ILOVA
1-ILOVA
JISMONIY RIVOJLANISh VA SOG‘LOM TURMUSh TARZINI ShAKLLANIShI | ||
Kichik soha: Yirik motorika | ||
Talab: Bola o‘z tanasi va uning a’zolarini boshqaradi, maqsadli to‘g‘ri harakatlanadi | ||
0-1 yosh | 1-2 yosh | 2-3 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | ||
boshi va ko‘kragini ko‘taradi; orqasidan qorniga va qayta o‘giriladi; yordamsiz o‘tiradi; oyoqlarini izlaydi va topib, og‘ziga tortadi; turli yo‘nalishlarda emaklaydi; to‘rt oyoqlab harakatlanadi; tirgakka suyangan holda oyoqda turadi; kattalar yordamida va yordamisiz oyoqda turadi ; yura boshlaydi ; kichik to‘siqlar ustidan xatlab o‘tadi. | kattalar yordamisiz turli yo‘nalishlarda yuradi; tizzasiga o‘tiradi; yuguradi; engashib o‘yinchoqlarni oladi; zinapoyadan yuqoriga qadama-qadam ko‘tariladi. | bir oyoqda turib muvozanatni saqlaydi; mustaqil zinapoyadan ko‘tariladi va tushadi; tepalikdan sirg‘anib tushadi; ikki oyoqlab bir joyda sakraydi, oldinga siljib sakraydi; kichik to‘siqlar ustidan sakrab o‘tadi; yopiq eshikni ochadi, eshikdan kiradi va chiqadi; uch oyoqli velosipedda uchadi. |
BOLANI RIVOJLANTIRISh BO‘YIChA FAOLIYAT | ||
bolani sevimli o‘yinchog‘i yaqiniga emaklab kelishini rag‘batlantirish; bola o‘tirgan holatdan yotgan holatga tushishi va ko‘tarila olishi uchun yumshoq joyni ta’minlash; bolani qorindan orqasiga aylanishiga va qorniga o‘girilishiga rag‘batlantirish; “men tomon emakla”, “o‘tir” ko‘rsatmalari orqali bola bilan hamkorlikda o‘yinlar tashkil qilish; bola xatlab o‘ta olishi uchun uni “past predmetlar” bilan ta’minlash; vazifani murakkablashtirish maqsadida predmetlar sonini (masalan, kubiklarni) bola qiziqayotgan predmetiga emaklab yoki xatlab yetishishi uchun imkoniyat yaratish. | bolaga tortish, cho‘zish, ko‘tarish imkonini beruvchi predmetlarni taklif qilish; bola bilan qo‘l va oyoqlarni harakatlantirib va xirgoyi qilib o‘ynash; bola erkin harakatlanishi uchun xavfsiz va mustahkam muhit yaratish; bolaga aravacha, otchalar, kubiklar, yirik o‘yinchoq mashinalar bilan o‘ynashni o‘rgatish; bola bilan to‘g‘ri yo‘nalishda yurish, yugurish, emaklash, predmetlarni otish/ilib olish imkoniyatini beradigan o‘yinlar o‘ynash; ertalabki badantarbiyani ochiq havoda tashkillashtirish. | bolaning harakat tajribasini turli xil jismoniy mashqlar bilan boyitish; bola bilan yo‘nalishini topishi va bo‘sh joyda harakatlanishi uchun harakatli o‘yinlar o‘tkazish; bolaga kichik tepalikka chiqish va tushishida ko‘maklashish; bolalarni harakat faolligini tashkillashtirishda jamoaviy shakllarga jalb etish; tanish harakatlarni birgalikda oson va erkin, bir maromda va kelishgan holda bajarish; polda turli kataklar, yo‘lakchalar, doirachalar chizish hamda bolaga quvonch va xursandchilik bag‘ishlaydigan mashqlar bajarish. |
Kichik soha: Mayda motorika | ||
Talab: Bola qo‘li va barmoqlarini turli maqsadlarda muvofiqlashtiradi va ishlatadi | ||
0-1 yosh | 1-2 yosh | 2-3 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | ||
predmetlarni ushlaydi; predmetlarni bir qo‘lidan ikkinchi qo‘liga oladi; bir vaqtda bir necha predmetlarni qo‘lida ushlaydi; barmoqlari bilan turli o‘yinchoqlarni aylantiradi; oddiy o‘yinchoqlarni bo‘laklarga ajratadi va yig‘adi; qarsak chaladi; qo‘lini silkitadi. | ko‘pincha bir necha varaqni o‘tkazib, kitob betlarini varaqlaydi; predmetlarni teradi va birlashtiradi (piramida va hokazo); predmetlarni burab qo‘yadi va burab oladi; “barmoqlar o‘yini”ni o‘ynaydi. | 5 — 7 halqali piramidani bo‘laklarga ajratadi va yig‘adi; teshik shakliga mos keladigan yassi va hajmli shakldagi predmetlarni joylashtiradi ; halqaga arqonni o‘tkazadi ; katta hajmli sodda mozaykalarni yig‘adi ; oson qurilish konstruksiyalarini quradi; kattalar yordamida yirik munchoqlarni ipga o‘tkazadi. |
BOLANI RIVOJLANTIRISh BO‘YIChA FAOLIYAT | ||
har bir harakatni aniq tushuntirgan holda harakatni ko‘rsatish; qurilmalar bilan o‘ynash; bolaga o‘yinchoqlar berib, ularni o‘rganib chiqishiga imkoniyat berish; bolaga xavfsiz predmetlar, shaqildoqlar, kichik piramidalar va boshqa predmetlarni kattalar nazorati ostida tanlashi va saralashi uchun berish. | bolaga, ochish/yopish mumkin uy-ro‘zg‘ordagi o‘yinchoq va predmetlarni taqdim etish (sinmaydigan qopqoqli bankalar, kastryullar). | bola bilan muntazam shug‘ullanish: hamkorlikda hayvonlarni, uy-ro‘zg‘or buyumlarini (likopcha, piyola, qoshiq) loydan yoki plastilindan yasash, ushbu barcha predmetlarni chizish; qumdonda bola bilan o‘ynash, qumdonda kichkina o‘yinchoqlarni bekitish mumkin, bola esa ularni o‘zi qidiradi; qo‘llar mayda motorikasining sensomotor muvofiqligini rivojlantirish uchun bog‘lash o‘yinlarini o‘tkazish bolaga kubiklarni yig‘ish, qulflarni yopish va ochish imkoniyatini berish va h.k. |
Kichik soha: Sensomotorika | ||
Talab: Bola sezgi organlari yordamida o‘z harakatlarini boshqarishga qodir | ||
0-1 yosh | 1-2 yosh | 2-3 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | ||
muhitni qo‘llari va og‘zi bilan o‘rganadi; predmetlarni bir-biriga uradi ; qarsak chaladi ; qiziqtirayotgan obyektga intiladi. | yoqtirgan taomi va boshqa buyumlarga qo‘lini cho‘zadi; likopchani (piyola) ushlaydi va undan ichadi ; suvni bir idishdan boshqasiga to‘kadi; ikki qo‘li bilan koptokni irg‘itadi; koptokni dumalatadi va otadi; oyog‘i bilan koptokni itaradi; ipga bog‘langan aravacha yoki mashinani boshqaradi. | koptokni boshqalarga dumalatadi; kattalarga koptokni otadi; tortilgan arqon ustidan koptokni otadi; piramidani rangi, shakli va kattaligiga qarab yig‘adi; tanish sabzavot va mevalarning ta’mini aniqlashi mumkin; past va baland ovozlarni ajratadi; qo‘l va oyoqlarini bir maromda uyg‘un harakatlantiradi. |
BOLANI RIVOJLANTIRISh BO‘YIChA FAOLIYAT | ||
ovqatlanish va tamaddi qilishning aniq vaqtini belgilab qo‘yish bolaga quti berish va o‘yinchoqlarini unga yig‘ishini iltimos qilish; bolaga sevimli taomlarini taklif qilish; bolaga u ko‘rayotgan narsasi va harakat o‘rtasidagi bog‘liqlikni anglashiga ko‘maklashish (qara, koptok dumalayapti, bor, uni tutib ol); bolaning har bir muvaffaqiyatini rag‘batlantirish. | bolaga bir necha taomdan birini tanlash imkonini berish; bolani kun mobaynida mustaqil piyoladan ichishini rag‘batlantirish; bolaga sezgisi bilan harakatlarni birlashtiruvchi jismoniy mashqlar imkonini taklif qilish (soyalar o‘yini, oyoqlar bilan chizish, signal bo‘yicha harakat ); turli material va turli shakldagi predmet va o‘yinchoqlarni taklif etish va ularni nomini aytish. | bola bilan doimiy muloqotda bo‘lish, u bilan o‘ynash, u kublarni, piramidalarni, matreshkalarni qismlarga ajratish, yig‘ish, predmetlarni qutilarning mos keladigan teshigiga kirgizish; salatlar tayyorlayotganda, bolaga sabzavotlarni tatib ko‘rib, ta’mi va hidiga qarab aniqlash imkonini berish ; “Sekin va baland”, “Nima jaranglayotganini aniqla!, “qadam tashlaymiz va raqsga tushamiz”, “Nimani eshityapsan?” kabi o‘yinlarni o‘ynash. |
JISMONIY RIVOJLANISh VA SOG‘LOM TURMUSh TARZINI ShAKLLANIShI | ||
Kichik soha: Sog‘lom turmush tarzi va xavfsizlik | ||
Talab: Bola salomatlikni saqlash ko‘nikmalarini namoyon qiladi, xavfsiz sog‘lom ovqat va hayotni saqlash qoidalari haqida tushunchaga ega | ||
