LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 24-noyabrdagi PF-5582-sonli “Bojxona ma’muriyatchiligini takomillashtirish va O‘zbekiston Respublikasi davlat bojxona xizmati organlari faoliyati samaradorligini oshirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi Farmoniga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
“Boj tarifi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining 16-moddasiga muvofiq Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
1. O‘zbekiston Respublikasining bojxona hududidan olib chiqiladigan tovarlarning bojxona qiymatini belgilash va deklaratsiyalash tartibi to‘g‘risidagi nizom ilovaga muvofiq tasdiqlansin va 2007-yil 1-oktabrdan boshlab amalga kiritilsin.
2. O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasi Adliya vazirligi hamda boshqa manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda bir oy muddatda o‘z normativ hujjatlarini ushbu qarorga muvofiqlashtirsinlar.
3. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o‘rinbosari R.S. Azimov zimmasiga yuklansin.
1. Ushbu Nizom O‘zbekiston Respublikasining bojxona hududidan olib chiqiladigan tovarlarning (keyingi o‘rinlarda olib chiqiladigan tovarlar deb yuritiladi) bojxona qiymatini belgilash va deklaratsiyalash tartibini belgilaydi va quyidagilar:
deklarantlar tomonidan (ishlab chiqarish yoki tadbirkorlik faoliyati uchun mo‘ljallanmagan tovarlarni olib chiquvchi jismoniy shaxslar bundan mustasno) belgilangan tartibda — bojxona qiymatini belgilashda va bojxonaning yuk deklaratsiyasida ko‘rsatishda, bojxona to‘lovlarini to‘lashda;
bojxona organlari tomonidan — deklarant tomonidan ko‘rsatilgan bojxona qiymatini nazorat qilishda va bojxona statistikasini yuritishda majburiy tartibda qo‘llanadi.
2. Tovarni eksportga sotishda tovarning (“DAF — O‘zbekiston Respublikasining bojxona chegarasi” (DAF — “delivered at frontier”) shartlariga keltirilgan qiymati olib chiqilayotgan tovarning bojxona qiymati hisoblanadi.
4. Tovarni O‘zbekiston Respublikasining bojxona hududidan olib chiqish joyi (punkti) deyilganda quyidagilar tushuniladi:
a) aviatsiya vositasidagi tashishlar uchun — O‘zbekiston Respublikasi hududidagi jo‘natish aeroporti yoki so‘nggi aeroport, u yerda tovarni tashiyotgan samolyot qo‘nadi va samolyotga tovarni so‘nggi yuklash amalga oshiriladi;
b) daryo orqali tashishlar uchun — O‘zbekiston Respublikasi hududidagi tovar yuklanadigan so‘nggi port yoki tovarni tashish porti, agar tovarni qayta yuklash fakti ushbu portning bojxona organi tomonidan tasdiqlangan bo‘lsa;
v) temir yo‘l orqali tashishlar uchun — O‘zbekiston Respublikasi hududidagi so‘nggi stansiya yoki “O‘zbekiston temir yo‘llari” kompaniyasining xizmat ko‘rsatish zonasiga kiradigan qo‘shni davlatning birinchi stansiyasi;
g) tovarlarni boshqa transport turlari vositasida tashishlar uchun — tovarni tashish yo‘li bo‘ylab O‘zbekiston Respublikasining bojxona chegarasidagi o‘tkazish punkti joylashgan joy;
e) quvurlar orqali tashiladigan tovarlar (neft, gaz va boshqalar) hamda elektr energiyasi uchun — O‘zbekiston Respublikasining bojxona chegarasidagi tegishli hisoblagichlar joylashgan joy.
5. Olib chiqilayotgan tovarning bojxona qiymati tovarni eksportga sotishda tovar O‘zbekiston Respublikasining bojxona chegarasi orqali o‘tkazilayotgan vaqtda olib chiqilayotgan tovar uchun amalda to‘langan yoki to‘lanishi kerak bo‘lgan narxdan kelib chiqqan holda belgilanadi.
