LexUZ шарҳи
Ўзбекистон Республикаси мазкур Конвенцияга Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг 1996 йил 27 декабрдаги 359-I-сонли «1929 йилда Варшавада имзоланган шартнома бўйича ташувчи ҳисобланмайдиган шахслар тарафидан амалга ошириладиган Ҳаво орқали халқаро ташишга тааллуқли айрим қоидаларни бирхиллаштиришга доир Конвенциясига қўшимча Конвенцияга қўшилиш ҳақида»ги қарорига асосан қўшилган.
Ушбу Конвенцияни имзолаган давлатлар,
Варшава конвенциясида транспорт шартномасида партия бўлмаган шахс томонидан амалга ошириладиган халқаро ҳаво транспорти билан боғлиқ махсус қоидалар мавжуд эмас,
а) «Варшава конвенцияси» Варшава 12 октябр 1929 шаҳрида имзоланган халқаро ҳаво транспорти билан боғлиқ айрим қоидаларни бирлаштириш учун Конвенцияни ёки 1955 йилда Гаага шаҳрида ўзгартирилган Варшава конвенциясини англатади, уларнинг қайси бири транспортни параграфда назарда тутилган шартномага мувофиқ тартибга солади;
б) «шартнома бўйича ташувчи» — Варшава конвенциясига кирувчи, йўловчи ёки жўнатувчи билан ёхуд йўловчи ёки жўнатувчи номидан ҳаракат қилувчи шахс билан транспорт шартномасини тузган шахс;
в) «ҳақиқий ташувчи» шартнома бўйича ташувчи томонидан ваколатли бўлган шартнома бўйича ташувчи бўлмаган шахс б) бандида кўзда тутилган транспортни тўлиқ ёки қисман амалга оширади, аммо бу қисмга нисбатан Варшава конвенцияси маъносида изчил ташувчи эмас. Юқорида қайд этилган ваколатларнинг мавжудлиги қарама-қаршиликни исботлашдан олдин тахмин қилинади.
Агар ушбу Конвенцияда бошқача тартиб назарда тутилмаган бўлса, ҳақиқий ташувчи тўлиқ ёки қисман ташишни амалга оширадиган ҳолларда, б-бандида кўрсатилган шартномага мувофиқ, Варшава конвенцияси томонидан тартибга солинади, шартнома бўйича ташувчи ва ҳақиқий ташувчи Варшава конвенцияси қоидаларига бўйсунади; улардан биринчиси — шартномада назарда тутилган барча транспортларга нисбатан, иккинчиси эса у амалга оширадиган транспортга нисбатан.
1. Ҳақиқий ташувчи ёки унинг ўз вазифаларини бажаришда ҳаракат қилган, ҳақиқий ташувчи томонидан амалга ошириладиган, ташиш билан боғлиқ бўлган ваколатли шахсларнинг ҳаракатлари ёки ҳаракатсизлиги шартнома бўйича ҳаракат ёки ҳаракатсизлик ва ташувчи ҳисобланади.
2. Ташувчининг ўз вазифаларини бажаришда ҳаракат қилган, ҳақиқий ташувчи томонидан амалга ошириладиган шартнома ёки унинг ваколатига эга бўлган шахслар бўйича ҳаракатлари ёки ҳаракатсизлиги ҳаракат ёки ҳаракатсизлик ва ҳақиқий ташувчи ҳисобланади. Бироқ, бундай ҳаракатлар ёки ҳаракатсизлик Варшава конвенциясининг 22-моддасида назарда тутилган чегаралардан ошиб кетадиган ҳақиқий ташувчининг масъулиятига олиб келиши мумкин эмас. Шартнома бўйича ташувчи Варшава конвенцияси томонидан белгиланган мажбуриятларни ўз зиммасига олган махсус шартномалар йўқ, ушбу Конвенциянинг 22-моддасида келтирилган Конвенцияда назарда тутилган ҳуқуқлардан воз кечиш ва этказиб беришга қизиқиш ҳақида ҳеч қандай махсус баёнотлар ҳақиқий ташувчига унинг розилигисиз ҳеч қандай кучга эга эмас.
Варшава конвенцияси асосида ташувчига бериладиган ёки тақдим этиладиган буйруқлар ёки даъволар, улар шартнома ёки ҳақиқий ташувчига мурожаат қиладими ёки йўқми, бир хил кучга эга. Бироқ, Варшава конвенциясининг 12 моддасида назарда тутилган буйруқлар фақат шартнома бўйича ташувчига мурожаат қилган тақдирда кучга эга.
