajarilishini takomillashtirish sohasida davlat siyosatini amalga oshirishni ta’minlash bo‘yicha bosh boshqaruv organi hisoblanadi.
3. Mehnat vazirligi o‘z faoliyatida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga, O‘zbekiston Respublikasi qonunlariga, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining qarorlari va boshqa hujjatlariga, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlariga, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari va farmoyishlariga, boshqa me’yoriy hujjatlarga va ushbu Nizomga amal qiladi.
migratsiya jarayonlarini tartibga solish, demografik vaziyatni o‘rganish va uni yaxshilashga qaratilgan takliflarni tayyorlash;
ishsizlar va umuman ish bilan band bo‘lmagan aholini kasbga tayyorlash, qayta tayyorlash va ishga joylashtirish;
ish bilan ta’minlashga ko‘maklashish Jamg‘armasi mablag‘larini hosil qilish va undan samarali foydalanish;
Xalqaro mehnat tashkiloti, ishchi kuchidan foydalanish bo‘yicha boshqa davlatlarning mehnat tashkilotlari bilan aloqa o‘rnatish va uni rivojlantirish, chet el mehnat bozori konyunkturasini o‘rganish, ish kuchini eksport qilish tartibini ishlab chiqish va uni tashkil etish, tuzilgan shartnomalar va bitimlarga muvofiq xorijiy mamlakatlarga ishga ketayotgan respublika fuqarolarining huquq va manfaatlari himoya qilinishini ta’minlash;
aholini ijtimoiy himoya qilishga doir chora-tadbirlarni ishlab chiqish va ularning ro‘yobga chiqarilishini nazorat qilish;
muhtojlarga ko‘rsatilayotgan yordamning maqsadli yo‘nalishini ularning haqiqiy daromadlarini hisobga olgan holda kuchaytirish haqidagi takliflarni ishlab chiqish;
tuzilgan shartnomalar va bitimlarga muvofiq xorijiy mamlakatlarga ishga ketayotgan fuqarolarga beriladigan kafolatlar va ish haqi shartlarini belgilash bo‘yicha takliflarni ishlab chiqish;
Oldingi tahrirga qarang.
ijtimoiy himoyaga muhtoj shaxslar uchun band qilib qo‘yiladigan (eng kam miqdordagi) ish o‘rinlarini tashkil qilish va bu ish o‘rinlarining butlanishini nazorat qilishni ta’minlash;
(4-bandning o‘n oltinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 23-iyuldagi 310-son qarori tahririda)
aholini ijtimoiy himoya qilish tizimi samaradorligini tahlil qilish va uni takomillashtirish chora-tadbirlarini ishlab chiqish uchun sotsiologik tadqiqotlar o‘tkazish;
mehnatga ishtiyoq uyg‘otish va uni rag‘batlantirishni kuchaytirish chora-tadbirlarini, me’yorlar, normativlar, taklif stavkalari va maoshlarni ishlab chiqish va joriy etish;
me’yoriy-huquqiy hujjatlarni va tartiblarni ishlab chiqish, mehnat sharoitlarini davlat ekspertizasidan o‘tkazishni amalga oshirish, mehnat to‘g‘risidagi qonunlarni bajarilishini nazorat qilish;
noqulay mehnat sharoitlarida ishlaganlik uchun beriladigan imtiyozlar va kompensatsiyalar tizimini takomillashtirish bo‘yicha takliflar ishlab chiqish.
