O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 12-iyuldagi 267-son “Mehnatni muhofaza qilishga doir me’yoriy hujjatlarni qayta ko‘rib chiqish va ishlab chiqish to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi Hukumati qarorlarining to‘plami, 2000-y., 7-son, 39-modda) va 2010-yil 20-iyuldagi 153-son “Mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha normativ-huquqiy bazani yanada takomillashtirish to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2010-y., 28-29-son, 234-modda) qarorlariga muvofiq buyuraman:
1. Maishiy xizmat ko‘rsatish xodimlari uchun mehnatni muhofaza qilish qoidalari ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
O‘zbekiston Respublikasi mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirining 2013-yil 14-maydagi 32-B-son buyrug‘iga
ILOVA
ILOVA
Mazkur Qoidalar “Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining Qonuniga (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining Axborotnomasi, 1993-y., 5-son, 223-modda) va O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 12-iyuldagi 267-son “Mehnatni muhofaza qilishga doir me’yoriy hujjatlarni qayta ko‘rib chiqish va ishlab chiqish to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi Hukumati qarorlarining to‘plami, 2000-y., 7-son, 39-modda) hamda 2010-yil 20-iyuldagi 153-son “Mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha normativ-huquqiy bazani yanada takomillashtirish to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2010-y., 28-29-son, 234-modda) qarorlariga muvofiq maishiy xizmat ko‘rsatish xodimlari uchun mehnatni muhofaza qilish tartibini belgilaydi.
1. Mazkur Qoidalar maishiy xizmat ko‘rsatish faoliyati bilan shug‘ullanuvchi barcha tashkilotlarga (bundan buyon matnda tashkilot deb yuritiladi) taalluqlidir.
2. Mazkur Qoidalar binolarni va inshootlarni loyihalash, qurish va qayta qurishda, sexlarni texnik jihozlash va qayta jihozlashda, texnologik jarayonlar hamda uskunalardan foydalanish va ta’mirlashda hisobga olinishi lozim.
3. Mazkur Qoidalar texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlar talablari bajarilishi shartligini istisno etmaydi.
4. Tashkilotlarda mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha xavfsizlikka oid normativ-huquqiy hujjatlarga rioya etilishi ustidan davlat nazorati bunga maxsus vakolat berilgan davlat organlari tomonidan, jamoatchilik nazorati esa mehnat jamoalari va kasaba uyushmasi tashkilotlari tomonidan mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha vakillar tomonidan amalga oshiriladi.
5. Mehnatni muhofaza qilish borasidagi ishlarni tashkil qilish Mehnat muhofazasi bo‘yicha ishlarni tashkil etish to‘g‘risidagi namunaviy nizomga (ro‘yxat raqami 273, 1996-yil 14-avgust) muvofiq tashkil etiladi.
mehnat sharoitlari va mehnatni muhofaza qilish ishlarini yaxshilash, sanitariya-sog‘lomlashtirish chora-tadbirlari bo‘yicha bo‘limni o‘z ichiga olgan jamoaviy shartnoma;
tasdiqlangan mehnat sharoitlarini baholash va ish o‘rinlarini attestatsiya qilish uslubiga muvofiq ish o‘rinlarini attestatsiya qilish kartalari;
xodimlar va muhandis-texnik xodimlarni o‘qitish, yo‘l-yo‘riq berish va bilimlarini sinovdan o‘tkazish dasturlari;
mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha ma’muriy-jamoatchilik nazoratini yuritish jurnali (uch bosqichli nazorat);
xodimlarga yong‘inga qarshi yo‘l-yo‘riq berish va yong‘in-texnikaviy minimum mashg‘ulotlarini o‘tkazish dasturi;
7. “Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining Axborotnomasi, 1993-y., 5-son, 223-modda) 14-moddasiga muvofiq xodimlar soni 50 nafar va undan oshadigan tashkilotlarda maxsus tayyorgarlikka ega shaxslar orasidan mehnatni muhofaza qilish xizmatlari tuziladi (lavozimlar joriy etiladi), 50 va undan ziyod transport vositalariga ega bo‘lgan tashkilotlarda esa bundan tashqari yo‘l harakati xavfsizligi xizmatlari tuziladi (lavozimlar joriy etiladi). Xodimlar soni va transport vositalari miqdori kamroq tashkilotlarda mehnatni muhofaza qilish xizmatining vazifalarini bajarish rahbarlardan birining zimmasiga yuklatiladi.
8. Mehnatni muhofaza qilish xizmati o‘z maqomiga ko‘ra tashkilotning asosiy xizmatlariga tenglashtiriladi va uning rahbariga bo‘ysunadi hamda tashkilotning faoliyati tugatilgan taqdirda bekor qilinadi.
9. Mehnatni muhofaza qilish xizmatining mutaxassislari lavozim yo‘riqnomasiga binoan ularning majburiyatlari jumlasiga kiritilmagan boshqa ishlarni bajarishga jalb qilinishi mumkin emas.
10. Tashkilotlarda mehnat faoliyati bilan bog‘liq ravishda sodir bo‘lgan baxtsiz hodisalar va boshqa jarohatlanishlarni tekshirish va hisobini yuritish O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 6-iyundagi 286-son qarori (O‘zbekiston Respublikasi Hukumati qarorlarining to‘plami, 1997-y., 6-son, 21-modda) bilan tasdiqlangan Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalarni va xodimlar salomatligining boshqa xil zararlanishini tekshirish va hisobga olish to‘g‘risidagi nizomga muvofiq amalga oshirilishi lozim.
11. Tashkilot xodimlari o‘z kasblari va ish turlari bo‘yicha belgilangan tartibda o‘qishlari, ularning bilimlari sinovdan o‘tkazilishi va ularga yo‘l-yo‘riqlar berilishi kerak.
12. Xodimlarning mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha bilimlarini sinovdan o‘tkazish Mehnat muhofazasi bo‘yicha o‘qishlarni tashkil qilish va bilimlarni sinash to‘g‘risidagi namunaviy nizomga (ro‘yxat raqami 272, 1996-yil 14-avgust) muvofiq amalga oshiriladi.
13. Mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha yo‘riqnomalar Mehnat muhofazasi bo‘yicha yo‘riqnomalarni ishlab chiqish to‘g‘risidagi nizomga (ro‘yxat raqami 870, 2000-yil 7-yanvar) (O‘zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo‘mitalari va idoralarining me’yoriy hujjatlari axborotnomasi, 2000-y., 1-son) muvofiq ishlab chiqiladi hamda tashkilot xodimlarini va ish joylarini ushbu yo‘riqnomalar bilan ta’minlash tashkilot rahbariyati zimmasiga yuklatiladi.
14. Tashkilotlar GOST 17.2.3.02-78 “Tabiatni muhofaza qilish. Atmosfera. Sanoat korxonalari zararli moddalarining yo‘l qo‘yiladigan chiqarishlarini o‘rnatish qoidalari” bo‘yicha xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari, ularning tavsifi, yuzaga kelish manbalari, xodimlarga ta’sir qilish xususiyatlari va salomatlik uchun xavflilik darajasi va kelgusidagi oqibatlari to‘g‘risida to‘liq va xolisona ma’lumotga ega bo‘lishi lozim.
15. Ish joylaridagi ishlab chiqarish muhiti hamda xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari to‘g‘risidagi ma’lumotlar ishlab chiqarish muhitining fizik, kimyoviy, radiologik, mikrobiologik va mikroiqlim o‘lchovi natijalari, shuningdek mehnat sharoitlarini attestatsiya qilish orqali belgilanishi lozim.
16. Yangi zararli moddalar paydo bo‘lishiga yoki xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari yo‘qolishiga olib keladigan texnologik jarayonlar o‘zgarganda xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari to‘g‘risidagi ma’lumotlarga tashkilot rahbari tomonidan tegishli o‘zgartirishlar kiritilishi lozim.
17. Tashkilotlar o‘ta xavfli sharoitda bajariladigan ishlar ro‘yxatiga ega bo‘lishlari lozim. Ro‘yxatga xavfli moddalar bilan bajariladigan ishlar, balandlikda, ifloslangan havo va suv muhitida, yuqori harorat va namlik sharoitida bajariladigan ishlar, bug‘ va suv isitish qozonlari, yuk ko‘tarish mexanizmlari, bosim ostida ishlaydigan sig‘imlar, elektr qurilmalarga xizmat ko‘rsatish bilan bog‘liq ishlar hamda amaldagi tarmoq ro‘yxatlariga muvofiq boshqa ishlar kiritilishi shart.
18. Barcha xodimlar o‘ta xavfli ishlarni bajarish topshirig‘ini olishdan oldin, mehnat muhofazasi bo‘yicha yo‘l-yo‘riq olishlari va ishlarni xavfsiz bajarish usullarini o‘zlashtirishlari shart.
19. O‘ta xavfli ishlarni bajarish, faqat belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan hujjat (naryad-ruxsatnoma)ga muvofiq amalga oshirilishi lozim.
20. Tashkilot rahbariyati o‘ta xavfli ishlarni rejalashtirish, tashkillashtirish va xavfsiz bajarish belgilangan talablarga muvofiq amalga oshirilishiga javobgardir.
