ХРТТИ Бош ассамблеясининг навбатдан ташқари сессиясида қабул қилинган (Мехико шаҳри, 1970 йил 17 — 28 сентябр), 36-модда қоидаларига мувофиқ 1975 йил 2 январда кучга кирган.
Мазкур ҳужжат билан Халқаро расмий сайёҳлик ташкилотлари иттифоқини (ХРСТИ) ўзгартириш орқали Бутунжаҳон туризм ташкилоти (бундан буён матнда «Ташкилот» деб юритилади) ҳукуматлараро характердаги халқаро ташкилот сифатида ташкил этилади.
Ташкилот штаб-квартирасининг жойи белгиланиши керак ва Бош Ассамблеянинг қарори билан исталган вақтда ўзгартирилиши мумкин.
1. Ташкилотнинг асосий мақсади-туризмнинг ривожланишига кўмаклашиш, иқтисодий тараққиёт, халқаро англашув, тинчлик, фаровонлик, ҳамма одамларнинг ирқи, жинси, тили ва динидан қатъи назар инсон ҳуқуқлари ва асосий эркинликларини ҳурмат қилиш.
2. Мазкур мақсадга эришиш учун Ташкилот ривожланаётган мамлакатларнинг туризм соҳасидаги манфаатларига алоҳида эътибор беради.
3. Ташкилот туризм соҳасида етакчи рол ўйнаши учун БМТнинг тегишли ташкилотлари ва унинг ихтисослашган агентликлари билан самарали ҳамкорликни йўлга қўяди ва қўллаб-қувватлайди. Шу асосда Ташкилот Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Тараққиёт дастури билан ишбилармонлик алоқаларини ўрнатиш ва унинг фаолиятида иштирокчи ва ижрочи агентлик сифатида иштирок этиш имкониятини қидиради.
2. Миллий сайёҳлик ташкилотлари ХРТТИнинг Фавқулодда Бош Ассамблеяси мазкур Низомни қабул қилган пайтга қадар ХРТТнинг тўлиқ аъзолари бўлган давлатлар, Низомни қабул қилганликлари ва Ташкилот аъзолари ва тўлиқ аъзоларнинг мажбуриятларини қабул қилишга розилик билдирганликлари тўғрисида расмий декларация бериш орқали Ташкилотнинг тўлиқ аъзолари бўлиш ҳуқуқига эга (овоз беришсиз).
3. Агар уларнинг номзодлари Бош Ассамблея томонидан қатнашган ва овоз бераётган тўлиқ аъзоларининг учдан икки қисми томонидан маъқулланса бошқа давлатлар Ташкилотнинг тўлиқ аъзолари бўлиши мумкин, агар қатнашганлар Ташкилотнинг тўлиқ аъзоларининг кўпчилигини ташкил этса.
1. Ташкилотнинг ассоциацияланган аъзоси мақоми уларнинг ташқи алоқаларини амалга ошириш учун жавобгар бўлмаган барча ҳудудларга ёки ҳудудлар гуруҳларига берилади.
2. Миллий сайёҳлик ташкилотлари ХРТТИ Фавқулодда Бош Ассамблеяси мазкур Низомни қабул қилган пайтда ХРТТИнинг тўлиқ аъзолари бўлган ҳудудлар ёки ҳудудлар гуруҳлари уларнинг ташқи алоқаларини амалга ошириш учун масъул бўлган давлатлар уларни аъзолигини маъқуллашлари ва уларнинг номидан мазкур ҳудудлар ёки ҳудудлар гуруҳлари Ташкилот Низомини қабул қилишлари ва ассоциацияланган аъзолари вазифаларини ўз зиммаларига олишга розилик билдиришлари шарти билан Ташкилотнинг ассоциаяланган аъзолари бўлиш ҳуқуқига эгадирлар (овоз беришсиз).
3. Агар номзодлари уларнинг ташқи алоқалари учун масъул бўлган аъзо давлат томонидан маъқулланган бўлса ва улар номидан мазкур ҳудудлар ёки ҳудудлар гуруҳлари Ташкилот Низомини қабул қилишини ва розилигини билдирса, ҳудудлар ёки ҳудудлар гуруҳлари Ташкилотнинг ассоциацияланган аъзолари бўлишлари мумкин. ассоциация аъзолари мажбуриятларини ўз зиммасига олади. Бу номзодлар, бу кўпчилик Ташкилотнинг тўлиқ аъзоларининг кўпчилиги бўлиши шарти билан, Ассамблеяда қатнашган ва овоз берадиган тўлиқ аъзоларининг учдан икки қисми томонидан маъқулланиши керак.
