O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 12-iyuldagi 267-son “Mehnatni muhofaza qilishga doir me’yoriy hujjatlarni qayta ko‘rib chiqish va ishlab chiqish to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi Hukumati qarorlarining to‘plami, 2000-y., 7-son, 39-modda) va 2010-yil 20-iyuldagi 153-son “Mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha normativ-huquqiy bazani yanada takomillashtirish to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2010-y., 28-29-son, 234-modda) qarorlariga muvofiq buyuraman:
1. Xalq badiiy hunarmandchiligi va sovg‘alar ishlab chiqarish korxonalari xodimlari uchun mehnatni muhofaza qilish qoidalari ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
2. Mazkur buyruq O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan kundan boshlab o‘n kun o‘tgandan keyin kuchga kiradi.
O‘zbekiston Respublikasi mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirining 2010-yil 27-dekabrdagi 204-B-son buyrug‘iga
ILOVA
ILOVA
Oldingi tahrirga qarang.
Mazkur Qoidalar O‘zbekiston Respublikasining “Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi Qonuniga hamda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 12-iyuldagi 267-son “Mehnatni muhofaza qilishga doir me’yoriy hujjatlarni qayta ko‘rib chiqish va ishlab chiqish to‘g‘risida”gi va 2010-yil 20-iyuldagi 153-son “Mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha normativ-huquqiy bazani yanada takomillashtirish to‘g‘risida”gi qarorlariga muvofiq xalq badiiy hunarmandchiligi va sovg‘alar ishlab chiqarish korxonalari xodimlari uchun mehnatni muhofaza qilish tartibini belgilaydi.
(muqaddima O‘zbekiston Respublikasi bandlik va mehnat munosabatlari vazirining 2019-yil 23-oktabrdagi 41-2019-B-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 2186-1 13.11.2019-y.) tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 13.11.2019-y., 10/19/2186-1/4018-son)
1. Mazkur Qoidalar xalq badiiy hunarmandchiligi va sovg‘alar ishlab chiqarish korxonalariga (bundan buyon matnda tashkilotlar deb yuritiladi) taalluqlidir.
2. Mazkur Qoidalar ishlab chiqarish binolarini va inshootlarini loyihalash, qurish va qayta qurishda, texnik jihozlash va qayta jihozlashda, texnologik jarayonlar hamda uskunalardan foydalanishda hisobga olinishi lozim.
3. Mazkur Qoidalar texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlar talablari bajarilishi shart ekanligini istisno etmaydi.
4. Tashkilotlarda mehnatni muhofaza qilish va ishlab chiqarish bo‘yicha xavfsizlikka oid normativ-huquqiy hujjatlarga rioya etilishi ustidan davlat nazorati bunga maxsus vakolat berilgan davlat organlari tomonidan, jamoatchilik nazorati esa mehnat jamoalari va kasaba uyushmasi tashkilotlari tomonidan saylanadigan mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha vakillar tomonidan amalga oshiriladi.
5. Tashkilotlarda mehnatni muhofaza qilish borasidagi ishlarni tashkil qilish Mehnat muhofazasi bo‘yicha ishlarni tashkil etish to‘g‘risidagi namunaviy nizomga (ro‘yxat raqami 273, 1996-yil 14-avgust) muvofiq amalga oshiriladi.
Oldingi tahrirga qarang.
6. O‘zbekiston Respublikasi “Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi Qonunining 12-moddasiga muvofiq ishlab chiqarish faoliyatini amalga oshiruvchi, xodimlarining soni ellik kishi va undan ortiq bo‘lgan har bir tashkilotda mehnatni muhofaza qilish talablariga rioya etilishini ta’minlash, ularning bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshirish maqsadida mehnatni muhofaza qilish xizmati tashkil etiladi yoki mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha tegishli tayyorgarlikka ega bo‘lgan mutaxassis lavozimi joriy etiladi.
Xodimlarining soni ellik nafardan kam bo‘lgan tashkilotda mehnatni muhofaza qilish xizmatini tashkil etish yoki mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha mutaxassis lavozimini joriy etish to‘g‘risidagi qaror ish beruvchi tomonidan mazkur tashkilot faoliyatining o‘ziga xos xususiyati hisobga olingan holda qabul qilinadi.
(6-band O‘zbekiston Respublikasi bandlik va mehnat munosabatlari vazirining 2019-yil 23-oktabrdagi 41-2019-B-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 2186-1 13.11.2019-y.) tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 13.11.2019-y., 10/19/2186-1/4018-son)
7. Mehnatni muhofaza qilish xizmati o‘z maqomiga ko‘ra tashkilotning asosiy xizmatlariga tenglashtiriladi va uning rahbariga bo‘ysunadi hamda tashkilotning faoliyati tugatilgan taqdirda bekor qilinadi.
8. Mehnatni muhofaza qilish xizmatining mutaxassislari lavozim yo‘riqnomasiga binoan ularning majburiyatlariga kiritilmagan boshqa ishlarni bajarishga jalb qilinishi mumkin emas.
Oldingi tahrirga qarang.
9. Tashkilotlarda mehnat faoliyati bilan bog‘liq ravishda sodir bo‘lgan baxtsiz hodisalar va boshqa jarohatlanishlarni tekshirish va hisobini yuritish Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 6-iyundagi 286-son qarori bilan tasdiqlangan Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalarni va xodimlar salomatligining mehnat vazifalarini bajarish bilan bog‘liq boshqa xil zararlanishini tekshirish va hisobga olish to‘g‘risidagi nizomga muvofiq amalga oshirilishi lozim.
(9-band O‘zbekiston Respublikasi bandlik va mehnat munosabatlari vazirining 2019-yil 23-oktabrdagi 41-2019-B-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 2186-1 13.11.2019-y.) tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 13.11.2019-y., 10/19/2186-1/4018-son)
10. Tashkilot xodimlari o‘z kasblari va ish turlari bo‘yicha belgilangan tartibda o‘qishlari, ularning bilimlarini sinovdan o‘tkazilishi va ularga yo‘l-yo‘riq berilishi kerak.
11. Xodimlarning mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha bilimlarini sinovdan o‘tkazish Mehnat muhofazasi bo‘yicha o‘qishlarni tashkil qilish va bilimlarni sinash to‘g‘risidagi namunaviy nizomga (ro‘yxat raqami 272, 1996-yil 14-avgust) muvofiq amalga oshirilishi lozim.