21. Xodimlarni ishlab chiqarish muhitining xavfli va zararli ishlab chiqarish omillaridan himoya qilish jamoaviy va yakka tartibdagi himoya vositalaridan foydalanish orqali ta’minlanishi lozim.
22. Jamoaviy himoya vositalari xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari xonadagi barcha xodimlarga ta’sir qilgan taqdirda qo‘llanilishi shart va tashkilotni qurish yoki rekonstruksiya qilish loyihalariga kiritilishi lozim.
ishlab chiqarish xonalari va ish joylarining havo muhitini normallashtirish vositalari (shamollatish va havo tozalash, isitish, havo haroratini, namligini bir xil me’yorda saqlash va boshqalar);
ishlab chiqarish xonalari va ish joylarining yorug‘ligini normallashtirish vositalari (yoritish asboblari, yorug‘likdan himoya qilish moslamalari va boshqalar);
shovqindan, tebranishdan, elektr va statik toklar urishidan hamda qurilmalar yuzasini yuqori darajadagi haroratdan himoya qilish vositalari;
24. Jamoaviy himoya vositalari xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari barcha xodimlarga ta’sir qilganda qo‘llanishi shart va tashkilotlarni qurish yoki rekonstruksiya qilish loyihalariga kiritilishi lozim.
25. Jamoaviy himoya vositalari xavfli va zararli ishlab chiqarish omillarini ruxsat etilgan miqdorgacha kamaytirish imkonini bermagan hollarda yakka tartibdagi himoya vositalari qo‘llanilishi lozim. Bunday hollarda yakka tartibdagi himoya vositalarisiz xodimlarning ishga jalb qilinishi taqiqlanadi.
26. Yakka tartibdagi himoya vositalaridan foydalanadigan xodimlar ularning qo‘llanilishi, himoya xususiyatlari va amal qilish muddati to‘g‘risidagi ma’lumotlarga ega bo‘lishi lozim.
yakka tartibdagi himoya vositalarini qo‘llash va ulardan to‘g‘ri foydalanish ustidan doimiy nazorat amalga oshirilishi;
xavfli va zaharli moddalar bilan ishlashda foydalanilgan yakka tartibdagi himoya vositalarining dezinfeksiya qilinishi (bir marta qo‘llaniladigan himoya vositalari bundan mustasno).
28. Turli agressiv moddalar bilan ishlayotganda teri kasalliklarini oldini olish uchun profilaktik pasta va mazlardan foydalanish lozim.
29. Maishiy xizmat ko‘rsatish xodimlari uchun maxsus kiyim, maxsus poyabzal va yakka tartibda himoyalanishning boshqa vositalarini bepul berishning namunaviy normalariga (ro‘yxat raqami 2226, 2011-yil 10-may) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2011-y., 19-son, 195-modda) muvofiq xodimlar yakka tartibdagi himoyalanish vositalari bilan ta’minlanishi lozim.
30. Tashkilotlarda tanlov o‘tkazilishi lozim bo‘lgan kasblar va mutaxassisliklar ro‘yxati bo‘lishi lozim.
31. Xodimlar va ishlab chiqarish uchastkalarining rahbarlari tegishli ma’lumotga ega bo‘lishlari lozim.
32. Bosim ostida ishlovchi asbob-uskunalarda, shuningdek xavfi yuqori bo‘lgan ishlarda band bo‘lgan xodimlar maxsus kurslarda tayyorgarlikdan o‘tgan va tegishli guvohnomaga ega bo‘lishi shart.
Oldingi tahrirga qarang.
33. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2023-yil 14-iyuldagi 290-son qarori bilan tasdiqlangan O‘n sakkiz yoshga to‘lmagan shaxslarning mehnatidan foydalanilishi taqiqlangan og‘ir ishlarning hamda zararli yoki xavfli mehnat sharoitlaridagi ishlarning ro‘yxatiga muvofiq o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan shaxslar og‘ir ishlarga hamda zararli va xavfli mehnat sharoiti mavjud ishlarga qabul qilinmasligi lozim.
(33-band O‘zbekiston Respublikasi kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirining 2023-yil 29-noyabrdagi 81-2023/B-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3484, 18.12.2023-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 20.12.2023-y., 10/23/3484/0951-son)
Oldingi tahrirga qarang.
(34-band O‘zbekiston Respublikasi kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirining 2023-yil 29-noyabrdagi 81-2023/B-sonli buyrug‘iga (ro‘yxat raqami 3484, 18.12.2023-y.) asosan o‘z kuchini yo‘qotgan — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 20.12.2023-y., 10/23/3484/0951-son)
35. Tashkilotlarda xodimlarning salomatligini nazorat qilish Xodimlarni tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi nizom (ro‘yxat raqami 2387, 2012-yil 29-avgust) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2012-y., 35-son, 407-modda) asosida amalga oshirilishi lozim.
36. Tashkilot rahbariyati, kasaba uyushmasi qo‘mitasi va sog‘liqni saqlash organlari bilan birgalikda har yili tibbiy ko‘rikdan o‘tishi lozim bo‘lgan xodimlarning ro‘yxatini tuzishi hamda xodimlarning tibbiy ko‘rikdan o‘tishini ta’minlashi lozim.
37. Tibbiy ko‘riklar tashkilotlarning tibbiy muassasalarida, ular mavjud bo‘lmagan hollarda davolash-profilaktika muassasalarida o‘tkazilishi lozim.
38. Xodim tibbiy ko‘rikdan o‘tishdan bo‘yin tovlagan yoki tibbiy ko‘rik natijalariga ko‘ra berilgan tavsiyalarni bajarmagan taqdirda ushbu xodim ishga qo‘yilishi mumkin emas.
39. Davriy tibbiy ko‘riklar o‘z vaqtida, sifatli o‘tkazilishi va ularning natijalariga ko‘ra tavsiyalar bajarilishi uchun javobgarlik tashkilot rahbariyati zimmasiga yuklanadi.
41. Tashkilot xonalari va ish hududidagi harorati, nisbiy namlik, havoning harakatlanish tezligi va boshqalar GOST 12.1.005-88 “Ish hududining havosi. Umumiy sanitariya-gigiyenik talablari”ga muvofiq bo‘lishi kerak.
42. Tashkilotning ishlab chiqarish xonalari quyidagi sanitariya qoidalariga muvofiq saqlanishi lozim:
xonalarning harorati, nisbiy namlik va havoning harakatlanish tezligi, ish joylaridagi ortiqcha issiqlik, bajarilayotgan ishning og‘irlik darajasiga ko‘ra toifasi, yil mavsumi hisobga olingan holda belgilanishi;
ishlab chiqarish, sanitariya-maishiy, xomashyo va tayyor mahsulotni saqlash xonalarining yorug‘ligi QMQ 3.01.05-98 “Tabiiy va sun’iy yoritish. Loyihalashtirish me’yorlari”ga muvofiq bo‘lishi hamda mehnat sharoitlarini yaratish uchun yetarli yorug‘lik kuchini ta’minlashi;
xonalarda yoritish asboblari chang to‘planishiga imkoniyat bermaydigan konstruksiyaga ega bo‘lishi, shuningdek singan taqdirda uning parchalari sochilib ketmasligi uchun yopiq bo‘lishi.
43. Noqulay omillar ta’siriga qarshi himoya tadbirlarini tuzishda samarali havo almashinuvi tizimini QMQ 2.04.05-97 “Isitish, ventilatsiya va konditsionerlash” talablariga muvofiq tashkil qilish lozim.
Oldingi tahrirga qarang.
44. Ishlab chiqarish, sanitariya-maishiy, xomashyo va tayyor mahsulotni saqlash xonalarini gigiyenik jihatdan toza saqlash va xodimlarning shaxsiy gigiyenasiga qo‘yiladigan talablar qonunchilik hujjatlarida belgilangan qoidalarga muvofiq bo‘lishi lozim.
(44-band O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 28-iyuldagi 16-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3313, 28.07.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 28.07.2021-y., 10/21/3313/0724-son)
45. Tashkilot maydonlari va binolarining joylashuvi QMQ II-89-80 “Sanoat tashkilotlarining bosh plani” talablariga mos bo‘lishi kerak.
46. Tashkilotlarda transport vositalarining va piyodalarning tashkilot hududida harakatlanish chizmasi ishlab chiqilgan va tasdiqlangan bo‘lishi kerak.
47. Transport vositalari va piyodalarning harakatlanish chizmasi tashkilotlarning kirish, chiqish, ish uchastkalari va sexlarining ko‘rinarli joylariga osib qo‘yilishi kerak.
48. Tashkilotning hududi ko‘kalamzorlashtirilgan va suv quyish quvurlari tarmog‘i bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak.
50. Qishki mavsumda yo‘laklar va o‘tish joylari qordan tozalanib, qum sepilgan hamda binolarning tomlari qordan va karnizlari esa muzlardan tozalab turilishi zarur.
51. Yo‘lovchilar uchun yo‘lak va tashkilotga kirish joyi tekis, kengligi kamida 1,5 m bo‘lib, yon tomonlari devorcha va to‘siqlarga ega bo‘lishi kerak.