4. Ташкилотнинг ассоциацияланган аъзоси ўзининг ташқи алоқаларини амалга ошириш учун жавобгарликни ўз зиммасига оладиган бўлса, у Ташкилот Низомини қабул қилганлиги ва Тўлиқ аъзо вазифаларини бажаришга розилиги тўғрисида Бош котибга ёзма равишда расмий баёнот юбориб, Ташкилотнинг тўлиқ аъзоси бўлиш ҳуқуқига эга бўлиши мумкин.
1. Ташкилотнинг ҳамкор аъзоси мақоми туризмга алоҳида қизиқиш билдирган халқаро ташкилотлар, ҳукуматлараро ва нодавлат ташкилотларга, шунингдек фаолияти Ташкилот кўзлаган ёки унинг ваколати доирасидаги мақсадлар билан боғлиқ бўлган тижорат ташкилотлари ва уюшмаларига берилади.
2. ХРТТИнинг тегишли аъзолари, мазкур Низом ХРТТИнинг навбатдан ташқари Бош ассамблеяси томонидан қабул қилинган пайтда, улар шериклик мажбуриятларини ўз зиммасига олишга розилик билдириб, Ташкилотнинг ҳамкор аъзоси бўлиш ҳуқуқига (овоз беришсиз) эгадирлар.
3. Туризмга алоҳида қизиқиш билдирган ҳукуматлараро ва нодавлат ташкилотлари, Ташкилотга аъзо бўлиш тўғрисидаги ариза Бош котибга ёзма шаклда топширилган ва Ассамблеяда қатнашганларнинг учдан икки қисмининг кўпчилик овози билан, агар бу кўпчилик Ташкилотнинг тўлиқ аъзоларининг кўпчилиги бўлса, тасдиқланган тақдирда, Ташкилотнинг ҳамкор аъзолари бўлишлари мумкин.
4. Юқоридаги 1-бандда кўрсатилган манфаатларга эга бўлган тижорат ташкилотлари ёки уюшмалари, агар аъзоликка ариза ёзма шаклда Бош котибга тақдим этилса ва номзоднинг штаб-квартираси жойлашган давлатлар томонидан маъқулланса, Ташкилотнинг ҳамкор аъзолари бўлиши мумкин. Бу номзодлар, кўпчилик Ташкилотнинг тўлиқ аъзоларининг кўпчилиги бўлиши шарти билан, Ассамблея томонидан қатнашган ва овоз берадиган тўлиқ аъзоларининг учдан икки қисми, томонидан маъқулланиши керак.
5. Ассамблея томонидан маъқулланган тақдирда, ўз ички қоидаларини ишлаб чиқадиган ҳамкор аъзолар қўмитаси тузилиши мумкин. Қўмита Ташкилот йиғилишларида иштирок этиши мумкин. У мазкур учрашувлар кун тартибига масалаларни киритишни талаб қилиши мумкин. Қўмита, шунингдек, йиғилишларга тавсиялар бериши мумкин.
6. Ҳамкор аъзолар Ташкилот фаолиятида якка тартибда ёки Ҳамкорлик аъзолари қўмитаси сифатида иштирок этишлари мумкин.
2. Ассамблеянинг ва Кенгашнинг йиғилишлари, агар бу органлар бошқача қарор қабул қилмаса, Ташкилот қароргоҳида ўтказилади.
1. Ассамблея Ташкилотнинг олий органи бўлиб, тўлиқ аъзоларнинг вакили бўлган делегатлардан ташкил топади.
2. Ассамблеянинг ҳар бир сессиясида тўлиқ ва ассоциялашган аъзолар бешдан кўп бўлмаган вакиллардан иборат бўлиши мумкин, улардан бири делегация раҳбари этиб тайинланади.
