LexUZ sharhi
O‘zbekiston Respublikasi mazkur Konvensiyaga O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1995-yil 31-avgustdagi 130-I-sonli “1984-yil 10-dekabrdagi Qiynoqlarga solishga va muomalada bo‘lish va jazolashning boshqa shafqatsiz, g‘ayriinsoniy yoki qadr-qimmatni tahqirlovchi turlariga qarshi konvetsiyaga qo‘shilish haqida”gi qaroriga muvofiq qo‘shilgan.
Ushbu konvensiyaning ishtirokchi davlatlari,
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Nizomida e’lon qilingan prinsiplarga muvofiq, insonlar oilasi hamma a’zolarining teng va ajralmas huquqlarini tan olish erkinlik, adolat va umumiy tinchlikning asosi deb tan olinganini nazarda tutib,
davlatlarning Nizomga, jumladan, 55-moddaga muvofiq, inson huquqlari va asosiy erkinliklarining yalpi hurmat qilinishi va ularga rioya etilishiga ko‘maklashish majburiyatlarini e’tiborga olib,
Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasining 5-moddasini hamda Fuqarolik va siyosiy huquqlar to‘g‘risida xalqaro paktning 7-moddasini, ularning ikkalasi hech kimga qiynoq yoki uning qadr-qimmatini kamsituvchi shafqatsiz muomala qilinmasligini va jazo berilmasligini ko‘zda tutganini hisobga olib,
shuningdek hamma shaxslarni qiynoqlardan, boshqa qattiq, shafqatsiz yoki qadr-qimmatni kamsituvchi muomala va jazo turlaridan muhofaza qilish to‘g‘risida 1975-yil 9-dekabrda Bosh Assambleya tomonidan qabul qilingan deklaratsiyani hisobga olib,
butun dunyoda qiynoqlarga va qattiq, shafqatsiz yoki qadr-qimmatni kamsituvchi muomala va jazo turlariga qarshi kurash samaradorligini oshirishni istab,
1. Ushbu Konvensiyaning maqsadlari uchun qiynoqning ta’rifi shunday istalgan harakatni anglatadiki, u bilan qandaydir shaxsga undan yoki uchinchi shaxsdan ma’lumotlar yoki e’tirof olish, uni u yoki uchinchi shaxs sodir etgan yoki sodir etishda u gumon qilinadigan harakat uchun jazolash, shuningdek uni yoki uchinchi shaxsni qo‘rqitish yoki zo‘rlash maqsadida, yoki bunday og‘riq yoki azob davlatning mansabdor shaxsi yoki rasmiy sifatdagi boshqa shaxs, yoki ularning gijgijlashi bilan, yoki ularning xabardorligida yoki indamay roziligi bilan har qanday tusdagi kamsitish asoslangan istalgan sabab bo‘yicha ataylab kuchli og‘riq va azob beriladi. Bu ta’rifga qonuniy sanksiyalar natijasida paydo bo‘ladigan shu sanksiyalardan ajralmas yoki ulardan tasodifan chiqqan og‘riq yoki azoblar kirmaydi.
2. Bu modda yanada kengroq qo‘llash to‘g‘risida qoidalari bo‘lgan yoki bo‘lishi mumkin bo‘lgan qandaydir xalqaro shartnomaga yoki qandaydir milliy qonunchilikka zarar yetkazmaydi.
1. Har bir ishtirokchi davlat uning yurisdiksiyasidagi istalgan hududda kiynoq harakatlarining oldini olish uchun samarali qonun chiqarish, ma’muriy, sudlov va boshqa choralarni ko‘radi.
2. Hech qanday favkulodda holatlar, ular qanday bo‘lmasin: xoh, urush holatimi yoki urush xavfimi, ichki siyosiy beqarorlikmi yoki boshqa istalgan favqulodda holatmi ekanligidan qat’i nazar, qiynoqni oklashga xizmat qilolmaydi.
1. Hech qaysi ishtirokchi davlat qaysidir shaxsni boshqa davlatga agar unga u yerda qiynoq qo‘llanilishi mumkin deb o‘ylashga jiddiy asoslar mavjud bo‘lsa, uni jo‘natmasligi, qaytarmasligi (refouler) yoki bermasligi kerak.
2. Shunday asoslar mavjudligini aniqlash uchun vakolatli hukumatlar ishga taalluqli barcha holatlarni tegishli hollarda mazkur davlatda inson huquqlarini amalda doim qo‘pol, jiddiy va ommaviy ravishda buzishlar mavjudligini qo‘shib e’tiborga oladilar.
1. Har bir ishtirokchi davlat hamma qiynoq harakatlari uning jinoyat qonunchiligiga muvofiq ravishda ko‘rib chiqilishini ta’minlaydi. Ayni shu narsa qiynoqqa va istalgan shaxsning azoblashda sherikligi yoki qatnashuvidan iborat harakatlariga ham tegishlidir.
2. Har bir ishtirokchi davlat bunday jinoyatlar uchun ularning og‘irlik xususiyatini hisobga olgan holda tegishlicha jazolar tayinlaydi.