tug‘ilgandan-1 yosh | 1-2 yosh | 2-3 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | ||
yaxshi ishtaha va uyquga ega ; qoshiq bilan mustaqil yeyishga harakat qiladi; qo‘lining barcha barmoqlarini qo‘llab gubkani siqadi; yuzi, og‘zi va qo‘llarini artadi; butilkadan ichadi; cho‘milayotganda suvni sachratadi. | kattalar yordamida tishlarini tish chyotkasi bilan tozalaydi; mustaqil yuzi, og‘zi va qo‘llarini artadi; kiyimini yechishga harakat qiladi; stol va pollarni artishga taqlid qiladi. | qo‘lini sovun bilan ishqalaydi, ko‘pigini yuvadi va sochiqqa artadi; mustaqil qoshiq bilan taomlanadi; qo‘l sochig‘idan (salfetkadan) ovqatlanish jarayonida foydalanadi; suv muolajalariga ijobiy munosabat bildiradi. |
BOLANI RIVOJLANTIRISh BO‘YIChA FAOLIYAT | ||
bola bilan birgalikda jo‘mrakdan oqayotgan suvni kuzatish; qo‘l yuvish jarayonini ko‘rsatish; bolaga sovun berish, undan qanday foydalanishni ko‘rsatish, hidlab ko‘rish imkoniyatini berish, rangiga bolaning e’tiborini qaratish; cho‘milish vaqtida gubka, mayda o‘yinchoqlar va ko‘pik bilan o‘yinlar tashkil qilish. | bolaga qanday qilib tishni tozalash va og‘izni chayish kerakligini ko‘rsatish; bolaning urinishlarini rag‘batlantirish; suv nimaga kerakligini tushuntirish; jarayon vaqtida turli she’rlardan foydalanish; chyotka bilan ishqalangandan so‘ng kir joy qanday tozalanishini namoyish qilib berish. | bolalarni mustaqil harakatga o‘rgatish; bolalarni to‘g‘ri ovqatlanishga o‘rgatish; bolaga organizm uchun nima foydali, nima zarar ekanligini tushuntirish; salomatlikni saqlash va mustahkamlashda shaxsiy namuna ko‘rsatish |
Kundalik hayotda, jamiyatda, tabiatda xavfsiz yurish-turish asoslarini shakllanishi. Tug‘ilgandan 3 yoshgacha Bola hali juda kam tajribaga ega bo‘lganligi sababli: bolani qarovsiz qoldirmaslik va travmatizmni oldini olish; o‘yin va mustaqil harakat mobaynida doimiy ravishda bolaning kayfiyatini kuzatish; sokin va do‘stona ohangda gapirish; bolaga o‘yinchoq tanlashda ishlab chiqaruvchining tavsiyalariga rioya qilish lozim. | ||
IJTIMOIY-HISSIY RIVOJLANISh | ||
Kichik soha: “Men” konsepsiyasi | ||
Talab: Bola o‘zini o‘z xususiyatlariga ega, ijobiy shaxs sifatida qabul qiladi. Bola mustaqil va o‘ziga javob beradi | ||
0-1 yosh | 1-2 yosh | 2-3 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | ||
o‘z ismiga munosabat bildiradi, ishora va tovushlar bilan javob beradi; ayrim tana a’zolarini ko‘rsatadi(boshi, qo‘li, oyog‘i, burni); ko‘zguda o‘z aksiga kuladi; kattalar e’tiborini turlicha o‘ziga tortadi; istagan natijaga erishganda xursandchilikni ifodalaydi yoki norozilik bildiradi, injiqlanadi. | ko‘zguda, rasmda o‘zini taniydi, o‘z ismini biladi; kattalar talabi bilan uning istagi to‘g‘ri kelmaganda e’tiroz bildiradi; kattalar tomonidan o‘zining harakatlariga bildirilgan rag‘bat va tanbehni farqlaydi. | o‘zi va buyumlari haqida so‘zlaydi (bu meniki); hamma ishni o‘zi bajarishga intiladi; o‘zi bajargan ishga sevinadi; o‘z narsalarini taniydi ; o‘zini aniq bir jinsga mansubligini biladi; biror bir ishni mustaqil bajaradi. |
BOLANI RIVOJLANTIRISh BO‘YIChA FAOLIYAT | ||
bolani ismi bilan chaqirish; bolaning tana a’zolarini ko‘rsating va nomini aytish; bolaga ko‘proq tabassum bilan qarash, u bilan birgalikda ko‘zguga qarash; turli vaziyatlarda bolaning hissiyotlarini ta’riflab o‘tish (“Zarina ayiqcha kelganiga xursand bo‘lyapti”, “Shahzoda charchadi, uyqusi kelyapti); bolaning harakatlariga ko‘ra munosabatni bildirish. | bolaga o‘zini ijobiy baholashida ko‘maklashish: “men — yaxshi”, men tirishqoq”; bolani boshqalar bilan bo‘lashishga o‘rgatishni boshlash; “o‘g‘il bolalar — kuchli”, “qiz bolalar — muloyim” kabi stereotiplardan qochish; “man etiladi” va “...mumkin emas” iboralaridan voz kechish; bolaga noto‘g‘ri harakatlar oqibatini tushuntirgan holda uni yo‘naltirish (“qum ko‘zingga tushsa, ko‘zing og‘riydi”). | bolani boshqalar bilan muloqotda o‘zini tanishtirishga odatlantirish; bolani yutuqlari uchun albatta maqtash, yutuqlar kichikroq bo‘lsa ham; bola bosh bo‘ladigan holatlarni tashkillashtirish; tanbeh berishdan o‘zini tiyish. |
IJTIMOIY-HISSIY RIVOJLANISh | ||
Kichik soha: Hissiyotlar va ularni boshqarish | ||
Talab: Bola boshqalarning his-tuyg‘ularini farqlashi va o‘zinikini ifodalashga qodir | ||
0-1 yosh | 1-2 yosh | 2-3 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | ||
atrofdagilar kayfiyatini so‘zlashuv ohangiga qarab aniqlaydi (onam xursand bo‘lyapti, bobomning jahli chiqyapti); qarsak chaladi, xursand bo‘ladi, biron-bir tovush yoki harakati atrofdagilarga ta’sir qilishini anglasa, ushbu tovush va harakatlarni qaytaradi. | kattalarning unga munosabatidan o‘z hissiyotlarini, taassurotlarini namoyon qiladi; hayrat, zavq, qo‘rqinchni ifodalaydi; mustaqil o‘yin harakatlari bilan bog‘liq bo‘lgan quvonchni (xafalikni) ko‘rsatadi. | muloqotda ochiq, ijobiy emotsional ruhiyat ustun, atrofdagilarga asossiz tajovuzkorlik ko‘rsatmaydi; boshqalarga achinadi, qayg‘uradi ; boshqa odamning emotsional holatini tushuna boshlaydi va shunga mos munosabat bildiradi. |
BOLANI RIVOJLANTIRISh BO‘YIChA FAOLIYAT | ||
bolaning har bir yutug‘ini maqtash va qo‘llab-quvvatlash; o‘yinchoqlarga ovoz berib, turli hissiyot va harakatlarni tanish imkoniyatini berish; oilada emotsional ijobiy holatni yaratish va har kuni bola bilan o‘ynash; o‘yin vaqtida bolaga o‘ziga ishonch hissini oshirish uchun yaqin turishga harakat q�lish va barcha birgalikda bajarilayotgan harakatlarni bolaga aniq va lo‘nda tushuntirish; baland tovush va shovqinlarni cheklash. | bola bilan u bilan bog‘liq bo‘lgan turli vaziyat va hissiyotlarni muhokama qilish; bolaga rad javobini berilishi sababini tushuntirish; bolaning jahli chiqganda, xafa bo‘lganda yoki o‘zini yomon his etganda yonida bo‘lish. | bola bilan suhbatda hissiyotlarni ta’riflovchi so‘zlarni qo‘llash; multfilm qahramonlarining yorqinligini tahlil qilish; hissiyotlarni ifodalovchi so‘zli o‘yinlardan foydalanish, kayfiyat va his tuyg‘ular haqidagi hikoyalar va she’rlarni o‘qish. |
IJTIMOIY-HISSIY RIVOJLANISh | ||
Kichik soha: Ijtimoiylashuv, kattalar va tengdoshlar bilan muloqot | ||
Talab: Bola tengdoshlari va kattalar bilan muloqot malakalarini rivojlantirishga qodir | ||
0-1 yosh | 1-2 yosh | 2-3 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | ||
salomlashadi, munosabat bildiradi, xayrlashayotganda qo‘lini silkitadi; boshqa bola harakatini kuzatadi, kuladi yoki bog‘lanishsiz gapiradi; kattalarning ko‘p murojaatlariga javob beradi, biroq ba’zilarini e’tiborga olmaydi. | kattalar harakatiga taqlid qilishga intiladi; tovushi yoki harakati bilan boshqa bolaning diqqatini o‘ziga tortadi; boshqa bolalar bilan o‘yinda qatnashadi; turi harakatlarni bajarib, hayvonlar harakatini o‘xshatib harakatli o‘yinlarda ishtirok etadi. | kattalar harakatiga taqlid qiladi; kattalarni birga o‘ynashga jalb qilishga intiladi; tengdoshlari yonida o‘ynaydi; boshqa bolalar bilan o‘yinchoqlarini bo‘lishadi. |
BOLANI RIVOJLANTIRISh BO‘YIChA FAOLIYAT | ||