migratsiya jarayonlarini tartibga solib boradi va O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining aholi migratsiyasi to‘g‘risidagi qarorlari bajarilishini nazorat qiladi:
demografik jarayonlarni hisobga olgan holda mehnatdan foydalanish va ish bilan ta’minlash sohasida davlat siyosati amalga oshirilishini ta’minlaydi;
mehnat resurslari mavjudligidan kelib chiqqan holda yangi korxonalarni joylashtirish va ishlab turgan korxonalarni kengaytirish haqida xulosalar ishlab chiqadi;
mehnat bozorini aniqlaydi, tahlil qiladi va istiqbolini belgilaydi hamda aholining ish bilan bandligini oshirish to‘g‘risida takliflar tayyorlaydi;
aholining ish bilan bandligi, ishga joylashtirish, bo‘sh ish joylari to‘g‘risida ma’lumotlar bankini tayyorlaydi;
hokimliklar va mahalliy mehnat idoralariga jamoat ishlarini tashkil etish yuzasidan uslubiy va amaliy yordam ko‘rsatadi;
“Ish bilan ta’minlash” viloyat, shahar, tuman dasturlarini ishlab chiqishda uslubiy amaliy yordam ko‘rsatadi va ularning bajarilishini ustidan nazoratni amalga oshiradi;
qishloq aholisining ish bilan ta’minlaganligini oshirish uchun ayniqsa qishloqda, dehqon (fermer) xo‘jaliklari, shaxsiy yordamchi xo‘jaliklar, tadbirkorlikning tashkil topishiga va rivojlanishiga ko‘maklashadi;
ishchi kuchini chetdan olib kelish va eksport qilish bo‘yicha qonunchilik aktlari loyihalarini, chet elga ishga ketayotgan respublika fuqarolarining huquq va manfaatlarini ta’minlash tartibini ishlab chiqadi, xorijiy ishga oluvchilarni izlaydi va ular bilan hamkorlik qilish to‘g‘risida bitimlar tuzadi;
Oldingi tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasi fuqarolariga mamlakat tashqarisida va xorijiy fuqarolarga O‘zbekiston Respublikasi mehnat faoliyatiga ruxsatnomalarni O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan tartibda beradi;
(5-bandning o‘n uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 23-iyuldagi 310-son qarori tahririda)
Oldingi tahrirga qarang.
(5-bandning o‘n to‘rtinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 23-iyuldagi 310-son qaroriga muvofiq o‘z kuchini yo‘qotgan)
ishsizlarni ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash, yangi ish o‘rinlari tashkil etish, ish bilan band bo‘lmagan aholini va ishdan bo‘shab qolayotganlarni hamda boshqalarni kasbga tayyorlash, qayta tayyorlash uchun ish bilan ta’minlashga ko‘maklashish Jamg‘armasi mablag‘laridan foydalanish yo‘nalishlarini belgilab beradi;
ishdan bo‘shab qolayotgan mutaxassislar, ishchilar va ish bilan band bo‘lmagan aholini kasbga yo‘naltirish, tayyorlash, yangi ixtisosga o‘rgatish, qayta o‘qitishni muvofiqlashtiradi va unga tashkiliy-uslubiy rahbarlik qiladi;
ishdan bo‘shab qolayotgan xodimlar va ish bilan band bo‘lmagan aholining kasb tayyorgarligini, malakasini oshirishni va qayta o‘qitishni tashkil etadi, ish bilan band bo‘lmagan aholini kasbga o‘qitish uchun zarur huquqiy va normativ negizni barpo qiladi;
ishdan bo‘shab qolayotgan xodimlarni va ish bilan band bo‘lmagan aholini kasbga tayyorlash, malakasini oshirish va qayta tayyorlash masalalari bo‘yicha hududlararo hamkorlik qilishga ko‘maklashadi;
O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining uslubiy bo‘linmalari, “Kasb” uyushmasi bilan hamkorlikda o‘quv rejalari va dasturlari, qo‘llanmalar tayyorlanishini tashkil etadi, ish bilan band bo‘lmagan aholini kasbga tayyorlash masalalari bilan shug‘ullanuvchi mehnat organlarining tegishli bo‘limlariga uslubiy yordam ko‘rsatadi;
“O‘zistiqbolstat” davlat qo‘mitasi tomonidan yoshlarni ishga joylashtirish balansi tuzilishida ishtirok etadi;