1. Har bir ishtirokchi davlat quyidagi hollarda uning 4-moddada ko‘rsatilgan jinoyatlarga nisbatan sud qilish huquqini belgilash uchun zarurligi mumkin bo‘lgan tadbirlar belgilaydi:
a) jinoyatlar uning huquqiy tobeligidagi istalgan hududda yoki shu davlatda ro‘yxatga olingan dengiz yoki havo kemasi bortida sodir qilingan bo‘lsa;
2. Har bir ishtirokchi davlat shunga o‘xshab shunday tadbirlar qabul qiladiki, ular taxmin qilingan jinoyatchi uning huquqiy tobeligidagi istalgan hududda bo‘ladigan hollarda shunday jinoyatlarga nisbatan o‘zining sud qilish huquqini o‘rnatish uchun zarur bo‘lib chiqishi mumkin va u 8-moddaga binoan uni ushbu moddaning 1-bandida eslatilgan davlatlardan hech qaysisiga bermaydi.
3. Ushbu Konvensiya ichki qonunlarga muvofiq istalgan jinoyatni sud qilish huquqini amalga oshirishni istisno etmaydi.
1. Uning ixtiyoridagi axborotni ko‘rib chiqqandan keyin vaziyatlar shuni taqozo etishiga ishonch hosil qilgach, 4-moddada ko‘rsatilgan jinoyatlardan istalganini sodir etishda ayblanadigan shaxs hududida bo‘lgan istalgan ishtirokchi davlat uni hibsga oladi yoki uning shu yerda bo‘lishini ta’minlaydigan boshqa hukuqiy choralar ko‘radi. Hibsga olish va boshqa huquqiy tadbirlar mazkur davlatning qonunlari bo‘yicha amalga oshiriladi, ammo bu faqat jinoiy-protsessual harakatlar yoki berish bo‘yicha harakat qilish uchun zarur bo‘lgan vaqt mobaynida davom etishi mumkin.
3. Ushbu moddaning 1-bandiga asosan hibsda bo‘lgan istalgan shaxsga u fuqarosi bo‘lgan davlatning eng yaqin tegishli vakili bilan yoki u fuqaroligi yo‘q shaxs bo‘lsa, odatda yashab turgan davlatning vakili bilan kechiktirmay aloqa o‘rnatishida yordam ko‘rsatiladi.
4. Davlat ushbu moddaga binoan qaysidir shaxsni hibsga olsa, 5-moddaning 1-bandida eslatilgan davlatlarga bunday shaxsning hibsdaligi fakti to‘g‘risida va uni ushlashga sabab bo‘lib xizmat qilgan vaziyatlar haqida kechiktirmay xabar beradi. Ushbu moddaning 2-bandida ko‘zda tutilgan oldindan tekshiruv o‘tkazadigan davlat olgan ma’lumotlari to‘g‘risida kechiktirmay yuqorida eslatilgan davlatlarga xabar qiladi va o‘zining sud qilish huquqini amalga oshiradimi yoki yo‘qmi ekanligini ko‘rsatadi.
1. Ishtirokchi davlat, agar uning huquqiy tobeligidagi hududda 4-moddada ko‘rsatilgan jinoyatlardan istalganini sodir etishda gumon qilingan shaxs topilsa va u 5-moddada ko‘zda tutilgan hollarda jinoyatchini bermasa mazkur ishni o‘zining vakolatli hukumatlariga sudda tekshirish uchun beradi.
2. Bu hukumatlar jiddiy tusdagi oddiy jinoyat holatida bo‘lganidek, shu davlat qonuniga muvofiq tarzda qaror qabul qiladilar. 5-moddaning 2-bandida sanab o‘tilgan hollarda sudda tekshirish va qoralash uchun zarur isbotlarga qo‘yiladigan talablar hech bir holda 5-moddaning 1-bandida ko‘rsatilgan hollarda qo‘llaniladiganiga nisbatan kamroq jiddiy bo‘lmaydi.
3. 4-moddada ko‘rsatilgan jinoyatlardan har qaysisi munosabati bilan tekshiriladigan har qaysi shaxsga ishni ko‘rishning hamma bosqichlarida adolatli muomala qilish kafolatlanadi.
1. 4-moddada ko‘rsatilgan jinoyatlar ishtirokchi davlatlar o‘rtasida mavjud bo‘lgan berish to‘g‘risidagi har qanday shartnomaga kiritiladigan jinoyatlar sifatida kiritilishi kerak deb hisoblanadi. Ishtirokchi davlatlar bunday jinoyatlarni ular o‘rtasida tuziladigan berish to‘g‘risidagi istalgan shartnomaga kiritiladigan jinoyatlar sifatida kiritish majburiyatini oladilar.
2. Agar berishni shartnoma mavjudligi bilan shart qilib qo‘yadigan ishtirokchi davlat u berish to‘g‘risida hech qanday shartnomaga ega bo‘lmagan boshqa ishtirokchi davlatdan berish iltimosini olsa, u bunday jinoyatlarga nisbatan ushbu Konvensiyani berish uchun huquqiy asos sifatida ko‘rib chiqishi mumkin. Berish shu hakda iltimos bilan murojaat qilingan davlatning qonunchiligida ko‘zda tutilgan boshqa shartlarda amalga oshiriladi.
3. Berishni shartnoma mavjudligi bilan shart qilib qo‘ymaydigan ishtirokchi davlatlar o‘zaro munosabat bunday jinoyatlarni berish to‘g‘risida murojaat qilingan Davlatning qonunchiligida ko‘zda tutilgan shartlarga muvofiq berishga olib keladigan jinoyatlar sifatida ko‘rib chiqadilar.