bolaga harakatlar namunasini ko‘rsatish (salomlashish, xayrlashish); bolani kattalar murojaatiga javob bergani uchun maqtash; ochiq havoda boshqa bolalar bilan birgalikda sayr tashkillashtirish; harakatlarni so‘zlar bilan qo‘shib olib borish. | bolaga o‘yin yoki harakatning umumiy qoidalarini tushuntirish (biz qumni o‘ynaymiz, lekin qumni sochmaymiz); tengdoshlar bilan birgalikdagi faoliyatga jalb qilish | bola bilan o‘yin mobaynida boshqalar bilan hamkorlik qilishni shaxsiy namuna asosida namoyish etish; muloqot jarayonida chegara belgilash; bolani boshqa bolalar bilan taqqoslamaslik. |
NUTQ, MULOQOT, O‘QISh VA YoZISh MALAKALARI | ||
Kichik soha: Nutq va til | ||
Talab: Bola nutqni tinglash va tushunishga, gapirish va muloqot qilishga qodir | ||
0-1 yosh | 1-2 yosh | 2-3 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | ||
ba-ba, ma-ma, bu-bu va boshqa bo‘g‘inlarni talaffuz qiladi; bolalar qo‘shiqlari, ovutmachoqlar, ertaklar, qisqa va sodda hikoyalarni tinglaydi; nomi tilga olingan obyekt tomon qaraydi (oyisi qani…); yorqin rasmli kitobchalarni ko‘rishga qiziqish bildiradi. | kundalik hayotda bajariladigan harakatlarni anglatuvchi so‘zlar ma’nosini tushunadi; o‘rindosh so‘zlarni qo‘llaydi, kattalar ketidan yengil so‘zlarni qaytaradi; kattalar nutqiga taqlid qiladi; kitoblarni o‘rganadi. | istak va iltimosni ifoda etadi; kattalar nutqini to‘g‘ri tushunadi; kattalarning oddiy topshiriqlarini bajaradi; harakatlarni nutq bilan birga olib boradi; so‘zlardan foydalanadi; kitob o‘qib berishlarini so‘rashi mumkin; rasmlar bo‘yicha kitobni taniydi. |
BOLANI RIVOJLANTIRISh BO‘YIChA FAOLIYAT | ||
bolani parvarishlash jarayonida (emizish, cho‘miltirish, uxlashga yotqizish) u bilan gaplashish, tana a’zolari, kiyim, buyumlar nomini aytish; bolaga turli hikoyalar, ertaklar aytib berish, birgalikda yorqin kitoblarni tomosha qilish va bolani diqqat bilan tinglashga qiziqtirish; bola bilan muloqot mobaynida unga savollar berish va ma’nosi bo‘yicha to‘g‘ri javobni takrorlashga undash. | bolaga kitob o‘qib, turli hikoya va ertaklarni so‘zlab berish; sayr davomida ko‘rgan narsalarni muhokama qilish (kuchuk yuguryapti, bolakay maktabga ketyapti); bola bilan birga kitob do‘konlari va kutubxonalarga borish; televizor ko‘rish va elektron texnika qo‘llashni chegaralash. | bola bilan muloqot vaziyatlarini yaratish, savollar berish; bolaga topshiriqlar berish, masalan, “qiyom uchun likopcha olib kel”, “qizil qalamni ol”, “kichik ayiqchaga qo‘shiq aytib ber”; bolaning so‘z boyligini turli didaktik o‘yinlar, kuzatuv va tomoshalar orqali boyitib borish; kitob xarid qilishda bolaga tanlash imkonini berish. |
NUTQ, MULOQOT, O‘QISh VA YoZISh MALAKALARI | ||
Kichik soha: Qo‘l barmoqlari mayda motorikasi | ||
Talab: Bola asosiy harakatlarni egallagan, qo‘llarning mayda motorli ko‘nikmasiga ega | ||
0-1 yosh | 1-2 yosh | 2-3 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | ||
turli yuzalarda barmoqlari bilan guash(bo‘yoq) yordamida chizadi (oyna, sellofan, qog‘ozda). | ishlatayotgan buyumlarini barmoqlari bilan ushlaydi; (qalam, mo‘yqalam, marker) betartib chiziqlarni chizadi. | turli erkin chiziqlar va noaniq aylanalar chizadi; turli yuzalarda turli shakllar chizadi; o‘z ismining yozuvini taniydi. |
BOLANI RIVOJLANTIRISh BO‘YIChA FAOLIYAT | ||
bolani rasm yaratish uchun barmoqlaridan foydalanishga rag‘batlantirish. | bolaga yirik harflarni taklif etish, ushbu harflarni qum orasiga bekitib birgalikda izlash; harflar shaklidagi pechenyelarni xarid qilish; stikerli kitoblardan foydalanish; bola soch o‘rishga o‘rganishi uchun sochli qo‘g‘irchoqlardan foydalanish. | bolaga yechinish va kiyinish ketma-ketligini ko‘rsatish; bola bilan turli topshiriqli o‘yinlar o‘ynash: stolga qoshiqlarni qo‘yish, non idishni olib kelish; bola bilan chizish, qirqish, yopishtirish va yelimlash; qum, xamir va shakllar bilan o‘ynash; bolani kichik yutuqlari uchun doim rag‘batlantirish. |
BILISh JARAYoNINING RIVOJLANIShI | ||
Kichik soha: Intellektual-anglash malakalari | ||
Talab: Bola qiziquvchan, intiluvchan, faol, bilishga qiziqish bildiradi va unga ehtiyoji mavjud | ||
0-1 yosh | 1-2 yosh | 2-3 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | ||
o‘z o‘yinchoqlarini tekshirish(o‘rganish)ni boshlaydi: og‘ziga soladi, uloqtiradi, bo‘laklarga bo‘ladi, taqillatib ko‘radi, ikkitasini bir-biriga uradi va chiqayotgan tovushni tinglaydi; biror bir tovushni atrof-muhit bilan bog‘laydi (masalan, mushukni “myau” bilan, kuchukni “vov” bilan) atrofidagi obyektlarni kuzatadi. | rasmdagi predmetlarni taniydi; tabiat hodisalarini qisqa muddat ichida kuzatadi; ayrim sabzavot va mevalarni biladi va farqlaydi; hasharotlar (chuvalchanglarni tegib ko‘radi, chumolini kuzatadi), hayvonlar (uy hayvonlariga qaraydi, ularni ko‘rsatadi), o‘simliklar (gullarni yuladi, barglarni to‘playdi) bilan qiziqadi. | tana a’zolarini ko‘rsatadi va ularning funksiyasini biladi; predmetlarning taktil xususiyatlarini biladi (yumshoq, qattiq, dag‘al, silliq); predmetli rasmlar orqali jonli tabiat obyektlarining nomini biladi (hayvonlar, o‘simliklar, qushlar); tabiatning ayrim hodisalarini far?laydi (yomg‘ir, qor). |
BOLANI RIVOJLANTIRISh BO‘YIChA FAOLIYAT | ||
bolaga turli obyektlarni boshqarish imkonini berish; bolani bir-biriga mos o‘yinchoqlarni jamlashga qiziqtirish — qo‘g‘irchoq kiyimi qo‘g‘irchoqqa mos kelishi bolaga atrofdagi yangi narsalarni ko‘rsatish va uning munosabatini kuzatish; yangi obyektlarni qo‘llagan holda bola bilan o‘ynash ; turli hayvonlar turli tovushlar chiqarishini namoyish qilish. | bola bilan toza havoda, fermada (uy hayvonlari), hayvonot bog‘ida sayr qilish; ob havo va hissiyotlar haqida so‘zlashish; yomg‘ir yoki qor vaqtida bola bilan qor parchalari yoki yomg‘ir tomchilarini kuzatish; ko‘lmakka sakrash, qordan shakl yasash; varrak uchirish biror bir obyektni uzoq kuzatish. | turli fakturali predmetlarni ushlab ko‘rishni va nomini aytishni taklif qilish; barglar, cho‘plar, toshlar yig‘ish hududda qush va hasharotlarni, akvariumda baliqlarni, ariqda yoki ko‘lmakda suv harakatini kuzatish; tabiat hodisalarini kuzatish, qor, ko‘lmak, quyoshli quyonchalar, qum, suv va soya bilan o‘ynash. |
BILISh JARAYoNINING RIVOJLANIShI | ||
Kichik soha: Elementar matematik malakalar | ||
Talab: Bola boshlang‘ich matematik malakalarga ega | ||
0-1 yosh | 1-2 yosh | 2-3 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | ||
predmetlarni katta va kichikka ajratadi. | miqdorni “bitta”, “ko‘p”ga ajrata oladi. | predmetlarni rangi va shakliga qarab farqlaydi; predmetlarni kichigidan kattasiga qarab bir qator qilib joylashtiradi; shakllarni o‘ziga mosini topadi (Segen doskasi). |
BOLANI RIVOJLANTIRISh BO‘YIChA FAOLIYAT | ||
turli o‘lchamdagi kubiklarni oling va ularni katta va kichikka ajratishni ko‘rsatish; bolaga raqamlar yozilgan kartochkalarni ko‘rsatish; bolani sensor tajribasini boyitish maqsadida qo‘lini ushlab turli shakllar ustidan yurgizish (boshi dumaloq, ko‘zi kichkina). | bolaga predmetlarning hajmi, og‘irligi va uzunligini ta’riflab borish; bolaga sayr davrida elementar matematik savollar berish: biz qancha zinapoyani bosib o‘tdik?, senda nechta o‘yinchoq bor? bolani matematik bilimlarini rivojlantirish bo‘yicha faoliyatga jalb qilish (menga bitta piyola olib kel, ikkita pechenye ber). | bola diqqatini bir-biridan farq qiladigan o‘lchamdagi predmetlar va ularning nomlanishiga qaratish (katta-kichik); predmetlarni shakli bo‘yicha ajratish va nomini to‘g‘ri aytish malakasini shakllanishiga ko‘maklashish (kubik, g‘isht, shar); bolada atrof-olamni amaliy o‘zlashtirish tajribasini ortishiga ko‘maklashish; yotoqxona, mehmonxona, o‘yin xonasi va boshqa xonalarni ajratishga o‘rgatish; bola bilan birgalikda zinapoyalarni, qarsak va boshqalarni sanash. |
