Олдинги таҳрирга қаранг.
1.1. Мазкур Низом Ўзбекистон Республикасининг «Қимматли қоғозлар бозори тўғрисида»ги, «Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида»ги қонунларига ва бошқа қонунчилик ҳужжатларига мувофиқ эмитентлар қимматли қоғозларини дастлабки кафолатли жойлаштириш бўйича фаолиятини амалга ошириш стандартларини (тартиб ва шартларини) белгилайди.
(1.1-банд Ўзбекистон Республикаси адлия вазирининг 2021 йил 30 ноябрдаги 20-мҳ-сонли буйруғи (рўйхат рақами 3338, 30.11.2021 й.) таҳририда — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 30.11.2021 й., 10/21/3338/1117-сон)
1.2. Мазкур Низом эмитентнинг қимматли қоғозларини чиқарилиш жараёнида ва/ёки дастлабки кафолатли жойлаштирилишида эмитент ва андеррайтернинг ўзаро ҳамкорлик асосларини ва жавобгарликларини тартибга солади.
эмитент — эмиссиявий қимматли қоғозлар чиқарувчи ва улар юзасидан қимматли қоғозларнинг эгалари олдида мажбуриятлари бўлган юридик шахс;
қимматли қоғозлар — мазкур ҳужжатларни чиқарган юридик шахс билан уларнинг эгаси ўртасидаги мулкий ҳуқуқларни ёки қарз муносабатларини тасдиқлайдиган, дивидендлар ёки фоизлар тарзида даромад тўлашни ҳамда ушбу ҳужжатлардан келиб чиқадиган ҳуқуқларни бошқа шахсларга ўтказиш имкониятини назарда тутадиган ҳужжат;
инвестиция меморандуми — эмитент ҳақида барча зарур маълумотларни ўз ичига олган ҳамда қимматли қоғозларни жойлаштириш нархи тўғрисидаги ахборотларни ва битим тафсилотларини кўрсатмайдиган инвесторларга тақдим этиш учун олдиндан тайёрланган ҳужжатлар тўплами;
андеррайтер фаолияти (андеррайтинг) — эмитент ва андеррайтер (андеррайтерлар) ўртасидаги шартномада белгиланган шартлар асосида эмитент қимматли қоғозларини чиқарилишини ташкиллаштириш ва/ёки кафолатли жойлаштириш бўйича хизматлар кўрсатиш фаолияти;
андеррайтинг хизматини кўрсатиш тўғрисидаги шартнома — бир томондан, маълум бир нархда жойлаштирилиши керак бўлган қимматли қоғозларни чиқараётган эмитент ва бошқа томондан андеррайтер (андеррайтерлар) ўртасидаги шартнома;
Олдинги таҳрирга қаранг.
қимматли қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи — Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлиги.
(1.3-банднинг саккизинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси иқтисодиёт ва молия вазирининг 2023 йил 6 июлдаги 52-сонли буйруғи (рўйхат рақами 3448, 25.07.2023 й.) таҳририда — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 26.07.2023 й., 10/23/3448/0539-сон)
2.1. Андеррайтинг фаолиятини амалга оширувчи тижорат банклари ва инвестиция воситачиларига қўйиладиган талаблар:
Андеррайтинг фаолиятини амалга ошириш учун тижорат банклари ва инвестиция воситачилари қуйидаги талабларга жавоб бериши керак:
инвестиция воситачиси сифатида фаолиятни амалга ошириш ҳуқуқини берувчи қимматли қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи, ёҳуд,
Олдинги таҳрирга қаранг.
(2.1-банднинг «б» кичик бандиЎзбекистон Республикаси Капитал бозорини ривожлантириш агентлиги директорининг 2019 йил 14 октябрдаги 2019-59-сонли буйруғига (рўйхат рақами 860-5, 31.10.2019 й.) асосан ўз кучини йўқотган — Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 31.10.2019 й., 10/19/860-5/3982-сон)
эмитент билан биргаликда қимматли қоғозларни чиқариш ва жойлаштиришнинг мақбул тузилмасини шакллантириш;
маркетинг тадқиқотларини ўтказиш, шу жумладан потенциал инвесторлар томонидан чиқарилиши кутилаётган қимматли қоғозлар ҳажмидан уларни сотиб олиш ҳуқуқига амалга оширилган дастлабки обуналардан келиб чиқиб бозор конъюнктураси ва имкониятларини ўрганиш;
андеррайтинг хизматларининг хусусиятларини белгиловчи эмиссия рисоласи, операцион ҳужжатлаштириш ва кафолатланган мажбуриятларни тузиш;
зарур ҳолларда, андеррайтерларнинг вақтинчалик бирлашмасини шакллантириш ва унинг фаолиятини таъминлаш учун инвестиция воситачилари ва тижорат банкларини танлаш;
андеррайтинг хизматлари кўрсатиш тўғрисидаги шартномада назарда тутилган, қабул қилинган мажбуриятлар ва муддатларга мувофиқ эмитентнинг қимматли қоғозларининг кафолатланган жойлаштирилишини ўтказиш (чиқарилишларни муайян минимал нархда жойлаштириш);
андеррайтинг хизматлари кўрсатганлик учун вақтинчалик бирлашма иштирокчилари ўртасида (агар мавжуд бўлса) сотиб олиш ва сотиш фарқидан олинган даромад ёки комиссия мукофотини тақсимлаш;
иккиламчи бозорда (ушбу эмиссия) жойлаштирилган қимматли қоғозларни дастлабки қўллаб-қувватланишини амалга ошириш эмиссия рисоласида (андеррайтинг хизматларини кўрсатиш тўғрисидаги шартнома) назарда тутилади.