12. Ishlarni texnologik reglament bo‘yicha xavfsiz yuritish yo‘riqnomalari Mehnat muhofazasi bo‘yicha yo‘riqnomalarni ishlab chiqish to‘g‘risidagi nizomga (ro‘yxat raqami 870, 2000-yil 7-yanvar) (O‘zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo‘mitalari va idoralarining me’yoriy hujjatlari axborotnomasi, 2000-y., 1-son) muvofiq ishlab chiqiladi hamda tashkilot xodimlarini va ish joylarini ushbu yo‘riqnomalar bilan ta’minlash tashkilot rahbariyati zimmasiga yuklatiladi.
13. Tashkilotlar GOST 17.2.3.02-78 bo‘yicha xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari, ularning tavsifi, yuzaga kelish manbalari, xodimlarga ta’sir qilish xususiyatlari va salomatlik uchun xavflilik darajasi va kelgusidagi oqibatlari to‘g‘risida to‘liq va xolisona ma’lumotga ega bo‘lishi lozim.
14. Ish joylaridagi ishlab chiqarish muhiti hamda mehnat jarayonining xavfli va zararli omillari to‘g‘risidagi ma’lumotlar ishlab chiqarish muhitining fizik, kimyoviy, radiologik, mikrobiologik va mikroiqlim o‘lchovi natijalari, shuningdek mehnatning og‘ir sharoitlari attestatsiya qilish orqali belgilanishi lozim.
15. Yangi zararli moddalar paydo bo‘lishiga yoki xavfli va zararli omillar yo‘qolishiga olib keladigan texnologik jarayonlar o‘zgarishlarida yoki yangi ishlab chiqarish asbob-uskunalarini joriy qilishda xavfli va zararli omillar to‘g‘risidagi ma’lumotlarga tegishli o‘zgartirishlar kiritilishi lozim.
16. Tashkilot o‘ta xavfli sharoitda bajariladigan ishlar ro‘yxatiga ega bo‘lishi lozim. Ro‘yxatga xavfli moddalar bilan bajariladigan ishlar, balandlikda, ifloslangan havo va suv muhitida, yuqori harorat va namlik sharoitida bajariladigan ishlar, bug‘ va suv isitish qozonlari, yuk ko‘tarish mexanizmlari, bosim ostida ishlaydigan sig‘imlar, elektr asbob-uskunalariga xizmat ko‘rsatish bilan bog‘liq ishlar va amaldagi tarmoq ro‘yxatlariga muvofiq boshqa ishlar kiritilishi shart.
17. Barcha xodimlar o‘ta xavfli ishlarni bajarish topshirig‘ini olishdan oldin, mehnat muhofazasi bo‘yicha yo‘l-yo‘riq olishi va ishlarni bajarish usullarini o‘zlashtirib olishi shart.
18. O‘ta xavfli ishlarni bajarish, faqat belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan naryad-ruxsatnomaga muvofiq amalga oshirilishi lozim.
19. Tashkilot rahbariyati o‘ta xavfli ishlarni belgilangan talablarga muvofiq rejalashtirishga, tashkillashtirishga va xavfsiz bajarishga to‘la javobgardir.
20. Xodimlarni xavfli va zararli ishlab chiqarish omillaridan himoya qilish belgilangan standartlar va me’yorlar talablariga mos jamoaviy va yakka tartibdagi himoya vositalaridan foydalanish orqali ta’minlanishi lozim.
ishlab chiqarish xonalari va ish joylarining havo muhitini me’yorlashtirish vositalari (shamollatish va havo tozalash, isitish, havo haroratini, namligini bir xil me’yorda saqlash va boshqalar);
ishlab chiqarish xonalari va ish joylarining yorug‘ligini normallashtirish vositalari (yoritish asbob-uskunalari, yorug‘likdan himoya qilish moslamalari va boshqalar);
shovqindan, tebranishdan, elektr va statik toklar urishidan hamda asbob-uskunalar yuzasini yuqori darajadagi haroratdan himoya qilish vositalari;
22. Jamoaviy himoya vositalari xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari xonadagi barcha xodimlarga ta’sir qilganda qo‘llanishi shart va tashkilotni qurish yoki rekonstruksiya qilish loyihalariga kiritilishi lozim.
23. Jamoaviy himoya vositalari xavfli va zararli ishlab chiqarish omillarini ruxsat etilgan miqdorgacha kamaytirish imkonini bermagan hollarda yakka tartibdagi himoya vositalari qo‘llanishi lozim. Bunday hollarda yakka tartibdagi himoya vositalarisiz xodimlarning ishga jalb qilinishi taqiqlanadi.
24. Yakka tartibdagi himoya vositalaridan foydalanadigan xodimlar ularni qo‘llashi, himoya xususiyatlari va amal qilish muddati to‘g‘risida ma’lumotlarga ega bo‘lishi lozim.
yakka tartibdagi himoya vositalaridan xavfli va zaharli moddalar muhitida foydalanilganda ularni degazatsiya va dezinfeksiya qilinishi (bir marta qo‘llaniladigan himoya vositalari bundan mustasno).
26. Xodimlar maxsus kiyim, maxsus poyabzal va boshqa yakka tartibda himoyalanish vositalari bilan belgilangan tartibda bepul ta’minlanishi lozim.
27. Tashkilotlarda tanlov o‘tkazilishi lozim bo‘lgan kasblar va mutaxassisliklar ro‘yxati bo‘lishi lozim.
28. Xodimlar, ishlab chiqarish uchastkalarining rahbarlari tegishli ma’lumotga va ish tajribasiga ega bo‘lishi kerak.
29. Bosim ostida ishlovchi asbob-uskunalar va xavfi yuqori bo‘lgan ishlarda xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar maxsus kurslarda tayyorgarlikdan o‘tgan va tegishli guvohnomaga ega bo‘lishi shart.
Oldingi tahrirga qarang.
30. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2023-yil 14-iyuldagi 290-son qarori bilan tasdiqlangan O‘n sakkiz yoshga to‘lmagan shaxslarning mehnatidan foydalanilishi taqiqlangan og‘ir ishlarning hamda zararli yoki xavfli mehnat sharoitlaridagi ishlarning ro‘yxatiga muvofiq o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan shaxslar og‘ir ishlarga hamda zararli va xavfli mehnat sharoiti mavjud ishlarga qabul qilinmasligi lozim.
