Тадбирларнинг номланиши | Амалга ошириш шакли | Амалга ошириш муддатлари | Масъул ижрочилар | |
I. Оила институтини мустаҳкамлашнинг институционал ва ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш, ижтимоий шерикчиликни кучайтириш | ||||
1. | Тадқиқотларни молиялаштиришнинг мослашувчан тизимини жорий этиш, шу жумладан, оила институтини мустаҳкамлаш соҳасидаги лойиҳаларни амалга ошириш учун грантлар ажратиш, олиб борилаётган тадқиқотларнинг оилалар реал эҳтиёжлари билан ўзаро боғлиқлигини таъминлаш. | Аниқ таклифлар билан таҳлилий маълумот | 2018 йил ноябрь | «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), Хотин-қизлар қўмитаси (Т. Нарбаева), Инновация вазирлиги(И. Абдурахманов), |
2. | Оилаларнинг ижтимоий-иқтисодий ҳолати статистикасини юритиш тизимини такомиллаштириш. «Ўзбекистонда оила» статистик тўпламини нашр этиш. | Янги статистик шаклларни тасдиқлаш | 2018 йил декабрь | Давлат статистика қўмитаси (Б. Бегалов), «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), «Маҳалла» фонди (Ш. Жавлонов) |
3. | Қийин ҳаётий шароитга эга ва ижтимоий хавфли гуруҳларга мансуб оилалар, уларнинг аҳволи ва манзилли ёрдам хизматининг ҳар хил турларига эҳтиёжлари тўғрисидаги маълумотларни ўз вақтида олиш мақсадида «Оила» марказининг ягона идоралараро ахборот базасини яратиш. «Оила» маркази идоралараро ахборот базасининг концепциясини ишлаб чиқиш. «Оила» маркази идоралараро ахборот базасининг техник талабларини ишлаб чиқиш. «Оила» марказининг идоралараро ахборот базасини ишга тушириш. | Ташкилий | 2019 йил 1 январгача 1 мартгача 1 декабргача | «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), Хотин-қизлар қўмитаси (Т. Нарбаева), Ахборот технологиялари вазирлиги (А. Ахмедходжаев), ИИВ (П. Бобожонов), |
4. | Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар нормаларини оила институтининг мустаҳкамланиши ва ривожланишига салбий таъсирини таҳлил қилиш. | Аниқ таклифлар билан таҳлилий маълумот | 2019 йил февраль | «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), Хотин-қизлар қўмитаси (Т. Нарбаева), Адлия вазирлиги (Р. Давлетов), |
5. | Оилани мустаҳкамлаш ва ривожлантириш масалалари бўйича идоралараро ҳамкорликни ҳамда давлат, фуқаролик жамияти институтлари ва хусусий секторнинг ўзаро ҳамкорлигини ривожлантириш. Оилани қўллаб-қувватлаш ва мустаҳкамлаш соҳасида давлат-хусусий шериклик лойиҳаларини амалга ошириш бўйича таклифларни ишлаб чиқиш. | Ҳамкорлик меморандумлари | 2019 йил февраль 2019 йил июль | «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), Хотин-қизлар қўмитаси (Т. Нарбаева), Соғлиқни сақлаш вазирлиги (А. Шадманов), |
6. | Оилавий бизнесни янада ривожлантириш орқали оилалар фаровонлиги ва хотиржамлигини ошириш учун қулай шароит яратишни назарда тутувчи «Оилавий тадбиркорлик тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги қонун лойиҳасини ишлаб чиқиш. | Қонун лойиҳаси | 2019 йил апрель | Меҳнат вазирлиги (Ш. Кудбиев), Иқтисодиёт вазирлиги (Б. Ходжаев), Тадбиркорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича вакил(Д. Касимов), «Тадбиркор аёл» ассоциацияси (Г. Махмудова) |