Olib chiqilayotgan tovarlarning bojxona qiymatini belgilashda olib chiqilayotgan tovar uchun amalda to‘langan yoki to‘lanishi kerak bo‘lgan narxga quyidagi xarajatlar qo‘shiladi, agar ular ko‘rsatilgan narxga kiritilmagan bo‘lsa:
a) tovarni O‘zbekiston Respublikasining bojxona hududidan olib chiqib ketiladigan joyigacha (punktgacha) yetkazib berish bo‘yicha xarajatlar:
konteynyerlar va (yoki) boshqa ko‘p martalab ishlatiladigan taralar qiymati, agar ularga tovar nomenklaturasiga muvofiq baholanayotgan tovar bilan bir butun sifatida qaralsa;
v) olib chiqiladigan tovarlarni ishlab chiqarish va/yoki eksportga sotish uchun sotib oluvchi bevosita yoki bilvosita sotuvchiga bepul yoki pasaytirilgan narx bo‘yicha ko‘rsatadigan xizmatlar va yetkazib beradigan tovarlar qiymatining tegishli qismi:
xomashyo, materiallar, detallar, yarim tayyor fabrikatlar hamda olib chiqiladigan tovarning tarkibiy qismi hisoblanadigan boshqa butlovchi qismlar;
instrumentlar, shtamplar, shakllar hamda olib chiqiladigan tovarlarni ishlab chiqarishda foydalanilgan boshqa shu kabi predmetlar;
muhandislik ishlanmalari, tajriba-konstruktorlik ishlari, dizayn, badiiy jihozlash, olib chiqiladigan tovarlarni ishlab chiqarish uchun bevosita zarur bo‘lgan eskizlar va chizmalar;
g) sotib oluvchi olib chiqiladigan tovarlarni xarid qilish shartlari sifatida bevosita yoki bilvosita amalga oshirilishi kerak bo‘ladigan intellektual mulk obyektlaridan foydalanganlik uchun to‘lashi kerak bo‘lgan litsenziya to‘lovlari va boshqa to‘lovlar;
d) olib chiqiladigan tovarni keyinchalik biron-bir tarzda qayta sotish, tasarruf etish yoki ulardan foydalanishdan olingan, tovar O‘zbekiston Respublikasining bojxona hududidan olib chiqilgandan keyin sotuvchiga bevosita yoki bilvosita tegishli bo‘ladigan tushumlarning istalgan qismi qiymati.
6. Ushbu Nizomning 5-bandida ko‘rsatilgan xarajatlarni bojxona qiymatiga kiritish quyidagi hollarda amalga oshiriladi, agar ular:
b) xolisona va miqdor jihatidan belgilanadigan ma’lumotlar asosida hujjatlar bilan tasdiqlangan bo‘lsa;
Agar ushbu xarajatlarning miqdorini belgilash va hujjatlar asosida tasdiqlash mumkin bo‘lmasa bojxona qiymati olib chiqiladigan tovarlarning oldi-sotdi qiymati asosida aniqlanishi mumkin emas.
7. Agar shartnomada belgilab qo‘yilgan narxlar mavjud bo‘lmasa va faqat tovarning uzil-kesil narxini belgilash shartlari aks ettirilgan bo‘lsa (masalan, tegishli sanadagi birja kotirovkalarini hisobga olgan holda; narxlarni va shu kabilarni hisoblash formulasi bo‘yicha) yoxud agar shartnoma shartlariga muvofiq uzil-kesil narx sotib oluvchi tomonidan uni miqdori va sifati bo‘yicha qabul qilib olish natijalariga ko‘ra aniqlansa bojxona qiymati quyidagi tartibda belgilanadi va deklaratsiya qilinadi:
a) olib chiqiladigan tovarlarni bojxonada rasmiylashtirish vaqtinchalik (shartli) baholashni hisobga olgan holda amalga oshiriladi;
b) deklarant o‘zidagi vaqtinchalik (shartli) bahoning xolisonaligini tasdiqlaydigan ma’lumotlar va hujjatlarni taqdim etishga haqlidir.
shartnoma (kontrakt)da belgilangan hisoblash shartlariga muvofiq tovar yuklab jo‘natilgan sanada belgilangan hisoblash narxi qabul qilinadi.