4. Ishtirokchi davlatlar o‘rtasida bunday jinoyatlar nafaqat sodir qilinadigan joyda, balki shu 5-moddaning 1-bandiga binoan o‘zining sud qilishni belgilashi lozim bo‘lgan davlatlar hududida ham sodir qilingan jinoyatlardek ko‘riladi.
1. Ishtirokchi davlatlar 4-moddada sanab o‘tilgan jinoyatlardan har biriga nisbatan amalga oshirilgan jinoiy-protsessual harakatlar munosabati bilan bir-birlariga sud tekshiruvi uchun ular ixtiyoridagi barcha mavjud dalillar berilishini qamrab oluvchi eng to‘liq yordam ko‘rsatadilar.
2. Ishtirokchi davlatlar o‘z majburiyatlarini shu moddaning 1-bandiga binoan ular o‘rtasida o‘zaro huquqiy yordam to‘g‘risidagi har qanday shartnomalar bo‘yicha bajaradilar.
1. Har bir ishtirokchi davlat qiynoqni taqiqlashga tegishli o‘quv materiallari va axborotlar huquqni tatbiq etuvchi organlarning xodimlarini, fuqarolarga oid yoki harbiy, tibbiy xodimlarni, davlatning mansabdor shaxslarini hamda har qanday shaklda hibsga olingan, ushlangan yoki qamoqqa olingan shaxslarni ushlab turib, so‘roq qilishga yoki ular bilan muomala qilishga munosabat bildirishi mumkin bo‘lgan shaxslarni tayyorlash dasturlariga to‘liq ravishda kiritilishini ta’minlaydi.
2. Har bir ishtirokchi davlat bu taqiqni har qaysi shunday shaxslarning vazifa va funksiyalariga oid qoida yoki yo‘riqnomaga kiritadi.
Har bir ishtirokchi davlat qandaydir qiynoq hollariga yo‘l ko‘ymaslik uchun uning huquqiy tobeligida bo‘lgan har bir hududda har qanday shaklda ushlangan, hibs qilingan yoki qamoqqa olingan shaxslarni so‘roq qilish, shuningdek qamokda ushlab turish va muomala qilishga taallukli qoida, yo‘riqnoma, usul va amaliyotlarni muntazam ko‘rib chiqadi.
Har bir ishtirokchi davlat uning huquqiy tobeligida bo‘lgan har qaysi hududda qiynoq qo‘llangan deb o‘ylashga yetarlicha asos bo‘lganda uning organlari tez va xolis tekshiruv o‘tkazishlarini ta’minlaydi.
Har bir ishtirokchi davlat uning huquqiy tobeligida bo‘lgan istalgan hududda qiynoq qo‘llanildi deb tasdikdaydigan har bir shaxsga shu davlatning vakolatli hukumatlariga shikoyat qilish huquqini hamda ular tomonidan bunday jinoyat tez va xolis ko‘rib chiqilishini ta’minlaydi. Da’vogar va guvohlarni har qanday shakllardagi yoki uning shikoyati yoki har qanday guvohlik ko‘rsatmalari munosabati bilan qo‘rqitishdan himoya qilishni ta’minlash choralari ko‘riladi.
1. Har bir ishtirokchi davlat o‘zining hukuqiy tizimida qiynoqlarning qurboni tovon olishini va iloji boricha to‘laroq tiklanish uchun mablag‘larni qamrab oluvchi, huquqiy sanksiya bilan to‘ldiriladigan adolatli va muqobil tovon olish huquqiga ega bo‘lish huquqini ta’minlaydi. Qiynoq natijasida qurbon vafot etsa tovon olish huquqi uning qaramog‘idagilarga beriladi.
2. Ushbu moddada hech narsa qurbon yoki boshqa shaxslarning milliy qonunchilikka ko‘ra mavjudligi mumkin bo‘lgan har qanday tovon olish hukuqiga daxl qilmaydi.
Har bir ishtirokchi davlat har qanday ariza, agar belgilanganidek, qiynoq ostida berilgan bo‘lsa, istalgan sud tekshiruvi davomida dalil sifatida foydalanmasligini ta’minlaydi, u qiynoq sodir etishda ayblanadigan shaxsga qarshi ariza berilganining isboti sifatida foydalaniladigan hollar bundan mustasnodir.
1. Har bir ishtirokchi davlat uning huquqiy tobeligida bo‘lgan istalgan hududda bunday harakatlar davlatning mansabdor shaxsi yoki rasmiy sifatida, yoxud ularning gijgijlashi yoki kuzatuvi yo indamay rozilik berishi bilan chiqadigan boshqa shaxs tomonidan sodir etiladigan 1-moddada bo‘lgan qiynoq ta’rifiga kirmaydigan muomala berishning boshqa qattiq, shafqatsiz yoki qadr-qimmatni kamsituvchi boshqa harakatlarning oldini olish majburiyatini oladi. Xususan, 10, 11, 12 va 13-moddalarda bo‘lgan majburiyatlar qiynoq to‘g‘risidagi eslatmalar muomala va jazoning boshqa qattiq, shafqatsiz yoki qadr-qimmatni kamsituvchi shakllari to‘g‘risidagi eslatmalar bilan almashtirilgan holda tatbiq etiladi.