7. | Оилаларни қўллаб-қувватлаш учун ижтимоий хизматлар кўламини кенгайтириш, оилаларга кўрсатиладиган ижтимоий хизматлар сифатининг стандарти ҳамда оилаларнинг ижтимоий ҳимояси бўйича хизматлар тақдим этиш сифатининг мониторинги тизимини яратишни назарда тутувчи «Ўзбекистон Республикасининг «Кексалар, ногиронлар ва аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож бошқа қатламларига ижтимоий хизмат кўрсатиш тўғрисида»ги Қонунига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги қонуни лойиҳасини ишлаб чиқиш. | Қонун лойиҳаси | 2019 йил июнь | Соғлиқни сақлаш вазирлиги (А. Шадманов), «Нуроний» жамғармаси (Ш. Жалилов), Ногиронлар жамияти (К. Абдуллаев), |
8. | Оила масалалари бўйича норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни, шунингдек, ривожланган давлатлар тажрибасини ўрганиш ва умумлаштириш асосида «Ўзбекистон Республикасининг Оила кодексига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги қонуни лойиҳасини мазкур кодекснинг оилавий ҳуқуқий муносабатларнинг жавобгарлик мезонларини аниқлаш, алиментларни белгилаш, ажрашиш вақтида аёллар ва болалар ҳуқуқларини ҳимоя қилишга оид нормаларини янада такомиллаштириш нуқтаи назаридан ишлаб чиқиш. | Қонун лойиҳаси | 2019 йил сентябрь | Адлия вазирлиги (Р. Давлетов), Хотин-қизлар қўмитаси (Т. Нарбаева), Инсон ҳуқуқлари бўйича |
9. | Кўп болали оилаларга ва ижтимоий-маиший шароитини яхшилашга муҳтож оилаларга имтиёзли кредитлар (ипотека, истеъмол ва бошқа) беришни ва ер майдонларини тақдим этишни назарда тутадиган норматив-ҳуқуқий ҳужжатни ишлаб чиқиш. | Норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳаси | 2019 йил ноябрь | Адлия вазирлиги (Р. Давлетов), Иқтисодиёт вазирлиги (Б. Ходжаев), |
II. Замонавий оилани мустаҳкамлаш ва ривожлантириш масалалари бўйича фундаментал, амалий ва инновацион тадқиқотлар олиб бориш | ||||
10. | Ҳуқуқбузарликлар, жиноятчилик, оиладаги можаро ва зўравонликлар, оилалар ажрашиши ҳамда уларнинг ижтимоий оқибатларини комплекс тадқиқ қилиш асосида уларнинг олдини олиш бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқиш. | Комплекс тадбирлар | 2018 йил ноябрь | «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), |
11. | Оила институтини мустаҳкамлаш билан боғлиқ материалларни чоп этиш бўйича илмий журнални таъсис этиш. Хорижий тадқиқот муассасалари билан ҳамкорликни йўлга қўйиш, оилани мустаҳкамлаш бўйича тадқиқотлар натижаларини республика ва хорижда кенг жамоатчилик эътиборига етказиш тизимини такомиллаштириш. | Илмий журнални таъсис этиш «Оила» марказининг чора-тадбирлар дастури | 2018 йил декабрь | «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), Ўзбекистон Матбуот (И. Маджидов), илмий муассасалар |
12. | Ахборот-коммуникация технологиялари ва Интернет тармоғининг оила мустаҳкамлигига ва ривожига таъсирини ўрганиш. Оилавий турмуш тарзи қадриятларини тарғиб қилишда, оилалардаги салбий ижтимоий ҳолатларнинг профилактикаси, болаларни уларнинг соғлиғи ва ахлоқига зарар етказувчи маълумотлардан ҳимоя қилишда ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланиш имкониятларини кенгайтириш. | Тегишли вазирлик ва идораларга тавсиялар киритиш | 2019 йил июнь | «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), Ахборот технологиялари вазирлиги (А. Ахмедходжаев), Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги (И. Маджидов), Ўзбекистон ёшлар иттифоқи (Қ. Куранбаев) |