52. Tashkilotlarning hududi GOST 12.4.009-83 “Obyektlarni himoyalash uchun yong‘in texnikasi. Asosiy turlari. Joylashishi va xizmat ko‘rsatilishi” talablariga mos keluvchi yong‘in o‘chirish vositalari bilan jihozlangan bo‘lishi kerak.
53. Tashkilot hududi har kuni tozalanadigan, shuningdek dezinseksiya, dezinfeksiya va deratizatsiya qilib turiladigan axlat tashlanadigan idishlar bo‘lishi lozim.
54. Hovlidagi hojatxonalar ozoda saqlanishi, muntazam dezinfeksiya qilinishi va sutkaning qorong‘i paytida yoritilgan bo‘lishi kerak.
55. Tashkilotning hududi chegara bo‘ylab to‘silgan bo‘lishi va uning hududiga begonalarning kirishi cheklangan va nazorat ostiga olingan bo‘lishi lozim.
56. Xodimlar uchun alohida chekish joylari belgilanib, maxsus idishlar qo‘yilishi va “Chekish joyi” degan yozuv bilan jihozlanishi kerak.
57. Ishlab chiqarish binolari va inshootlari QMQ 2.09.02-85 “Ishlab chiqarish binolari” talablariga, yordamchi binolar va xonalar QMQ 2.09.04-98 “Tashkilotlarning ma’muriy va maishiy binolari” talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
58. Ishlab chiqarish binolarining havosidagi zararli moddalar miqdori SanQvaM 0294-11 “Ish joyidagi havodagi zararli moddalarning ruxsat etilgan miqdorining gigiyenik me’yorlari” talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
59. Muntazam ishlashga mo‘ljallangan ish joylarining nam xonalarida hamda issiq o‘tkazuvchi pollarida (betonli, g‘ishtli, plitali va boshqalar) yog‘och to‘shamalar va panjaralar yotqizilgan bo‘lishi kerak.
60. Binoga transport vositalarining kirish joylari darvozalar va signal beruvchi asbob-uskunalar bilan jihozlangan bo‘lishi lozim.
61. Darvoza tavaqalari darvozaning yopiq va ochiq holatida maxsus moslamalar bilan mustahkam tutib turilgan bo‘lishi kerak.
62. Darvozalar balandligi foydalanilayotgan transport vositasining balandligidan kamida 0,2 m dan baland bo‘lishi kerak.
63. Barcha ishlab chiqarish binolari va inshootlari bir yilda kamida ikki martadan (bahor va kuzda) tashkilot rahbari tayinlagan komissiya tomonidan texnik ko‘rikdan o‘tkazilishi lozim. Texnik ko‘rik xulosalari, topilgan nuqsonlarni bartaraf etish bo‘yicha tadbirlar va muddati ko‘rsatilgan dalolatnomalar bilan rasmiylashtirilishi kerak.
64. Xodimlar uchun xavf tug‘diruvchi halokat tusidagi buzilishlar tezda bartaraf etilishi kerak. Xavfli hududlarda ishlash jarayonlari vaqtida halokat bartaraf etilgunga qadar to‘xtatib turilishi, shuningdek xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar xavfsiz joyga ko‘chirilishi kerak.
65. Tashkilotning ishlab chiqarish xonalari va omborxonalari yong‘indan xabar beruvchi va yong‘inni bartaraf etuvchi avtomatik qurilmalar bilan jihozlangan bo‘lishi lozim.
66. Kirish va chiqish yo‘llari turli jismlar va asbob-uskunalar bilan to‘sib qo‘yilmasligi kerak. Evakuatsiya chiqish yo‘llarining barcha eshiklari binodan chiqish yo‘nalishi bo‘yicha ochilishi lozim.
67. Shamollatish va isitish tizimi QMQ 2.04.05-97 “Isitish, shamollatish va konditsionerlash” talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
68. Oqimli shamollatishlarni tashqi havo tizimidan olish erdan kamida 2 m balandlikda bajarilishi lozim.
69. O‘tish joylarida joylashgan isitish jihozlari ruxsat etilgan o‘tish yo‘laklarining enini kamaytirmasligi lozim.
70. Ish joylarida havo harorati yengil jismoniy ishda 21oC, o‘rtacha og‘ir ishda 17oC va og‘ir ishda 16oC dan past bo‘lmasligi kerak.
72. Isinish xonalarigacha bo‘lgan masofa binolarda joylashgan ish joylaridan 75 m dan va bino tashqarisidagi ish joylaridan esa 150 m dan ko‘p bo‘lmasligi kerak.
73. Ish joylarida, xonalarda va tashkilot hududida shovqin va tebranishning darajasi SanQvaM 0120-01 “Ish joylarida shovqinning yo‘l qo‘yilgan darajasining sanitariya me’yorlari”, SanQvaM 0122-01 “Ish joylarida umumiy va lokal tebranishning sanitariya me’yorlari”, GOST 12.1.003-89 “Shovqin. Umumiy xavfsizlik talablari” va GOST 12.1.012-90 “Tebranma. Umumiy xavfsizlik talablari”ga muvofiq bo‘lishi kerak.
74. Ish joylarida shovqin va tebranish darajasi muntazam nazorat qilib turilishi kerak. Agarda u belgilangan me’yorlardan yuqori bo‘lsa, uni pasaytirish uchun quyidagi tadbirlar qo‘llanishi lozim:
detallarning zarbali harakatlarini zarbasiz harakatlarga, ilgarilama-qaytma harakatlarni aylanma harakatlarga o‘zgartirish;
shovqinli uskunalarni (parraklar, kompressor) to‘silgan xonalarda yoki ishlab chiqarish xonalaridan tashqarida joylashtirish;
tebranishni kamaytirish uchun, uning manbalari (elektr dvigatellar, parraklar va boshqalar) poldan va binoning boshqa konstruksiyalaridan izolatsiyalangan mustaqil poydevorlarda yoki maxsus hisoblab chiqilgan amortizatorlarga o‘rnatilishi kerak.
75. Xonalarda shovqinni texnik vositalar bilan bartaraf etishning iloji bo‘lmasa, eshitish a’zolarini yakka tartibda himoya qiluvchi vositalardan va shovqinga qarshi kaskalardan foydalanish kerak.
76. Suv bilan ta’minlash va kanalizatsiya tizimi QMQ 2.04.01-98 “Binolarning ichki suv quvuri va kanalizatsiyasi” talablariga mos bo‘lishi kerak.
77. Tashkilotlarning ishlab chiqarish oqova suvlari tashqi kanalizatsiyaga yetib kelgunga qadar zararli moddalardan tozalanishi kerak.
78. Ichimlik suvidan foydalanish uchun suv quvuriga ulangan favvorachalar o‘rnatilishi va suv quvurlari bo‘lmaganda, maxsus idishlarda qaynatilgan suv bo‘lishi lozim.
79. Ichimlik suvi O‘zDSt 950-2011 “Ichimlik suvi. Gigiyenik talablar va sifatini nazorat qilish” talablariga javob berishi kerak.
82. Tashkilotda kanalizatsiya tizimi bo‘lmaganda davlat sanitariya nazorati organlari bilan kelishilgan holda tashkilotda yer qatlamini ifloslantirmagan holda dushxonalardan va yuz-qo‘l yuvgichlardan suv oqmaydigan qurilmali axlat o‘ralarining bo‘lishiga ruxsat etiladi.
83. Tashkilot hududi va ishlab chiqarish xonalarini tabiiy va sun’iy yoritish QMQ 2.01.05-98 “Tabiiy va sun’iy yoritish” talablariga mos bo‘lishi lozim.
84. Yoritish vositalari toza va soz holatda bo‘lishi kerak. Yorug‘lik tushuvchi oynalarni yilida kamida ikki marotaba tozalash lozim.
86. Sun’iy yoritish umumiy va birlashgan tizim orqali amalga oshiriladi. Birgina mahalliy yoritishni qo‘llash taqiqlanadi.
88. Uchastka va xonalarda portlash bo‘yicha xavfli gaz va changlar konsentratsiyasi yig‘ilib qolishi ehtimoli bo‘lsa, elektr yoritish tizimi xonadan tashqarida o‘rnatilishi kerak.
89. Xavflilik darajasi yuqori bo‘lgan xonalarda kuchlanishi 36 V dan yuqori bo‘lmagan ko‘chma elektr yoritqichlar ishlatilishi kerak. Uskunalar va inshootlar (bunkerlar, quduqlar, bug‘lantirish kameralari, tunnellar va boshqalar)ning ichki sirtini yoritish uchun ishlatiladigan ko‘chma elektr yoritqichlarning kuchlanishi 12 V dan oshmasligi kerak.
90. Ko‘chirib yuriluvchi yoritqichlar shishali himoya qopqoqlari va metall to‘r bilan jihozlangan bo‘lishi lozim. Ushbu yoritqichlar va boshqa ko‘chirib yuriluvchi apparatlar uchun mis tolali egiluvchan kabel va elektr o‘tkazgichlar qo‘llanishi lozim.
