LexUZ sharhi
O‘zbekiston Respublikasi mazkur Protokolga O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1996-yil 27-dekabrdagi 363-I-sonli “1929-yil 12-oktabrda Varshavada imzolangan va 1955-yil 28-sentabrda Gaagada tuzilgan Protokol bilan o‘zgartirilgan Havo orqali xalqaro tashishning ayrim qoidalarini birxillashtirishga doir Konvensiyaga o‘zgartirishlar to‘g‘risidagi 4-Monreal protokoliga O‘zbekiston Respublikasining qo‘shilishi haqida”gi qaroriga muvofiq qo‘shilgan.
Quyida imzolangan hukumatlar,
1929-yil 12-oktabrda Varshavada imzolangan va 1955-yil 28-sentabr Gaagada tuzilgan protokol bilan o‘zgartirilgan xalqaro havo transporti bilan bog‘liq ayrim qoidalarni birlashtirish uchun Konvensiyaning matni o‘zgartirishni quyidagicha kelishildi:
Ushbu bobning qoidalari bilan o‘zgartirilgan Konvensiya 1955-yilda Gaaga shahrida o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasidir.
“2. Pochta jo‘natmalarini tashishda tashuvchi faqat tegishli pochta tashuvchilari va pochta ma’muriyatlari o‘rtasidagi munosabatlarga nisbatan qo‘llaniladigan qoidalarga muvofiq javobgar bo‘ladi.
3. Ushbu moddaning 2-bandida ko‘rsatilganidan tashqari mazkur Konvensiyaning qoidalari pochta jo‘natmalarini tashish uchun qo‘llanilmaydi.”
2. Havo yukining o‘rniga, jo‘natuvchining roziligi bilan, boshqa vositalar ishlatilishi mumkin. Agar bunday boshqa vositalar ishlatilsa, tashuvchi jo‘natuvchining iltimosiga binoan unga yukni aniqlash va boshqa vositalar bilan boshqa ma’lumotlarga kirish imkonini beruvchi yuk uchun kvitansiya beradi.
3. Tranzit punktlarida va ushbu moddaning 2-bandida ko‘rsatilgan boshqa vositalarni qo‘llashning mumkin emasligi tashuvchiga yukni tashish uchun qabul qilishni rad etish huquqini bermaydi.
2. Birinchi nusxada “tashuvchi uchun” belgisi bor va jo‘natuvchi tomonidan imzolanadi. Ikkinchi nusxada “qabul qiluvchi uchun” belgisi mavjud va jo‘natuvchi va tashuvchi tomonidan imzolanadi. Uchinchi nusxa tashuvchi tomonidan imzolanadi va yukni qabul qilish uchun jo‘natuvchiga qaytariladi.
4. Agar jo‘natuvchining iltimosiga binoan, yuk tashuvchi bo‘lsa, u jo‘natuvchi nomidan harakat qilganidek, qarama-qarshilikni isbotlashdan oldin ko‘rib chiqiladi.
a) yuk tashuvchisi jo‘natuvchidan alohida havo yuk tashuvchi fakturalarni tuzishni talab qilish huquqiga ega;
b) agar jo‘natuvchi 5-moddaning 2-bandida ko‘rsatilgan boshqa mablag‘lardan foydalansa, tashuvchidan alohida kvitansiyalar berishni talab qilish huquqiga ega.
b) agar jo‘nab ketish va tayinlash punktlari bir xil yuqori Ahdlashuvchi tomon hududida bo‘lsa va bir yoki bir nechta to‘xtash joylari boshqa davlat hududida bo‘lsa, bunday to‘xtashning kamida bittasi ko‘rsatiladi;
5 — 8-moddalarining qoidalariga rioya qilmaslik transport shartnomasining mavjudligi yoki haqiqiyligiga ta’sir qilmaydi, biroq bu Konvensiya qoidalariga, shu jumladan javobgarlikni cheklash qoidalariga amal qiladi.