3. Ҳамкор аъзолар қўмитаси учтагача кузатувчиларни тайинлаши мумкин, ва ҳар бир аъзо Ассамблея ишида қатнашиш ҳуқуқига эга бўлган битта кузатувчини тайинлаши мумкин.
Ассамблея ҳар икки йилда бир марта навбатдан ташқари сессияларда ва вазият талаб қилганда навбатдан ташқари сессияларда чақирилади. Фавқулодда сессиялар Кенгаш ёки Ташкилотнинг тўлиқ аъзоларининг кўпчилиги талабига биноан чақирилади.
Ассамблея Ташкилот ваколатига кирувчи ҳар қандай масалани кўриб чиқиши ва тавсиялар бериши мумкин. Ассамблеянинг вазифалари, мазкур Низомнинг бошқа қоидаларида белгиланмаган вазифалардан иборат:
k) Ташкилот ва унинг органлари фаолияти тўғрисидаги ҳисоботларни кўриб чиқиш ва тасдиқлаш ва ҳисоботларда келтирилган тавсияларни бажариш учун зарур чораларни кўриш;
l) ҳукуматлар ва халқаро ташкилотлар билан тузилган шартномаларни тасдиқлаш ёки тасдиқлашга ваколат бериш;
m) хусусий ташкилотлар ёки жисмоний шахслар билан тузилган шартномаларни тасдиқлаш ёки тасдиқлаш ваколатини бериш;
n) Ташкилот ваколатига кирадиган ҳар қандай масала бўйича халқаро шартномалар тузишни тайёрлаш ва тавсия қилиш;
1. Кенгаш Ассамблея томонидан ишлаб чиқилган Регламентга мувофиқ, ҳар 5 тўлиқ аъзодан биттаси принципи бўйича Ассамблея томонидан сайланадиган тўлиқ аъзолардан иборат бўлади. Кенгаш аъзоларини сайлашда адолатли ва тенг географик тақсимотга асосланиш керак.
2. Ташкилотнинг ассоциацияланган аъзолари томонидан танланган бир ассоциацияланган аъзоси Кенгаш ишида овоз бериш ҳуқуқисиз иштирок этиши мумкин.
Кенгаш аъзоларининг ваколат муддати — тўрт йил. Биринчи Кенгаш таркибининг ярми, қуръа ташлаш орқали аниқланади, ваколат муддати икки йил бўлади. Кенгаш аъзоларининг ярми ҳар икки йилда қайта сайланади.
Кенгашнинг вазифалари, мазкур Низомнинг бошқа қоидаларида белгилаб қўйилган вазифалардан ташқари, қуйидагилардан иборат:
а) Бош котиб билан маслаҳатлашган ҳолда Ассамблеянинг барча қарорлари ва тавсияларини бажарилишини таъминлаш учун барча зарур чораларни кўради ва бу ҳақда Ассамблеяга ҳисобот беради;
d) Ассамблеяга ҳавола қилишдан олдин Бош котиб томонидан тайёрланган Ташкилот ишининг умумий дастурини кўриб чиқиш;
e) Ассамблеяга Ташкилотнинг маъмурий ҳисоботлари ва бюджети лойиҳалари бўйича ҳисоботлар ва тавсиялар бериш;
Ассамблея сессиялари орасидаги даврда ва мазкур Низомда зиддиятли қоидалар бўлмаса, Кенгаш Ташкилотнинг функциялари ва молиявий имкониятлари доирасида маъмурий ва техник масалалар бўйича зарур қарорлар қабул қилади. Кенгаш қабул қилинган қарорлар тўғрисида Ассамблеянинг навбатдаги сессиясида тасдиқлаш учун ҳисобот беради.
Бош котиб Ассамблея томонидан (Кенгаш таклифига биноан) тўрт йил муддатга қатнашган ва овоз берадиган тўлиқ аъзоларининг учдан икки қисми овози билан тайинланади. Бош котиб тайинланиши янги муддатга узайтирилиши мумкин.
2. Бош котиб Ассамблеянинг ва Кенгашнинг кўрсатмаларини бажаради. У Кенгашга Ташкилот фаолияти тўғрисидаги ҳисоботларни, маъмурий ҳисоботларни, Ташкилот ишининг умумий дастури лойиҳаларини ва бюджет сметаларини тақдим этади.