13. | Оилавий муаммолар бўйича магистрлик ва докторлик диссертациялари мавзулари доирасини кенгайтириш ҳамда чуқурлаштириш, жаҳон илм-фанида маҳаллий ишланмаларнинг рақобатдошлигини ошириш. | Тегишли вазирлик ва идораларга тавсиялар киритиш | 2019 йил сентябрь | «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), Фанлар академияси (Б. Юлдашев), Инновация вазирлиги (И. Абдурахманов), Олий аттестация комиссияси (А. Юсупов), Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ( И. Маджидов), илмий муассасалар |
14. | Муқобил оилавий васийликни танлаш, қўллаб-қувватлаш тизимини такомиллаштириш (бола асраб олувчи ота-оналарни топиш ва тайёрлашни йўлга қўйиш, фарзанд асраб олган оилаларни профессионал қўллаб-қувватлаш ва васийлик сифатини мониторинг қилиш тизимини яратиш) ҳамда хориж амалиётини Ўзбекистон шароитига мослаштириш бўйича таклифлар ишлаб чиқиш. | Таҳлилий маълумот, | 2019 йил октябрь | Халқ таълими вазирлиги (Ш. Шерматов), «SOS — Ўзбекистон болалар маҳаллалари» уюшмаси (Г. Абидова), |
III. Демографик ривожланишни рағбатлантириш ва оила фаровонлиги даражасини ошириш | ||||
15. | Никоҳдан олдин тиббий кўрикдан ўтиш ва унинг самарадорлигини мониторинг қилиш тизимини такомиллаштириш, шунингдек, эрта ва қариндошлар ўртасидаги никоҳларнинг, туғма нуқсонлар билан болалар туғилишининг олдини олиш бўйича чора-тадбирларни кучайтириш. | Таҳлилий маълумот, | 2019 йил март | Соғлиқни сақлаш вазирлиги (А. Шадманов), Хотин-қизлар қўмитаси (Т. Нарбаева), «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), |
16. | Оила аъзоларини тадбиркорлик асосларига ўқитиш, оилавий тадбиркорликни, касаначиликни, ҳунармандчиликни, ёрдамчи хўжаликларни ривожлантиришни давлат томонидан қўллаб-қувватлашни кучайтириш. Вояга етмаган фарзандларни, ногиронлиги бўлган фарзандларни тарбиялаётган ёлғиз ва кўп болали ота-оналарга қўшимча даромад олиш учун ўзларига тегишли ер участкаларидан самарали фойдаланишида кўмаклашиш. Оилавий тадбиркорликни ривожлантириш бўйича электрон материаллар тайёрлаш ҳамда электрон оммавий ахборот воситалари ва ижтимоий тармоқлар орқали тарқатиш. | Комплекс тадбирлар | 2019 йил январь 2019 йил | Хотин-қизлар қўмитаси (Т. Нарбаева), Савдо-саноат палатаси (А. Икрамов), «Тадбиркор аёл» ассоциацияси (Г. Махмудова), Иқтисодиёт вазирлиги (Б. Ходжаев), |
17. | Ёшларни оилавий ҳаётга тайёрлаш бўйича ягона ёндашувни ишлаб чиқиш ва ўқув дастурларини тизимлаштириш. Аҳолининг оқилона репродуктив ахлоқини ва оилани режалаштиришни шакллантириш, болалар ногиронлигининг, бепуштликнинг олдини олиш, шунингдек, соғлом турмуш тарзи | Методик | 2019 йил июль | «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), Хотин-қизлар қўмитаси (Т. Нарбаева), Соғлиқни сақлаш вазирлиги (А. Шадманов), Спорт вазирлиги(Ш. Исроилов), «Соғлом авлод учун» фонди (С. Инамова) |
18. | Оиланинг репродуктив саломатлигига ва демографик ривожланишига доир масалаларни, оилаларнинг фаровонлик ва хотиржамлик даражасини комплекс тадқиқ этиш ҳамда муаммоларни омилли асосда таҳлил қилиш. | Аниқ таклифлар билан таҳлилий маълумот | 2019 йил октябрь | «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), давлат статистика кумитаси (Б. Бегалов), Хотин-қизлар қўмитаси (Т. Нарбаева), Соғлиқни сақлаш вазирлиги (А. Шадманов), |