1. Jo‘natuvchi yukga tegishli bo‘lgan yoki uning nomidan havo yukiga berilgan va unga taqdim etilgan yoki uning nomidan tashuvchiga yuk kvitansiyasiga kiritish, 5-moddaning 2-bandida ko‘rsatilgan boshqa vositalar bilan kiritilgan ma’lumot va arizalarning to‘g‘riligi uchun javobgar bo‘ladi.
2. Jo‘natuvchi yoki uning nomidan taqdim etilgan ma’lumot va arizalarning noto‘g‘riligi, yoki to‘liq emasligi sababli tashuvchi javobgar bo‘lgan har qanday shaxs tomonidan yoki uning oldida yetkazilgan har qanday zarar uchun tashuvchiga javobgar bo‘ladi.
3. Qoidalarning mazkur moddasidagi 1 va 2-bandlari bundan mustasno, tashuvchi jo‘natuvchiga o‘zi yoki jo‘natuvchining javobgar bo‘lgan har qanday boshqa shaxs tomonidan yetkazilgan har qanday zarar uchun jo‘natuvchiga javobgar bo‘ladi, chunki tashuvchi tomonidan taqdim etilgan ma’lumot va arizalarning noto‘g‘ri yoki to‘liq emasligi, uning nomidan yukni qabul qilish yoki 5-moddaning 2-bandida ko‘rsatilgan boshqa vositalar bilan saqlangan.
1. Yukga yuk tashish hujjati yoki yuk uchun kvitansiya, to‘g‘ri kelmasligini isbotlashdan oldin, shartnoma tuzish, yuklarni qabul qilish va ularda ko‘rsatilgan transport shartlari to‘g‘risidagi guvohnoma ko‘rib chiqiladi.
2. Yukning og‘irligi, hajmi va qadoqlanishi, shuningdek, o‘rindiqlar soni, qarama-qarshi dalilgacha bo‘lgan yukning kvitansiyasida yoki yukning og‘irligi, miqdori va qadoqlanishi haqidagi ma’lumot; yukning miqdori, hajmi va holati haqidagi ma’lumotlar tashuvchiga qarshi dalil sifatida xizmat qilmaydi, ular jo‘natuvchi huzurida tekshirilgan hollar bundan mustasno, bu haqda havo yukida ko‘rsatilgan.
Jo‘natuvchi, transport shartnomasidan kelib chiqadigan barcha majburiyatlarni bajarish sharti bilan, yukni tasarruf etish, uni jo‘nab ketish yoki tayinlash aeroportiga olib borish, uni har qanday qo‘nish nuqtasida tashish vaqtida ushlab turish, uni belgilangan joyga berish yoki boshqa shaxsga dastlab ko‘rsatilgan qabul qiluvchiga nisbatan tashish paytida yoki yukni aeroportga qaytarishni talab qilish huquqiga ega. U yukni tashuvchiga yoki boshqa jo‘natuvchilarga zarar etkazish huquqidan foydalanmasligi va ushbu huquqdan kelib chiqadigan barcha xarajatlarni qoplashi shart.
2. Agar jo‘natuvchining talablarini bajarish imkoni bo‘lmasa, tashuvchi uni darhol xabardor qilishi kerak.
3. Agar tashuvchi yukning buyurtmasiga nisbatan jo‘natuvchining ko‘rsatmalarini bajarsa, unga berilgan oxirgi nusxani taqdim etishni talab qilmasdan, yukni jo‘natish uchun fakturani yoki kvitansiyani taqdim etishni talab qilmasa, u jo‘natuvchiga murojaat qilish huquqini saqlab qoladi, bu bilan bog‘liq har qanday zarurat uchun javobgarlik ushbu nusxaning qonuniy egasiga etkazilishi mumkin.
4. Yuboruvchining huquqlari 13-moddaga binoan bekor qilinadi. Biroq, agar qabul qiluvchi yukni qabul qilishdan bosh tortsa yoki u bilan bog‘lana olmasa, jo‘natuvchi yana buyurtma berish huquqini oladi.