тўлиқ кафолатланган жойлаштириш — ушбу чиқарилишнинг барча қимматли қоғозларини андеррайтер томонидан жойлаштирилиши;
қисман кафолатланган жойлаштириш — андеррайтер томонидан ушбу чиқарилишнинг 10% фоиздан кам бўлмаган қимматли қоғозларнинг қисман жойлаштирилиши;
қимматли қоғозларни тўлиқ ёки қисман кафолатли дастлабки жойлаштиришга шартнома тузишда эмитентдан қимматли қоғозларнинг номинал қийматидан чегирма тақдим этишни шартнома билан белгиланадиган миқдорда талаб қилиш;
эмитент акциядорларининг қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш учун барча мумкин бўлган чораларни кўриш;
қимматли қоғозларни жойлаштириш шартларини бажармаган тақдирда эмитент олдида жавобгарлик таваккалчилигини суғурта қилиш;
2.5.1. Эмитент андеррайтерга инвестиция меморандумини тузиш ва инвесторлар тақдим этиш учун зарур бўлган маълумотларни тақдим этиши шарт.
эмитентнинг бошқарув тизимини тавсифлаш, касбий тайёргарлик, бошқарув ходимларининг иш тажрибаси, сўнгги уч йил ичида иш жойлари ва эгаллаб турган лавозимларни кўрсатган ҳолда;
эмитентнинг охирги уч молия йилидаги молиявий натижаларининг (чораклар бўйича) таҳлили, даромадларнинг пасайиши ёки ошиши сабаблари, молиявий қўйилмалар (эмиссияни амалга оширишдан) олинганидан кейинги молиявий натижалар прогнози;
2.5.2. Чиқарилишнинг эмитенти ва андеррайтерлари ҳар бир потенциал харидорга жойлаштирилган қимматли қоғозларни сотиб олиш пайтига қадар сотиш шартлари ва эмиссия рисоласи билан танишиш имкониятини беришлари шарт.
Олдинги таҳрирга қаранг.
2.5.3. Чиқарилишнинг эмитенти ва андеррайтерлари эмиссия чиқариш рисоласида эълон қилинган ахборотнинг ишончлилиги ва тўлиқлиги учун қонунчилик ҳужжатларида белгиланган тартибда биргаликда жавобгар бўладилар.
(2.5.3-банд Ўзбекистон Республикаси адлия вазирининг 2021 йил 30 ноябрдаги 20-мҳ-сонли буйруғи (рўйхат рақами 3338, 30.11.2021 й.) таҳририда — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 30.11.2021 й., 10/21/3338/1117-сон)
инвестиция воситачилар ва тижорат банклари — потенциал номзодлар билан андеррайтинг бўйича хизматлар кўрсатиш учун дастлабки музокаралар асосида, ёҳуд
андеррайтинг бўйича хизматлар кўрсатиш ҳуқуқи учун оммавий (ёҳуд ёпиқ) танлов (тендер) ўтказиш йўли билан амалга оширилиши мумкин.
4.1.1. Қимматли қоғозлар бозорида ноқулай конъюнктура юзага келганда андеррайтерларнинг ҳеч бири катта зарар кўрмаслиги, қимматли қоғозлар таклифи таваккалчилигини тақсимлаш мақсадида биргаликда фаолият юритиш учун вақтинча андеррайтерлар бирлашмасини (бундан буён матнда — бирлашма) ташкил этиш ҳуқуқига эга.