(30-band O‘zbekiston Respublikasi kambag‘allikni qisqart irish va bandlik vazirining 2023-yil 29-noyabrdagi 81-2023/B-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3484, 18.12.2023-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 20.12.2023-y., 10/23/3484/0951-son)
Oldingi tahrirga qarang.
(31-band O‘zbekiston Respublikasi bandlik va mehnat munosabatlari vazirining 2019-yil 23-oktabrdagi 41-2019-B-sonli buyrug‘iga (ro‘yxat raqami 2186-1 13.11.2019-y.) asosan o‘z kuchini yo‘qotgan — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 13.11.2019-y., 10/19/2186-1/4018-son)
Oldingi tahrirga qarang.
32. Tashkilotlarda xodimlarning salomatligini nazorat qilish Xodimlarni tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi nizom (ro‘yxat raqami 2387, 2012-yil 29-avgust) asosida amalga oshirilishi lozim.
(32-band O‘zbekiston Respublikasi bandlik va mehnat munosabatlari vazirining 2019-yil 23-oktabrdagi 41-2019-B-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 2186-1 13.11.2019-y.) tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 13.11.2019-y., 10/19/2186-1/4018-son)
33. Tashkilot rahbariyati kasaba uyushmasi qo‘mitasi va sog‘liqni saqlash organlari bilan birgalikda har yili davriy tibbiy ko‘rikdan o‘tishi lozim bo‘lgan xodimlarning ro‘yxatini tuzishi hamda xodimlarning tibbiy ko‘rikdan o‘tishini ta’minlashi lozim.
34. Tibbiy ko‘riklar tashkilotning tibbiy muassasalarida, ular mavjud bo‘lmagan hollarda davolash-profilaktika muassasalarida o‘tkazilishi lozim.
35. Xodim tibbiy ko‘rikdan o‘tishdan bo‘yin tovlagan yoki tibbiy ko‘rik natijalariga ko‘ra berilgan tavsiyalarni bajarmagan taqdirda ushbu xodim ishga qo‘yilishi mumkin emas.
36. Davriy tibbiy ko‘riklar o‘z vaqtida, sifatli o‘tkazilishi va ularning natijalariga ko‘ra tavsiyalar bajarilishi uchun javobgarlik tashkilot rahbariyati zimmasiga yuklanadi.
38. Tashkilot maydonlari va binolarining joylashuvi QMQ II 89-80 “Sanoat tashkilotlarini bosh plani” talablariga mos bo‘lishi kerak.
39. Tashkilotda transport vositalarini va piyodalarni tashkilot hududida harakatlanish chizmasi ishlab chiqilgan va tasdiqlangan bo‘lishi kerak.
40. Transport vositalari va tashkilot hududida piyodalarning harakati chizmasi tashkilotga kirish va chiqish hamda ish uchastkalari va sexlarning ko‘rinarli joylariga osib qo‘yilishi kerak.
41. Tashkilot maydonlari ko‘kalamzorlashtirilgan va suv quyish quvurlari tarmoqlari bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
42. Tashkilot maydonidagi o‘tish joylari mustahkam yopqichlar, suvlar oqib ketadigan inshootlar bilan jihozlangan bo‘lishi kerak.
43. Yilning yoz vaqtida yo‘laklar va o‘tish joylariga suv sepilgan, qishda qordan tozalanib, qum sepilgan bo‘lishi lozim.
44. Tashkilot xonalari ish hududidagi harorat, nisbiy namlik, havoni harakatlanish tezligi va boshqalar GOST 12.1.005-88 “Ish hududining havosi. Umumiy sanitariya-gigiyenik talablari”ga muvofiq bo‘lishi kerak.
45. Noqulay omillar ta’siriga qarshi himoya tadbirlarini tuzishda samarali havo almashinuvi tizimini QMQ 2.04.05-97 “Isitish, shamollatish va konditsiyalash talablari”ga muvofiq tashkil qilish lozim.
46. Ishlab chiqarish binolari va inshootlari QMQ 2.09.02-85 “Ishlab chiqarish binolari” talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
47. Yordamchi binolar va xonalar QMQ 2.09.04-98 “Tashkilotlarning ma’muriy va maishiy binolari” talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
48. Ishlab chiqarish va yordamchi xonalarning (harorati, nisbiy namligi, havoni harakatlanish tezligi va boshqalar) mikroiqlimi GOST 12.1.005-88 talabiga javob berishi kerak.
49. Nam xonalarda hamda issiq o‘tkazuvchi pollarda (betonli, g‘ishtli, plitali va boshqalar) muntazam ishlashga mo‘ljallangan ish joylarida yog‘och to‘shamalar va panjaralar yotqizilgan bo‘lishi kerak.
50. Pol to‘shamalari zararli moddalar, ishlab chiqarishdagi kirlar va changlardan yengil tozalangan bo‘lishi kerak.
51. Binoga transport vositalarining kirish joylari darvozalar va signal asbob-uskunalari bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
52. Darvoza tavaqalari yopiq va ochiq holatida maxsus moslamalar mustahkam o‘rnatilgan bo‘lishi kerak.
53. Transport vositalarining binoga kirishi uchun darvoza eni foydalanilayotgan transport vositalari eni miqdoridan oshiq bo‘lishi kerak.
54. Darvozalarning balandligi transport vositasining balandligidan kamida 0,2 m dan oshiq bo‘lishi kerak.
55. Tashkilotlarda binolar va inshootlardan foydalanish holatini muntazam kuzatish tashkil etilgan bo‘lishi kerak.
56. Barcha ishlab chiqarish binolari va inshootlari bir yilda ikki martadan (bahor va kuzda) kam bo‘lmagan holda tashkilot rahbari tomonidan tayinlangan komissiya tomonidan texnik ko‘rikdan o‘tkazilishi lozim. Texnik ko‘rik xulosalari, ularda topilgan nuqsonlarni bartaraf etish bo‘yicha tadbirlar va muddati ko‘rsatilgan dalolatnomalar orqali rasmiylashtirilishi kerak.
57. Xodimlar uchun xavf tug‘diruvchi halokat tusidagi buzilishlar tezda bartaraf etilishi kerak. Xavfli hududlarda ishlab chiqarish jarayonlari halokat bartaraf etilgunga qadar to‘xtatib turilishi lozim, shuningdek xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar xavfsiz joyga ko‘chirilishi kerak.