Ushbu bandning to‘rtinchi—oltinchi xatboshida ko‘rsatilgan hisoblashlarni amalga oshirish mumkin bo‘lmagan taqdirda bojxona qiymatini vaqtinchalik (shartli) baholash bojxona organi ixtiyorida mavjud bo‘lgan tegishli baholash axboroti asosida amalga oshirilishi mumkin.
Bojxona organi deklarantning yozma arizasi bo‘yicha, ko‘rib chiqilayotgan oldi-sotdi shartlaridan va bojxona qonun hujjatlari talablaridan kelib chiqqan holda, deklarant tomonidan ko‘rsatilgan bojxona qiymatini tasdiqlaydigan va/yoki aniqlashtiradigan zarur hujjatlarni deklarant taqdim etadigan muddatni belgilaydi. Bojxona organining bojxona rasmiylashtirishini amalga oshiradigan mansabdor shaxsi tomonidan bojxona yuk deklaratsiyasiga tegishli yozuvlar va qaydlar belgilangan tartibda kiritiladi. Deklarant tomonidan ko‘rsatilgan bojxona qiymatini aniqlashtirish va/yoki tasdiqlash uchun zarur bo‘lgan barcha hujjatlar belgilangan muddatda taqdim etilgandan keyin unga tuzatishlar kiritish va ushbu Nizomning IV bo‘limiga muvofiq bojxona to‘lovlarini qayta hisoblash amalga oshiriladi.
8. Bojxona qiymati quyidagi hollarda olib chiqiladigan tovarning oldi-sotdi qiymati asosida belgilanishi mumkin emas, agar:
baholanayotgan tovarga sotib oluvchining huquqlariga nisbatan cheklashlar (qonun hujjatlarida belgilangan cheklashlar bundan mustasno) va tovarning narxiga sezilarli ta’sir ko‘rsatmaydigan cheklashlar mavjud bo‘lsa;
sotish va oldi-sotdi narxi ta’sirini hisobga olish mumkin bo‘lmagan shartlarga rioya etishga bog‘liq bo‘lsa;
tovarning bojxona qiymatini ko‘rsatishda deklarant tomonidan foydalanilgan ma’lumotlar hujjatlar bilan tasdiqlanmagan bo‘lsa yoxud ishonchli bo‘lmasa;
oldi-sotdi qatnashchilari bir-biriga o‘zaro bog‘liq shaxslar bo‘lsa, ularning bir-biriga o‘zaro bog‘liqligi oldi-sotdi narxiga ta’sir qilmaydigan hollar (bu deklarant tomonidan isbotlangan bo‘lishi kerak) bundan mustasno.
9. Olib chiqiladigan tovarlarga nisbatan oldi-sotdi bitishuvi (tovarlarni ijara shartnomasi bo‘yicha yetkazib berish, bepul va vositachilik yetkazib berishlari va shu kabilar) mavjud bo‘lmaganda, shuningdek olib chiqiladigan tovarlarning oldi-sotdi narxidan foydalanish mumkin bo‘lmaganda bojxona qiymatini aniqlash uchun quyidagilar asos hisoblanadi:
yoxud deklarant tomonidan taqdim etilgan sotuvchi-eksport qiluvchining buxgalteriya hisobidagi olib chiqiladigan tovarni ishlab chiqarish va sotish xarajatlarini hamda aynan yoki shunga o‘xshash tovarlar O‘zbekiston Respublikasining bojxona hududidan olib chiqilayotganda eksportchi tomonidan olinadigan foyda miqdorini aks ettiruvchi ma’lumotlar. Bunda ushbu Nizomning 5-bandida sanab o‘tilgan xarajatlar hisobga olinishi kerak;
yoxud olib chiqiladigan aynan yoki shunga o‘xshash tovarlarni kirim qilish va balansdan chiqarish to‘g‘risidagi buxgalteriya ma’lumotlari. Aynan yoki shunga o‘xshash tovarlarni belgilashda “Boj tarifi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining 19 va 20-moddalariga amal qilinishi lozim.