4.1.2. Бирлашмани ташкил этишнинг ташаббускори эмитент томонидан танланган андеррайтер ҳисобланади. Андеррайтинг хизматларини кўрсатиш тўғрисидаги шартнома эмитент билан бирлашма номидан амалдаги қонунчилик талабларига ва мазкур Низомнинг 5.2 бандига мувофиқ тузилади.
4.1.3. Бирлашма иштирокчиларининг ўзаро муносабатлари ўзаро ҳамкорлик шартномаси билан тартибга солинади.
4.1.5. Эмитент томонидан танланган андеррайтер эмитентдан қўшимча ҳақ олмаган ҳолда бирлашма ички ишларини юритиш ва уларни ташкиллаштиришни амалга оширади.
Бирлашма томонидан амалга оширилган жойлаштириш бўйича харажатлар аъзоларнинг улушларига мутаносиб равишда тақсимланади.
Андеррайтинг хизматларини кўрсатганлик учун комиссион мукофот эмитент ва бирлашма ўртасида шартномада белгиланган миқдорда тўланади ва қимматли қоғозларни кафолатли жойлаштириш бўйича қабул қилинган мажбуриятларга мутаносиб равишда бирлашма аъзолари орасида эмитент томонидан танланган андеррайтер томонидан тақсимланади.
5.1. Эмитент ва андеррайтер ўртасидаги қимматли қоғозларни жойлаштириш жараёнидаги ўзаро муносабатлар улар ўртасида тузилган андеррайтинг хизматлари кўрсатиш тўғрисидаги шартнома билан белгиланади.
5.2. Андеррайтинг хизматларини кўрсатиш тўғрисидаги шартнома андеррайтер томонидан чиқарилиш тартиби, андеррайтинг хусусияти ва эмитент турига қараб Ўзбекистон Республикасининг амалдаги қонунчилигига мувофиқ тайёрланади ва қуйидаги мажбурий (муҳим) шартларни ўз ичига олади:
эмитент ва андеррайтер (бирлашма) ўртасида жойлаштириш жараёнида ўзаро муносабатларнинг шартлари ва тартиби;
эмитент билан андеррайтер (бирлашма) ўртасида жойлаштиришдан кейинги ўзаро муносабатларнинг шартлари ва тартиби (иккиламчи бозорда жойлаштирилган эмиссияни андеррайтер (бирлашма) томонидан қўллаб-қувватлаш);
Олдинги таҳрирга қаранг.
(5.2-банднинг олтинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси адлия вазирининг 2021 йил 30 ноябрдаги 20-мҳ-сонли буйруғи (рўйхат рақами 3338, 30.11.2021 й.) таҳририда — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 30.11.2021 й., 10/21/3338/1117-сон)
6.1. Андеррайтерлар фаолиятини назорат қилиш қимматли қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи томонидан амалга оширилади.
6.2. Қимматли қоғозларнинг иккиламчи бозорда оммавий жойлаштириш ва муомаласида қимматли қоғозларни сотиб олишда бир инвесторга бошқалар олдида имтиёзли ҳуқуқни белгилаш тақиқланади. Ушбу шартлар акциядорларга янги эмиссия қимматли қоғозларини сотиб олишга имтиёзли ҳуқуқни тақдим этишда қўлланилмайди.
а) инвесторлар учун аҳамиятга эга бўлган ахборотни лозим даражада ошкор қилмасдан туриб андеррайтинг хизматларини амалга ошириш;
б) қимматли қоғозлар бозорининг алоҳида бир иштирокчилари учун имтиёзли ҳуқуқларни тақдим этиш мақсадида уни бирор-бир белгисига кўра бўлиш;
в) эмитент билан тузилган шартноманинг шартларини бажармаслик ва/ёки лозим даражада бажармаслик ва/ёки ўз вақтида бажармаслик;
г) эмитентга (бой берилган фойдани), бирлашма бўйича ҳамкорларига (адолатсиз рақобат ва ҳ.к.) ёки инвесторларга (ахборотни ошкор қилиш) зарар етказиши мумкин бўлган ҳар қандай ҳаракатлар.
6.4. Эмитентнинг қимматли қоғозларини жойлаштиришда андеррайтер акциядорлик жамиятининг фойдасини ва қимматли қоғозларининг ликвидлилигини янада ошишини ҳисобга олиши керак.
Олдинги таҳрирга қаранг.
6.5. Андеррайтер мазкур Низом талабларини бажармаганлиги учун қонунчилик ҳужжатларида белгиланган тартибда жавобгар бўлади.
(6.5-банд Ўзбекистон Республикаси адлия вазирининг 2021 йил 30 ноябрдаги 20-мҳ-сонли буйруғи (рўйхат рақами 3338, 30.11.2021 й.) таҳририда — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 30.11.2021 й., 10/21/3338/1117-сон)