2. Ushbu Konvensiyaning qoidalari qattiq, shafqatsiz yoki qadr-qimmatni kamsituvchi muomala va jazoni taqiqlovchi yoki berish yoki chiqarib yuborishga tegishli istalgan xalqaro shartnomalar yoki milliy qonunchilikning qoidalariga zarar keltirmaydi.
1. Qiynoqlarga qarshi qo‘mita (bundan keyin Qo‘mita deyiladi) tuziladi, u quyida nazarda tutilgan vazifalarni bajaradi. Qo‘mita yuksak ma’naviy fazilatlarga ega va inson huquqlari sohasida vakolatli deb tan olingan hamda shaxs sifatida chiqadigan o‘nta ekspertdan iborat. Ekspertlar ishtirokchi davlatlar tomonidan saylanadi, bunda jo‘g‘rofiy taqsimlanishga hamda huquqiy tajribasi bo‘lgan bir nechta shaxsning ishtiroki maqsadga muvofiqligiga e’tibor beriladi.
2. Qo‘mita a’zolari ishtirokchi davlatlar tomonidan ko‘rsatiladigan shaxslar ro‘yxati hisobidan yashirin ovoz berish bilan saylanadi. Har bir ishtirokchi davlat o‘z fuqarolari hisobidan bitta nomzod ko‘rsata oladi. Ishtirokchi davlatlar shuningdek Fuqarolik va siyosiy huquqlar to‘g‘risida xalqaro paktga binoan ta’sis etilgan Inson huquqlari qo‘mitasining a’zolari bo‘lgan hamda Qiynoqlarga qarshi qo‘mitada ishlash istagini bildirgan shaxslarni ko‘rsatish maqsadga muvofiqligini ham hisobga oladilar.
3. Qo‘mita a’zolari saylovi Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi tomonidan ikki yilda bir marta chaqiriladigan ishtirokchi davlatlar kengashida o‘tkaziladi. Kvorumini ishtirokchi davlatlarning uchdan ikki qismi tashkil etadigan ana shu kengashlarda eng ko‘p ovoz hamda Konvensiya ishtirokchi davlatlari vakillaridan ishtirok etgan va ovoz berishda qatnashganlarining mutloq ko‘pchilik ovozini olganlar Qo‘mitaga saylangan nomzodlar bo‘ladi.
4. Dastlabki saylovlar ushbu Konvensiya amalga kiritilgan sanadan boshlab olti oydan kechikmay o‘tkaziladi. Navbatdagi saylovlar sanasidan hech bo‘lmaganda to‘rt oy avval Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi ishtirokchi davlatlarga uch oylik muddatda ularning nomzodlarini takdim etish taklif qilingan xat jo‘natadi. Bosh kotib tayyorlaydigan ro‘yxatga alifbo tartibida shu tarzda ko‘rsatilgan shaxslar ularni ko‘rsatgan ishtirokchi davlatlarni ko‘rsatgan holda kiritiladi, Bosh kotib bu ro‘yxatni ishtirokchi davlatlarga taqdim etadi.
5. Qo‘mita a’zolari to‘rt yil muddatga saylanadi. Ular takror ko‘rsatilgan taqdirda qayta saylanish huquqiga egadir. Ammo dastlabki saylovda saylangan besh a’zoning vakolat muddati ikki yillik davr oxirida tugaydi, dastlabki saylovdan keyin darhol shu besh a’zoning nomlari, kengash raisi tomonidan qur’a tashlab aniqlanadi, bu hakda ushbu moddaning 3-bandida bayon etiladi.
6. Qo‘mita a’zosi vafot etgan yoki iste’foga chiqqan taqdirda yoki qandaydir boshqa sabablarga ko‘ra Qo‘mitadagi vazifalarini bajarish imkoni bo‘lmaganda uning nomzodini taklif qilgan ishtirokchi davlat qolgan muddatga ishtirokchi davlatlar aksariyatining ma’qullashi bilan boshqa ekspertni tayinlaydi. Agar ishtirokchi davlatlarning yarmi yoki ko‘prog‘i Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibidan tavsiya qilinadigan tayinlov to‘g‘risida axborot olgandan keyin olti hafta ichida salbiy javob bermasa, nomzod ma’qullangan deb hisoblanadi.
7. Ishtirokchi davlatlar Qo‘mita a’zolarining ular tomonidan Qo‘mitada vazifalari bajarilgan davrdagi xarajatlarini qoplashni o‘z zimmalariga oladilar.
1. Ko‘mita o‘zining mansabdor shaxslarini ikki yil mudatga saylaydi. Ular qayta saylanishlari mumkin.
2. Qo‘mita o‘zining xususiy tartib-qoidalarini belgilaydi, lekin bu qoidalarda, jumladan, quyidagilar ko‘zda tutilmogi lozim:
3. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Qo‘mita o‘z vazifalarini ushbu Konvensiyaga muvofiq ravishda samarali olib borishi uchun zarur xodimlar, shart-sharoit bilan ta’minlaydi.
4. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Qo‘mitaning birinchi kengashini chaqiradi. O‘zining birinchi kengashidan keyin Qo‘mita tartib-qoidalarda ko‘zda tutilgan vaqt oralig‘ida to‘planishi lozim.