92. Avariya yoritqichlari boshqa yoritqichlardan turi, o‘lchami va maxsus tushirilgan belgilari bilan ajralib turishi va vaqti-vaqti bilan changdan tozalanib turilishi lozim.
93. Avariya yoritish tarmoqlariga elektr energiya iste’molchilarining ulanishi taqiqlanadi. Avariya yoritilishlarining sozligi har chorakda kamida bir marta tekshirilishi lozim.
94. Tashkilotlarda maishiy va ovqatlanish xonalari hamda tibbiy punktlar bo‘lishi kerak. Tashkilotlarning maishiy bino va xonalari ShNQ 2.09.04-09 “Tashkilotlarning ma’muriy va maishiy binolari” talablariga muvofiq holda tashkil etilishi lozim.
95. Kiyim almashtirish va yuvinish xonalari, ichimlik suvi ta’minoti qurilmalari, hojatxonalar va shu kabi qurilmalarning soni tashkilotning umumiy kontingent soni hisobiga olingan holda belgilanishi lozim.
96. Dushxonalar va hojatxonalardagi tarnovlar, kanallar, traplar, pissuarlar va unitazlar muntazam ravishda tozalanishi, yuvilishi va dezinfeksiya qilinishi lozim.
97. Tashkilot atrof tabiiy muhitning (havo, tuproq, suv havzalari) ifloslanishiga va zararli omillarning tegishli normalardan ortiq darajada tarqalishiga olib kelmasligi lozim.
98. Tashkilotlarda ishlab chiqarish jarayonlarini amalga oshirishda atrof tabiiy muhitni chiqindilar (oqova suvlar, shamollatish tizimi chiqindilari va boshqalar) bilan ifloslanishi ehtimolini istisno etadigan sharoitlar ta’minlanishi lozim.
99. Tashkilotlarda chiqindilarni yig‘ish uchun atrofi o‘ralgan maxsus joy ajratilishi va chiqindilar uchun maxsus idishlar bilan ta’minlanishi va ushbu idishlar bo‘shatilgandan so‘ng xlorli ohak eritmasi bilan dezinfeksiya qilinishi va yuvilishi kerak.
Oldingi tahrirga qarang.
100. Xodimlarning ish vaqti, shu jumladan qisqartirilgan ish vaqti, dam olish va tanaffuslar vaqti tashkilotlar tomonidan qonunchilik hujjatlariga muvofiq belgilanadi.
(100-band O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 28-iyuldagi 16-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3313, 28.07.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 28.07.2021-y., 10/21/3313/0724-son)
101. Texnologik jarayonlarni amalga oshirishda ish bajaradigan dastgoh va mexanizmlar ketma-ketligi blokirovka tizimi bilan ta’minlangan bo‘lishi zarur. Avariya holatida biror bir mexanizm to‘xtab qolsa, barcha dastgoh va mexanizmlarning to‘xtashi nazarda tutilgan bo‘lishi kerak.
102. Uskuna va avtomatlashtirilgan tarmoqlarda ular ishga tushirilganligini bildiruvchi ovozli va yorug‘lik signallari bo‘lishi kerak. Signal elementlari (elektr qo‘ng‘iroq va o‘chib-yonuvchi lampa) mexanik buzilishlardan himoyalangan bo‘lib, xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar eshitadigan darajada bo‘lishi lozim.
103. Liniyani to‘xtatgandan so‘ng, ovozli va yorug‘lik signali bermasdan uni ishga tushirish taqiqlanadi.
104. Texnologik jarayonlar soz asbob-uskunalar va nazorat-o‘lchash asboblari, himoya to‘siqlari, blokirovkalar hamda ishga tushiruvchi apparatlari mavjud bo‘lgan taqdirda amalga oshirilishi lozim.
105. Ishlab chiqarish jarayonlari yong‘in va portlash xavfsizligi, ularni rejalashtirishda, tashkillashtirishda va olib borishda GOST 12.1.004-91 “Yong‘in xavfsizligi. Umumiy talablari” va GOST 12.1.010-90 “Portlash xavfi. Umumiy talablari”ga va mazkur Qoidalarga muvofiq ta’minlanishi lozim.
106. Ishlab chiqarish jarayonlarini amalga oshirishda yong‘inlar, portlashlar, avariyalar, zaharlanishlar sodir bo‘lishi hamda atrof muhit uning chiqindilari (oqova suvlari, shamollatish chiqindilari va boshqalar) bilan ifloslanishi ehtimolini istisno etadigan sharoitlar ta’minlanishi lozim.
107. Ishlab chiqarish binolari va xonalari dastlabki yong‘inni o‘chirish vositalari bilan ta’minlangan bo‘lishi shart.
108. Shamollatish tizimi yong‘indan darak beruvchi signalizatsiya bilan birlashtirilgan bo‘lishi kerak.
109. Yong‘in suv manbai yo‘laklari hamda yong‘inni o‘chirish vositalariga boradigan yo‘laklar doimo bo‘sh bo‘lishi kerak.
110. Portlashning oldini olish uchun mashina va agregatlarning ishqalanuvchi qismlarini qizib ketishiga yo‘l qo‘ymaslik lozim.
111. Aralashganda portlovchi modda hosil qilishi lozim bo‘lgan gazlarni umumiy kollektorga chiqarish taqiqlanadi.
112. Kollektordan chiqadigan suyuqlik miqdori va inersiya natijasida statik tok hosil bo‘lishini hisobga olgan holda kollektor sim orqali erga ulanishi kerak.
113. Ishlab chiqarish binolariga (omborxona, sex, laboratoriya, uchastka va boshqa) yong‘in xavfsizligi xizmati bilan kelishilgan yong‘in xavfsizligi bo‘yicha yo‘riqnoma ishlab chiqilishi va ko‘rinadigan joyga osib qo‘yilishi lozim.
114. Sexlarda (bo‘limlarda, omborxonalarda, ustaxonalarda, laboratoriyalarda va boshqa ish uchastkalarda) yong‘in xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha, shuningdek yong‘in o‘chirish anjomlarining soz holda bo‘lishiga shu bo‘linmalarning boshliqlari yoki boshliq vazifasini bajaruvchi xodimlari mas’uldir.
115. Yong‘in va portlash xavfi bo‘lgan ishlab chiqarish binolari yong‘indan xabar beruvchi va yong‘inlarni bartaraf etuvchi avtomatik qurilmalar bilan jihozlangan bo‘lishi lozim.
116. Yong‘inga qarshi suv havzalari doimo soz holatda, ichidagi suv hajmi yong‘inni o‘chirish uchun yetarli bo‘lishi kerak. Suv havzalarining ishga yaroqliligi yiliga kamida ikki marotaba, bahor va kuz mavsumlarida tekshirilishi lozim.
117. Qo‘lda yasalgan, avtomatika tizimi nosoz bo‘lgan yoki yong‘in xavfsizligi talablariga javob bermaydigan maishiy isitish asboblaridan foydalanish taqiqlanadi.
118. Tashkilotlarda elektr qurilmalarni o‘rnatish va ulardan foydalanishda Iste’molchilarning elektr qurilmalaridan texnik foydalanish qoidalari (ro‘yxat raqami 1383, 2004-yil 9-iyul) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2004-y., 27-son, 317-modda) hamda Iste’molchilarning elektr qurilmalaridan foydalanishda texnika xavfsizligi qoidalari (ro‘yxat raqami 1400, 2004-yil 20-avgust) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2004-y., 33-son, 379-modda) va mazkur Qoidalar talablariga rioya qilinishi kerak.
119. Elektr energiyasidan foydalanishda tashkilot rahbarining buyrug‘i bilan muhandis-texnik xodimlardan elektr xo‘jaligi uchun javobgar xodim tayinlangan bo‘lishi va bu xodim elektr xavfsizligi bo‘yicha tegishli malaka guruhiga ega bo‘lishi lozim.
120. Elektr xo‘jaligi uchun mas’ul xodim kuchlanishi 1000 V va undan yuqori bo‘lgan elektr uskunalarga xizmat ko‘rsatishi uchun elektr xavfsizligi bo‘yicha V malaka guruhiga, kuchlanishi 1000 V gacha bo‘lgan elektr uskunalarga xizmat ko‘rsatish uchun esa IV malaka guruhiga ega bo‘lishi talab etiladi. Mas’ul xodim davriy ravishda va o‘rnatilgan tartibda elektr xavfsizligi bo‘yicha tashkilotda tuzilgan komissiyada bilim sinovidan o‘tishi shart.
121. Elektr toki o‘tkazuvchi qismlar, taqsimlovchi qurilmalar, apparatlar va o‘lchash asboblari, shuningdek turli saqlovchi qurilmalar, rubilniklar va boshqa ishga tushiruvchi apparatlar va moslamalar yonmaydigan qilib montaj qilinishi lozim.
122. Yuqori namlik va issiqlik ajralib chiquvchi xonalarda elektr yoritqichlar namlikdan va elektr dvigatellari esa suyuqlik sachrashidan himoyalangan bo‘lishi shart.
124. Ishlab chiqarish va maishiy xonalarda qo‘llanuvchi lyuminessent yoritqichlar yopiq holda, namlik va chang o‘tkazmaydigan maxsus armatura bilan qoplanishi lozim.