1. Jo‘natuvchi o‘z huquqlarini amalga oshirgan hollar bundan mustasno, 12-moddaga ko‘ra, oluvchi yukni o‘z manziliga yetib kelgan paytdan boshlab, tegishli to‘lovlarni to‘laganidan keyin unga yuk berish va tashish shartlarini bajarish uchun tashuvchidan talab qilish huquqiga ega.
2. Agar boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo‘lsa, tashuvchi yukni kelgandan so‘ng darhol qabul qiluvchini xabardor qilishi shart.
3. Agar tashuvchi yukning yo‘qolishi deb e’tirof etilsa yoki yuk kelishi kerak bo‘lgan kundan boshlab etti kun o‘tgach kelmagan bo‘lsa, qabul qiluvchi tashuvchiga nisbatan tashish shartnomasidan kelib chiqadigan huquqlarni amalga oshirish huquqiga ega.
Jo‘natuvchi va qabul qiluvchi o‘z nomidan 12 va 13-moddalari bilan ularga berilgan barcha huquqlarni, o‘z manfaatlari yoki boshqa manfaatlari uchun harakat qiladimi yoki yo‘qmi, lekin transport shartnomasida belgilangan majburiyatlarni bajarish sharti bilan amalga oshirishi mumkin.
1. Qoidalarning 12, 13 va 14-moddalari jo‘natuvchi va qabul qiluvchi o‘rtasidagi munosabatlarga, yoki huquqlari jo‘natuvchidan yoki qabul qiluvchidan olingan uchinchi shaxslar o‘rtasidagi munosabatlarga ta’sir qilmaydi.
2. 12, 13 va 14-moddalardan voz kechadigan har qanday ogohlantirish havo yukiga yoki yukni qabul qilishga kiritilishi kerak.
1.Jo‘natuvchi yukni qabul qiluvchiga topshirishdan oldin bojxona, shahar bojxona yoki tegishli idora rasmiylashtiruvlarini bajarish uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlarni va hujjatlarni taqdim etishi shart. Yuboruvchi tashuvchining, uning xizmatchilarining yoki vakillarning aybi bilan zarar yetkazilgan hollar bundan mustasno, bunday ma’lumot yoki hujjatlarning yo‘qligi, yetishmasligi yoki noto‘g‘riligi oqibatida yetkazilgan har qanday zarar uchun tashuvchiga javob beradi.
2. Tashuvchi bunday ma’lumot yoki hujjatlarni ularning aniqligi yoki yetarliligi bilan tekshirishga majbur emas.”.
Agar zarar yetkazilgan xodisa havo tashish paytida sodir bo‘lgan bo‘lsa, tashuvchi, ro‘yxatdan o‘tgan bagajni yo‘q qilish, yo‘qotish yoki shikastlanganda sodir bo‘lgan zarar uchun javobgar bo‘ladi.
2. Faqat zarar yetkazilgan xodisa havo tashish paytida sodir bo‘lgan taqdirda, tashuvchi, yukni yo‘q qilish, yo‘qotish yoki shikastlanganda sodir bo‘lgan zarar uchun javobgar bo‘ladi.
3. Biroq, agar yukning yo‘qolishi yoki shikastlanishi faqat bir yoki bir nechta quyidagi holatlar natijasida sodir bo‘lganligini isbot qilsa, tashuvchi javobgar bo‘lmaydi:
b) tashuvchi, uning xizmatchilari yoki vakillaridan tashqari, shaxs tomonidan yukni noto‘g‘ri qadoqlashga;
d) yukni olib kirish, olib chiqish yoki tranzit qilish bilan bog‘liq davlat hokimiyati organining hujjatiga.
4. Ushbu moddaning oldingi nuqtalarining ma’nosi bo‘yicha havo tashish, aeroportda, samolyotda yoki aeroportdan tashqarida hodisa sodir bo‘lgan taqdirda, yuk yoki yuk tashuvchining himoyasi ostidagi vaqtni o‘z ichiga oladi.