5. Ishtirokchi davlatlar ularning va Qo‘mitaning kengashlarini o‘tkazish munosabati bilan yuzaga keladigan xarajatlarni qoplashni ushbu moddaning 3-bandiga binoan Birlashgan Millatlar Tashkiloti tomonidan ta’minlanadigan xodimlarga haq to‘lash va shart-sharoitlarni ta’minlash kabi har qanday xarajatlar qoplanishini qo‘shib o‘z zimasiga oladi.
1. Ishtirokchi davlatlar Qo‘mitaga ushbu Konvensiyaga binoan Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi orqali ular tomonidan ularning vazifalarini amalga oshirish yuzasidan ushbu Konvensiya tegishli ishtirokchi davlat uchun amalga kiritilgandan keyin bir yil mobaynida qabul qilingan tadbirlar to‘g‘risida ma’ruzalar takdim qiladi. Shundan keyin ishtirokchi davlatlar to‘rt yilda bir marta har qanday qabul qilingan yangi tadbirlar to‘g‘risida qo‘shimcha ma’ruzalarni, shuningdek so‘rashi mumkin bo‘lgan boshqa ma’ruzalarni taqdim qiladi.
2. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi shu ma’ruzalarni barcha ishtirokchi davlatlarga jo‘natadi.
3. Har bir ma’ruza Qo‘mita tomonidan ko‘rib chiqiladi, u o‘zi maqsadga muvofiq deb hisoblaydigan ma’ruza yuzasidan umumiy tartibda mulohazalar qilishi mumkin, keyin ularni tegishli ishtirokchi davlatga jo‘natadi.
Mazkur ishtirokchi davlat Qo‘mitaga javob tariqasida o‘rinli deb hisoblaydigan istalgan mulohazalarni berishi mumkin.
4. Qo‘mita o‘z xohishicha, 24-moddaga binoan tayyorlanadigan o‘zining yillik ma’ruzasiga uning tomonidan ushbu moddaning 3-bandiga binoan qilingan istalgan mulohazalarni ular bo‘yicha tegishli ishtirokchi davlatdan olingan mulohazalar bilan kiritishi mumkin. Tegishli ishtirokchi davlat iltimosiga ko‘ra Qo‘mita shuningdek ushbu moddaning 1-bandiga muvofiq takdim qilingan ma’ruza nusxasini ham kiritishi mumkin.
1. Agar Qo‘mita olgan to‘g‘ri axborotda, uning fikricha, qaysidir ishtirokchi davlat hududida qiynoqlar muntazam qo‘llanilgani to‘g‘risida to‘liq asosli ma’lumotlar bo‘lsa, unda u ushbu ishtirokchi davlatga shu axborotni ko‘rib chiqishda hamkorlik qilishni hamda shu maqsadda o‘zining mazkur axborotga nisbatan mulohazalarini bildirishni taklif qiladi.
2. Tegishli ishtirokchi davlat taqdim etadigan har xil mulohazalarni, shuningdek uning ixtiyoridagi ishga aloqador boshqa istalgan axborotlarni hisobga olgan holda Qo‘mita, agar u shuni maqsadga muvofiq deb topsa, maxfiy ravishda tekshirish o‘tkazish va Qo‘mitaga shoshilinch ravishda tegishli ma’ruzani berish uchun o‘zining bir yoki bir necha a’zolarini tayinlashi mumkin.
3. Agar ushbu moddaning 2-bandiga binoan tekshiruv o‘tkazilsa, Qo‘mita tegishli ishtirokchi davlat bilan hamkorlik o‘rnatishga intiladi. Shu ishtirokchi davlat roziligi bilan bunday tekshiruv uning hududiga borib ko‘rishni nazarda tutishi mumkin.
4. Shu moddaning 2-bandiga muvofiq ana shu tekshiruv a’zosi yoki a’zolari tomonidan taqdim qilingan tekshiruv natijalari ko‘rib chiqilgandan keyin Qo‘mita tegishli ishtirokchi davlatga bu natijalarni shu vaziyatda maqsadga muvofiq deb topiladigan istalgan mulohazalar yoki takliflar bilan qo‘shib jo‘natadi.
5. Qo‘mitaning ushbu moddaning 1 — 4 bandlarida eslatilgan butun ishi maxfiy tusdadir va bu ishning hamma bosqichlarida ishtirokchi davlat bilan hamkorlik qilishga intilish lozim. 2-bandga binoan o‘tkazilgan tekshiruv nisbatan bu ish tugagagach Qo‘mita tegishli ishtirokchi davlat bilan maslahatlashgandan keyin shu ish natijalari to‘g‘risida qisqacha hisobotni 24-moddaga asosan tayyorlanadigan o‘zining har yilgi ma’lumotiga kiritish to‘g‘risida qaror qabul qilishi mumkin.