3. Ишга қабул қилиш ва хизмат кўрсатиш шартларини белгилаш, асосан, ташкилот ходимларининг юқори даражадаги самарадорлиги, малакаси ва яхлитлигини таъминлаш зарурлигини ҳисобга олган ҳолда амалга оширилиши керак. Иложи борича географик асосда ходимларни ёллаш муҳимлигига эътибор берилиши керак.
4. Ўз вазифаларини бажаришда Бош котиб ва ходимлар Ташкилотдан ташқаридаги ҳеч қандай ҳукумат ёки идорадан кўрсатма сўрамайдилар ва олмайдилар. Улар фақат Ташкилот олдида ҳисоб берадиган халқаро мансабдор шахсларнинг мавқеига таъсир кўрсатиши мумкин бўлган ҳар қандай ҳаракатлардан тийилишлари керак.
1. Ташкилотнинг маъмурий функциялари ва умумий дастурини қамраб олувчи бюджети Ассамблея томонидан қабул қилинган баҳолаш кўламига мувофиқ, тўлиқ, ассоцияланган ва ҳамкор аъзолар бадаллари, шунингдек бошқа ҳар қандай даромадлар ҳисобидан мазкур Низомга илова қилинган ва унинг ажралмас қисмини ташкил этувчи молиявий қоидаларга мувофиқ. молиялаштирилади.
2. Бош котиб тайёрлаган бюджет Кенгаш томонидан Ассамблеяга кўриб чиқиш ва тасдиқлаш учун тақдим этилади.
1. Ташкилотнинг маъмурий ҳисоблари Ассамблея томонидан икки йил муддатга сайланган иккита Текширувчи томонидан текширилади. Текширувчилар янги муддатга қайта сайланиши мумкин.
2. Текширувчилар, маъмурий ҳисобларни ўрганиш билан бир қаторда, молиявий фаолият ва бошқарув самарадорлиги, ҳисоблар тизими, ички молиявий назорат ва умуман, маъмурий амалиётнинг молиявий натижалари тўғрисида зарур деб ҳисоблаган ҳар қандай изоҳларини беришлари мумкин.
1. Ассамблея кворуми учун тўлиқ аъзоларнинг кўпчилигини ташкил этувчи делегатларнинг иштироки талаб қилинади.
1. Агар Низомда бошқача қоида назарда тутилган бўлмаса, барча масалалар бўйича қарорлар Ассамблея томонидан ҳозир бўлган ва овоз бераётган Тўлиқ аъзоларнинг оддий кўпчилик овози билан қабул қилинади.
2. Аъзоларининг бюджет ва молиявий мажбуриятлари, Ташкилот штаб-квартирасининг жойлашуви, шунингдек, оддий кўпчилик овоз билан бошқа масалалар тўғрисида қарор қабул қилишда ҳамда Ассамблеяда ҳозир бўлган ва овоз берадиган тўлиқ аъзолар алоҳида аҳамиятга эга деб эътироф этилган масалалар учун Тўлиқ аъзоларнинг учдан икки қисми овоз бериши керак.
Кенгаш қарорлар қабул қилаётган ва овоз берадиган аъзоларининг оддий кўпчилик овози билан қабул қилинади, бюджет ва молиявий тавсиялар бундан мустасно, улар овоз берганларнинг учдан икки қисми томонидан маъқулланиши керак.
Ташкилот аъзо давлатлар ҳудудида ўз вазифаларини бажариш учун зарур бўлган имтиёз ва иммунитетлардан фойдаланади. Бундай имтиёзлар ва иммунитетлар Ташкилот томонидан тузилган шартномаларда белгиланиши мумкин.
1. Мазкур Низомга ва унга қўшимчаларга киритилган ҳар қандай ўзгартириш лойиҳаси Бош котибга етказилади, у томонидан Ассамблеяга муҳокама қилиш учун юборилишидан камида олти ой олдин тўлиқ аъзоларга тарқатилади.
2. Тузатишлар Ассамблея томонидан ҳозир бўлган ва овоз беришда қатнашган тўлиқ аъзоларининг учдан икки қисми овози билан қабул қилинади.