5. Havo tashish muddati aeroportdan tashqarida amalga oshiriladigan hech qanday quruqlik, dengiz yoki Daryo yukini o‘z ichiga olmaydi. Biroq, agar bunday transport yuk tashish, yetkazib berish yoki ortiqcha yuk tashish uchun havo tashish shartnomasini bajarish uchun amalga oshirilsa, har qanday zarar, aksini isbotlashdan oldin, havo tashish paytida sodir bo‘lgan hodisaning natijasi hisoblanadi.”
Yo‘lovchilarni va bagajni tashishda, shuningdek yuk tashishdagi kechikish oqibatida zarar yetkazilganda, agar u ularga, uning xizmatchilariga va vakillariga zarar yetkazmaslik uchun barcha zarur choralar ko‘rilganligini yoki ularni qabul qilishning iloji yo‘qligini tasdiqlasa, tashuvchi javobgar bo‘lmaydi.”.
1. Agar yo‘lovchilar va yuklarni tashish paytida tashuvchi zarar ko‘rgan shaxsning aybi zararga sabab bo‘lganini yoki unga yordam berganligini isbot qilsa, sud o‘z qonunining qaroriga binoan tashuvchining mas’uliyatini bartaraf etishi yoki cheklashi mumkin.
2. Agar yuk tashishda tashuvchining zarar yetkazilganligini yoki uning yetkazilishiga beparvolik, noqonuniy xatti-harakatlar yoki to‘lovni talab qiladigan shaxsning yoki uning huquqlaridan kelib chiqqan shaxslarning nazorat qilinmasligi sabab bo‘lgan bo‘lsa, tashuvchi da’voni e’lon qilgan shaxs oldida bunday beparvolik, noqonuniy xatti-harakatlar yoki nazoratsizlik zarar yetkazgan yoki uni keltirib chiqargan darajada javobgarlikdan to‘liq yoki qisman ozod qilingan.”.
“b) yuk tashishda tashuvchining javobgarligi kilogramm uchun 17 ta “maxsus qarz olish huquqi” miqdori bilan cheklanadi, agar jo‘natuvchi joyni tashuvchiga yetkazib berishga qiziqish haqida maxsus bayonot bergan va kerak bo‘lganda qo‘shimcha haq to‘lagan hollar bundan mustasno. Bunday holda, agar u jo‘natuvchining yetkazib berishga bo‘lgan qiziqishidan oshib ketmasligini isbotlamasa, tashuvchi e’lon qilingan miqdordan oshmaydigan miqdorni to‘lashi kerak.”
“6. Ushbu maqolada “maxsus qarz olish huquqi” birliklarida ko‘rsatilgan summalar xalqaro valyuta jamg‘armasi tomonidan belgilanganidek, “maxsus qarz olish huquqi” ga tegishli deb hisoblanadi. Ushbu summalarni milliy valyutalarga o‘tkazish sud ishi bo‘yicha sud qarori qabul qilingan sanada “maxsus qarz olish huquqi” birliklarida bunday valyutalarning qiymatiga muvofiq amalga oshiriladi. Xalqaro valyuta jamg‘armasi a’zosi bo‘lgan yuqori Ahdlashuvchi tomonning “maxsus qarz olish huquqi” birliklarida milliy valyutaning qiymati xalqaro valyuta jamg‘armasi tomonidan sud qarori sanasida o‘z operatsiyalari va hisob-kitoblari uchun qo‘llaniladigan qiymatni aniqlash usuliga muvofiq hisoblab chiqiladi. Xalqaro valyuta jamg‘armasi a’zosi bo‘lmagan yuqori Ahdlashuvchi tomonning “maxsus qarz olish huquqi” birliklarida milliy valyutaning qiymati ushbu yuqori Ahdlashuvchi tomon tomonidan belgilangan usul bo‘yicha hisoblanadi.