BILISh JARAYoNINING RIVOJLANIShI | ||
Kichik soha: Tadqiqiy-bilish va samarali refleksiv faoliyat | ||
Talab. Bola o‘zining tabiiy muhitiga qiziqishini namoyon qiladi, fanni o‘rganishda faol | ||
0-1 yosh | 1-2 yosh | 2-3 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | ||
o‘yinchoqlar va predmetlar bilan tajriba o‘tkaza boshlaydi (ushlaydi, chiqaradi, bir-biriga joylashtiradi, bosadi, ochadi) ; bo‘sh piyolani oladi va unga suv yoki sharbat quyib berishni so‘raydi; predmetlar yok� insonlarning ko‘zdan g‘oyib bo‘lishi va paydo bo‘lishiga munosabat bildiradi. | boshqalarning harakatini yoki tushib ketgan predmetni kuzatadi; quvonch yoki qoniqish hissini baxsh etuvchi harakat va tovushlarga erishish uchun predmetlar bilan harakatlanadi; harakatlarga taqlid qiladi yoki boshqalar | yaqin atrofidagi predmetlarni farqlaydi (o‘yinchoqlar, idish-tovoqlar, kiyim, poyafzal, mebel) ; ayrim uy va yovvoyi hayvonlarni biladi; ayrim sabzavot va mevalarni farqlaydi kattalar yordamida qurilmalar quradi; o‘z qurilmasi atrofida o‘yin tashkillashtiradi; predmetlarni tegishli muhitga joylashtirishni biladi (jirafni hayvonot bog‘iga, mashinani garajga). |
BOLANI RIVOJLANTIRISh BO‘YIChA FAOLIYAT | ||
bolani o‘yinchoqlar bilan o‘ynashdagi mustaqilligini qo‘llab-quvvatlash; bolaga tajriba o‘tkazish uchun turli materiallarni turli miqdorda berish; piyolani olish,bolaga ichi bo‘shligini ko‘rsatish, biror bir suyuqlik bilan to‘ldirish va bolaga ichi to‘lganligini tushuntirish. | bola bilan xirgoyi qilib, tovushlar chiqarib, imo ishoralar bilan o‘ynash; bolaga shakli, rangi, og‘irligi turlicha bo‘lgan o‘yinchoq va predmetlarni berish; bola harakatiga munosabat bildirish; o‘zgarishlar jarayonini ko‘rsatish (puflash, sovun ko‘piklarini chiqarish); u bilan to‘kilgan barglar ustida yurish, oynalarda tajribalar ko‘rsatish. | yaqin atrofdagi predmetlarni nomini to‘g‘ri aytish (o‘yinchoqlar, idish-tovoqlar, kiyim-kechak, poyafzal, mebel); predmetlar rangi, hajmi va qanday materialdan qilinganligini ko‘rsatish va tushuntirish (qog‘oz, daraxt, mato, loy); hayvonlar haqida oddiy dalillarni keltirish; mustaqil qurish istakini qo‘llab- quvvatlash. |
IJODIY RIVOJLANISh | ||
Kichik soha: Dunyoni badiiy tasavvur etish | ||
Talab: Bola turli xil san’at vositalaridan foydalanib, dunyoni his etish va tushunishini namoyish etadi | ||
0-1 yosh | 1-2 yosh | 2-3 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | ||
mutolaa davomida rasmli bolalar ertagi va musiqani tinglaydi; she’rlarni tinglaganda kattalar ketidan harakatlarni qaytaradi (boshini qimirlatadi, qarsak chaladi) ; yorqin rangdagi rasmlarga e’tiborini qaratadi. | musiqa, tovushlarga munosabat bildiradi; bolalar kitoblarini varaqlaydi va undagi tanish ertak qahramonlarini biladi; kiyimdagi rasmlarga e’tiborini qaratadi; multfilm tomosha qiladi rasm chizish uchun ranglarni tanlaydi. | sevimli kitobi va rasmlarni taniydi; ertaklardagi jarayonga o‘z hissiyotlarini bildiradi; bo‘yoq va mo‘yqalam haqida bazaviy tushunchaga ega; loy va plastilindan foydalanadi; sevimli qo‘shiqlarini tinglaydi; bolalar musiqiy instrumentlarini chaladi; teatrga qiziqish bildiradi; o‘ziga moslab kiyim tanlaydi. |
BOLANI RIVOJLANTIRISh BO‘YIChA FAOLIYAT | ||
bolaga kitobning bir qismini emas, balki rasmlarni namoyish etgan holda biror bir to‘liq voqeani o‘qishga harakat qilish; bolaga emotsional, hayvonlarga taqlid qilib, o‘qish; bolani ijobiy hissiyotlarga undab o‘qish; bolaga turli xavfsiz ijodkorlik predmetlarini berish ; mumtoz musiqani qo‘yish. | bolaga tomosha qilish uchun mo‘ljallangan predmetlarni o‘ziga jamlagan ish joyini tashkil qilib berish; bolaga chiroyli manzaralar tasvirlangan disklarni namoyish etish va ularni bola qo‘li yetadigan joyda saqlash; bolalar bayrami va tadbirlarida ishtirok etish. | bolaga hayvonlarni o‘xshatib, his-tuyg‘u bilan o‘qish; bolaning musiqa bilan bog‘liq faoliyatini qo‘llab-quvvatlash (fonli klassik musiqa, bolalar qo‘shiqlari); master klass, bayram, xalq sayllarida ishtirok etishni davom ettirish. |
IJODIY RIVOJLANISh | ||
Kichik soha: Badiiy-ijodiy qobiliyatlar | ||
Talab: Bola atrofdagi borliqni ijodiy o‘zgartirish malakasiga ega | ||
0-1 yosh | 1-2 yosh | 2-3 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | ||
musiqa tinglash mobaynida tanasi bilan raqs harakatlarini bajarishga intiladi; chiroyli predmet va narsalarga e’tibor qaratadi. | kattalar yordamida ovutmachoqlar yodlaydi; chizilgan tasvirlarni barmoqlari bilan yurgizib chiqadi; sodda tasviriy shakllarni qo‘li va barmoqlari bilan chizadi; qum yok loyni ezg‘ilaydi; sodda raqs harakatlarini bajaradi (qarsak chaladi, oyoqlari bilan harakatlanadi va hokazo) ; avval tinglagan musiqalarni taniydi. | o‘z yoshiga monand she’rlarni aytadi; ovutmachoq va to‘rtliklarni aytayotganida imo ishoralar bildiradi; namuna asosida tegishli ranglarni tanlaydi; oddiy san’at shakllarini bo‘yaydi; loy yoki plastilindan shakllar yasaydi; so‘ralgan obyektni kubiklardan yasaydi; sodda pazl va mozaikani yig‘adi; musiqa tinglaganda raqsga tushadi; boshqa bolalar bilan birgalikda qo‘shiq aytadi; ritmga mos harakatlanadi; musiqa asosida so‘ralgan harakatlarni bajaradi. |
BOLANI RIVOJLANTIRISh BO‘YIChA FAOLIYAT | ||
bolaga quvnoq musiqalar qo‘yish va birgalikda raqsga tushish; musiqaga monand qanday qarsak chalishni ko‘rsatish; musiqaga monand oyoq va qo‘llar bilan qanday harakatlanishni ko‘rsatish; alla aytish; bolani chiroyli did bilan kiyintirish va kiyim detallariga bolaning diqqatini qaratish. | bola tasavvurini rivojlantiruvchi muhit yaratish; bolaning musiqiy faolligini rivojlantiruvchi bolalar qo‘shiqlarini eshittirish; bolani taom tayyorlash, xonalarni bayramga tayyorlash jarayoniga jalb qilish; turli tabriknomalarni tomosha qilish, do‘kon va salonlarda kompozitsiya yaratayotgan ishchilar faoliyatini kuzatish | bolaga mustaqil ishlashi uchun turli tabiiy materiallar, bo‘yoq, yelim, qalam va plastilin va hokazolardan tashkil topgan ish joyini tashkillashtirish; bolani chizishga rag‘batlantirish; bola atrofidagi o‘yinchoqlar, predmet va materiallarni vaqti-vaqti bilan o‘zgartirib turish; bolani tasavvurini qo‘llagan holda biror bir ertak qahramoni bo‘lishga undash. |
2-ILOVA
JISMONIY RIVOJLANISh VA SOG‘LOM TURMUSh TARZINI ShAKLLANIShI | |||
Kichik soha: Yirik motorika | |||
Talab: Bola o‘z tana a’zolarini boshqaradi, maqsadli to‘g‘ri harakatlanadi | |||
3-4 yosh | 4-5 yosh | 5-6 yosh | 6-7 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | |||