Ҳақиқий ташувчи томонидан амалга ошириладиган транспортга нисбатан, ушбу ташувчи томонидан шартнома бўйича ваколат берилган ҳар қандай шахс, агар у ўз вазифаларини бажаришда ҳаракат қилган бўлса, ушбу Конвенция асосида амалга ошириладиган жавобгарлик чегараларига мурожаат қилиш ҳуқуқига эга бўлса, у Варшава конвенциясига мувофиқ, жавобгарликка тортилиши мумкин эмас, шундай қилиб, у исбот қилинмайди.
Ҳақиқий ташувчи томонидан амалга ошириладиган ташувларга нисбатан, ушбу ташувчидан шартнома бўйича ташувчидан ва ўз вазифаларини бажаришда амалда бўлган ваколатли шахслар билан олиниши мумкин бўлган тўловнинг умумий миқдори ушбу Конвенция асосида шартнома бўйича ёки ҳақиқий ташувчидан ундириб олиниши мумкин бўлган максимал миқдорда қоплашдан ошмаслиги керак ва ушбу моддада кўрсатилган шахсларнинг ҳеч бири унга нисбатан қўлланиладиган чегарадан ортиқ жавобгар бўлмайди.
Ҳақиқий ташувчи томонидан амалга оширилган ташишда етказилган зарарни қоплаш тўғрисидаги ҳар қандай даъво даъвогарнинг танловига ёки ушбу ташувчига ёки шартнома бўйича ташувчига ёки ҳар иккаласига, биргаликда ёки алоҳида-алоҳида тақдим этилиши мумкин. Агар даъво фақат ушбу ташувчилардан бирига тақдим этилса, бу ташувчи бошқа ташувчини судда иштирок этишга жалб қилиш ҳуқуқига эга ва бундай жалб қилиш тартиби ва унинг оқибатлари ушбу суднинг қонуни билан белгиланади.
Ушбу Конвенциянинг 8-моддасида назарда тутилган зарарни қоплаш учун ҳар қандай даъво Варшава конвенциясининг 28-моддаси ёки ҳақиқий ташувчи ёки унинг бош бошқармаси жойлашган жойда судда шартнома бўйича ташувчига даъво аризаси берилиши мумкин бўлган судлардан бирида даъвогарнинг танлови бўйича тақдим этилиши керак.
1. Ушбу Конвенцияда назарда тутилган жавобгарликдан ташувчини ёки ҳақиқий ташувчини шартнома бўйича озод қилишга ёки ушбу Конвенцияда назарда тутилган жавобгарликдан кам жавобгарлик чегарасини белгилашга ёрдам берадиган ҳар қандай шарт ҳақиқий эмас ва ҳеч қандай оқибатларга олиб келмайди, аммо бундай шартнинг ҳақиқий эмаслиги ушбу Конвенциянинг қоидаларига бўйсунадиган шартноманинг ҳақиқий эмаслигига олиб келмайди.
2. Ҳақиқий ташувчи томонидан амалга ошириладиган ташувларга нисбатан аввалги банд ташилаётган юкларнинг ўзига хос табиий хоссалари ёки сифатсиз бўлиши оқибатида нобуд бўлиши ёки шикастланишига тааллуқли шартларга нисбатан қўлланилмайди.
3. Ташиш шартномасининг ҳар қандай шартлари ва тарафлар ушбу Конвенция қоидаларидан ёхуд қўлланиши лозим бўлган қонунни белгилаш йўли билан ёки юрисдикция тўғрисидаги қоидаларни ўзгартириш йўли билан чекиниши мумкин бўлган зарар етказилишидан олдинги ҳар қандай махсус битимлар ҳақиқий эмас. Бироқ, юкларни ташиш пайтида ушбу Конвенция қоидаларига риоя қилган ҳолда, агар бундай суд жараёни 8-моддада назарда тутилган юрисдикция доирасида амалга оширилиши керак бўлса, ҳакамлик судида иш юритиш шарти билан йўл қўйилади.
8-модда қоидалари бундан мустасно, ушбу Конвенцияда ҳеч нарса икки ташувчилар ўртасида юзага келадиган ҳуқуқ ва мажбуриятларга таъсир қилмайди.