Shu bilan birga, xalqaro valyuta jamg‘armasi a’zolari bo‘lmagan va 2-modda 22b-moddasining qoidalarini qo‘llashga ruxsat bermaydigan davlatlar ratifikatsiya qilish yoki qo‘shilishda yoki istalgan vaqtda tashuvchining o‘z hududida sud jarayonida javobgarligi chegarasining kilosiga 250 valyuta birligi miqdorida belgilanishini bildirishlari mumkin. Bunday valyuta birligi 65,5 milligramm oltindan iborat bo‘lib, 900 mingdan iborat. Ko‘rsatilgan summa tegishli milliy valyutaga yaxlitlangan raqamlarda o‘tkazilishi mumkin. Bunday summani milliy valyutaga o‘tkazish tegishli davlat qonunchiligiga muvofiq amalga oshiriladi.”
Yo‘lovchilar va yuklarni tashishda, uning asosidan qat’i nazar, javobgarlik to‘g‘risidagi har qanday da’vo faqat ushbu Konvensiyada nazarda tutilgan shartlar va chegaralarga muvofiq, da’vo qilish huquqiga ega bo‘lgan shaxslar doirasini va ularning tegishli huquqlarini oldindan belgilamasdan taqdim etilishi mumkin.
2. Ushbu Konvensiya, shartnoma, huquqbuzarlik yoki boshqa har qanday asosda uning asoslaridan qat’i nazar, javobgarlik to‘g‘risidagi har qanday da’vo yuk tashishda faqat ushbu Konvensiyada nazarda tutilgan shartlar va chegaralarga muvofiq, da’vo qilish huquqiga ega bo‘lgan shaxslar doirasini va ularning tegishli huquqlarini oldindan belgilamasdan taqdim etilishi mumkin. Bunday mas’uliyat chegaralari maksimal va bunday mas’uliyat yuzaga keladigan holatlar qanday bo‘lishidan qat’i nazar, oshib ketmasligi mumkin.”.
Yo‘lovchilarni va yuklarni tashish paytida, 22-moddada belgilangan javobgarlik chegaralari qo‘llanilmaydi, agar zarar tashuvchining, uning xizmatchilarining yoki vakillarning xatti-harakati yoki harakatsizligi natijasida sodir etilgan bo‘lsa yoki zarar yetkazish niyati bilan yoki beparvolik bilan va zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan ong bilan sodir etilgan bo‘lsa, bunday xatti-harakatlar yoki xodimlarning kamchiliklari bo‘lsa, ular o‘z vazifalarini bajarishda”.
“3. Ushbu moddaning 1 va 2-bandlarida yo‘lovchilar va bagaj tashish qoidalari zarar yoki beparvolik va ong tomonidan ham zarar niyati bilan sodir yoki xodimlari yoki vakillari harakat yoki xato natijasi ekanligini isbotlangan bo‘lsa, amal qilmaydi, deb zarar yetkazishi mumkin.”.
Ushbu Konvensiya hech qanday tarzda o‘z qoidalariga muvofiq zarar uchun mas’ul shaxs boshqa har qanday shaxsga nisbatan murojaat qilish huquqiga ega bo‘ladimi degan savolni hal qilmaydi.”.
5-moddaning 3-bandida ko‘rsatilgan istisnolardan tashqari, ushbu Konvensiyada hech narsa tashuvchini tashish shartnomasini tuzishdan voz kechishga yoki ushbu Konvensiyaning qoidalariga zid bo‘lmagan qoidalarni belgilashga to‘sqinlik qilmaydi.”.
Nizomning 3 dan 8-ga bo‘lgan moddalari transport hujjatlari bilan bog‘liq bo‘lgan havo transportini ishlatish uchun oddiy operatsiyalar doirasidan tashqarida istisno holatlarda amalga oshiriladigan tashishlarga nisbatan qo‘llanilmaydi.”.
Konvensiyaning 2-moddasida, agar ushbu Protokolning ikki tomonining hududida yoki ushbu Protokolning bir tomonida joylashgan bo‘lsa, agar to‘xtash boshqa davlat hududida nazarda tutilgan bo‘lsa 1955-yilda Gaagada o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasi va ushbu protokol xalqaro tashish uchun qo‘llaniladi.