turli usullar bilan yuradi (to‘g‘ri, erkin, ko‘rsatilgan yo‘nalishda) ; kolonna, doira bo‘lib saflana oladi; muvozanatni saqlab yuguradi; sport zinasida yuqori va pastga harakatlanadi; bir joyda ikki oyoqlab sakraydi; oldinga siljib sakraydi ; aylana yoyi tagidan emaklab o‘tadi; badantarbiya vaqtida mashqlarni takrorlaydi; uch oyoqli velosipedda uchadi. | oyoq uchida, tovonida, oyoq kaftlarining yon tomoni bilan va tizzalarini yuqori ko‘tarib yuradi; arqon ustida muvozanat saqlab yuradi; tizzalarini yuqori ko‘tarib yuguradi; past to‘siqlar ustidan sakrab o‘tadi; arqonda sakrashga harakat qiladi; gimnastika skameykasi ustida qo‘li bilan tortilib qornida suriladi; gimnastika narvonida harakatlanadi; samokatda uchadi. | oyoqlarini uchidan tovoniga almashtirib yuradi; to‘siqlarni aylanib yoki xatlab o‘tadi; gimnastika skameykasida muvozanatni saqlagan xolda, qadamba qadam yuradi; qiya doska ustida to‘g‘ri va yoni bilan yuradi; yugurishning har xil turlarini bajaradi (ilonizi, zigzag, mokisimon, to‘siqlarni yengib o‘tib) ; turli usullar bilan sakraydi; bir necha predmet oralab emaklaydi; qornida yotib, qo‘llari bilan tortilib emaklaydi; gimnastika narvoniga o‘rmalab chiqadi. | bir, ikki, to‘rtta bo‘lib saflanadi, doira bo‘lib, qator bo‘lib yuradi; yurishda turli topshiriqlarni bajaradi; yengil yuguradi (shiddat bilan, to‘siqlarni yengib o‘tib, yo‘nalish va muvozanatni saqlagan holda) ; bir joyda aylanib sakraydi, oyoqlarini o‘ngga va chapga almashtirib sakraydi; arqonda turli usullarda sakraydi; arqonli narvon, yo‘g‘on arqonda yuqoriga ko‘tariladi; ikki oyoqli velosipedda uchadi. |
JISMONIY RIVOJLANISh VA SOG‘LOM TURMUSh TARZINI ShAKLLANIShI | |||
Kichik soha: Mayda motorika | |||
Talab: Bola qo‘li va barmoqlarini turli maqsadlarda ishlatadi | |||
3-4 yosh | 4-5 yosh | 5-6 yosh | 6-7 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | |||
xalqaga arqonni kirg‘izadi; mayda predmetlarni ma’lum bir tartibda taxlaydi; mustaqil ravishda o‘yinchoqlarni qutiga joylashtiradi va undan oladi; kattalar yordamida yirik hajmdagi munchoqlarni ipga o‘tkazadi; buyumlarni bir idishdan ikkinchisiga joylashtiradi. | mustaqil tugmachalarini qadaydi va yechadi, kiyimi va poyabzali ilgaklarini o‘zi taqadi; namuna asosida ipga mayda, o‘rta, va yirik munchoqlarni teradi; qulflarni ochadi va yopadi, kalitdan foydalanadi; mayda buyumlarni buraydi va bir biriga ulaydi (konstruktor qismlari) ; konstruktorning katta va kichik qismlaridan har xil predmetlar yasaydi; namuna asosida to‘g‘ri chiziq va aylana chizadi; ko‘rsatilgan chiziq bo‘yicha qog‘oz, mato va salfetkani buklaydi; ko‘rsatilgan chiziq bo‘ylab qog‘ozni qaychi bilan qirqadi. | yuzalarda turli chiziqlar chizadi (asfaltda klassik o‘yini) ; kichik, o‘rta va katta o‘yinchoqlarni qutiga hajmiga qarab joylashtiradi; murakkab konstruksiyalarni jamlaydi; qopchadagi o‘yinchoqni paypaslab nomini ayta oladi; to‘g‘ri chiziq bo‘ylab qog‘ozni mustaqil qirqadi. | tasavvurdagi predmetlarni qo‘llari bilan (gul, qush, kapalak, qasr) ko‘rsatadi; arqonlardan turli tugunlarni tugadi; o‘yin faoliyati mobaynida mayda o‘yinchoqlar bilan o‘ynaydi; belgilangan chiziqlar bo‘ylab qog‘ozni batartib yirta oladi; mayda qismli mozaika va pazllarni yig‘adi. |
JISMONIY RIVOJLANISh VA SOG‘LOM TURMUSh TARZINI ShAKLLANIShI | |||
Kichik soha: Sensomotorika | |||
Talab: Bola sezgi organlari yordamida o‘z harakatlarini boshqarishga qodir | |||
3-4 yosh | 4-5 yosh | 5-6 yosh | yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | |||
katta koptoklarni masofaga, ikki qo‘l bilan, o‘tirib, turib irg‘itadi; belgilangan nishonga predmetni irg‘itadi; boshqa bolaga koptokni irg‘itadi yoki otadi; silliq va notekis teksturaning farqiga boradi; ta’mni aniqlaydi; qo‘g‘irchoqli aravachani itaradi. | koptokni yerga o‘ng va chap qo‘li bilan galma-gal uradi; galma gal chap va o‘ng tomon aylanadi; turli tekstura va yuzaning farqiga boradi; matrap bilan mayda uchayotgan, suzayotgan predmetlarni tutadi; sovun ko‘piklarini uchiradi. | koptokni osmonga irg‘itib, tutib oladi; uzatilgan koptokni turli usullar bilan ilib oladi; koptokni klyushka bilan to‘siqlarora olib o‘tadi; qumli xaltachani nishonga otadi; boshqa bolaga koptokni ikki qo‘llab asosiy vaziyatdan uzatadi; turli analizatorlar orqali predmetni tadqiq qiladi (ko‘zi bog‘langan xolda, ta’miga qarab, paypaslab). | pastdan, boshi uzra koptokni irg‘itadi; koptokni yer bo‘ylab ilonizi qilib irg‘itadi; chanada, rolikda, ikki oyoqli velosipedda uchadi; koptok bilan nishonni urib tushiradi (bouling) ; gardishni qo‘lida, oyog‘ida, belida aylantiradi; halqalarni halqa ustuniga otib tushiradi. |
JISMONIY RIVOJLANISh VA SOG‘LOM TURMUSh TARZINI ShAKLLANIShI | |||
Kichik soha: Sog‘lom turmush tarzi va xavfsizlik | |||
Talab: Bola sog‘liqni saqlash malakalarini namoyon qiladi. Bola xavfsiz sog‘lom taom va hayot xavfsizligi qoidalari haqida tushunchaga ega | |||
3-4 yosh | 4-5 yosh | yosh | 6-7 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | |||
mustaqil qo‘li, yuzini yuvadi, tishini tozalaydi, sochiqdan foydalanadi; taroq va dastro‘mol yoki salfetkadan foydalanadi; ovqat vaqtida mustaqil qoshiq bilan foydalanadi, ovqatdan so‘ng og‘zini chayadi ; xonada tartibni saqlaydi, o‘zidan keyin o‘yinchoqlarni yig‘ishtiradi; mustaqil hojatxonaga boradi; xavfli bo‘ladigan predmetlarni farqiga boradi. | vitaminlar va sog‘lom ovqatlanish foydasini biladi; ovqatlanish oldidan qo‘lini yuvadi; sanchqidan to‘g‘ri foydalanadi; o‘z tashqi ko‘rinishini tartibga keltiradi; hojatxonadan so‘ng o‘z-o‘ziga xizmat qiladi; yordam so‘ray oladi; xavfli bo‘lgan predmetlar, joylar va moddalar nomini biladi (zinapoya, boloxona, ochiq oyna, issiq suv, olov, dori, o‘tkir asboblar, elektr); notanish insonlar bilan ketish mumkin emasligini tushuntiradi; qanday qilib gavdani to‘g‘ri tutish kerakligini tushuntirib bera oladi. | shaxsiy gigiyenaga rioya qiladi; stol atrofida ovqatlanish madaniyatiga rioya etadi; vitaminlar va ularni taomdagi foydasini biladi; salomatlik haqida qayg‘urish muhimligini anglaydi; asosiy tana a’zolari va ularning funksiyalarini biladi; piyodalar uchun asosiy yo‘l qoidalarini biladi; suv ichish foydasini anglaydi va mustaqil suv ichish rejimini bajaradi; xavfsiz xatti-harakatning asosiy qoidalarini biladi va ularga rioya qiladi; yordam zarur bo‘lganda kattalarga murojaat qilish kerakligini biladi; xavfli faoliyatlar nomini aytib beradi: xavfli joylarda o‘ynash ( mashina qatnovi yo‘laklarida, qurilish yaqinida, notanish suv havzalarida, ko‘l, oqar suvlarda cho‘milish), velosipedda mashina qatnovi yo‘llarida. | o‘zining tashqi ko‘rinishiga etibor beradi; jismoniy mashqlarni mustaqil bajaradi; tabiat burchagidagi o‘simliklar va jonzotlarni parvarishlaydi; salomatlikka zararli bo‘lgan xulq shakllarini anglaydi (chekish, ichkilikbozlik, olov bilan o‘ynash va hokazo) ; bog‘chada, ko‘chada, transportda yurish qoidalariga rioya qiladi; piyodalar va velosipedchilar uchun yo‘l qoidalarini biladi; yong‘in xavfsizligi -101; milliy gvardiya- 102; tez yordam -103; gaz xizmati -104 telefon raqamlarini biladi; xavfli vaziyatlarda qanday yo‘l tutishni biladi va tushuntiradi supermarketda, shaharda, qishloqda, dalada yo‘qolib qolsa, o‘zini qanday tutish kerakligini biladi. |
IJTIMOIY-HISSIY RIVOJLANISh | |||
Kichik soha: “Men” konsepsiyasi | |||
Talab: Bola o‘zini o‘ziga xos xususiyatlari bilan, ijobiy shaxs sifatida qabul qiladi, mustaqil va o‘z xatti-harakatiga javob beradi | |||
3-4 yosh | 4-5 yosh | 5-6 yosh | 6-7 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | |||