19. | Оилани давлат томонидан қўллаб-қувватлаш, манзилли ижтимоий ёрдам кўрсатиш тизимини такомиллаштириш, шу жумладан, вояга етмаган фарзандларни, ногиронлиги бўлган фарзандларни тарбиялаётган ота-оналарни ишга жойлаштиришда кўмаклашиш. | Норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳаси | 2019 йил декабрь | Меҳнат вазирлиги (Ш. Кудбиев), Молия вазирлиги (Ж. Қўчқоров), Қорақалпоғистон Республикаси |
IV. Оиланинг тарбиявий-таълим салоҳиятини мустаҳкамлаш, жамиятда анъанавий оилавий қадриятларни сақлаш, оилаларда маънавий-ахлоқий муҳитни яхшилаш | ||||
20. | Ёш авлодда маънавий-ахлоқий, одоб қадриятларни ва ота-онага ҳамда катта ёшдаги инсонларга ҳурматни шакллантириш, оиланинг тарбиявий ва маданий-илмий салоҳиятини ошириш. | Ташкилий | Доимий | «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), таълим вазирлиги (И. Маджидов), Ўзбекистон ёшлар иттифоқи (Қ. Куранбаев) |
21. | Оиланинг бирдамлигини мустаҳкамлашга, оилада авлодлар ўртасидаги ўзаро алоқани сақлаш ва қўллаб-қувватлашга қаратилган оилавий анъаналарни ривожлантириш. | Комплекс тадбирлар | 2018 йил август | «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), Хотин-қизлар қўмитаси (Т. Нарбаева), Республика Маънавият Ўзбекистон ёшлар иттифоқи (Қ. Куранбаев) |
22. | Оилавий нотинчлик, болаларнинг назоратсизлиги ва қаровсизлиги, шунингдек, болалар орасидаги ҳуқуқбузарликлар ва жиноятларнинг олдини олишга доир самарали механизмларни жорий қилиш. | Комплекс тадбирлар | 2019 йил январь | ИИВ (П. Бобожонов), (И. Маджидов), «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), Ўзбекистон ёшлар иттифоқи (Қ. Куранбаев), Республика Маънавият ва |
23. | Оилаларда ички оилавий ва шахсий муносабатларни, хусусан ота-она ва фарзандлар, эр ва хотин, қайнона ва келин ўртасидаги муносабатларни яхшилаш, оилада можароли ва оғир турмуш шароитини амалий ҳал қилиш механизмларини жорий этиш. | Аниқ таклифлар билан таҳлилий маълумот | 2019 йил | «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), Хотин-қизлар қўмитаси (Т. Нарбаева), Фуқароларнинг ўзини ўзи |
24. | Ота-оналари ёки васийлари фуқаролик, маъмурий ва жиноий жавобгарликка тортилган вояга етмаган болаларни ҳуқуқий ва ижтимоий ҳимоя қилиш, руҳий қўллаб-қувватлаш тизим ва механизмлари самарадорлигини ошириш. | Таҳлилий маълумот, | 2019 йил | Республика болалар ижтимоий |
25. | Ўсмирлар, ёшлар, ёш ота-оналар билан уларнинг ибратли ота-оналик кўникмаларига оид билим даражасини ошириш бўйича ишларнинг самарадорлигини ошириш. Ота-оналар учун ногиронлиги бўлган фарзандларни тўғри парваришлаш ва тарбиялаш бўйича методик ҳамда амалий қўлланмаларни ишлаб чиқиш, патронаж ва ижтимоий хизматлар ёрдамида уларнинг кўникмаларини ошириш. Болалар ва ёшлар учун оила, маданият ва тарбия масалалари бўйича ўқув дастурларини тайёрлаш ва жорий қилиш. | Методик Таълим муассасалари учун факультатив машғулотларнинг ўқув дастурлари | 2019 йил 2019 йил август | «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), Республика болалар ижтимоий Олий ва ўрта махсус |
V. Оилаларга таъсирчан методик, консультатив ва амалий ёрдам кўрсатишнинг самарали тизимини яратиш | ||||
26. | Оилалар билан ишлайдиган мутахассислар учун оилаларга таъсирчан услубий, консультатив ва амалий ёрдам кўрсатиш мақсадида профессионал супервизия тизимини ишлаб чиқиш. | Тегишли вазирлик | 2018 йил сентябрь | «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), Хотин-қизлар қўмитаси (Т. Нарбаева), Республика болалар ижтимоий |