1955-yilda Gaagada o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasi protokol tomonlar o‘rtasida va bu protokol ko‘rib chiqiladi hamda yagona hujjat sifatida talqin qilinadi. 1955-yilda Gaagada tuzilgan Monreal protokol va 1975-yilda 4-sonli o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasi deb ataladi.
Ushbu protokol kuchga kirgan sanadan boshlab, XVIII-modda qoidalariga muvofiq, har qanday davlat tomonidan imzolanishi uchun ochiq qoladi.
2. Ushbu Protokolni Varshava konvensiyasining tarafi bo‘lmagan har qanday davlat yoki 1955-yilda Gaaga shahrida o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasining tarafi bo‘lmagan har qanday davlat tomonidan ratifikatsiya qilish 1955-yilda Gaagada o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasiga va 4-sonli Monreal protokoliga 1975-yilda kiritilgan.
1. Ushbu Protokolni imzolagan 30 davlat o‘z ratifikatsiya hujjatlarini saqlash uchun topshirgandan so‘ng, ular 302 ta ratifikatsiya guvohnomasini topshirgandan so‘ng, ular o‘rtasida 90 kun davomida kuchga kiradi. U keyinchalik uni ratifikatsiya qilgan har bir davlat uchun, ushbu davlatning ratifikatsiya guvohnomasini topshirgandan so‘ng, to‘qsoninchi kuni kuchga kiradi.
2. Ushbu protokol kuchga kirgandan so‘ng, u Polsha Xalq Respublikasi hukumati tomonidan Birlashgan Millatlar tashkilotida ro‘yxatga olinadi.
1. Ushbu protokol kuchga kirgandan so‘ng, uni imzolamagan har qanday davlat qo‘shilishi uchun ochiq bo‘ladi.
2. Varshava konvensiyasining tarafi bo‘lmagan har qanday davlatning ushbu protokoliga yoki 1955-yilda Gaaga shahrida o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasining tarafi bo‘lmagan har qanday davlatga qo‘shilishi 1955-yilda Gaagada o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasiga va 4-sonli Monreal protokoliga 1975-yilda kiritilgan.
3. Ishtirok etish to‘g‘risidagi hujjat Polsha Xalq Respublikasi hukumatiga topshiriladi va uni saqlash uchun topshirilgandan keyin 90 kun davom etadi.
1. Ushbu Protokolning har qanday tomoni Polsha Xalq Respublikasi hukumatini xabardor qilish orqali uni rad etishi mumkin.
2. Denonsatsiya Polsha Xalq Respublikasi hukumati tomonidan denonsatsiya to‘g‘risida xabarnoma olingan kundan olti oy o‘tgach amalga oshiriladi.
3. Ushbu protokol tomonlar o‘rtasida Varshava Konvensiyasi denonsatsiya 39-moddaga muvofiq ulardan biri Konvensiya yoki 1955-yil va 1975-yil 4-sonli Monreal protokol XXIV-moddasiga muvofiq Gaagada o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasi, denonsatsiya sifatida talqin qilinishi kerak emas.
a) Davlat har qanday vaqtda Polsha Xalq Respublikasi hukumatini xabardor qilishi mumkin.1955-yilda Gaagada o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasi va 1975-yilda o‘zgartirilgan 4-sonli Monreal protokoli, bu davlat ro‘yxatdan o‘tgan havo kemalarida uning harbiy organlari uchun amalga oshiriladi shaxslar, bagaj va yuk tashish uchun qo‘llaniladigan emas, deb e’lon qilish, bunday organlari yoki ularning nomidan himoyalangandir;
b) har qanday davlat 3 yilda Monrealda mukammal bo‘lgan 1975-sonli qo‘shimcha protokolga ratifikatsiya qilish yoki qo‘shilishda yoki har qanday vaqtda 1955-yilda Gaagada o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasining qoidalari va 4-sonli Monreal protokoli bilan bog‘liq emasligini e’lon qilishi mumkin. Bunday bayonot Polsha Xalq Respublikasi hukumati tomonidan olingan sanadan keyin 90 kun ichida kuchga kiradi.