o‘zi haqida — “men” deb birinchi shaxs nomidan gapiradi; o‘zi haqida so‘zlaydi (ismi, familiyasi, yoshi, jinsi va boshqalarni biladi) ; o‘z yaqin insonlariga murojaat qiladi va yordam so‘raydi; o‘ziga do‘st tanlaydi va u bilan o‘ynaydi; o‘z oilasi va yaqinlariga qiziqish bildiradi; o‘z ehtiyojlarini bildiradi; ortib borayotgan o‘ziga ishonchni bildiradi. | o‘z xohish istaklari, qiziqishlarini bildiradi; o‘yin davomida rollarni bajaradi; o‘z hatti harakatlariga javob beradi (“buni men qildim”) ; kattalar iltimosini (topshiriqni) bajaradi; mashg‘ulot davomida diqqatni jamlaydi; yutuqqa motivatsiya bildiradi; omadsizlik, mag‘lubiyatda qayg‘uradi; turli hissiyotlar va kayfiyatlarni namoyish etadi; o‘z o‘yini uchun joy hozirlaydi. | o‘ziga yuklatilgan majburiyatlarni qabul qiladi va bajaradi; o‘zining qaysi millatga mansubligini biladi ; o‘zining hoxish-istaklari va qiziqishlarini aniq belgilaydi; o‘z hissiyotlarini namoyon qiladi; o‘z o‘zini baholashga qodir; mustaqil o‘ziga faoliyat turini tanlaydi; g‘oyalar taklif etadi, tashabbuskor xayrix�h va ochiqko‘ngil. | mustaqillikka intiladi; o‘zining oilaviy, gender mansubligiga ijobiy his tuyg‘ularni anglaydi va farqlay oladi; o‘zining millati, tili va o‘z madaniyatining muhim elementlarini biladi; o‘ziga yuklatigan majburiyatlar asosida faoliyatni tashkil qiladi; shaxsiy qarorlarini qabul qilishga qodir; boshqalarga namuna bo‘lishga harakat qiladi. |
IJTIMOIY-HISSIY RIVOJLANISh | |||
Kichik soha: Hissiyotlar va ularni boshqarish | |||
Talab: Bola o‘zining va o‘zgalarning hissiyotlarini anglashga va o‘zining hissiyotlarini moslashtirishga qodir | |||
3-4 yosh | 4-5 yosh | 5-6 yosh | 6-7 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | |||
ertak, hikoya, multfilmlar qahramonlariga hamdardlik bildiradi; quvonch, qayg‘u kabi hissiy holatni tushunadi; o‘z kechinmalari va hissiyotlarini namoyon etadi (“menga yoqadi”, “men yoqtirmayman”) ; boshqa bolaning hissiyotlarini aniqlaydi va so‘z bilan ifoda etadi; boshqalarga hamdardlik bildiradi; sujetli-rolli o‘yinlarda ishtirok etadi; o‘z oilasi haqida so‘zlar ekan, nima yoqishi va yoqmasligi haqida gapiradi. | bolalar bilan o‘yin davomida samimiy munosabat bildiradi; va o‘z o‘yinchoqlari bilan o‘rtoqlashadi; kattalar bilan eslatmasiz salomlashadi va xayrlashadi; o‘z harakatlariga baho beradi; kattalarga murojaat qiladi va o‘z fikrini bayon qiladi; sovg‘a va bayramlarga quvonadi. | asosiy hissiyotlar sababini tushunadi; kimnidir xafa qilsa, o‘zini aybdor xis qiladi; yaxshi yoki yomon xulqqa baho bera oladi; o‘yin mobaynida g‘oliblikdan quvonishni biladi; yaqin insonlari va do‘stlari bilan o‘z hissiyotlari va kechinmalari bilan o‘rtoqlashadi; qo‘rquv va xavfni tushunadi; tushunarli asarlarni qiziqish bilan tinglaydi va ularga hissiyotlarini namoyon etadi. | o‘z hissiyotlari nazorat qiladi; turli ijtimoiy vaziyatlarga emotsional munosabat bildiradi; o‘z hissiy holatini izohlab berishi mumkin; boshqa insonlar yoki badiiy asarlar qahramonlari hissiyoti haqida gapiradi; o‘zini yomon his etayotganlarga hamdardlik bildiradi va yupatadi. |
IJTIMOIY-HISSIY RIVOJLANISh | |||
Kichik soha: Ijtimoiylashuv, kattalar va tengdoshlar bilan muloqot | |||
Talab: Bola tengdoshlari va kattalar bilan muloqot malakalarini rivojlantirishga qodir | |||
3-4 yosh | 4-5 yosh | 5-6 yosh | 6-7 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | |||
o‘z oila a’zolarini biladi; kattalar harakatiga taqlid qiladi; o‘z harakatlari natijasiga erishishda qat’iylik bildiradi; kattalar va bolalar bilan birgalikda o‘ynaydi; bolalar salbiy harakatiga o‘z munosabatini bildiradi; jamoaviy o‘yin faoliyatida qatnashadi; tengdoshlariga yaxshilik istaydi. | o‘yin faoliyati davomida muloqotga kirishadi; o‘yinda o‘zaro harakatda bo‘lib, ijtimoiy rolni qabul qiladi; guruh qoidalarini bajaradi (o‘yinchoqlarni joyiga taxlaydi, kiyimlarini tartibga soladi va hokazo) ; o‘z oila a’zolariga samimiy munosabat bildiradi va uyida ma’lum bir qoidalarga rioya qiladi; o‘z do‘stlari haqida so‘zlab berishi mumkin; kattalar harakatlari va xulq modelini imitatsiya qilgan holda ularga taqlid qiladi; kattalar nazoratisiz topshiriqlarni bajara oladi. | muloqot davomida o‘z fikrini, hissiyotlarini va taassurotlarini namoyon etadi; oila va guruhda tashkil etilgan mehnat faoliyatida ishtirok etadi; o‘z suhbatdoshiga iltimos yoki ma’lumotni ayta oladi; mustaqil, kattalardan bevosita mustaqillikni erkin namoyon etadi, yordam ko‘rsatishga tayyor; tanish insonlar bilan oson muloqotga kirishadi; tushunchalarda yoritilgan ijtimoiy hulq qoida va me’yerlariga bo‘ysunadi (mumkin, ma’n etiladi , yaxshi, yomon, kerak) ; boshqa bolalar bilan doimiy do‘stona munosabatlarni qo‘llab-quvvatlaydi. | kattalar va tengdoshlar bilan oson muloqotda bo‘ladi; qiyin vaziyatlarda amaliy yechim qidiradi; boshqalar xatti-harakatiga o‘z taassurotlarini bildiradi; o‘zgalar yutug‘iga quvonganligini namoyon etadi; nizolarni hal etishda bir necha metodlardan foydalanadi (tinchlantiradi, o‘z o‘yinchog‘ini beradi, muloyim so‘zlar aytadi) ; o‘yinlar o‘ylab topadi, sujetli rolli o‘yinlar, turli ertaklarni sahnalashtirishda ishtirok etadi. |
NUTQ, MULOQOT, O‘QISh VA YoZISh MALAKALARI | |||
Kichik soha: Nutq va til | |||
Talab: Bola nutqni tinglaydi va anglaydi, so‘zlashadi va muloqot qiladi | |||
3-4 yosh | 4-5 yosh | 5-6 yosh | 6-7 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | |||
o‘zining ayrim harakatlarini so‘zlar bilan sharhlaydi; rasmda ko‘rgan narsasi haqida so‘zlaydi; kattalarning turli savollariga javob beradi (yaqin atrofiga tegishli) ; muloqot davrida faollik bildiradi; biror bir parchani tinglab, tanish asarning nomini aytadi; kichik she’rni yoddan aytadi; kattalar tomonidan aytilgan tanish hikoya, ertakni davom ettiradi yoki tugallaydi; didaktik o‘yinlar o‘ynaydi. | boshlangan hikoyani davom ettira oladi; voqea-hodisalar to‘g‘risida muhokama davrida savollar beradi va o‘z fikrini bayon etadi; berilgan savolni tushunadi va unga javob beradi; muloqotda fe’l va sifatlarni faol qo‘llaydi; ot va fe’llarni qo‘llagan xolda murakkab bo‘lmagan gaplar tuzadi (shifokor kasallarni davolaydi, sotuvchi sabzavotlarni sotadi) ; “ko‘p”, “bitta” ma’noda so‘zlarni ishlatadi; turli ohangdagi so‘zlarni imo-ishoralar yordamida nutqida ishlatadi; didaktik va so‘z o‘yinlari o‘ynaydi. | kuzatayotgan hodisa va voqealarni tushuntirib beradi; umumlashtiruvchi so‘zlarni to‘g‘ri qo‘llaydi (meva, sabzavot, daraxtlar, qushlar, idish-tovoq) ; o‘ziga nisbatan predmet�ar joylashuvini ta’riflaydi (oldimda, stolda) ; so‘zlarni mazmuniga ko‘ra to‘g‘ri qo‘llaydi; nutqida ma’nosiga monand asosiy so‘z turkumlarini qo‘llaydi; bir negizli so‘zlarni (namuna asosida) tuza oladi (mushuk-mushukcha-mushukli) ; grammatik sodda va murakkab gaplar tuzadi; suhbatlasha oladi; kattalar yordamida ijodiy hikoya tuzadi; barcha tovushlarni to‘g‘ri va aniq talaffuz qiladi; xorijiy tilni bilishi: salomlashish va xayrlashish so‘zlarini qo‘llaydi; 10gacha sanoqni biladi; Asosiy ranglar nomini biladi (oq, sariq, qizil, yashil, ko‘k, qora). | o‘z ona tilida erkin so‘zlashadi; so‘z turkumlarini yoshiga monand mustaqil, grammatik to‘g‘ri qo‘llaydi; gapdan sinonim va antonimlarni topa oladi va berilgan so‘zlarga ularni moslaydi; ko‘p ma’noli so‘zlarni turli ma’nolarini farqlaydi; turli gaplarni tuzadi ; shaxsiy tajribasiga tayanib, rasm yuzasidan tasviriy hikoyani mustaqil tuzadi; turli janrdagi badiiy asarlarni ifodali hikoyalaydi; guruh muokamasida muloqotga kirishib va tinglab ishtirok etadi; qofiyalar tuzadi, topishmoqlar topadi; nutqida xorijiy so‘zlarni qo‘llaydi; kichik she’rlarni, qofiyalarni so‘zlab berishi mumkin; yil fasllari nomini biladi (bahor, yoz, kuz, qish). |