10. Deklarant tomonidan ko‘rsatilgan bojxona qiymatining to‘g‘riligini tasdiqlaydigan ma’lumotlar mavjud bo‘lmaganda yoxud deklarant tomonidan taqdim etilgan ma’lumotlar ishonchli va/yoki yetarli emas deb hisoblashga asos mavjud bo‘lganda bojxona organi bojxona qiymatini ushbu Nizomning 11 va 12-bandlariga muvofiq belgilaydi. Bunda bojxona organi deklarantning yozma so‘rovi bo‘yicha uch ish kuni mobaynida unga ular bo‘yicha deklarant tomonidan ko‘rsatilgan bojxona qiymatining bojxona organi tomonidan qabul qilinmaganligi sabablarining yozma ravishdagi izohini taqdim etishi shart.
11. Bojxona qiymatini belgilash uchun bojxona organi o‘z ixtiyorida mavjud bo‘lgan yoki deklarant tomonidan taqdim etilgan:
olib chiqiladigan aynan yoki shunga o‘xshash tovarlar bilan tashqi savdo shartnomalari narxlari to‘g‘risidagi;
olib chiqiladigan aynan yoki shunga o‘xshash tovarlar qiymati (tannarxi) kalkulatsiyasi to‘g‘risidagi;
olib chiqiladigan tovarlarning belgilangan tartibda amalga oshirilgan tovar-qiymat ekspertizasi ma’lumotlari bo‘yicha axborotlardan foydalanishi mumkin.
sotishning tijorat shartlari, shu jumladan bozor konyunkturasi (asosan xomashyo tovarlarni eksport qilishda) parametrlari bo‘yicha imkoni boricha qiyoslashni ta’minlashi;
b) sotib oluvchining barcha xarajatlarini ushbu Nizomning 5-bandida ko‘rsatilgan xarajatlarni bojxona qiymatiga kiritish nuqtai nazaridan hisobga olishi;
v) amaldagi normativ hujjatlarga muvofiq bojxona yuk deklaratsiyasiga bojxona qiymatining bojxona organlari tomonidan belgilanganligi to‘g‘risida tegishli yozuvni kiritishi;
g) deklarant tomonidan ko‘rsatilgan bojxona qiymatiga ushbu Nizomning IV bo‘limida belgilangan tartibga muvofiq tuzatishlar kiritishi zarur.
13. Qayta eksport qilinayotgan tovarning (ilgari olib kelingan tovarni O‘zbekiston Respublikasining bojxona hududidan olib chiqish) bojxona qiymati tovarni O‘zbekiston Respublikasining bojxona hududiga olib kirish vaqtidagi uning bojxona qiymati hamda O‘zbekiston Respublikasi hududida qilingan quyidagi xarajatlar sifatida belgilanadi:
tovarning qayta eksport qilinishi munosabati bilan qaytarilishi kerak bo‘lgan to‘lovlarni chegirgan holdagi bojxona to‘lovlari;
14. Bojxona qiymati deklarant tomonidan bojxona qiymati deklaratsiyasi (BQD) shakllarini qo‘llagan holda bojxona yuk deklaratsiyasida ko‘rsatiladi (deklaratsiyalanadi).
Ko‘rsatilgan bojxona qiymatiga nisbatan asoslangan shubhalar paydo bo‘lgan taqdirda bojxona organi deklarantdan bojxona qiymati asoslashlarini va hisob-kitoblarini taqdim etishni talab qilishga haqlidir. Ushbu maqsadlar uchun bojxona qiymati deklaratsiyasi shakllari (BQD-1, BQD-2) dan foydalanish mumkin.
15. Ko‘rsatilgan bojxona qiymatini tasdiqlash uchun deklarant bojxona organiga ishonchli, miqdori jihatidan aniqlangan va hujjatlar bilan tasdiqlangan axborotlardan iborat bo‘lgan ma’lumotlarni taqdim etishi shart.