27. | Оилаларга тадбиркорлик фаолияти асосида ижтимоий ва психологик ёрдам беришга қаратилган хизмат кўрсатиш соҳаларини ривожлантириш учун шарт-шароит яратиш. | Таҳлилий маълумот, | 2018 йил декабрь | Иқтисодиёт вазирлиги (Б. Ходжаев), |
28. | Демография, социология, оилавий психология, ижтимоий фаолият бўйича кадрларни тайёрлаш ва мутахассислар малакасини ошириш тизимини такомиллаштириш. | Аниқ таклифлар билан таҳлилий маълумот | 2019 йил январь | Олий ва ўрта махсус «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), |
29. | Фуқаролар йиғинининг яраштириш комиссияси фаолиятини тубдан қайта кўриб чиқиш, низолашиш арафасида ва низоли вазиятда бўлган оилалар билан ишни ташкил қилишнинг янги шакллари ва усулларини жорий этиш. | Комплекс тадбирлар | 2019 йил февраль | Фуқароларнинг ўзини ўзи «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова) |
30. | Оғир турмуш шароитида қолган шахсларга мўлжалланган ижтимоий мослашув марказлари ва «Ишонч телефонлари» тажрибасини ўрганиш ва фаолиятини такомиллаштириш. | Аниқ таклифлар билан таҳлилий маълумот | 2019 йил март | Хотин-қизлар қўмитаси (Т. Нарбаева), «Оила» маркази (Д. Тошмуҳамедова), Республика болалар ижтимоий |
Ўзбекистон Республикаси Президентининг Қарори, 27.06.2018 йилдаги ПҚ-3808-сон
Кучга кириш санаси
29.06.2018
Рус
Ўзб
O’zb
Ўзб|Рус
Ўзбекистонда оилани ривожлантиришга глобал даражада Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Барқарор тараққиёт мақсадлари доирасида, шунингдек, 2017 — 2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси доирасида қаралади.
Шу билан бирга, ушбу соҳада давлат сиёсатини муваффақиятли олиб боришни тўхтатиб турувчи бир қатор тизимли муаммо ва камчиликлар оила институтини мустаҳкамлаш соҳасидаги ислоҳотларни тўлиқ рўёбга чиқаришга ва белгиланган мақсадларга эришишга тўсқинлик қилмоқда. Чунончи:
биринчидан, тегишли идора ва ташкилотлар фаолиятини мувофиқлаштириш ҳамда мониторинг қилишнинг таъсирчан тизими мавжуд эмас, оилани ривожлантириш масалалари бўйича давлат, фуқаролик жамияти институтлари ва хусусий сектор ҳамкорлиги паст даражада;
иккинчидан, оила институтини мустаҳкамлаш соҳасидаги илмий тадқиқотлар ихтисослиги тор, ҳозирги ҳаёт воқелигидан узилиб қолган, илмий тадқиқотлар натижалари амалиётга суст жорий этилмоқда;
учинчидан, оиланинг демографик ривожланишида ўзгаришлар юз бермоқда, оила ажралишлари сони ўсмоқда, мазкур соҳада салбий тенденциялар ва муаммолар сабабларини асословчи тадқиқотлар етишмаяпти;
тўртинчидан, оилада, таълим муассасаларида маданий-тарихий мерос салоҳиятидан суст фойдаланилмоқда, миллий менталитетимизга ёт бўлган ғоя ва қарашлар таъсирининг олдини олиш борасидаги ишлар самарасиз;
бешинчидан, оила институтини мустаҳкамлашнинг қонунчилик асослари мукаммал эмас, ҳуқуқни қўллаш амалиётини ва илғор хориж амалиётини ўрганиш асосида оилани ҳимоя қилиш ва қўллаб-қувватлаш соҳасида мустаҳкам ҳуқуқий асос мавжуд эмас;
олтинчидан, мутахассислар етишмайди ва кадрлар малакаси паст даражада, таълим тизимида мутахассисларга бўлган эҳтиёжни прогнозлаштириш механизми йўлга қўйилмаган, оила институтини мустаҳкамлаш ва ривожлантириш бўйича ўқув дастурлари мукаммал эмас.