58. Shamollatish va isitish QMQ 2.04.05-97 “Isitish, shamollatish va konditsionerlash” talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
59. Oqimli shamollatishlarni tashqi havo tizimidan olish erdan kamida 2 m balandlikda bajarilishi kerak.
60. O‘tish joylarida joylashgan isitish jihozlari ruxsat etilgan o‘tish yo‘laklarining enini kamaytirmasligi kerak.
61. Ish joylarida havo harorati yengil jismoniy ishda 21°C, o‘rtacha og‘ir ishda 17°C va og‘ir ishda 16°C dan past bo‘lmasligi lozim.
63. Isinish xonalarigacha bo‘lgan masofa binolarda joylashgan ish joylaridan 75 m dan, bino tashqarisidagi ish joylaridan esa 150 m dan ko‘p bo‘lmasligi lozim.
64. Suv bilan ta’minlash va kanalizatsiya tizimi QMQ 2.04.01-98 “Binolarni ichki suv quvuri va kanalizatsiyasi” talablariga mos kelishi kerak.
65. Ichimlik suvidan foydalanish uchun suv quvuriga ulangan favvorachalar bo‘lishi kerak. Suv quvurlari yo‘q bo‘lganda baklarda qaynatilgan suv bo‘lishi lozim.
Oldingi tahrirga qarang.
68. Tashkilotda kanalizatsiya tizimi yo‘q bo‘lganda hududiy sanitariya-epidemiologiya osoyishtalik markazlari bilan kelishilgan holda tashkilotda yer qatlamini ifloslantirmagan holda dushxonalardan va yuz-qo‘l yuvgichlardan suv oqmaydigan qurilmali axlat o‘ralarining mavjud bo‘lishiga ruxsat etiladi.
(68-band O‘zbekiston Respublikasi bandlik va mehnat munosabatlari vazirining 2019-yil 23-oktabrdagi 41-2019-B-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 2186-1 13.11.2019-y.) tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 13.11.2019-y., 10/19/2186-1/4018-son)
69. Ishlab chiqarish xonalarini tabiiy va sun’iy yoritish QMQ 2.01.05-98 “Tabiiy va sun’iy yoritish” talablariga mos bo‘lishi lozim.
70. Avariya yoritish tarmoqlariga elektr energiya iste’molchilarining ulanishi taqiqlanadi. Avariya yoritish tarmoqlarining sozligi har chorakda kamida bir marta tekshirilishi lozim.
71. Yoritish vositalari toza va soz holatda bo‘lishi kerak. Yorug‘ tushuvchi oynalarni yilda kamida ikki marotaba tozalash lozim.
72. Yorug‘lik tushadigan deraza va eshiklarni turli predmetlar (asbob-uskuna, tayyor mahsulot va boshqalar) to‘sib qo‘yishiga ruxsat etilmaydi.
73. Sun’iy yoritish umumiy va birlashgan tizimda ishlatiladi (umumiy mahalliy bilan birgalikda). Birgina mahalliy yoritishni qo‘llash taqiqlanadi.
74. Uchastka va xonalarda portlash bo‘yicha xavfli gaz va changlar konsentratsiyasi yig‘ilib qolish ehtimoli bo‘lsa, elektr yoritish tizimi portlashdan alohida bajarilishi kerak.
75. Xavflilik darajasi yuqori bo‘lgan xonalarda kuchlanishi 36 V dan yuqori bo‘lmagan ko‘chma elektr yoritqichlar ishlatilishi kerak. Asbob-uskunalar va inshootlar (bunkerlar, silososlar, quduqlar, bug‘lantirish kameralari, tunnellar va boshqalar)ning ichki sirtini yoritish uchun ko‘chma elektr yoritqichlarning kuchlanishi 12 V dan oshmasligi kerak.
76. Ishlab chiqarish jarayonlari yong‘in va portlash xavfsizligi, ularni rejalashtirishda, tashkillashtirishda va olib borishda GOST 12.1.004-91 “Yong‘in xavfsizligi. Umumiy talablari” va GOST 12.1.010-90 “Portlash xavfi. Umumiy talablari”ga va ushbu Qoidalarga muvofiq ta’minlanishi lozim.
77. Ishlab chiqarishda sinalmagan yong‘in va portlash xavfi mavjud hamda toksik xususiyatlarga ega bo‘lgan moddalar va materiallarni qo‘llash taqiqlanadi.
78. Ishlab chiqarish jarayonlarini amalga oshirishda yong‘inlar, portlashlar, avariyalar, zaharlanishlar sodir bo‘lishi hamda atrof muhit uning chiqindilari (oqova suvlari, shamollatish chiqindilari va boshqalar) bilan ifloslanishi ehtimolini istisno etadigan sharoitlar ta’minlanishi lozim.
79. Ishlab chiqarish binolari va xonalari dastlabki yong‘inni o‘chirish vositalari bilan ta’minlangan bo‘lishi shart.
80. Shamollatish tizimi yong‘indan darak beruvchi signalizatsiya bilan birlashtirilgan bo‘lishi kerak.
81. Ishlab chiqarish binolari va xonalari uchun hududiy yong‘in xavfsizligi xizmati bilan kelishilgan yong‘in xavfsizligi bo‘yicha yo‘riqnoma ishlab chiqilishi va ko‘rinadigan joyga osib qo‘yilishi lozim.
82. Xodimlar bilan yong‘in xavfsizligi bo‘yicha mashg‘ulotlar o‘tkazilishi va yong‘inning oldini olish bo‘yicha yo‘l-yo‘riqlar berilishi kerak.
83. Bino va yong‘in suv manbai yo‘laklari hamda yong‘in vositalari va asbob-uskunalariga boradigan yo‘laklar doimo bo‘sh bo‘lishi kerak.
84. Tashkilotlarda elektr qurilmalarini o‘rnatish va ulardan foydalanishda Iste’molchilarning elektr qurilmalaridan texnik foydalanish qoidalari (ro‘yxat raqami 1383, 2004-yil 9-iyul) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2004-y., 27-son, 317-modda) va Iste’molchilarning elektr qurilmalaridan foydalanishda texnika xavfsizligi qoidalari (ro‘yxat raqami 1400, 2004-yil 20-avgust) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2004-y., 33-son, 379-modda) va mazkur Qoidalar talablariga rioya etilishi kerak.