Ушбу Конвенция кучга кирган санадан олдин 13-модда қоидаларига мувофиқ, у ўша пайтда Бирлашган Миллатлар ташкилотининг ёки ихтисослашган муассасалардан бирининг аъзоси бўлган ҳар қандай давлат томонидан имзоланиши очиқ.
1. Ушбу Конвенцияни имзолаган беш давлат ўз ратификация гувоҳномаларини сақлаш учун топширгандан сўнг, улар ўртасида бешинчи ратификация ҳужжати топширилгандан сўнг тўқсон кун ичида кучга киради. Конвенция ҳар бир давлат учун кучга киради, уни кейинчалик ратификация қилади.
2. Ушбу Конвенция кучга киргандан сўнг, у Бирлашган Миллатлар ташкилотида ва халқаро фуқаро авиацияси ташкилотида Мексика Қўшма Штатлари ҳукумати томонидан рўйхатга олинади.
1. Ушбу Конвенция кучга киргандан сўнг, Бирлашган Миллатлар ташкилотига аъзо бўлган ҳар қандай давлат ёки ихтисослашган муассасалардан бирига қўшилиш учун очиқ бўлади.
2. Бундай қўшилиш Мексика Қўшма Штатларининг ҳукуматига аъзолик ҳужжатини топшириш орқали амалга оширилади ва уни сақлаш учун топширилгандан кейин тўқсонинчи куни кучга киради.
1. Аҳдлашувчи давлатлар ҳар қандай Мексика Америка Қўшма Штатлари ҳукумати хабардор томонидан бу Конвенцияни денонсация қилиниши мумкин.
2. Ушбу денонсация Мексика ва АҚШ ҳукумати томонларидан денонсация хабарномасини олганидан олти ой ўтгач амалга оширилади.
1. Аҳдлашувчи давлатлар ҳар қандай ушбу Конвенцияни ратификация вақтида, унга қўшилиш ёки ҳар қандай кейинги пайтда ушбу Конвенция ушбу давлатнинг жавобгар бўлган ташқи алоқалари учун ҳар қандай ҳудудларга татбиқ этилишини Мексика Қўшма Штатлари ҳукуматини хабардор қилиш орқали эълон қилиши мумкин.
2. Мексика Қўшма Штатлари ҳукумати томонидан бундай хабарни олганидан сўнг тўқсон кун ўтгач, ушбу Конвенция ушбу билдиришномада кўрсатилган ҳудудга тарқатилади.
3. Ҳар қандай Аҳдлашувчи давлатлар 15-модда қоидаларига мувофиқ ушбу Конвенцияни бир нечта ҳудудларга нисбатан алоҳида-алоҳида рад этишлари мумкин, чунки бу давлат ташқи алоқалар учун масъулдир.
Мексика қўшма Штатлари ҳукумати халқаро фуқаро авиацияси ташкилотини, шунингдек, Бирлашган Миллатлар ташкилотининг барча аъзо давлатларини ёки ихтисослашган муассасалардан бирини хабардор қилади:
б) ҳар бир ратификация ҳужжатини ёки сақлаш учун топширилган санани кўрсатган ҳолда қўшилиш ҳужжатини топшириш тўғрисида;
е) 16-модда асосида тузилган ҳар бир ариза ёки хабарномани олиш, шунингдек уларни қабул қилиш санаси ҳақида.
Тегишли давлатлар вакилларнинг ушбу Конвенцияни имзолаганлиги тўғрисидаги гувоҳномада қуйидаги имзо чекканлар:
1961 йил 18 сентябрда Гуадалажарда имзоланган, инглиз, француз ва испан тилларида учта ҳақиқий матнда. Агар келишмовчиликлар юзага келса, 1929 йил 12 октябрда француз тилидаги матн асосий ҳисобланади, Мексика Қўшма Штатлари ҳукумати Конвенция матнини рус тилига расмий таржима қилишни таъминланди.
Ушбу Конвенция Мексика Қўшма Штатлари ҳукуматига топширилади, бу ерда 11-моддаси қоидаларига мувофиқ имзолаш учун очиқ қолади; ушбу ҳукумат ушбу Конвенциянинг тасдиқланган нусхаларини халқаро фуқаро авиацияси ташкилоти ва Бирлашган Миллатлар ташкилотининг барча аъзо давлатлари ёки ихтисослашган муассасалардан бирига юборади.