125. Kabellar va elektr o‘tkazgichlarning izolatsiyasi, tashqi birikmalar, elektr tokdan himoyalovchi erga ulangan simlar, elektr dvigatellarning ishlash rejimi ko‘rikdan o‘tkazilishi va asboblar bilan o‘lchash orqali tekshirilib turilishi lozim.
126. Tok uzatilmaganligi sababli uskuna to‘xtatilgan hollarda elektr dvigatellar o‘chirilishi kerak.
127. Elektr apparatlari va agregatlarining nolga va erga ulash simlarining butunligi kamida olti oyda bir marta tekshirilishi lozim. Tekshirish natijalari dalolatnoma bilan rasmiylashtiriladi.
128. Kam quvvatli elektr lampalari va asboblarini kattaroq quvvatlilariga almashtirish tarmoq uchun yo‘l qo‘yiluvchi yuklanishni hisobga olgan holda elektr xo‘jaligi uchun mas’ul xodimning ruxsati bilan amalga oshirilishi lozim.
130. Changlarning statik elektr razryadlaridan alangalanib ketmasligi uchun mashinalarning g‘iloflari, uning asosiy vallari va havo quvurlari erga ulangan bo‘lishi lozim.
131. Havo quvurlarining filtrlari mayda katakli metall to‘rlar bilan o‘ralgan va erga ulangan bo‘lishi lozim.
132. Tashkilotning barcha turdagi binolari yashin qaytargichlar o‘rnatilgan holda to‘g‘ridan-to‘g‘ri yashin urishidan himoyalangan bo‘lishi lozim.
133. Yashin qaytargichlar har yili bahorda tekshirilib turilishi va nosozliklari bartaraf etilishi lozim.
135. Omborxonaning devorlari bo‘ylab o‘ralgan har bir javonda olti taxlamgacha bo‘lgan miqdorda xomashyo, yarim tayyor va tayyor mahsulotlarni saqlash lozim. Taxlamlar oralig‘idagi masofa 0,5 m dan, yon tomon maydonlardagi taxlamlar bilan oralig‘i esa 1,5 m dan kam bo‘lmasligi kerak.
136. Chiqindilarni inventarizatsiya qilish, shuningdek ularning turlari bo‘yicha xavflilik darajasini belgilash lozim.
139. Ikkilamchi xomashyolar tashkilotga infeksiyaga qarshi dorilangan va bog‘lamlarga o‘ralgan holda qabul qilinishi kerak.
140. Ikkilamchi xomashyo bog‘lamlarini yopiq omborxonalarda yoki qattiq qoplamali soyabonli maydonlarda saqlash lozim.
141. Ochiq saqlash maydonlari atrof hududiga nisbatan 0,2 m dan kam bo‘lmagan holda baland va 0,5 m dan kam bo‘lmagan holda yonmaydigan devor bilan o‘ralgan bo‘lishi kerak.
142. Ikkilamchi xomashyo taxlamlari balandligi 5 m dan va har bir taxlam o‘lchami 0,25 x 0,15 m dan oshmasligi kerak.
143. Quti va qoplardagi yuklar omborxonada ag‘anamaydigan va surilib ketmaydigan qilib ustma-ust taxlangan bo‘lishi lozim. Qo‘lda taxlanganda uning balandligi 3 m dan, yuk ko‘tarish mexanizmi yordamida taxlanganda esa 6 m dan oshmasligi lozim. Eng yuqoridagi qop bilan ship orasidagi masofa kamida 1 m bo‘lishi lozim.
145. Yuk saqlanadigan omborxona va maydonchalar hududining kirish joylarida transport vositalarning harakat yo‘nalishi hamda yuklarni ortish va tushirish joylari ko‘rsatilgan sxemalar osib qo‘yilgan bo‘lishi lozim.
146. Kimyoviy moddalar maxsus jihozlangan binoda (omborxonada) kimyoviy ta’sir xususiyatiga ko‘ra bog‘liqligi bo‘yicha alohida joylarda saqlanishi zarur. Omborxonalarda har xil kimyoviy moddalar birgalikda saqlanishi uchun ularning ro‘yxati bo‘lishi lozim.
147. Tikuvchilik tashkilotlarida foydalaniladigan uskunalarga umumiy xavfsizlik talablari GOST 12.2.003-91 “SSBT. Ishlab chiqarish uskunalari. Xavfsizlik umumiy talablari”ga muvofiq bo‘lishi lozim.
148. Ishlab chiqarish binolarida ustki kiyim va bosh kiyimlar ishlab chiqarish va ta’mirlashda 1 ish joyi uchun 6-7 m2 bo‘lishi lozim.
149. Kiyimlarni bichish, burma solish, gofrirovkalashda 1 ish joyi uchun 12 m2 va mo‘ynado‘zlikda esa 8 m2 bo‘lishi kerak.
150. Tikuvchilik tashkilotlari ishlab chiqarish bo‘linmalarida ish joylarini tashkil etish GOST 12.2.061-81 “SSBT. Ishlab chiqarish uskunalari. Ish joylari xavfsizlik umumiy talablari”ga muvofiq bo‘lishi lozim.
151. Ish joylarini tashkil etish ergonomik talablari GOST 12.2.032-78 “SSBT. Ishlarni o‘tirib bajarishda ish joylari. Umumiy ergonomik talablar “va GOST 12.2.033-78 “SSBT. Ishlarni tik turib bajarishda ish joylari. Umumiy ergonomik talablari”ga muvofiq bo‘lishi lozim.
152. Binoda alohida joylashgan mashinalar va uskunalar o‘rtasidagi masofa texnologik loyihalash normalariga muvofiq bo‘lishi hamda 0,6 dan 1,5 m gacha bo‘lishi lozim.
153. Tikish agregatlari uchun uskunalar ishchi tomonidan o‘rtasidagi masofa 3 m dan oshmasligi lozim.
155. Barcha mashinalardagi qo‘shuv moslamasi konstruktiv to‘siqlarning tashqi tomonida bo‘lishi kerak.
156. Uskunalarni tozalash, moylash va ko‘zdan kechirish mashina to‘liq to‘xtagandan so‘ng amalga oshirilishi lozim. Harakatdagi uskunalarni ta’mirlash hamda tuzatish va ishchilarni nosoz uskunalarda ishlashi taqiqlanadi.
157. Matolarni o‘lchash va yaroqsizlarini ajratish mashinasi quyidagi talablarga javob berishi lozim:
o‘ram ochish valiklarini mustahkamlashda podshipniklar tushib ketmasligi va o‘tkazuvchi qurilma cheklangan bo‘lishi;
o‘lchovchi-yaroqsizliklarni aniqlash stollari mashinalarning stoli va material yuzasidan statik elektr zaryadlarni yo‘qotuvchi uskunalar bilan jihozlangan bo‘lishi;
to‘xtatish tugmalari mashinada ishlovchi har ikkala ishchi o‘chirishi uchun bir xil masofada bo‘lishi va mashina qo‘shilishidan ogohlantiruvchi tovushli va chiroqli signalizatsiya bilan jihozlangan bo‘lishi.
lentasimon bichish mashinalari lenta uzilganda avtomatik harakatlanuvchi tormozli lentaushlagichlar, shuningdek elektr dvigatelni avtomatik ravishda to‘xtatuvchi moslama bilan ta’minlangan bo‘lishi;
har bir lentali bichish mashinasida qaychilarni mexanik o‘tkirlash uchun moslamalar o‘rnatilgan bo‘lishi;
lentali bichish mashinalar yuqori va pastki shkivi, shuningdek lentasi, ishchi qismidan tashqari, qoplama bilan qoplangan bo‘lishi lozim;
yarim tayyor mahsulotlarni (mato, mato qirrasi, plyonka) harakatlanuvchi pichoq yordamida kesishga mo‘ljallangan barcha diskli va vertikal pichoqli bichish mashinalari ishlovchining qo‘lini jarohatlamaslik uchun pichoqlarining tepa qismi boshqariladigan bo‘lishi;
almashtiriladigan shkivlar va lentali pichoqlarning to‘siqlarida “Ishlayotganda ochmang”, “Xavfli” degan yozuvlar bo‘lishi;
mashinalarga tok quvvati egiluvchan, pol sathidan 2,5 m balandlikda bo‘lgan kabel bo‘lishi va barcha tok keluvchi qismlar mustahkam qilib izolatsiyalangan bo‘lishi.
barcha tikuv mashinalarida barmoqlarni igna suqilishidan himoyalovchi moslamalar o‘rnatilgan bo‘lishi;
rotatsion ip tortuvchi to‘siq bilan yopilgan va uzilgan iplarni kesish uchun boshqariladigan pichoq bilan ta’minlangan bo‘lishi;
elektrodvigatel vali, friksion mufta va kamarli o‘tkazgich oson olinuvchi to‘siqlar bilan to‘silgan bo‘lishi;
qo‘shish va o‘chirish tugmalari bir tugma bosilganda ikkinchisiga tegib ketmaydigan bo‘lishi va bir-biridan yetarlicha uzoqlikda bo‘lishi;
presslarda nosozliklar yuz berganda va qo‘shilib ketganda ishlovchiga zarar yetishining oldini olish uchun himoya moslamalari bo‘lishi;
yuqori dazmollash yostiqchasining ishchi yuzasi pressni ochish vaqtida kuyishdan saqlanish va issiq ajralishini kamaytirish uchun ekranlashtirilgan bo‘lishi;
bug‘ taqsimlovchi qurilma va quvurlarining ochiq joylardagi qismlari issiqlikdan izolatsiyalangan yoki himoya qoplamasi bilan yopilgan bo‘lishi.