85. Elektrotexnik qurilmalar bilan ishlaydigan barcha xodimlardan mazkur Qoidalarni mukammal bilishlari va ularga qat’iy rioya etishlari talab etilishi kerak.
86. Mazkur Qoidalarga asosan har bir tashkilotlarda elektr xavfsizligi bo‘yicha IV va V guruhga ega bo‘lgan muhandis-texnik xodimlardan alohida buyruq bilan elektr xo‘jalik bo‘yicha mas’ul shaxs tayinlanishi lozim. U tashkilotda elektr xo‘jaligining umumiy holati bo‘yicha javobgar hisoblanadi.
87. Tashkilotda bosh energetik lavozimi bo‘lgan taqdirda, elektr xo‘jalik bo‘yicha javobgarlik uning zimmasiga yuklatiladi.
88. Elektr xo‘jalik bo‘yicha javobgar shaxs bo‘lmagan tashkilotlarda elektr asbob-uskunalaridan foydalanish man etiladi.
89. Shtatlar jadvalida elektrik lavozimi mavjud bo‘lmagan tashkilotlarda elektr jihozlaridan foydalanish ixtisoslashgan tashkilotlarga shartnoma asosida topshirish yoki boshqa tashkilotlarda ishlovchi elektrikni o‘rindoshlik asosida ishga qabul qilish orqali amalga oshiriladi.
elektr qurilma, apparatura va tarmoqlarda rejaviy ta’mirlash ishlari va profilaktik sinovlar belgilangan muddatlarda o‘tkazilishini tashkil etishni;
himoya vositalari va yong‘inga qarshi jihozlar mavjudligi va ularning o‘z vaqtida sinovdan o‘tkazib turilishini.
91. Tashkilot elektriklari elektr kuchlanish ostida bo‘lgan asbob-uskuna, jihoz va kabellar bilan ishlaganda elektr tokidan jarohat olishdan muhofaza qiluvchi asosiy (izolatsiya qiluvchi shtangalar, izolatsiya qiluvchi dastali qisqichlar, dielektrik qo‘lqop va etiklar, dielektrik g‘ilofli asbob-uskunalar) va qo‘shimcha saqlagichlar (izolatsiya qiluvchi tagliklar, rezina gilamchalar) hamda himoya vositalari bilan ta’minlanishlari shart.
92. Tashkilot elektr xo‘jaligida yuqori elektr kuchlanish ostida bo‘lgan qurilmalar, kabellar bilan ishlashda saqlagichlarsiz ishlash qat’iyan man etiladi.
93. Elektr kuchlanish ta’sirida bo‘lgan elektrotexnika qurilmalarining izolatsiya qilinmagan qismlariga xodimlarning tasodifan tegib ketishi holatlarining oldini olish maqsadida qurilmalarni to‘siqlar bilan to‘sib qo‘yish talab qilinadi.
94. Asbob-uskunalar elektr tarmog‘ida izolatsiyaning buzilishi oqibatida elektr tokining asbob-uskuna metall qobig‘iga o‘tishi bilan bog‘liq bo‘lgan elektrdan shikastlanishlarning oldini olish uchun elektr qurilmalar erlangan yoki nollangan bo‘lishi shart.
96. Ekspozitsion va savdo zallarining qurilishi mavjud qurilish loyihalari va mazkur Qoidalar me’yorlariga mos ravishda amalga oshirilishi lozim.
97. Ekspozitsion va savdo zallari tortiluvchi shamollatish tizimi zaruriy hollarda esa konditsioner bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
100. Ko‘rgazma uchun o‘rnatilgan barcha dekorativ buyumlar hamda eksponatlar ishonchli ilgaklarda yaxshi mahkamlangan bo‘lishi lozim.
101. Eksponatlarni 2 m gacha bo‘lgan balandlikka ilish oldindan tayyorlab qo‘yilgan ilgaklarga maxsus tirgakli narvonlarda ikki kishi amalga oshirishi lozim.
103. Hunarmandchilik mahsulotlariga ishlov berish xonalari yorug‘, yaxshi havo aylanadigan (almashadigan) mahalliy shamollatish tizimiga ega bo‘lishi kerak.
104. Xonalar sun’iy shamollatish tizimi bor yoki yo‘qligidan qat’i nazar, tabiiy shamollatish sharoiti (ochiladigan derazalar, tuynuklari)ga ega bo‘lishi lozim.
106. Changlanuvchi vositalarni ishlatish (gips, bronza, alyuminiy, bo‘yoqlar va boshqalar), shuningdek ularning ustki qismlarini silliqlash himoya ko‘zoynaklari va respiratorlar yordamida amalga oshirilishi lozim.
108. Xlorofos yoki boshqa zaharli moddalarni ishlatishda maxsus kiyimlar (xalat, himoya ko‘zoynagi, rezina qo‘lqoplar, respirator)dan foydalanish lozim.
109. Xlorofos qorishmasi teriga tegib ketsa, uning qurishini kutmasdan darhol suv bilan yuvib tashlash lozim.
110. Xlorofos va boshqa zaharli moddalar bilan ishlab bo‘lgandan so‘ng idish va anjomlar sovunlab yuvilishi va alohida xonada, qulflanadigan shkafda saqlanishi lozim.
112. Ishlab chiqarish asbob-uskunalarini mas’ul shaxs ko‘zdan kechirganidan so‘ng ishlatishga ruxsat etiladi.
113. Asbob-uskunalarni rostlash va moylash ishlari asbob-uskuna ishlashdan butunlay to‘xtaganidan so‘ng amalga oshirilishi lozim.
xodimlarni soz, o‘tkirlangan va ishlab chiqarishning tegishli sharoitlariga mos asbob-uskunalar bilan ta’minlanishini;
asbob-uskunalarning to‘g‘ri saqlanishi va sinchkovlik bilan ko‘rikdan o‘tkazilishini va nosoz asbob-uskunalardan foydalanmaslikni.
115. Asbob-uskunalarni saqlash uchun har bir stanok va dastgoh yonida ish sharoiti bo‘yicha zarur quti yoki shkafchalar bo‘lishi kerak.
117. Asbob-uskunaga o‘rnatilgan detalni dastgoh ishlab turgan paytda qo‘l bilan ushlash taqiqlanadi.
118. Asbob-uskunalarning asosiy qismlarini ishonchli ushlash va qisish, shuningdek kesuvchi asbob-uskunaga materiallarni to‘g‘ri uzatishi hamda uzatish paytida siljib va qiyshayib ketmasligini ta’minlashi kerak.