aholi turli toifalarining ish bilan bandligini yaxshilash maqsadida “O‘zistiqbolstat” davlat qo‘mitasi bilan birgalikda demografik vaziyati oila va oilaviy munosabatlar tarkibining holati va rivojlanishni o‘rganadi;
mehnat, ish bilan ta’minlash, aholini ijtimoiy himoya qilish masalalari bo‘yicha davlatlararo bitimlar loyihalarini ishlab chiqadi, bu tadbirlarning respublika hududida amalga oshirilishini ta’minlaydi;
ko‘rsatilayotgan ijtimoiy qo‘llab-quvvatlashning, ayniqsa aholining kam ta’minlangan tabaqalariga, boshqa yaxshi himoya qilinmagan guruhlarga ko‘rsatilayotgan yordamning aniqligini kuchaytirishga qaratilgan kuchli ijtimoiy siyosatni amalga oshirish tizimini tashkil etish haqidagi takliflarni tayyorlaydi;
davlat ijtimoiy siyosatini ro‘yobga chiqarish va ijtimoiy himoya qilish tizimining mavjud bo‘lishi bo‘yicha qonunchilik aktlari loyihalarini tayyorlaydi;
muhim ijtimoiy me’yorlar va normativlar ro‘yxatini belgilaydi hamda ularning ishlab chiqilishni muvofiqlashtiradi;
iqtisodiyot tarmoqlari xodimlarini va ayrim hududlar aholisini ijtimoiy himoya qilishning maqsadli dasturlarini tayyorlashda vazirliklar, idoralar, konsernlar, uyushmalarga, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashiga, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklariga uslubiy va amaliy yordam ko‘rsatadi;
ijtimoiy himoyaning amaldagi tizimini takomillashtirish maqsadida aholining turli tabaqalari va guruhlari o‘rtasida sotsiologik tadqiqotlar olib boradi;
ishsizlarni va ularning oila a’zolarini ijtimoiy qo‘llab quvvatlashni amalga oshirish tartibini belgilaydi;
ijtimoiy himoyaga muhtoj shaxslar uchun band qilib qo‘yiladigan ish o‘rinlarini barpo etish tartibi va shartlarini belgilaydi va bu o‘rinlarning butlanishini nazorat qilishni ta’minlaydi;
tuzilgan shartnomalar va bitimlarga muvofiq xorijiy mamlakatlarga ishga ketayotganlarga beriladigan ijtimoiy kafolatlar to‘g‘risidagi takliflarni ishlab chiqadi;
davlat mulkini davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish jarayonida ishdan bo‘shab qolayotgan xodimlarni ijtimoiy himoya qilish tartibini ishlab chiqadi;
Oldingi tahrirga qarang.
fermer va dehqon xo‘jaliklarida ish bilan band bo‘lganlarga va tadbirkorlarga beriladigan ijtimoiy kafolatlar va ijtimoiy himoya qilish chora-tadbirlari tizimini yaratish to‘g‘risida takliflar tayyorlaydi va Hukumat kiritadi;
(5-bandning o‘ttiz ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 30-avgustdagi 202-son qarori tahririda — O‘zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari to‘plami, 1999-y., 4-son, 22-modda)
“O‘zistiqbolstat” davlat qo‘mitasi, Davlat soliq bosh boshqarmasi bilan birgalikda aholi daromadlarini davlat yo‘li bilan tartibga solish tizimini takomillashtirish to‘g‘risida takliflar tayyorlaydi;
“O‘zistiqbolstat” davlat qo‘mitasi, Moliya vazirligi bilan birgalikda, Kasaba uyushmalari Federatsiyasi Kengashi ishtirokida eng kam ish haqi, pensiyalar, nafaqalar, stipendiyalarni narxlarning o‘zgarishiga qarab belgilash to‘g‘risidagi takliflarni tayyorlaydi;
mehnatga qiziqishni kuchaytirish va undan foydalanishni yaxshilash bo‘yicha takliflarni ishlab chiqadi;
vazirliklar, idoralar, konsernlar, uyushmalar, birlashmalar va korxonalarning mehnatni normalashtirish bo‘yicha ishini muvofiqlashtiradi;
mehnatga haq to‘lashni, yagona tarif setkasini, ish haqini rayonlar bo‘yicha tartibga solishni takomillashtirish bo‘yicha takliflar tayyorlaydi;
ishchi kasblari hamda mutaxassislar va xizmatchilar tarif-malaka tavsiflari ishlab chiqilishini tashkil etadi;
O‘zbekiston Kasaba uyushmalari Federatsiyasi Kengashi bilan birgalikda kollektiv shartnomalar, tarif bitimlari tuzish tartibini belgilaydi;