1. Ushbu moddaga muvofiq mazkur Konvensiyaning har qanday ishtirokchi davlati istalgan vaqtda u Qo‘mitaning bir ishtirokchi davlatning boshqa ishtirokchi davlat o‘zining ushbu Konvensiya bo‘yicha vazifalarini bajarmayotganligi to‘g‘risidagi xabarlarini olish va ko‘rib chiqish vakolatini tan olishini bildirishi mumkin. Bunday xabarlar ushbu moddada bayon qilingan tartib-qoidalarga muvofiq faqatgina ular o‘ziga nisbatan Qo‘mita vakolatini tan olgani to‘g‘risida ariza bergan ishtirokchi davlat tomonidan taqdim etilgan holdagina qabul qilinishi va ko‘rib chiqilishi mumkin. Qo‘mita ushbu modda bo‘yicha axborotlarni, agar ular bunday ariza bermagan ishtirokchi davlatga tegishli bo‘lsa, ko‘rib chiqmaydi. Ushbu moddaga ko‘ra olingan xabarlar quyidagi tartibga muvofiq ko‘rib chikiladi:
a) agar qaysidir ishtirokchi davlat boshqa ishtirokchi davlat ushbu Konvensiya qoidalarini bajarmayotir, deb hisoblasa, unda bu hakda shu masala hakida ko‘rsatilgan ishtirokchi davlatga yozma xabar kilishi mumkin. Shu xabarni olgandan keyin uch oy mobaynida uni olgan davlat yozma ravishda shunday xabar jo‘natgan davlatga tushuntirish yoki boshqa ariza taqdim qiladiki, unda qanchalik mumkin va maqsadga muvofiq bo‘lsa, shu masala yuzasidan qabul qilingan, qabul qilinadigan yoki qabul qilinishi mumkin bo‘lgan ichki tartib va tadbirlar ko‘rsatilmog‘i lozim;
b) agar dastlabki xabar oladigan davlat tomonidan olingandan keyin olti oy mobaynida masala ikkala tegishli ishtirokchi davlatni qondirish sari hal etilmasa shu davlatlardan har qaysisi bu masalani Qo‘mitaga berib, bu haqda Qo‘mita va boshqa davlatga bildirib qo‘yishi mumkin;
s) Qo‘mita unga ushbu moddaga binoan berilgan masalani faqatgina u hamma iloji bor ichki choralar ko‘rilgani hamda mazkur holda umum tomonidan tan olingan xalqaro huquq prinsiplariga muvofiq tugagani haqida ishonch hosil qilganidan so‘ng qarab chiqadi. Bu qoida shu tadbirlarni ko‘llash asossiz cho‘zilib ketgan yoki ushbu Konvensiya buzilishining qurboni bo‘lgan shaxsga samarali yordam ko‘rsatishi dargumon bo‘lgan hollarda harakat qilmaydi;
e) Qo‘mita “s” banddagi qoidalarga rioya etgan holda tegishli ishtirokchi davlatlarga masalani ushbu Konvensiyada ko‘zda tutilgan majburiyatlarini hurmat qilish asosida do‘stona hal etish maqsadida yaxshi xizmatlar ko‘rsatadi. Shu maqsadda Qo‘mita zarurat bo‘lganda maxsus kelishuv komissiyasini ta’sis qilishi mumkin:
f) ushbu moddaga muvofiq o‘ziga berilgan har kanday masala bo‘yicha Qo‘mita “b” bandda eslatilgan tegishli ishtirokchi davlatlardan ishga taalluqli istalgan axborotni berishlarini so‘rashi mumkin;
g) “b” bandda eslatilgan tegishli ishtirokchi davlatlar Qo‘mitada malasalani ko‘rib chiqishda vakil orqali qatnashishlari va og‘zaki va (yoki) yozma ravishda fikr bildirishlari mumkin.
h) Qo‘mita bildirishnoma olgan kundan o‘n ikki oy mobaynida “b” bandga muvofiq quyidagi hollarda axborotnoma taqdim etadi:
i) agar “e” band qoidalari doirasida yechimga erishilsa, unda Qo‘mita o‘z axborotida faktlarni va erishilgan yechimni qisqacha bayon etish bilan chegaralanadi;
j) agar “e” band qoidalari doirasida yechimga erishilmasa, Qo‘mita o‘z axborotida faktlarni qisqacha bayon etish bilan chegaralanadi; tegishli ishtirokchi davlatlar tomonidan takdim etilgan yozma taqdimotlar va ogzaki arizalarning qaydi axborotga ilova qilinadi.
2.Ushbu moddaning qoidalari mazkur Konvensiyaning beshta ishtirokchi davlati shu moddaning 1-bandiga muvofiq ariza berganida amalga kiritiladi. Bunday arizalar ishtirokchi davlatlar tomonidan Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibiga saqlash uchun beriladi, Bosh kotib ularning nusxalarini qolgan ishtirokchi davlatlarga jo‘natadi. Ariza Bosh kotib nomiga bildirishnoma jo‘natish orqali istalgan vaqtda chaqirib olinishi mumkin. Arizani bunday chaqirib olish ushbu moddaga muvofiq avval o‘tkazib bo‘lingan axborot mavzui bo‘lgan har qanday masalani ko‘rib chiqishga zarar yetkazmasligi kerak; ushbu moddaga muvofiq har qanday ishtirokchi davlatning xech qanday keyingi axborotlari, agar tegishli ishtirokchi davlat yangi ariza bermagan bo‘lsa Bosh kotibga arizaning chaqirib olinishi to‘g‘risida bildirilgandan keyin qabul qilinmaydi.
1. Ushbu Konvensiyaning ishtirokchi davlati istalgan vaqtda ushbu moddaga muvofiq uning huquqiy tobeligida bo‘lgan shaxslarning ishtirokchi davlat tomonidan Konvensiya qoidalarini buzish qurbonlari bo‘lganliklarini yoki ular nomidan tushadigan shunday tusdagi axborotlarni tasdiklaydigan xabarlarini olish va ko‘rib chiqishga Qo‘mita vakolatini tan olishi to‘g‘risida bayonot berishi mumkin. Shunday bayonot bermagan ishtirokchi davlatga taaluqli bo‘lgan har qanday axborotlarni Qo‘mita qabul qilmaydi.