119. Asbob-uskunalarga detallarni o‘rnatish, qistirish va yechish qo‘lda bajariladigan moslamalar konstruksiyasi, ko‘rsatilgan operatsiyalarni bajarish uchun to‘la xavfsizlikni, shuningdek qirindilarning erkin chiqishi va asbob-uskunalardan uni oson olib tashlanishini ta’minlashi kerak.
120. Har bir asbob-uskuna yoqish va o‘chirish uchun ishonchli moslamalarga ega bo‘lishi, ular ish o‘rinlarida qulay va xavfsiz foydalanishni ta’minlashi hamda o‘z-o‘zidan ularning ishlab ketmaslik ehtimolining oldi olinishi lozim.
122. Qayta ishlanayotgan detal va asbob-uskunalarni qotirish uchun barcha moslamalarning konstruksiyalari ishonchli qotirilishi va ish davomida o‘z-o‘zidan buralib chiqib ketmaslik ehtimolining oldi olinishi kerak.
123. Asbob-uskunalar ishlayotgan vaqtda uni tozalash, artish, sozlash yoki gaykalarni tortish, zanjirlarni kiydirish va iflos narsalarni olib tashlash taqiqlanadi.
124. Asbob-uskunalardagi qisqichlarning o‘qi orasidagi masofa ishlov berilayotgan detal o‘lchamiga muvofiq bo‘lishi va qisqichlarning detalni ishonchli qisib turishini ta’minlashi kerak.
126. Asbob-uskuna va moslamalardan ish o‘rinlarida foydalanish uchun ular qulay bo‘lgan tartibda joylashtirilishi, doimiy yoki davriy qo‘llaniladigan asbob-uskunalar ishlovchining ko‘rish doirasida va bir joyning o‘zida bo‘lishi kerak.
127. Ish o‘rinlari asbob-uskunalarni va ish o‘rinlarini yig‘ishtirish uchun jihozlar va ularni saqlash uchun moslamalar bilan ta’minlanishi kerak.
128. Xodimlarni harakatlanuvchi elementlardan jarohatlashini bartaraf etishi uchun barcha asbob-uskuna, dastgoh va mexanizm himoya to‘siqlariga hamda saqlovchi moslamalarga ega bo‘lishi kerak. Himoya to‘siqlari va saqlovchi moslamalarga ega bo‘lmagan asbob-uskuna, dastgoh va mexanizmlardan foydalanishga ruxsat etilmaydi.
129. Himoya to‘siqlari va saqlovchi moslamalar asbob-uskunaga va konstruksiyani ko‘tarib turuvchi asosga bolt orqali ishonchli qotirilishi uchun o‘rnatish joyiga ega bo‘lishi kerak.
130. Himoya to‘siqlarining panjara oralari kengligi 10 mm dan kam bo‘lmasligi, to‘rli to‘siqlardagi katak o‘lchami 10 mm² dan ko‘p bo‘lmasligi kerak.
131. Kesuvchi asbob-uskunalarni almashtirish va ularga texnik xizmat ko‘rsatish qulay bo‘lishi uchun to‘siqlar sharnirlar yordamida ochiladigan bo‘lishi lozim.
132. Himoya to‘siq elementlari talab darajasidagi mustahkamlikni ta’minlovchi metallardan tayyorlanishi kerak.
133. Himoya to‘siqlarining panjarali qismlari aylanuvchi qismlardan 50 mm uzoqda joylashgan bo‘lishi lozim.
134. Kesuvchi moslamalarni almashtirishga va texnik xizmat ko‘rsatishga qulay bo‘lishi uchun himoya to‘siqlari oson ochiluvchi bo‘lishi kerak.
135. Himoya to‘siqlari ogohlantiruvchi ranglarga bo‘yalishi va xavfsizlik belgilariga ega bo‘lishi kerak.
136. Yog‘ochga qayta ishlov beruvchi dastgohning kesuvchi qismi blokirovka qilingan qo‘zg‘almas to‘siqqa ega bo‘lishi lozim.
138. Yog‘och arralovchi ramaga 70 mm dan kichik kenglikdagi arra qo‘yilishiga ruxsat etilmaydi. Disk arralarining va arra polotnosining yon tomondagi yuzasi tekis va yoriqsiz bo‘lishi lozim.
140. Uzunligi 400 mm dan va eni 30 mm dan kam yoki qalinligi 30 mm dan yupqa bo‘lgan materiallarni maxsus shablonsiz arralash man etiladi.
141. Ko‘p shpindelli parmalash dastgohlarida parmaning to‘siqlaridan asbob-uskunaning ishchi qismi ko‘rinadigan bo‘lishi lozim.
142. Uzatish mexanizmlarini yuboruvchi qismlari (valetslar, zanjirlar, itaruvchi tirgovichlar, ushlab oluvchilar, siquvchilar) ishonchli ushlab qolish va siqishni ta’minlashi kerak.
143. Frezer, fugoval, lentali arra, dumaloq arra, murakkab va boshqa yog‘ochga qayta ishlov beruvchi dastgohlar mexanik uzatgichga ega bo‘lmasa, avto uzatuvchi bilan jihozlangan bo‘lishi lozim.
146. Dastgohning harakatlanuvchi qismlari belgilangan chegaradan chiqib ketmasligi uchun unda tirgovichlari yoki harakatini chegaralovchi o‘chirgichlari bo‘lishi lozim.
147. Dastgohlarda detallarga ishlov berish uchun, ular ishonchli qisish va ushlagichlar bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
148. Mexanik uzatishi bor frezer dastgohlar, shu jumladan karusel-frezer va nusxalovchi frezer andozalarni stolga qotirish uchun moslamalar bilan jihozlangan bo‘lishi, andozalar o‘z navbatida ishlov berilayotgan detallarni ishonchli mahkamlanishini ta’minlashi lozim.
149. Stollar, yo‘naltiruvchi lineykalar va andozalarning ish yuzalari o‘yilmagan, yorilmagan va boshqa nuqsonlarsiz bo‘lishi lozim.
150. Dastgoh bir nechta kesuvchi asbob-uskunalarga ega bo‘lsa, shulardan faqat bitta asbob-uskuna ishlashini ta’minlash uchun moslama qo‘llanishi lozim.