mehnat shart-sharoitlariga baho berish uchun me’yoriy-huquqiy negizni ishlab chiqadi, ishchi o‘rinlarini attestatsiyadan o‘tkazishning sifatiga uslubiy yordam ko‘rsatadi;
korxonalardagi mehnat shart-sharoitlarini, noqulay mehnat sharoitlarida ishlaganlik uchun imtiyozlar va kompensatsiyalar berilishini nazorat qiladi;
mulkchilik va xo‘jalik yuritish shaklidan qat’iy nazar, korxonalardagi mehnat sharoitlarini ekspertizadan o‘tkazadi;
korxonalarning imtiyozli pensiya ta’minoti, qo‘shimcha ta’til beriladigan, qisqartirilgan ish kunini ishlab chiqarishlar, ishlar va kasblar, lavozimlar va ko‘rsatkichlar Ro‘yxatiga o‘zgartirish kiritish to‘g‘risidagi takliflari bo‘yicha xulosa tayyorlaydi;
noqulay mehnat sharoitida ishlaganlik uchun beriladigan imtiyozlar va kompensatsiyalarning amaldagi Ro‘yxatiga o‘zgartirish kiritish uchun Vazirlar Mahkamasiga takliflar tayyorlaydi;
boshqa iqtisodiy organlar va O‘zbekiston Respublikasi Kasaba uyushmalari Federatsiyasi Kengashi bilan birgalikda mehnat huquqlari, aholini ish bilan ta’minlash va ijtimoiy himoya qilish sohasida qonunchilik aktlari va me’yoriy-uslubiy hujjatlar loyihalarini tayyorlaydi;
“Aholini ish bilan ta’minlash to‘g‘risida”gi Qonunga, mehnat va aholini ijtimoiy himoya qilish bo‘yicha boshqa qonunchilik va me’yoriy aktlarga rioya qilishi ustidan davlat nazoratini amalga oshiradi;
iqtisodiy organlar, vazirliklar, idoralar, konsernlar, uyushmalar, davlat hokimiyati organlarining mehnat, uning shart-sharoitlari va unga haq to‘lash, aholini ish bilan ta’minlash va ijtimoiy himoya qilish masalalari bo‘yicha ilmiy-tadqiqotlari va faoliyatini muvofiqlashtiradi.
mehnat, aholini ish bilan ta’minlash va ijtimoiy himoya qilish masalalari bo‘yicha qarorlar qabul qilish xamda yo‘riqnomalar va hisobot shakllarini tasdiqlash;
mulkchilik shaklidan qat’iy nazar, vazirliklar, idoralar, konsernlar, uyushmalar, korxonalar va tashkilotlar tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining mehnat, uning shart-sharoitlari va unga haq to‘lash, aholini ish bilan ta’minlash va ijtimoiy himoya qilish masalalari bo‘yicha qarorlari bajarilishini nazorat qilish;
vazirliklar, idoralar, konsernlar, uyushmalar, korxonalar va tashkilotlarning mehnat to‘g‘risidagi, unga haq to‘lash, aholini ijtimoiy himoya qilish haqidagi qonunlarga zid bo‘lgan buyruqlari va yo‘riqnomalarining amal qilishini to‘xtatib qo‘yish, zarur hollarda esa ularni bekor qilish to‘g‘risida Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritish;
hay’at majlislarida Vazirlik vakolatga kiruvchi masalalar bo‘yicha vazirliklar, idoralar, konsernlar, uyushmalar, korxonalar va tashkilotlar rahbarlarining hisobotlarini eshitish;
o‘z vakolati doirasida idoraviy va uslubiy hujjatlarni tasdiqlash, noshirlik faoliyatini amalga oshirish;
qonunchilikda nazarda tutilgan tartibda va xalqaro huquqiy me’yorlarga muvofiq ish kuchidan foydalanish va aholini ijtimoiy himoya qilish masalalari bo‘yicha boshqa davlatlarning mehnat bo‘yicha organlari bilan hamkorlik qilish to‘g‘risida shartnomalar tuzish;
Mehnat vazirligi vakolatiga kiruvchi mehnat, aholini ish bilan ta’minlash va ijtimoiy himoya qilish muammolari bo‘yicha ishlarni amalga oshirishga vazirliklar, idoralarning mutaxassislarini, shuningdek, ular bilan kelishgan holda birlashmalar, korxonalar, tashkilotlar, muassasalar, oliy o‘quv yurtlari, ilmiy-tadqiqot institutlarining mutaxassislarini belgilangan tartibda jalb etish;
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Istiqbolni belgilash va statistika davlat qo‘mitasidan mehnat, unga haq to‘lash va ijtimoiy rivojlanish, aholining tabiiy harakati va migratsiyasi hamda boshqa masalalar bo‘yicha statistik ma’lumotlarni, vazirliklar, idoralar, konsernlar, uyushmalar, korxonalar, muassasalar va tashkilotlardan esa — Vazirlik vakolatiga kiruvchi masalalar bo‘yicha zarur materiallarni olish;