2. Qo‘mita ushbu moddaga binoan anonim bo‘lgan yoki uning fikricha, shunday xabarlarni berish huquqini suiiste’mol qilgan yoki ushbu Konvensiya qoidalariga to‘gri kelmaydigan har qanday axborotni nomaqbul deb hisoblaydi.
3. Qo‘mita 2-bandni hisobga olgan holda ushbu moddaga Muvofiq ravishda unga berilgan axborotni 1-bandga ko‘ra bayonot bergan va go‘yoki Konvensiyaning u yoki bu qoidalarini buzayotgan ushbu Konvensiyaning ishtirokchi davlatiga ma’lum qiladi. Axborotni olgan davlat olti oy mobaynida Qo‘mitaga masalani va shu davlat tomonidan qabul qilinadigan har qanday tadbirlarni aniklashtiradigan yozma tushuntirish yoki ariza takdim etadi.
4. Qo‘mita ushbu moddaga muvofiq olingan xabarlarni unga mazkur shaxs tomonidan yoki uning nomidan va tegishli ishtirokchi davlat tomonidan taqdim etilgan butun axborotlar asosida ko‘rib chikadi.
5. Qo‘mita agar u quyidagilarga amin bo‘lmasa, ushbu moddaga ko‘ra qandaydir shaxsdan olingan hech bir axborotni ko‘rib chiqmaydi:
a) xuddi shu masala xalqaro tergov yoki bartaraf etish bo‘yicha qaysidir boshqa marosimda ko‘rib chiqilmagan va ko‘rib chiqilmayapti;
b) mazkur shaxs mavjud ichki huquq himoyasining barcha choralarini tugatgan; bu qoida shu tadbirlarni qo‘llash asossiz cho‘ziladigan yoki shu Konvensiyani buzish qurboni bo‘lgan shaxsga samarali yordam berishi gumon sanalgan hollarda harakat qilmaydi.
8. Ushbu moddaning qoidalari ushbu Konvensiyaning beshta ishtirokchi davlati mazkur moddaning 1-bandiga muvofiq ariza berganda amalga kiritiladi. Bunday arizalar ishtirokchi davlatlar tomonidan Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibiga saqlash uchun beriladi, u ularning nusxalarini qolgan ishtirokchi davlatlarga jo‘natadi. Ariza istalgan vaqtda Bosh kotib nomiga bildirishnoma jo‘natish vositasida chaqirib olinishi mumkin. Arizani bunday chaqirib olish ushbu moddaga binoan berilib bo‘lingan axborot mavzui sanalgan istalgan masalani ko‘rib chiqishga zarar keltirmasligi lozim; har qanday shaxs tomonidan yoki uning nomidan jo‘natiladigan hech qanday keyingi xabarlar ushbu moddaga muvofiq, Bosh kotib tomonidan arizani chaqirib olish to‘g‘risida bildirishnoma olingandan keyin, agar tegishli ishtirokchi davlat yangi ariza bermasa, qabulqilinmaydi.
Qo‘mita va 21-modda 1-bandining “e” kichik bandiga binoan tainlanishi mumkin bo‘lgan kelishuv komissiyalarining a’zolari Birlashgan Millatlar Tashkilotining Imtiyozlar va immunitetlar to‘g‘risida Konvensiyasining tegishli bo‘limlarida ko‘zda tutilganidek Birlashgan Millatlar Tashkiloti topshirig‘i bo‘yicha ishlaydigan ekspertlarning imtiyozlari va immunitetlari huquqiga egadirlar.
Qo‘mita ishtirokchi davlatlarga va Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasiga ushbu Konvensiyaga binoan o‘z ishi to‘g‘risida yillik ma’ruza taqdim qiladi.
2. Ushbu Konvensiya ratifikatsiya qilinishi kerak. Ratifikatsiya yorliqlari Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibiga saqlash uchun beriladi.
Ushbu Konvensiya hamma davlatlarning qo‘shilishi uchun ochiqdir. Qo‘shilish qo‘shilganlik to‘g‘risida hujjatni Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibiga saqlash uchun topshirish yo‘li bilan amalga oshiriladi.
1. Ushbu Konvensiya yigirmanchi ratifikatsiya yorlig‘i yoki qo‘shilish to‘g‘risidagi hujjat Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibiga saqlash uchun topshirilganining o‘ttizinchi kuni amalga kiritiladi.
2. Ushbu Konvensiyani ratifikatsiya qiladigan yoki o‘nta yigirmanchi ratifikatsiya yorlig‘i yoki ko‘shilish to‘g‘risida hujjat topshirilgandan keyin ko‘shiladigan har bir davlat uchun ushbu Konvensiya uning o‘zining ratifikatsiya yorlig‘i yoki qo‘shilish to‘g‘risida hujjati saqlash uchun topshirilgan sanadan keyin o‘ttizinchi kuni amalga kiritiladi.
1. Har bir davlat ushbu Konvensiyani imzolash yoki ratifikatsiya qilish yoki qo‘shilish paytida u yigirmanchi moddada belgilangan Qo‘mita vakolatini tan olmasligi mumkin.