manometrda va suv o‘lchagichlar oynasida ruxsat etilgan bosim va suv miqdori to‘g‘risida belgi bo‘lishi va bug‘lovchi apparat qizib ketganda avtomatik ravishda tokdan o‘chadigan bo‘lishi;
bug‘ qozonida ortiqcha bosim yig‘ilganda va bug‘ni atmosferaga chiqarib yuborish uchun himoya klapani o‘rnatilgan bo‘lishi.
dazmollar tok o‘tkazmaydigan va issiqlikni kam o‘tkazuvchi materialdan tayyorlangan hamda dazmollovchining qo‘lidan sirg‘anib tushib ketmaydigan qilib ishlangan bo‘lishi;
dazmollar uchun tagliklar yonmaydigan va o‘ziga issiqlikni kam oluvchi materialdan yasalishi, dazmollash stoli bilan bir xil balandlikda joylashishi hamda uch tomonida to‘siqlari bo‘lishi;
shnurli elektr dazmollariga (rezina izolatsiyali, ko‘chma, yengil shnur) shlangli o‘tkazma orqali o‘tkazilishi, kronshteyn orqali dazmolga yuqoridan olib kelinishi, ish vaqtida dazmollash stoli ustida yotmasligi;
shnursiz dazmollardan foydalanilganda, tok keluvchi kontaktlar dazmol qutisi ichida yopiq holda bo‘lishi;
dazmollash stolining barcha metall qismlari, shnursiz dazmollar tagliklari, rubilnik va kontakt qutisi qoplamasi, elektr o‘tkaziladigan gaz trubalari zaminlangan bo‘lishi va to‘liq izolatsiyalangan va zaminlangan qismlar bilan to‘qnashmaydigan shnurli elektr dazmol tagliklari istisno qilinishi mumkin.
mexanik tozalagichning barcha bog‘lamlari va detallari, baraban ishchi qismidan tashqarida to‘siq bilan yopilgan bo‘lishi;
mexanik tozalagichlarda changsizlashtirish va tozalagich hamda stol yuzasidagi chiqindilarni so‘ruvchi ventilatsion qurilma bo‘lishi;
165. Igna bilan ishlovchilar barmoqlari hajmiga to‘g‘ri keluvchi angishvonalar va ignalarni saqlash uchun moslamalar bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
167. Fotografiya tashkilotlarining binolari QMQ 2.08.02-96 “Jamoat binolari va inshootlari” va mazkur Qoidalar talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
169. Fotomateriallarni qayta ishlash xonasining maydoni bitta laborantga kamida 10 m2 ni tashkil etishi lozim.
170. Rasmlarni chop etish xonalari binoning ishlovchi mashinalar vibratsiyasi kamroq bo‘lgan qismlariga joylashtirilishi va derazalarga yorug‘likni to‘suvchi pardalar o‘rnatilgan bo‘lishi lozim.
171. Fotomateriallarni suyuqlik oqimi bilan yuvishda suv toshib ketmasligi uchun devorlarga keramik plita terilgan yorug‘roq xonalarda amalga oshirilishi lozim.
172. Yorug‘lik negativ materiallarni qayta ishlash xonalariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri tushmasligi va mazkur xonalarning eshiklari tashqari tomonga ochilishi kerak.
173. Rasmga tushish xonasi ventilatsiya va yoritish bilan jihozlangan maxsus kabina bilan jihozlangan bo‘lishi zarur. Yoritish tugmasi kabina ichida joylashishi lozim.
175. Fotomateriallarni qayta ishlash xonasi rasmga tushirish xonasidan alohida bo‘lishi lozim. Xonada bir smenaga yetadiganidan ortiq ximikatlarni saqlash taqiqlanadi.
176. Zaharli moddalarni saqlash uchun yong‘indan himoyalangan va yopiladigan yoki plombalanadigan maxsus xona yoki shkaf (seyf) ajratilgan bo‘lishi lozim.
177. Zaharli moddalar so‘rib oluvchi shakaflarda maydalanishi zarur, zaharli suyuqliklarni og‘iz bilan tortish va hidlab ko‘rish taqiqlanadi.
178. Eritmalarni tayyorlashda kimyoviy moddalar massasini o‘lchash uchun chini yoki plastmassa idishlaridan va pinset yoki qisqichdan foydalanish lozim.
179. Kislotani suvga aralashtirishda kislota suvga quyiladi. Bu ish so‘ruvchi shkafda amalga oshirilishi lozim.
180. O‘yuvchi ishqorlar va kuchli kislotalar (oltingugurt, azot, xlorid va boshqalar) ishlatish uchun faqat ishlatish konsentratsiyasida berilishi lozim. Ushbu moddalardan ishlatish konsentratsiyasi tayyorlash maxsus xonalarda va mas’ul shaxs tomonidan amalga oshirilishi lozim.
181. Barcha mashinalar, apparatlar, dastgohlar qimirlamaydigan va tebranmaydigan holda mustahkam qilib o‘rnatilishi kerak.
183. To‘siq metalldan ishlangan, qattiq tuzilishga ega, mustahkam o‘rnatilgan, shuningdek ishlashda, tozalashda va ta’mirlashda foydalanish uchun qulay bo‘lishi lozim.
184. Nosoz mashina va dastgohlarda, shuningdek olib tashlangan yoki nosoz holatdagi to‘siqlarda ishlashga yo‘l qo‘yilmaydi.
185. Qo‘shuv mexanizmlari (qo‘shish tugmasi, pedali, rubilnigi) tasodifiy to‘qnashish, zarb va boshqalar natijasida o‘z-o‘zidan qo‘shilib ketmaydigan qilib o‘rnatilgan bo‘lishi kerak.
186. Ko‘chma lampa, sofit, projektorlarning shnurlari zirh bilan qoplangan yoki rezina shlang ichidan o‘tkazilgan bo‘lishi lozim.
188. Elektr apparaturalar va elektr asboblarni ulashga mo‘ljallangan shtepselli birikmalarning tok o‘tkazuvchi qismlari izolatsiyalangan va zaminlangan bo‘lishi lozim.
189. Fotografiya tashkilotlari uskunalarining belgilangan normalarga muvofiq joylashtirilishi lozim.
191. Fotografiya tashkilotlaridagi ish joylari GOST 12.2.032-78 “SSBT. Ishlarni o‘tirib bajarishda ish joylari. Umumiy ergonomik talablar” va GOST 12.2.033-78 “SSBT. Ishlarni tik turib bajarishda ish joylari. Umumiy ergonomik talablari”ga muvofiq bo‘lishi lozim.
192. Stol va javonlarning ishchi yuzasi tekis, o‘nqir-cho‘nqirsiz, yoriqlar va boshqa nuqsonlarsiz bo‘lishi kerak.
193. Sur’atlarni ko‘rinadigan qilish (proyavkalash), yuvish, bo‘yash va fotomateriallarni qo‘shimcha ishlash joylari tortuvchi ventilatsiya bilan jihozlangan bo‘lishi lozim.
194. Hammom va kir yuvish tashkilotlarining binolari QMQ 2.08.02-96 “Jamoat binolari va inshootlari” va mazkur Qoidalar talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
195. Ish xonalarining deraza va pollari maydonining nisbati 1:8 dan, yordamchi xonalarda esa 1:12 dan kam bo‘lmasligi lozim.
197. Tashkilotlarning kir yuvish maydoni bir smenadagi kir yuvish unumdorligidan kelib chiqib belgilanishi lozim.
198. Kir yuvish tashkilotlari alohida xonalarining joylashishi texnologik jarayonning uzluksizligini ta’minlashi, kir va toza buyumlarning kesishmasligi va to‘qnashmasligini nazarda tutishi lozim.
202. Bug‘xonada o‘tirish uchun 1,2 x 0,5 m va yotish uchun 1,8 x 0,5 m yog‘och kursilar bo‘lishi lozim.
204. Cho‘milish basseynlarining maydoni 300 m2 dan kam bo‘lmasligi va chuqurligi 1,5 m dan ko‘p bo‘lmasligi lozim.
205. Hammom va kir yuvish binolarida QMQ 2.04.05-97 “Tabiiy va sun’iy yoritish” talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
207. Smenada 500 kg gacha kir yuviladigan tashkilotlarda tabiiy tortuvchi ventilatsiya, 1000 kg gacha kir yuviladigan tashkilotlarda esa markazlashgan ventilatsiya o‘rnatilishi lozim.