3. Аъзо давлатларнинг учдан икки қисми Депозитарий ҳукуматга тузатиш тасдиқланганлиги тўғрисида хабар бергандан сўнг тузатиш барча аъзо давлатлар учун кучга киради,
1. Агар Ассамблея Ташкилотнинг ҳар қандай аъзоси мазкур Низомнинг 3-моддасида кўрсатилган асосий мақсадларига зид бўлган сиёсат олиб бораётганини тан олса, унда у қатнашаётган тўлиқ аъзоларнинг учдан икки қисми овози билан ва овоз бериш, қарор қабул қилиш ва Ташкилот аъзоси сифатида унга тегишли бўлган аъзо ҳуқуқ ва имтиёзлардан фойдаланишни тўхтатиб қўйиш ҳуқуқига эга.
1. Ҳар қандай тўлиқ аъзо Депозитарий ҳукуматга ёзма хабар юборилганидан кейин бир йил ўтгач, Ташкилотдан чиқиши мумкин.
2. Ҳар қандай ассоциацияланган аъзо, агар ташқи алоқаларни таъминлайдиган тўлиқ аъзо Депозитарий ҳукуматга мазкур ассоциацияланган аъзонинг Ташкилотдан чиқиш истаги тўғрисида ёзма хабарнома юборса,Ташкилотдан худди шу шартлар асосида чиқиб кетиши мумкин.
3. Ҳар қандай ҳамкор аъзоси Бош котибга ёзма хабар юборилганидан кейин бир йил ўтгач, Ташкилотдан чиқиб кетиши мумкин.
Мазкур Низом у қабул қилинган пайтда расмий туристик ташкилотлари ХРТТИнинг тўлиқ аъзолари бўлган эллик бир давлат вақтинчалик депозитарийга Низомни қабул қилганликлари ва аъзоларнинг мажбуриятларини ўз зиммасига олишга розилиги тўғрисида расмий хабарнома юборганидан кейин бир юз йигирма кун ўтгач кучга киради.
1. Мазкур Низом ва аъзоларнинг мажбуриятларини қабул қилиш тўғрисидаги ҳар қандай декларация вақтинча Швейцария ҳукуматига сақлашга топширилади.
2. Швейцария ҳукумати бундай маълумотга эга бўлган барча давлатларни мазкур декларацияларни олганлиги ва мазкур Низом кучга кирган сана тўғрисида хабардор қилади.
Ташкилотнинг бош қароргоҳи вақтинча, Бош Ассамблеянинг 2-модда бўйича қарорини қабул қилгунича, Швейцариянинг Женева шаҳрида жойлашади.
Мазкур Низом кучга киргандан кейин юз саксон кун ичида Бирлашган Миллатлар Ташкилотига аъзо давлатлар, ихтисослаштирилган идоралар ва Халқаро атом энергияси агентлиги, шунингдек, Халқаро Суд Статутининг аъзолари Ташкилотнинг уставини қабул қилиш ва аъзоларнинг мажбуриятларини ўз зиммасига олишга розилик бериш тўғрисида расмий баёнот бериш орқали Ташкилотнинг тўлиқ аъзолари бўлиш (овоз беришсиз) ҳуқуқига эга.
Мазкур Низом кучга кирганидан кейинги йил давомида, мазкур Низом қабул қилинган пайтда миллий сайёҳлик ташкилотлари ХРТТИга аъзо бўлган ва кейинги тасдиқлаш билан Низомни қабул қилган давлатлар тўлиқ аъзонинг ҳуқуқлари ва мажбуриятлари билан Ташкилот фаолиятида иштирок этишлари мумкин.
Мазкур Низом кучга кирганидан кейинги бир йил мобайнида, ўзларининг ташқи алоқалари учун жавобгар бўлмаган, лекин сайёҳлик ташкилотлари ХРТТИнинг тўлиқ аъзолари бўлган ҳудудлар ёки ҳудудлар гуруҳлари, уларга ассоциацияланган аъзо бўлиш ҳуқуқини берадиган ва мазкур Низомни қабул қилган ҳамда уларнинг ташқи алоқалари учун жавобгар бўлган давлат томонидан Низом тасдиқланган сўнг Ташкилот фаолиятида ассоциаланган аъзоси ҳуқуқлари ва мажбуриятлари билан иштирок этишлари мумкин.