NUTQ, MULOQOT, O‘QISh VA YoZISh MALAKALARI | |||
Kichik soha: O‘qish malakalari | |||
Talab: Bola kitob va o‘qishga qiziqish bildiradi | |||
3-4 yosh | 4-5 yosh | 5-6 yosh | 6-7 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | |||
kitob haqida tushunchaga ega; kattalardan kitob o‘qib berishlarini so‘raydi ; o‘z yoshiga mos kitoblarni tomosha qiladi; kitobdagi rasmlar va so‘zlar orasidagi bog‘liqlikni aniqlaydi; rasmlardan tanish ertak qahramonlarini taniydi. | tinglagan hikoyasiga munosabatini bildiradi va kattalarga savol beradi; rasmlar asosida tinglagan asarini asosiy o‘rinlarini gapirib bera o�adi; badiiy asardan parcha tinglagandan so‘ng asar nomini ayta oladi; o‘z yoshiga mos she’rlarni yoddan biladi; kitobni ehtiyotlab foydalanadi. | so‘zdagi birinchi tovushni biladi; kitobni mustaqil tomosha qiladi; tovushlarni farqlaydi; so‘zlarni bo‘g‘inga bo‘ladi; so‘zlarga qofiya kelishtiradi; nutqning dialogik shaklini qo‘llaydi, savollar beradi; she’rlarni yod oladi va ifodali o‘qiydi; sevimli badiiy adabiyot, ertak va hikoya mualliflari va ularning nomini biladi; ifodalilikning ohang vositalarini to‘g‘ri qo‘llaydi; harflarga tegishli so‘zlarni topadi. | boshqa bolalarga eslab qolgan kitob mazmunini so‘zlab beradi; sodda va murakkab gaplarni nutqida qo‘llaydi; so‘zlarni bo‘g‘inlarga bo‘ladi; bo‘g‘inli kartochkalar yordamida bo‘g‘inlardan so‘zlar tuzadi; so‘z, tovush, bo‘g‘in, gap haqida tushunchaga ega; peshlavha, kitob nomlari, rasm tagidagi yozuvlar va hokazolarni o‘qiydi; bolalar adabiyoti janri nomini biladi (ertak, she’r, hikoya) ; mashhur yozuvchi va shoirlar nomini biladi. |
NUTQ, MULOQOT, O‘QISh VA YoZISh MALAKALARI | |||
Kichik soha: Qo‘l barmoqlari mayda motorikasi | |||
Talab: Bolada yozuv malakasi shakllanadi | |||
3-4 yosh | 4-5 yosh | 5-6 yosh | 6-7 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | |||
2-3 obyektdan rasm tuzadi; varaq sathida to‘g‘ri chiziqlar chizadi; harflarga qiziqish bildiradi, ayrim harflarni shaklini biladi va farqlaydi; yirik munchoqlarni ipga teradi; yozishga harakat qiladi. | chiziq, belgi, ilgaklarni sodda namunalarini qayta chiza oladi; predmetlarning murakkab bo‘lmagan shakllarini chizadi; rasmlarni ustidan yurgizib chizadi va bo‘yaydi; shablonlarni shtrixlaydi; mayda qismlardan iborat konstruktorni yig‘adi; o‘rta munchoqlarni ipga teradi; aniq belgilangan chiziq asosida qog‘ozni qaychi bilan qirqadi; belgilangan chiziq asosida qog‘ozni tekis yirtadi; ikki qo‘li bilan qog‘ozni buraydi. | chiziq, ilgak va gajakcha yozadi; qog‘ozni turli usulda taxlaydi (origami) ; namuna asosida bosma harflarni yozishni boshlaydi; barmoqlari yordamida mashqlar bajaradi; rasmlarni tekis shtrixlaydi; turli sathlarda chizadi (nam qumda, asfaltda, doskada) ; soch o‘radi; mozaika yig‘adi. | qog‘ozda to‘g‘ri chiziqlar, so‘zlar va qisqa gaplarni yozadi; daftardagi yozuv qatorlarini aniqlay oladi; rasmlarni to‘g‘ri joylashtiradi; qo‘lni uzmasdan nuqta-chiziqchalarni birlashtirib rasm chizadi; matodagi rasmni to‘qiydi; “o‘ziga” va “o‘zidan” harakatlari yo‘nalishini tushunadi; turli materiallardan murakkab namunalarni qirqadi. |
BILISh JARAYoNINING RIVOJLANIShI | |||
Kichik soha: Intellektual-bilish malakalari | |||
Talab: Bola qiziquvchan, intiluvchan, faol, bilishga qiziqish bildiradi va unga ehtiyoji mavjud | |||
3-4 yosh | 4-5 yosh | 5-6 yosh | 6-7 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | |||
bitta belgi asosida predmetlarni ajratadi; olti rangni farqlaydi va ajratadi; bir xil poyini topadi; rasmlardagi predmetlarni taniydi va nomini aytadi; jonli obyektlarga qiziqish bildiradi; predmetlar yasalgan materialni farqlaydi (qog‘ozdan, taxtadan, temirdan) ; xonani kuzatadi va o‘zi turgan joyni aniqlaydi; atrof-muhitga qiziqish bildiradi. | rasmlarni solishtiradi; 2-3 belgi asosida guruhlarga ajrata oladi; jonzodlarni asosiy ehtiyojlarini ta’riflaydi va taqqoslaydi (hayvonlar: ovqat eydi, nafas oladi, harakatlanadi va hokazo) ; hayot uchun suv, havoning ahamiyatini ta’riflaydi; kun qismlarini nutqida to‘g‘ri qo‘llaydi va biladi (ertalab, peshin, kechqurun, kechasi) ; yil fasllarini tavsiflaydi; atrof olamga faol qiziqish bildiradi. | rasm asosida sujetni eslab qoladi va gapiradi; ketma-ketlikni saqlagan holda fikr yuritadi, mulohaza qiladi; turli hayvonlarning yashash joylarini aytadi (baliq suvda yashaydi, bo‘ri o‘rmonda) ; geografik tushunchalarni biladi (er, dengiz, tog‘, daryo) ; oddiy sabab va oqibat aloqalarni tushunadi (yomg‘ir yog‘yapti — panaga o‘tish kerak) ; sinash va xatolarni tahlil qilish yo‘li bilan amaliy vazifalar yechimini topishga harakat qiladi (mashinani yurg‘izish uchun kalitni burash kerak) ; obyektlarni tizimga solad. | atrof-olam haqida mustaqil ma’lumot izlaydi; kuzatuvlar asosida xulosa qiladi va umumlashtiradi; yil fasllari va voqea-hodisa ketma-ketligini aytadi; rasmlar bo‘yicha ketma-ketlikni saqlagan holda fikr yuritadi, mulohaza qiladi; o‘z mamlakati va uning ramzlari haqida tushunchaga ega; o‘z xalqining ayrim milliy an’analari va odatlarini biladi; bolalar ensiklopediyasidan foydalana oladi (kerakli ma’lumotni topa oladi) ; ichki va tashqi belgilarga ko‘ra predmetlarni guruhlarga ajratadi (rangi, shakli, hajmi, vazni, harakatlanish tezligi, �azifasiga qarab). |
BILISh JARAYoNINING RIVOJLANIShI | |||
Kichik soha: Elementar matematik malakalar | |||
Talab: Bola elementar matematik malakalarga ega | |||
3-4 yosh | 4-5 yosh | 5-6 yosh | 6-7 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | |||
predmetlarni 1-2 ta belgisi bo‘yicha guruhlarga bo‘ladi; atrof-muhitdan “bitta” va “ko‘p” ni topadi ; predmetlarni kattaligiga qarab teradi; geometrik shakllarni farqlaydi (doira, kvadrat, uchburchak), shakllar (kub, shar) ; ko‘plikni taqqoslaydi; “uzun” va “qisqa” tushunchalari ma’nosini biladi; “yarim”, “yarimtacha” tushunchalarni biladi; sanoq va sonlar qatoridagi bog‘liqlikni tushunadi; mexanik tarzda 5gacha sanaydi. | geometrik shakllarga o‘xshash predmetlarni topadi; geometrik figura va shakllarni nomini biladi; miqdoriy aloqalarini belgilaydi; sonning miqdoriy tarkibini biladi; matematik tushunchalardan foydalanadi (ko‘p, kam, jami, shuncha); ketma ketlikda sanaydi; ko‘pliklarni taqqoslaydi “ko‘proq”, “kamroq”, “teng”; bo‘shliqda yo‘nalish olishni biladi (oldinda, orqada, tepada, pastda, yaqin, uzoq); butun va uning qismlari tushunchasini tushunadi. | geometrik shakllarni biladi va ularni predmetlar orasidan ajratadi; predmetlarni uzunligi, eni, qalinligi va balandligiga ko‘ra taqqoslaydi; predmetlar guruhini taqqoslaydi; muloqot davrida matematik terminologiyani qo‘llaydi; belgilar tizimini tushunadi (son va belgilarni qo‘llagan xolda +, -, =); 1dan 10gacha bo‘lgan sonlarni to‘g‘ri va teskari sanaydi; predmetlarni soni va sanog‘iga qarab taqqoslaydi; predmetlar tengligi va tengmasligi guruhlarini aniqlaydi va ularni bir biri bilan taqqoslaydi. | hayotda son va sanoqning ahamiyatini tushunadi; geometrik shakllar va figuralarni biladi; 20gacha bo‘lgan ayrim matematik harakatlarni bajaradi; 10gacha qo‘shish va ayirishli sodda matematik vazifalarni yechadi (son va belgilarni qo‘llagan xolda +, -, =); son qatori haqida tushunchaga ega guruhlarni teng yoki teng emasligini tahlil qiladi (qanchaga ko‘p?, qanchaga kam?); hajmi, balandligi va qalinligiga qarab predmetlarni ketma ket joylashtiradi; shartli belgi asosida suyuq, sochiluvchan va qattiq materialni o‘lchaydi. |