208. Ishlatish uchun suv olish joylaridagi issiq suv harorati 50oC — 75oC dan ortiq bo‘lmasligi lozim.
210. Dezinfeksiyalashda Dezinfeksiya stansiyalari, dezinfeksiya bo‘limlari, profilaktik dezinfeksiya bo‘linmalari, sanitariya-epidemiologiya stansiyalari xodimlari uchun mehnatni muhofaza qilish qoidalariga (ro‘yxat raqami 2374, 2012-yil 21-iyun) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2012-y., 25-son, 283-modda) muvofiq amalga oshirilishi lozim.
211. Hammom va kir yuvish tashkilotlarining binolari yong‘in xavfsizligi talablariga ko‘ra quyidagi toifalarga bo‘linadi:
kir yuvish sexi, xizmat ko‘rsatuvchi xonalari va texnologik eritmalarni tayyorlash bo‘limlari — D toifaga.
212. Yengil alangalanuvchi va portlash xavfi mavjud bo‘lgan moddalar bilan ishlashga yong‘inni o‘chirish vositalaridan foydalanish bo‘yicha tegishli bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lgan shaxslarga ruxsat etiladi. Yengil alangalanuvchi suyuqliklar bilan ishlash va ularni saqlash yong‘in xavfsizligi bo‘yicha GOST 12.1.004-91 “SSBT. Yong‘in xavfsizligi. Umumiy talablari”ga javob berishi lozim.
213. Kir yuvish tashkilotlarining maydoni 100 m2 va undan ortiq bo‘lgan quritish-dazmollash sexlari avtomatik yong‘in xavfsizligi signalizatsiyasi bilan jihozlanishi lozim.
214. Yuvish materiallari omborxonalari yonmaydigan materialli devorlar bilan to‘silgan alohida xonalarga (otseklarga) bo‘lingan va bir-biridan izolatsiyalangan bo‘lishi lozim. Har bir xonada bir xil turdagi yuvish vositalari saqlanishi kerak.
215. Yong‘in xavfi bo‘lgan kir yuvish vositalarini (vodorod perikisi, sirka kislotasi) boshqa kir yuvish kukunlari va vositalari bilan birgalikda saqlash taqiqlanadi.
216. To‘kilgan va sochilgan yuvish moddalari zudlik bilan tozalab olinishi va zararsizlantirilishi lozim.
217. Kir kiyim, choyshab, sochiq va boshqa buyumlarning (restoran, ovqatlanish va savdo shoxobchalarining buyumlari) o‘z-o‘zidan yonishini oldini olish uchun quyidagilar ta’minlanishi zarur:
218. Hammom va kir yuvish tashkilotlarining elektr jihozlari texnik jihatdan soz bo‘lishi va yong‘in xavfsizligi talablariga javob berishi lozim.
220. Elektr pechkalarining boshqaruv apparatlari bug‘xona bilan yonma-yon bo‘lgan quruq xonada joylashtirilishi lozim.
elektr isitish elementlari va kabellarini davriy ravishda yilida kamida bir marotaba tekshirib va nosozliklarini to‘g‘rilab borish;
Har bir seansdan so‘ng, xizmat ko‘rsatuvchi xodim pechkalar sozligini va saunalar yog‘och konstruksiyalarini, ayniqsa, pechka yonidagilarni tekshirishi lozim.
222. Yuzaga kelgan xavfdan (elektr energiyasini o‘chishi, bug‘ bosimi oshishi va boshqalar) ogohlantirish uchun signal elementlari sifatida tovushli-chiroqli va rangli signalizatorlar qo‘llanilishi talab etiladi, bunda signal qurilmalari xizmat ko‘rsatuvchi xodim tomonidan ko‘rinadigan va eshitiladigan joyga o‘rnatilishi lozim.
223. Bug‘ va kondensat yetkazuvchi quvurlar, shuningdek mashina elementlarining harorati 60oC dan yuqori, xizmat ko‘rsatuvchi xodim tegishi mumkin bo‘lgan yuzasi (ishchi yuzasidan tashqari) izolatsiya qilingan, to‘silgan va himoya ekranlari bilan yopilgan bo‘lishi lozim.
224. Bak va reaktorlar nazorat-o‘lchash apparaturalari (distansion termometr, daraja o‘lchagich, manometr, suv o‘lchagich), shuningdek normadan oshish yoki tushib ketish holati yuzaga kelganda tovushli va chiroqli signalizatsiya bilan jihozlangan bo‘lishi va baklar zich yopiladigan qopqoqli bo‘lishi lozim.
225. Baklarda quyuvchi va ortiqcha suyuqlikni kanalizatsiyaga yoki maxsus bakka oqizuvchi qurilma bo‘lishi lozim. Yuvish materiallarini aralashtirish mexanik aralashtirgich yoki markazdan qochuvchi aylanma nasos yordamida amalga oshirilishi va nasoslar soz holatda bo‘lishi lozim.
227. Ko‘pik va yuvish vositalari yuza qismini tezda so‘ndirish uchun sprinkler qurilmali quvurlar o‘rnatilishi lozim.
228. Bug‘ liniyalarida takroran avariya klapanlari o‘rnatilgan bo‘lishi lozim. Bu klapan xonaga kirish joyida joylashgan bo‘lishi kerak.
229. Ko‘pikni so‘ndirish sprinkler qurilmasi jo‘mragi bakdan 3 m dan kam bo‘lmagan masofada joylashtirilishi lozim.
231. Kimyoviy moddalarni yuklash uchun bakda qulay ko‘prikchalar yoki balandligi 1 m bo‘lgan suyanchiqli, yaxlit qoplamali, balandligi 0,15 m bo‘lgan maydoncha bo‘lishi lozim.
233. Reaktorlar germetik bo‘lishi, shuningdek qopqog‘ida plombalangan himoya bug‘ klapani bo‘lishi lozim.
235. Yon tomonidan yuklanadigan kir yuvish mashinalarida barabandagi suyuqlik darajasi va haroratini ko‘rsatuvchi ko‘rsatgichi bo‘lishi lozim.
236. Kir yuvish mashinalarida sikl boshlanishi va tugashidan xabar beruvchi tovushli yoki chiroqli signalizatsiya o‘rnatilgan bo‘lishi lozim.
237. Tashqi va ichki baraban lyuki qopqog‘i yengil ochilishi va mustahkam yopilganligidan dalolat beruvchi fiksatorga ega bo‘lishi lozim.
238. Tashqi barabanlar qopqoqlari mashina qopqog‘i ochiq turgan holda ishlashiga yo‘l qo‘ymaydigan blokirovkaga ega bo‘lishi va o‘z-o‘zidan ochilib ketmaydigan bo‘lishi lozim.
239. Mashina ishlayotgan vaqtda uning qopqog‘i ochilgan taqdirda, blokirovka avtomatik ravishda elektrodvigatelni o‘chirishi lozim.
240. Yuvish eritmalarini yetkazuvchi elektromagnit klapanni qo‘lda yoki boshqa predmetlar yordamida ochish taqiqlanadi.
242. Jarohatlanishning oldini olish uchun ichki baraban qopqog‘ini ochish pnevmatik kaliti maxsus kronshteynga ilib qo‘yilishi kerak.
245. Sentrifugada ishlashni boshlashdan oldin rotor qopqog‘i qulf bilan ishonchli yopilganligiga ishonch hosil qilish zarur.
247. Sentrifuga elektr dvigatelni o‘chirib, savatni mexanik yoki qo‘l tormozi yordamida to‘xtatilishi lozim. Savat aylanishini qo‘lda yoki boshqa predmet bilan to‘xtatish yoki sekinlatish taqiqlanadi.
249. Barcha ishlatiladigan mexanik asbob va apparatlarning xavfli qismlari to‘silgan bo‘lishi lozim.
250. Quritish-dazmollash mashinasi elektr dvigateli qo‘shuv tugmasi orqali yoqilishi va o‘chirilishi lozim. Ushbu mashinalarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri ulash orqali yoqish va o‘chirish taqiqlanadi.
251. Quritish-dazmollash mashinasining bug‘ yetkazuvchi va kondensat yetkazuvchi quvurlari izolatsiyalanishi lozim.
254. Quritish mashinasidagi bug‘ bosimi mashina pasportida ko‘rsatilgan me’yordan yuqori bo‘lganda ishlashga ruxsat etilmaydi.
255. Quritish kamerasi buyumlarni erkin joylashtirish va olish imkonini beradigan tarzda joylashtirishi lozim.
257. Quritish kamerasidagi buyumlardan tushadigan tuklarni har 10 kunda kamida bir marotaba, kamera to‘liq to‘xtagan va sovutilgandan keyin tozalash lozim.
259. Ish tugagandan so‘ng yoki stol yonida dazmollovchi bo‘lmagan vaqtda barcha dazmollar o‘chirilishi lozim.
261. Yengil alangalanuvchi suyuqliklar bilan ishlash va saqlash GOST 12.1.004-91 “SSBT. Yong‘in xavfsizligi. Umumiy talablari”ga muvofiq bo‘lishi lozim.
262. Yengil alangalanuvchi suyuqliklar omborxonalarda boshqa materiallardan alohida saqlangan holda, himoya konstruksiyasi yonmaydigan materiallardan tayyorlangan maxsus idishlarda saqlanishi lozim.