151. Ishchi vallarini va shpindellarini qotiradigan gaykaning yo‘nalishi kesuvchi asbob-uskunaning aylanishiga teskari bo‘lishi lozim.
152. Yog‘ochga ishlov beruvchi asbob-uskunaning elektryurgizgichlari va elektrapparatlari, asbob-uskuna qaysi sexda ishlatilishiga bog‘liq ravishda portlashdan himoyalangan yoki yopiq ishlangan bo‘lishi lozim.
153. Ishlov berilayotgan detallarni qotirish uchun aylanadigan qurilmalar (patron, planshet, xomutlar va boshqalar) silliq tashqi yuzaga ega bo‘lishi kerak.
154. Sim chiviqli materiallarni qayta ishlash uchun mo‘ljallangan, ko‘p shpindelli, bir shpindelli avtomatlar, tokar-revolver va boshqa stanoklar, sim chiviqlarni butun uzunligi bo‘ylab to‘sish uchun quvursimon to‘siqlar bilan jihozlangan bo‘lishi, bu to‘siqlar tovush yutuvchi qurilmaga ega bo‘lishi kerak.
155. Dastgohlarga qayta ishlov berish uchun uzatiladigan sim chiviqli materiallar qiyshaymagan bo‘lishi kerak.
156. Dastgoh staninasining pastki qismi bilan tog‘arasi o‘rtasidagi masofa qirindilarni bemalol va qulay olib tashlashga imkon berishi kerak.
157. Harakatlanuvchi kichik vallar va dastgoh vintlari maxsus to‘siqlar bilan berkitilgan bo‘lishi lozim.
158. Qayta ishlanayotgan detallarni dastgohlarda abraziv materiallarda arralash, sayqallash va tozalash maxsus moslamalarda (asbob-uskunalarda) va bu operatsiyalarning bajarilish xavfsizligini ta’minlaydigan uslublarda amalga oshirilishi lozim.
159. Frezer dastgohlari tez harakatlanuvchi va ishonchli tormoz qurilmalari bilan jihozlangan bo‘lishi kerak.
160. Uzatma vallar, kardanli bog‘lanish, shpindelning chiqib turuvchi orqa uchi va frezer stanogi shompollari to‘silgan bo‘lishi kerak.
161. Maxsus va ixtisoslashtirilgan stanoklar, shuningdek universal stanoklar frezalari himoya to‘siqlariga ega bo‘lishi va bunday stanoklar mo‘rt va chang chiqaruvchi materiallarni qayta ishlash uchun mo‘ljallangan bo‘lib, guruhli yoki yakka so‘ruvchi qurilmalar bilan jihozlangan bo‘lishi lozim.
162. Dastgohga frezani o‘rnatish va almashtirishda qo‘lni kesib olishdan himoya qiluvchi maxsus moslama qo‘llanilishi lozim.
163. Yig‘ilgan freza konstruksiyalari tishlarining ishonchli qotirilishi va ularning ish jarayonida tushib ketmasligining oldi olingan bo‘lishi kerak.
165. Katta o‘lchamdagi frezalar maxsus g‘iloflar (idishlar)da saqlanishi va joyidan boshqa joyga g‘iloflarda ko‘chirilishi kerak.
166. Aylanayotgan freza yaqinidan qirindilarni olib tashlash uchun xodimlarga yog‘och dastakli, uzunligi kamida 250 mm bo‘lgan maxsus supurgichlar (cho‘tkalar) berilishi lozim.
167. Vertikal-parmalash va radial-parmalash dastgohlari o‘z-o‘zidan kronshteynning tushib ketishini oldini oluvchi qurilmalar bilan jihozlangan bo‘lishi kerak.
168. Parmalash dastgohlarida ishchi asbob-uskunalarni siqib turish moslamalari ishonchli qisilganligi, asbob-uskunaning aniq muvozanatini ta’minlashi va chiqib turgan qismlariga ega bo‘lmasligi kerak.
169. Qayta ishlanayotgan detallar parmalash stolidagi (plitasiga) qistiriladigan moslamaga o‘rnatilishi lozim.
170. Dastgoh ishlayotgan vaqtda ishlov berilayotgan detallarni o‘rnatish va yechib olish to‘la xavfsizligini ta’minlovchi va faqat maxsus pozitsiyali moslamalar qo‘llangan holatlarda ruxsat etiladi. Ko‘rsatib o‘tilgan moslamalar bo‘lmasa, detallarni dastgoh ishlab turgan paytda o‘rnatish va yechib olishga ruxsat etilmaydi.
qo‘zg‘almas qaychi sathiga o‘rnatilgan, kesiladigan tunukalarni taxlash uchun moslama bilan (stollar, rolganglar va boshqalar);
xodimga kesiladigan chiziqni (joyni) aniq ko‘rish imkonini beruvchi yo‘naltiruvchi va saqlovchi chizg‘ichlar bilan;
blokirovka qilingan yoquvchi mexanizmli hamda xodimning qo‘li pichoq va qisqich ostiga tushib qolishining oldini oladigan saqlovchi qurilmalar bilan.
172. Pichoq hududining to‘suvchi (himoyalovchi) qurilmasi oldiga o‘rnatilgan gilotin qaychilarining silindrik qisqichlari aylanasi bo‘ylab maxsus himoya to‘siqlari bilan berkitilgan bo‘lishi lozim. Qisqichlarga qistirishning iloji bo‘lmagan ingichka materiallarni kesish taqiqlanadi.
174. Yoyiladigan va qabul qiladigan qurilmalar hududidagi ko‘p diskli qaychilar yoyiladigan qurilma va qaychida kesilib chiqqan mahsulot va chiqindilardan xodimlarning jarohatlanishini oldini oluvchi himoya to‘siqlariga ega bo‘lishi kerak.
175. Rolikli qaychilar kesiladigan metallning qalinligiga qarab oraliqlarini sozlash uchun qurilmaga, ishchining barmog‘i qaychi (rolik) ostiga tushib qolishidan saqlovchi moslamaga ega bo‘lishi va ish sharoitiga muvofiq stollar hamda kesiladigan materiallarni qo‘yish uchun qurilmalarga ega bo‘lishi kerak.
176. Yog‘och bilan ishlaydigan dastgohda avtouzatkich bo‘lmasa, pichoq valining kesuvchi qismi himoya to‘sig‘i bilan yopilishi lozim.