iqtisodiyot tarmoqlarida mehnat shart-sharoitlari uchun beriladigan Imtiyozlar va kompensatsiyalar to‘g‘ri qo‘llanilishi, xotin-qizlar va o‘smirlar mehnatidan foydalanish ustidan nazoratni amalga oshirish;
belgilangan tartibda konferensiyalar, seminarlar, shu jumladan, xalqaro kengashlar chaqirish, mehnat va unga haq to‘lash, aholini ish bilan ta’minlash va ijtimoiy himoya qilish sohasidagi ilg‘or tajribani ayirboshlash maqsadida mehnat yarmarkalari o‘tkazish;
kasaba uyushmalari va ish beruvchilar bilan mehnat munosabatlari to‘g‘risidagi uch tomonlama bitimlarda davlat manfaatlarini ifodalash;
7. Vazirlikning mansabdor shaxslari o‘z xizmat burchlarini bajarish uchun belgilangan tartibda vazirliklar, idoralar, konsernlar, uyushmalar, korxonalar, muassasalar, tashkilotlarga borish, hisobotlar bilan va Vazirlik vakolatiga kiruvchi masalalar bo‘yicha statistika materiallari va boshqa materiallar bilan tanishish huquqiga ega bo‘ladilar.
8. Mehnat vazirligi amaldagi qonun hujjatlari doirasida bozor munosabatlariga o‘tish sharoitida mehnatdan foydalanishni, aholini ish bilan ta’minlash va ijtimoiy himoya qilishni ta’minlash bo‘yicha barcha zarur chora-tadbirlarni ko‘rish huquqiga egadir.
9. Mehnat vazirligining o‘z vakolatlari doirasida qabul qilgan qarorlari vazirliklar, idoralar, konsernlar, uyushmalar, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, mahalliy boshqaruv organlari tomonidan bajarilishi majburiy hisoblanadi. Zarur hollarda ular bilan qo‘shma qarorlar qabul qilinadi.
10. O‘zbekiston Respublikasi Mehnat vazirligiga O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan lavozimga tayinlanadigan va lavozimdan ozod qilinadigan, keyinchalik O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tasdiqlaydigan Vazir boshchilik qiladi. Vazirning O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan lavozimga tayinlanadigan va lavozimdan ozod qilinadigan o‘rinbosarlari bo‘ladi.
11. Vazirlikda Vazir (hay’at raisi), lavozimlariga ko‘ra Vazirning o‘rinbosarlaridan iborat tarkibda hay’at tashkil etiladi.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Mehnat vaziri, O‘zbekiston mehnat va aholini ish bilan ta’minlash va ijtimoiy himoya qilish muammolarini o‘rganish respublika markazining direktori hay’at tarkibiga kiradilar. Hay’atning shaxsiy tarkibi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi.
Hay’at o‘z majlislarida mehnatdan foydalanish va ish bilan ta’minlash, aholini ijtimoiy himoya qilish va mehnatga haq to‘lash, mehnat shart-sharoitlari va normativlari tartibini takomillashtirish muammolarini, ijtimoiy-mehnat munosabatlari bo‘yicha xalqaro shartnomalarni bajarish, apparat ishini tashkil etish darajasini oshirish masalalari va boshqalarni ko‘rib chiqadi.
12. Vazirlik O‘zbekiston mehnat, aholini ish bilan ta’minlash va ijtimoiy himoya qilish muammolarini o‘rganish respublika markazi, Mehnat shart-sharoitlari davlat ekspertizasi respublika markaziy laboratoriya faoliyatiga rahbarlik qiladi, xo‘jalik hisobi prinsiplari asosida “Mehnat” gazetasini nashr etadi.
Vazirlikka qarashli tashkilotlarning rahbarlari O‘zbekiston Respublikasi Mehnat vaziri tomonidan lavozimga tayinlanadilar va lavozimdan ozod qilinadilar.
13. Mehnat vazirligi markaziy apparatining tuzilmasi va xodimlari soni Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi. Mehnat vaziri xodimlarning belgilangan soni va mehnatga haq to‘lash fondi doirasida Vazirlik markazi apparatining tasdiqlangan tuzilmasiga o‘zgartirishlar kiritish huquqiga ega bo‘ladi.