263. Yengil alangalanuvchi suyuqliklarni isitish qurilmalarining yaqiniga joylashtirish taqiqlanadi.
265. Sartaroshxona va go‘zallik salonlarida birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish uchun tibbiyot qutichasi bo‘lishi lozim.
266. Majburiy sertifikatlanishi lozim bo‘lgan materiallar (kosmetika, parfyumeriya mollari va preparatlar) va mahsulotlar belgilangan tartibda berilgan muvofiqlik sertifikatiga ega bo‘lishi lozim. Materiallardan foydalanish muddati ishlab chiqaruvchi tomonidan belgilangan foydalanish muddatlarga mos bo‘lishi lozim.
267. Gigiyenik xulosaga ega bo‘lmagan yakka tartibdagi retsept asosida tayyorlangan mahsulotlarni ishlatish, sotish, qo‘llash va saqlashga yo‘l qo‘yilmaydi.
268. Yengil alangalanuvchi va yonuvchi suyuqliklar alohida zich yopiladigan shkaf va qutilarda (metall) saqlanishi lozim. Yengil alangalanuvchi suyuqliklar, gaz balonlari va aerozol qadoqlarini yerto‘la, elektr taqsimlash va havo almashtirish qurilmalari o‘rnatilgan xonalarda saqlash taqiqlanadi.
269. Aerozol qadoqlarni oksidlovchi moddalar (vodorod perekisi va margansovka), yonuvchi gazlar, yengil alangalanuvchi va yonuvchi suyuqliklar bilan birgalikda saqlash taqiqlanadi.
270. Foydalaniladigan barcha materiallar soz holatda, zich yopiladigan idishda mahsulot nomi va ishlatilish muddatlari ko‘rsatilgan yorlig‘i mustahkam yopishtirilgan holda saqlanishi lozim.
271. Yoritqichlardan saqlanayotgan moddalargacha bo‘lgan masofa kamida 0,5 m bo‘lishi lozim. Yoritqichlar shisha qopqoqlar bilan himoyalangan bo‘lishi lozim.
272. Ko‘rinadigan joyda ximikatlarni saqlash va ulardan foydalanish yo‘riqnomasi osib qo‘yilgan bo‘lishi lozim.
273. Sochga kimyoviy moddalar bilan ishlov berishda moddalar zararli ta’sirining oldini olish uchun mazkur jarayon alohida xonada amalga oshirilishi lozim. Bunday imkoniyat bo‘lmagan taqdirda, kimyoviy ishlov berish tortuvchi ventilatsiya bilan jihozlangan xonalarda amalga oshirilishi kerak.
274. Ishchilar ish vaqtida kerak himoya vositalaridan foydalanishlari va ishdan so‘ng, ularni sartaroshxona va go‘zallik salonlaridan tashqariga olib chiqmasliklari kerak.
275. Sartaroshxona va go‘zallik salonlarida ishlatiladigan soch kesish va tarash, manikyur va pedikyur ish anjomlari yengil dezinfeksiyalanadigan va dezinfeksiya vositalariga chidamli materiallardan tayyorlangan bo‘lishi kerak.
276. Elektr apparatura va elektr asboblari GOST 12.2.013.0-91 “SSBT. Qo‘l elektr mashinalari. Xavfsizlik umumiy talablari va sinash uslublari” talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
277. Kuchlanishi 220 V gacha bo‘lgan ko‘chma elektr asboblari elektr qismlari plastmassa korpusda ishlangan va o‘tkazuvchi qismlari xizmat ko‘rsatuvchi xodim va mijozni elektr tokidan shikastlamasligini kafolatlagan holda ularni zaminlash talab etilmaydi (sochlarni quritish va to‘g‘rilash qo‘l elektr feni, sochlarni qirqish uchun elektr mashina va boshqalar).
278. Sartaroshxona va go‘zallik salonlarida qo‘llaniladigan elektr apparatura va asboblar (sochni quritish, sochga bug‘ bilan ishlov berish apparati, sterilizator, sochlarni quritish va to‘g‘rilash qo‘l elektr quritkich, sochlarni qirqish uchun elektr mashinasi va boshqalar) quyidagi talablarga javob berishi lozim:
elektr tarmog‘iga tezda ulanishi va o‘chirilishi, o‘z-o‘zidan ulanishi va o‘chirilishi istisno qilingan bo‘lishi;
ishlatish uchun xavfsiz bo‘lishi va tok yetkazuvchi qismlariga favqulodda tegib ketishiga yo‘l qo‘ymaydigan bo‘lishi;
279. Elektr qurilmalari joylashtirilgan joylardagi yer bilan ulangan barcha metall detallar (isitish tizimi quvurlari, kanalizatsiya va boshqalar) izolatsiya qilingan bo‘lishi zarur. Sochni quritish vaqtida mijoz oyoqlari ostida izolatsiyalovchi taglik bo‘lishi lozim.
280. Sartaroshxona va go‘zallik salonlariga xizmat ko‘rsatuvchi elektrik tomonidan qo‘llaniladigan barcha elektr apparaturalari har oyda kamida bir marta texnik ko‘rikdan o‘tkazilishi lozim.
281. Nuqsonlari bo‘lgan elektr apparaturalarini foydalanishga berish va ulardan foydalanish taqiqlanadi.
282. Sartaroshxona va go‘zallik salonlaridagi mebel jihozlarining qoplamasi nam holda tozalanishi lozim.
284. Manikyurchining ish joyi poldan ishchi yuzasigacha bo‘lgan balandligi 75 sm, eni 45 sm, uzunligi 80 sm bo‘lgan maxsus stolcha bilan jihozlangan bo‘lishi va stolcha yuzasi silliqlangan oyna yoki plastik bilan qoplanishi lozim.
285. Tashkilotning ta’mirlash xizmati uskunalarning mehnat xavfsizligi standartlari, ularning texnik pasportlari, texnik yo‘riqnomalari va ishlab chiqaruvchi zavodning boshqa hujjatlarining talablariga mosligini ta’minlashi kerak.
286. Tashkilot tomonidan asbob-uskunalarning zarur texnik holatini saqlab turish uchun xizmat ko‘rsatish sifati yaxshilanishi, rejali-profilaktik ta’mirlash qat’iy bajarilishi va ta’mirlash ishlari sifatining yaxshilanishi bo‘yicha tegishli choralar ko‘rilishi lozim.
287. Asbob-uskunalarni kapital va joriy ta’mirlash belgilangan tartibda ishlab chiqilgan va tasdiqlangan ishlarni tashkil etish loyihasiga muvofiq amalga oshirilishi lozim. Ishlarni tashkil etish loyihalarida ta’mirlashni o‘tkazishga javobgar shaxslar, shuningdek ta’mirlash ishlarining tartibi va xodimlarning xavfsizligini ta’minlovchi choralar ko‘rilishi lozim.
288. Barcha hollarda ta’mirlash ishlarining bajarilish tartibi va usullari bosh muhandis yoki uning o‘rinbosari bilan kelishilishi kerak.
Ta’mirlash ishlarini o‘tkazishda ishlarning bajarilishi texnologik ketma-ketlikda ko‘rsatilishi kerak.
289. Ta’mirlash jihozlari va uskunalari ishlash uchun qulay joylashtirilishi va ish holatida oson o‘rnatilib yechilishi lozim.
290. Ish zonasi havosidagi zararli moddalarning tarkibi ruxsat etilgan me’yoriy konsentratsiyadan oshmasligi lozim.
291. Dastgohlarni yig‘ish, qayd etish, biriktirish elementlarini qisish, qotishma, flyus qoplash va boshqa yig‘ma detallarni o‘rnatish maxsus qo‘llanma asosida yoki texnologik hujjatlarda ko‘rsatilgan tartibda amalga oshirilishi lozim.
292. Ta’mirlash ishlari tugagach, barcha keraksiz konstruksiyalar, asbob-uskunalar, materiallar va chiqindilar sexdan olib ketilishi, to‘siqlar, saqlovchi blokirovka moslamalari o‘z joyiga o‘rnatilishi kerak.
293. Mazkur Qoidalarga amal qilish uchun javobgarlik tegishli ishlarni bajaruvchi tashkilotlar zimmasiga yuklatiladi.
Oldingi tahrirga qarang.
294. Mansabdor shaxslar va xodimlar mehnatni muhofaza qilish Qoidalariga rioya qilmaganliklari uchun qonunchilik hujjatlariga muvofiq belgilangan tartibda javobgarlikka tortiladilar.
(294-band O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 28-iyuldagi 16-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3313, 28.07.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 28.07.2021-y., 10/21/3313/0724-son)
295. Mazkur Qoidalar O‘zbekiston Respublikasi Davlat arxitektura va qurilish qo‘mitasi, O‘zbekiston kasaba uyushmalari Federatsiyasi Kengashi, O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi, “Sanoatgeokontexnazorat” Davlat inspeksiyasi, O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi, “O‘zdavenergonazorat” inspeksiyasi, hamda O‘zbekiston standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish agentligi bilan kelishilgan.