2. Ushbu moddaning birinchi bandiga muvofiq izoh bergan har qanday ishtirokchi davlat bu haqda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibini xabardor qilib istalgan vaqtda o‘z izohini olib tashlashi mumkin.
1. Ushbu Konvensiya ishtirokchisi bo‘lgan har qaysi davlat tuzatish taklif qilishi va uni Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibiga taqdim qilishi mumkin. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi keyin taklif qilingan tuzatishni ishtirokchi davlatlarga shu taklifni ko‘rib chiqish hamda u bo‘yicha ovoz berish o‘tkazish maqsadida ishtirokchi davlatlar konferensiyasini chaqirishga ular tarafdor yoki tarafdor emasligini unga bildirishni iltimos qilib jo‘natadi. Agar bunday xat jo‘natilgan sanadan so‘ng to‘rt oy davomida ishtirokchi davlatlarning kamida uchdan bir qismi shunday konferensiyaga tarafdorligini bildirsa, Bosh kotib Birlashgan Millatlar Tashkiloti homiyligida konferensiya chaqiradi. Shu konferensiyada hozir bo‘lgan va ovoz berishda ishtirok etgan ishtirokchi davlatlarning aksariyati tomonidan qabul qilingan har qanday tuzatish Bosh kotib tomonidan hamma ishtirokchi davlatlarga tasdiqlash uchun beriladi.
2. Ushbu moddaning 1-bandi bo‘yicha qabul qilingan tuzatish ushbu Konvensiyaning ishtirokchi davlatlaridan uchdan ikki qismi Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibini o‘zining konstitutsion tartiblariga muvofiq ular tomonidan mazkur tuzatish qabul qilinganligi to‘g‘risida xabardor qilgandan keyin amalga kiritiladi.
3. Tuzatishlar amalga kiritilgach, ular o‘shalarni qabul qilgan ishtirokchi davlatlar uchun majburiy bo‘lib boshqa ishtirokchi davlatlar uchun esa ushbu Konvensiya qoidalari va ular tomonidan qabul qilingan tuzatishlar majburiy bo‘lib qoladi.
1. Ushbu Konvensiyani sharhlash yoki qo‘llanish hususidagi ikki yoki ko‘proq ishtirokchi davlatlar o‘rtasidagi muzokaralar yo‘li bilan bartaraf etilishi mumkin bo‘lmagan har qanday bahs ulardan birining iltimosi bo‘yicha arbitrajga beriladi. Agar arbitraj to‘g‘risida iltimos qilingandan so‘ng o‘tgan olti oy mobaynida tomonlar arbitraj tashkil etish to‘g‘risida bitimga kelish holatida bo‘lmasalar, tomonlardan birining iltimosi bo‘yicha bahs Xalqaro sud maqomiga binoan Xalqaro sudga o‘tkazilishi mumkin.
2. Har bir davlat ushbu Konvensiyani imzolaganda, ratifikatsiya qilganda yoki unga qo‘shilganda u o‘zini ushbu moddaning 1-bandi qoidalari bilan bog‘lanib qolmagan deb hisoblagani to‘g‘risida ma’lum qilishi mumkin. Boshqa ishtirokchi davlatlar shunday izoh bergan har qanday ishtirokchi davlatga nisbatan ushbu moddaning 1-bandi qoidalari bilan bog‘lanib qolmaydilar.
3. Ushbu moddaning 2-bandiga muvofiq izoh bergan har qanday ishtirokchi davlat bu hakda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibiga bildirib qo‘yib, istalgan paytda o‘z sharhini olib tashlashi mumkin.
1. Har qaysi ishtirokchi davlat ushbu Konvensiyani Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibiga yozma ravishda xabar berish yo‘li bilan bekor qilishi mumkin. Bekor qilish Bosh kotib tomonidan bildirishnoma olingandan keyin bir yil o‘tgach amalga kiradi.
2. Bunday bekor qilish ishtirokchi davlatni ushbu Konvensiya bo‘yicha uning bekor qilish amalga kiritilgan sanaga mavjud bo‘lgan har qanday harakat yoki nuqson uchun javobgarliklardan ozod qilmaydi va bekor qilish Qo‘mita tomonidan bekor qilish amalga kiritilgan sanagacha ko‘rib chiqilgan istalgan savolning davom etayotgan ko‘rib chiqishiga hech qanaqa zarar yetkazmaydi.
3. Qaysidir ishtirokchi davlat uchun bekor qilish kuchga kiritilgan sanadan keyin Qo‘mita mazkur davlatga tegishli yangi masalalarni ko‘rib chiqishga kirishmaydi.
Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Birlashgan Millatlar Tashkiloti a’zolari bo‘lgan barcha davlatlarga, ushbu Konvensiyani imzolagan yoki unga qo‘shilgan barcha davlatlarga quyidagi ma’lumotlarni xabar qiladi:
b) 27-moddaga binoan ushbu Konvensiyani amalga kiritish va 9-moddaga binoan istalgan tuzatishlarni amalga kiritish sanasi to‘g‘risida;
1. Inglizcha, arabcha, ispancha, xitoycha, ruscha va fransuzcha matnlari bir xil autentik bo‘lgan ushbu Konvensiya Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibiga saqlash uchun topshiriladi.