Ko‘rsatilgan bojxona qiymatini tasdiqlash uchun deklarant tomonidan taqdim etilgan barcha hujjatlar:
ularni to‘ldirishning tegishli qoidalari (yo‘riqnomalari)da nazarda tutilgan barcha zarur rekvizitlar va ma’lumotlar mavjud bo‘lishi;
alohida yetkazib berish va/yoki umuman shartnoma (kontrakt) bo‘yicha to‘lovlar va hisob-kitoblarni identifikatsiyalashni ta’minlashi;
tashkilotning rahbari, bosh buxgalteri imzolari va muhri yoxud yuridik shaxs bo‘lmasdan tashqi iqtisodiy faoliyatni amalga oshiruvchi shaxsning (buxgalteriya hujjatlariga nisbatan) imzosi bilan tasdiqlangan bo‘lishi kerak.
16. Bojxona qiymatini ko‘rsatishda deklarant tomonidan taqdim etiladigan va uning tomonidan tijorat siri yoki maxfiy deb belgilanadigan axborotdan bojxona organi tomonidan faqat bojxona maqsadlari uchun foydalaniladi va deklarantning ruxsatisiz ularning uchinchi shaxslarga berilishi mumkin emas, qonun hujjatlarida belgilangan hollar bundan mustasno.
Tijorat siri yoki maxfiy hisoblanadigan axborotni oshkor qilganlik uchun bojxona organi va uning mansabdor shaxslari O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga muvofiq javob beradilar.
17. Bojxona qiymati to‘g‘risidagi ko‘rsatilgan ma’lumotlarni tasdiqlash uchun deklarant bojxona yuk deklaratsiyasi bilan bir vaqtda bojxona organiga tashqi savdo shartnomasi (kontrakt)ni yoki unga muvofiq tovarlarni O‘zbekiston Respublikasidan olib chiqish amalga oshiriladigan boshqa hujjatni, tovar yuk xatini, to‘lov-hisob kitob (schyot-faktura) hujjatlarini hamda deklarant tomonidan bojxona qiymatining to‘g‘riligini tasdiqlash imkonini beradigan boshqa hujjatlar taqdim etilishi shart.
18. Olib chiqiladigan tovarlarning bojxona qiymatini belgilashda va ko‘rsatishda deklarant va bojxona organining huquq va majburiyatlari “Boj tarifi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining 13 va 14-moddalari qoidalariga hamda O‘zbekiston Respublikasining Bojxona kodeksiga muvofiq belgilanadi.
a) bojxona qiymatini nazorat qilish jarayonida ko‘rsatilgan bojxona qiymati miqdoriga ta’sir qiladigan texnik xatolar topilganda;
b) bojxona qiymati to‘g‘risida ko‘rsatilgan ma’lumotlarning uni tasdiqlash uchun taqdim etilgan hujjatlarga muvofiq emasligi aniqlanganda;
v) bojxona organi tomonidan belgilangan muddatda tovarlar olib chiqilgandan keyin deklarant tomonidan taqdim etilgan hujjatlar asosida, shu jumladan:
shartnoma (kontrakt) shartlariga muvofiq tovarni sotish vaqtidagi mazkur tovar uchun narxlarning birja kotirovkalari va shu kabilar asosida vaqtinchalik (shartli) baho aniqlanganda (ushbu Nizomning 7-bandi);
g) bojxona qiymati bojxona organlari tomonidan ushbu Nizomning 10-bandiga muvofiq belgilanganda tuzatishlar kiritilishi mumkin.
20. Bojxona qiymatiga tuzatishlar kiritish amaldagi tartibga muvofiq bojxona qiymatiga va bojxona to‘lovlariga tuzatishlar kiritish shakllarini majburiy ravishda to‘ldirgan holda amalga oshiriladi.
Bojxona qiymatiga tuzatishlar kiritishda bojxona organining mansabdor shaxsi tomonidan bojxona yuk deklaratsiyasiga tegishli belgilar qo‘yiladi.