BILISh JARAYoNINING RIVOJLANIShI | |||
Kichik soha: Tadqiqiy-bilish va samarali refleksiv faoliyat | |||
Talab: Bola o‘zining tabiiy muhitiga qiziqishini namoyon qiladi, fanni o‘rganishda faol | |||
3-4 yosh | 4-5 yosh | 5-6 yosh | 6-7 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | |||
kattalar bilan birgalikda tadqiqotlarda qatnashadi (eritish, bo‘yash, cho‘ktirish, suv sathiga chiqarish va hokazo) ; tabiatdagi ayrim o‘zgarishlarni farqlaydi (qor, yomg‘ir, do‘l, issiq, shamol va hokazo) ; ayrim hasharot va qushlarni taniydi va nomini aytadi; ayrim jonivorlar bolalarini nomini to‘g‘ri aytadi ; “sujet” asosida qurilmalar yaratadi ; suv va qum bilan o‘ynaydi; jonli obyektlarni kuzatadi. | kattalar bilan birgalikda tadqiqotlarda ishtirok etadi (eritish, yaxlatish, magnetizm, bo‘yash, qizdirish, qaynatish va hokazo); yil fasllariga xos tabiat hodisalarini biladi; nima uchun ovqatlanish, nafas olish, o‘qish kerakligini biladi; organizmning ma’lum bir organlari funksiyasini biladi; ayrim jismoniy jarayonlar muhimligini tushunadi; konstruktor, pazl, mozaika, Legodan konstruksiyalar yaratadi. | tabiat hodisalarini turli omillarga bog‘liqligini tushunadi; tabiatdagi o‘zgarishlar sababini tushuntirib bera oladi (masalan, qor erishi) ; insonlarni atrof-olamga ta’sirini tushunadi (ekin ekish, hosil yig‘ish) ; tabiiy materiallardan qo‘l ishlarini yaratishni biladi, ish bosqichlarini belgilaydi; mustaqil qurib yasashi mumkin; jonli va jonsiz tabiatni farqlaydi; insonlar hayotida tabiatning ahamiyatini anglab yetadi. | qurilmani mustaqil o‘lchaydi (balandligi, uzunligi, kengligi bo‘yicha) ; shaxsiy qiziqishi va kuzatuvlariga bog‘liq savollar beradi; shaxsiy taxminlari haqida gapiradi, avvalgi va hozirgi tajribasini umumlashtiradi va tushuntiradi; tadqiqotda yechimini talab etayotgan muammoni belgilaydi; turli resurslarni qo‘llagan xolda shaxsiy kuzatuvlarni tasdiqlaydi va ta’riflaydi; atrof-muhitni yaxshilashda ishtirokning muhimligini tushunadi (masalan, axlat chiqindilarini tashlash, ularni ajratish, daraxt va gullar ekish, suv, elektr energiyasi va qog‘ozni asrash). |
IJODIY RIVOJLANISh | |||
Kichik soha: Dunyoni badiiy tasavvur etish | |||
Talab: Bola turli xil san’at vositalaridan foydalanib, dunyoni his etish va tushunishini namoyish etadi | |||
3-4 yosh | 4-5 yosh | 5-6 yosh | 6-7 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | |||
illyustratsiya, o‘yinchoq, xalq amaliy san’ati asarlarini o‘rganishda emotsional ta’sirlanadi; tabiat obyektlarida, o‘yinchoq, bolalarning o‘z kiyimlarida ranglar jilosini anglaydi; tanish qo‘shiqlarni biladi; diqqat bilan tovush, ohanglarni tinglaydi; tasviriy san’at elementlaridan foydalanadi. | O‘zbekiston xalq amaliy san’ati haqida ilk tushunchaga ega (so‘zana, keramika) ; san’atga tegishli kasblarning ayrimlari haqida tushunchaga ega (rassom, bastakor, aktyor) ; ayrim san’at turlari va janrlarini farqlaydi (qo‘shiq, raqs, musiqa, she’riyat, topishmoq, rasm, haykaltaroshlik) ; ayrim arxitektura qurilmalari haqida tushunchaga ega (yashash joyi va jamoat joyi) ; qo‘shiq va navolarda yuqori va past tovushlarni farqlaydi; ayrim musiqiy asboblarning chalinishini farqlaydi (pianino, dutor, doira) ; musiqaga monand raqsga tushishi mumkin. | musiqiy asarga hissiy munosabat bildiradi; musiqaga monand harakatlar o‘ylab topishi mumkin; badiiy asarlar qahramonlari rolini o‘ynashi mumkin; amaliy san’at turlari haqida birlamchi tushunchaga ega; shaxsiy loyihalar yaratishda g‘oyalar bildiradi; musiqada uslublarni farqlaydi; kichik ssenariylar tuzib, sahna ko‘rinishlari tashkillashtira oladi; tabiiy materiallardan qo‘l ishlari yasaydi; kiyimlarni bezashi, guldastalar tuzishi, sodda retsept asosida taom tayyorlashi mumkin. | she’rni ifodali o‘qib bera oladi; tanish asarlarni mustaqil so‘zlab beradi, ularni sahnalashtirishda ishtirok etadi; she’riy va nasriy badiiy asarlarga munosabat bildiradi; musiqiy asarning harakterini aniqlashga qodir; bolalar shoiri, yozuvchisi va bastakorlari hamda ularning asarlarini biladi; tasviriy san’at turlarini farqlaydi. |
IJODIY RIVOJLANISh | |||
Kichik soha: Badiiy-ijodiy qobiliyatlar | |||
Talab: Bola atrofdagi borliqni ijodiy o‘zgartirish malakasiga ega | |||
3-4 yosh | 4-5 yosh | 5-6 yosh | 6-7 yosh |
KUTILAYOTGAN NATIJALAR | |||
tasviriy materiallar nomini biladi va to‘g‘ri qo‘llaydi; sodda kompozitsiyalar, alohida buyumlarni chizadi; tasvirlanayotgan predmetlarga mos ranglarni tanlaydi va bo‘yaydi; bolalar musiqiy asboblarida(buben, nay, ksilofon) chalishga taqlid qiladi; bolalar guruhi bilan qo‘shiq aytadi; raqsga tushadi (juftlikda aylanadi, oyoqlari bilan depsinadi, predmetlar bilan musiqaga monand harakatlanadi) ; plastilindan berilgan sodda shakllarni yasaydi; tayyor shakllardan tasvirlar yaratadi, turli shakldagi qog‘ozlarni yasatadi; qumdan turli shakl va piramidalar quradi. | predmetlar shaklini aniq ko‘rsatgan xolda qismlarga boy tasvirlar chizadi; sujetli rasm, predmet va personajlar chizadi; shakllarni turli texnika asosida bo‘yaydi; loy, xamir va plastilindan yasaydi; faoliyati boshida ko‘z oldiga keltirib tasavvur qiladi; xorda va yakkaxon qo‘shiq aytadi; raqs harakatlarini hissiyotlarni namoyon etish va muloqot vositasi sifatida qabul qiladi; musiqiy asboblarda chaladi (qo‘ng‘iroqcha, doira, metallofon, uchburchak) ; kattalar yordamida barmoqlar teatri sahna ko‘rinishlarida ishtirok etadi. | murakkab predmetlar chizadi va ularni dekorativ naqshlar bilan yasatadi (choynak, gilam, ro‘mol, lagan) ; xotira yoki tasavvuriga ko‘ra sujet yaratadi; qog‘ozdan va tabiat materiallardan applikatsiya-hajmli oranjirovkalar yaratadi (siluetlar, otkritkalar, kitob yorliqlari) ; muhit yoki shaxsiy loyihalarini yasatadi; qog‘oz buklash, yirtish, qirqish yo‘li bilan shakllarni harakati va proporsiyalarini yoritgan holda kichik sujetli kompozitsiyalar yaratadi; tengdoshlari bilan ijodiy o‘yinlar yaratishi mumkin; shaxsiy ishlarida turli ifoda vositalarini qo‘llaydi; jamoaviy loyihalarda g‘oyalar taklif etadi. | turli predmetlardan kompozitsiyalar yaratadi; individual va jamoada qo‘shiq ayta oladi; raqsda harakatlariga jilo bergan xolda shaxsiy namuna yaratishi mumkin; musiqiy asboblarda yakkaxon yoki orkestrda jo‘r bo‘lib chalishi mumkin; g‘oya yaratadi va tatbiq etadi; maqsadga erishishda o‘rindosh sifatida turli predmetlar qo‘llaydi; turli spektakllarda rol ijro etib ishtirok etadi; olamni o‘zgartirishda insonning yaratuvchi rolini anglaydi; buyumlarni ikkilamchi qo‘llashda g‘oyalar taklif etishi mumkin. |