177. Yo‘naltiruvchi chizg‘ich orqasida joylashgan pichoq valining ishsiz qismi har qanday holatda ham to‘liq yopiq bo‘lishi kerak.
178. Pichoq vali tirqishi oldidagi stollarning chetlari po‘latdan yasalgan, stol yuzasiga mahkamlangan uchi qiyshiq o‘tkir nakladkalar bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
179. Materialni qo‘l yordamida uzatish dastgohlarida uzunligi 400 mm, eni 30 mm dan yupqa bo‘lgan yog‘och materiallarni randalash maxsus kolodkalar – itargichlar yordamida amalga oshirilishi kerak.
180. Ishlov berishga tayyorlangan ko‘p miqdordagi materiallarni bir vaqtning o‘zida randalash ishlari ishonchli qisqich moslamalar bilan ta’minlangan maxsus shablonlar orqali amalga oshirilishi lozim.
181. Detallarga ishlov berishda ishchining qo‘li shikastlanishining oldini olish uchun stanoklar ishonchli qisqich moslamlari bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak.
183. Parmalash dastgohlarining patronlari silindrik yuzaga bo‘rtib chiqqan detallardan holi bo‘lishi lozim va parma patron bilan birgalikda to‘silishi zarur.
184. Ko‘p shpindelli parmalash dastgohlarida parmalarning to‘sig‘i uning ishchi qismini ko‘rib turish imkonini berishi lozim.
185. Tashkilot hududida ishlab chiqarishni yoki sexda qurilma, agregat, ayrim asbob-uskunalarni ta’mirlashga to‘xtatish uchun tashkilot (sex) bo‘yicha buyruq chiqarilishi lozim. Buyruqda pudratchilardan bevosita ish rahbari, shuningdek ko‘rsatilgan ishlarga asbob-uskunalar va obyektni to‘liq tayyorlash, ishlarni xavfsiz amalga oshirish va pudratchilar yoki buyurtmachining ta’mirlash xizmati bilan tezkor aloqalar uchun javobgar shaxslar hamda tegishli chora-tadbirlar belgilanadi.
186. Barcha asbob-uskunalarda tasdiqlagan jadval bo‘yicha belgilangan muddatlarda rejali ta’mirlash ishlari o‘tkaziladi.
187. Asbob-uskuna va mexanizmlarni ta’mirlash hamda sozlash ishlari maxsus o‘qitilgan va yo‘riqnomadan o‘tgan, tegishli malakaga ega va bilimlari tekshirilgan shaxs tomonidan amalga oshirilishi kerak.
188. Ta’mirlash ishlarida band bo‘lgan pudratchining barcha xodimlari ta’mirlash ishlari boshlanishidan oldin, ushbu sexda ishlarni xavfsiz olib borish uchun xodimlar xavfsizlik texnikasi bo‘yicha kirish yo‘riqnomasidan o‘tkazilishi lozim. Yo‘riqnomadan o‘tkazish ishlari buyurtmachi tomonidan amalga oshiriladi.
189. Rejalashtirilgan ishlarni bajarishdan oldin mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha yo‘riqnomadan o‘tkazish ishlari pudratchi tashkilot tomonidan o‘tkazilishi lozim.
190. Pudratchi ishlayotgan hududda buyurtmachi tomonidan zararli va yonish xavfi bo‘lgan moddalarning paydo bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaydigan sanitariya-gigiyena sharoitlari yaratilishi kerak.
191. Asbob-uskuna va kommunikatsiyalarda ta’mirlash ishlarini amalga oshirishdan oldin quyidagilar bajarilishi lozim:
asbob-uskuna va kommunikatsiyalarni texnologik muhit qoldiqlaridan, asbob-uskunani zararli, zaharli va yonuvchi gaz va mahsulotlardan bo‘shatish;
ta’mirlanadigan asbob-uskuna, kommunikatsiya, quduq va o‘ralardagi inert, yonuvchi, zaharli gazlar va kislorod miqdorini tegishli tahlillarini o‘tkazish yo‘li bilan tekshirish.
192. Balandlikdagi ishlarda faqat tayanch yoki rezinali qoplamalar bilan ta’minlangan soz narvonlardan foydalanish lozim.
193. Ta’mirlash ishlari asbob-uskunalarni ishlab chiqaruvchi – zavod tasdiqlagan ta’mirlash va foydalanish hujjatida belgilangan talablarga muvofiq olib borilishi lozim.
195. Sinov va ishlatib ko‘rish davrida ta’mirlangan asbob-uskunada aniqlangan barcha nosozliklar jumladan, elektrodvigatel va tarmoq podshipniklarining qizish darajasi hamda moy oqishi bartaraf qilinishi kerak.
196. Asbob-uskuna ta’mirlanganidan so‘ng foydalanishga yaroqliligi qabul qiluvchi komissiya tomonidan dalolatnoma bilan rasmiylashtirilishi lozim.
197. Asbob-uskuna yig‘ilgandan yoki ta’mirlangandan so‘ng foydalanish uchun yoqishdan oldin quyidagilarni bajarish zarur:
asbob-uskuna yig‘ilishi to‘g‘riligini tekshirishda, o‘zaro bog‘liq harakatlanuvchi mexanizmlarni to‘liq siklida uning harakatlanuvchi qismini aylantirish;
198. Tashkilotlarni (xonalarni) loyihalashtirishda, qurishda (montaj qilishda) mazkur Qoidalarga amal qilish uchun javobgarlik tegishli ishlarni bajaruvchi tashkilotlar zimmasiga yuklatiladi.
Oldingi tahrirga qarang.
199. Mansabdor shaxslar va xodimlar mehnatni muhofaza qilish qoidalariga rioya qilmaganliklari uchun qonunchilik hujjatlariga muvofiq belgilangan tartibda javobgarlikka tortiladilar.
(199-band O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 28-iyuldagi 16-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3313, 28.07.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 28.07.2021-y., 10/21/3313/0724-son)
200. Mazkur Qoidalar O‘zbekiston Kasaba uyushmalari Federatsiyasi Kengashi, O‘zbekiston Respublikasi Davlat arxitektura va qurilish qo‘mitasi, O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi, Madaniyat va sport ishlari vazirligi, “Sanoatgeokontexnazorat” Davlat inspeksiyasi, O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi, “O‘zdavenergonazorat” inspeksiyasi va O‘zbekiston standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish agentligi bilan kelishilgan.