2. Avvalgi bandga muvofiq rezervatsiya qilgan har qanday davlat Polsha Xalq Respublikasi hukumatini xabardor qilish orqali istalgan vaqtda uni olib tashlashi mumkin.
Polsha xalq Respublikasi hukumati zudlik bilan Varshava konvensiyasining barcha davlatlarini yoki ushbu Konvensiyani uning keyingi o‘zgarishlarini, ushbu Protokolni imzolagan yoki unga qo‘shilgan barcha davlatlarni, shuningdek, fuqaro aviatsiyasining xalqaro tashkilotini har bir imzolanish sanasi, har bir ratifikatsiya hujjati yoki qo‘shilish hujjati, ushbu protokol kuchga kirgan sana va boshqa barcha tegishli ma’lumotlarni e’lon qiladi.
Bundan tashqari, Konvensiya taraflari bo‘lgan, bu protokol tomonlar o‘rtasida, shartnoma ostida tashuvchilar bo‘lmagan shaxslar tomonidan amalga oshirilgan xalqaro havo transporti bilan bog‘liq ayrim qoidalar birlashtirish uchun Varshava konvensiyasi qo‘shimcha, (keyinchalik “Guadalajara konvensiyasi” deb ataladi) 1961-yil 18-sentabrda Guadalajara imzolangan, Guadalajara konvensiyasi mavjud.” Varshava konvensiyasi” har qanday bandlari, 1955-yilda Gaagada va 1975-yilda Monrealda 4-sonli protokoli, Guadalaxar konvensiyasining 1-moddasi b) bandida ko‘rsatilgan shartnomaga muvofiq amalga oshirilgan ushbu protokol bilan tartibga solinadi.
1. Agar ikki yoki undan ortiq davlat 1971-yilda Monrealda o‘tkazilgan ushbu protokol va 1975-yil Gvatemaladagi protokol yoki 3-qo‘shimcha protokolining tomonlari bo‘lsa, unda ular o‘rtasidagi munosabatlarda quyidagi qoidalar qo‘llaniladi:
a) ushbu protokol tomonidan yuk va pochta jo‘natmalariga nisbatan belgilangan tizimdan kelib chiqadigan qoidalar 1971-yil Gvatemaladagi protokol yoki Monrealda tuzilgan 3 qo‘shimcha protokol 1975-yilda tomonidan o‘rnatilgan tizimdan kelib chiqadigan qoidalardan ustundir;
b) 1971-yil Gvatemaladagi protokol yoki Monrealda amalga oshirilgan 1975-yilda 3-sonli qo‘shimcha protokol bilan belgilangan tizimdan kelib chiqadigan qoidalar yo‘lovchilar va yuklarga nisbatan ushbu protokol tomonidan belgilangan tizimdan kelib chiqadigan qoidalar ustundir.
Ushbu protokol 1976-yil 1-yanvarga qadar xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkilotining shtab-kvartirasida va undan keyin, XVIII-moddaga muvofiq, Polsha xalq Respublikasi tashqi ishlar vazirligida kuchga kirgunga qadar imzolanishi uchun ochiq qoladi. Xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkiloti zudlik bilan Polsha Xalq Respublikasi hukumatiga fuqaro aviatsiyasi xalqaro tashkilotining shtab-kvartirasida imzolash uchun protokol ochilishi kerak bo‘lgan davr mobaynida imzolangan har qanday imzo va sana haqida xabar beradi.
Quyida imzo chekkan vakolatli davlatlarning ushbu Protokolni imzolaganligi haqidagi guvohnomasi 1975-yil 25-sentabrda Monrealda bo‘lib o‘tdi. U rus, ingliz, ispan va fransuz tillarida to‘rtta matn haqiqiydir. Har qanday kelishmovchilik yuzaga kelganda, 1929-yil 12-oktabr Varshava konvensiyasini tuzadigan fransuz tilida yozilgan matn asosiy hisoblanadi.