Оила институтини такомиллаштириш бўйича комплекс чора-тадбирларни амалга ошириш, бу жараёнда давлат органлари, фуқаролик жамияти институтлари ва фуқароларнинг яқин ҳамкорлигини ҳамда фаол ролини таъминлаш мақсадида, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 2 февралдаги «Хотин-қизларни қўллаб-қувватлаш ва оила институтини мустаҳкамлаш соҳасидаги фаолиятни тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги ПФ-5325-сон Фармонига мувофиқ:
1. Ўзбекистон Республикасининг Конституциясига биноан оила жамиятнинг асосий бўғини ҳамда жамият ва давлат муҳофазасида бўлиш ҳуқуқига эга эканлиги маълумот учун қабул қилинсин.
2. Қуйидагилар Ўзбекистон Республикасида оила институтини мустаҳкамлаш бўйича асосий йўналишлар этиб белгилансин:
оила институтини мустаҳкамлашнинг институционал ва ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш, ижтимоий шерикликни кучайтириш;
замонавий оилани мустаҳкамлаш ва ривожлантириш масалалари бўйича фундаментал, амалий ва инновацион тадқиқотлар олиб бориш;
оиланинг тарбиявий-таълим салоҳиятини мустаҳкамлаш, жамиятда анъанавий оилавий қадриятларни сақлаш, оилаларда маънавий-ахлоқий муҳитни яхшилаш;
Ўзбекистон Республикасида оила институтини мустаҳкамлаш концепцияси (кейинги ўринларда Концепция деб юритилади) 1-иловага мувофиқ;
Ўзбекистон Республикасида оила институтини мустаҳкамлаш концепциясини амалга ошириш бўйича «Йўл харитаси» (кейинги ўринларда «Йўл харитаси» деб юритилади) 2-иловага мувофиқ тасдиқлансин.
Вазирликлар, идоралар, маҳаллий давлат ҳокимияти органлари ва бошқа ташкилотлар раҳбарлари «Йўл харитаси»да назарда тутилган тадбирлар сифатли ҳамда тўлиқ бажарилиши учун шахсан жавобгар эканлиги белгилаб қўйилсин.
4. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги «Оила» илмий-амалий тадқиқот маркази (кейинги ўринларда «Оила» маркази деб юритилади):
Концепция ва «Йўл харитаси»ни амалга ошириш жараёнининг самарали мувофиқлаштирилиши ҳамда тизимли мониторинги, уларнинг ижроси тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасига ҳар чоракда ахборот берилишини таъминласин;
Концепция ва «Йўл харитаси»ни амалга оширишга бағишланган ахборот-таҳлилий шарҳларни аниқ кўрсаткич ва натижаларни кўрсатган ҳолда мунтазам равишда тайёрлаш ва оммавий ахборот воситаларида эълон қилиб борилиши чораларини кўрсин;
зарур ҳолларда, фуқаролик жамияти институтлари, илмий доиралар, халқаро ташкилотлар вакилларини, хорижий экспертларни Концепция ва «Йўл харитаси»ни амалга оширишда иштирок этишга, шунингдек, оила институтини мустаҳкамлаш бўйича долзарб масалаларни муҳокама қилишга жалб қилсин.
5. «Оила» маркази, Ўзбекистон Хотин-қизлар қўмитаси, «Маҳалла» хайрия жамоат фонди, Ўзбекистон ёшлар иттифоқи ва кенг жамоатчиликнинг Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 1993 йил 20 сентябрдаги A/RES/47/237-сон резолюцияси билан эълон қилинган Халқаро оила кунини республиканинг барча ҳудудларида ҳар йили нишонлаш тўғрисидаги таклифи маъқуллансин.
«Оила» маркази республикада 2019 йилда ва кейинги йилларда Халқаро оила кунини нишонлаш тўғрисидаги Ҳукумат фармойиши лойиҳасини 2018 йил 1 сентябрга қадар Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасига киритсин.
Олдинги таҳрирга қаранг.
6. Ўзбекистон Республикаси Ёшлар сиёсати ва спорт вазирлиги, Маданият вазирлиги Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари билан биргаликда мунтазам равишда спорт ва маданий тадбирларни ташкил қилсин ҳамда уларни Халқаро оила куни арафасида ўтказишга алоҳида эътибор қаратсин.
(6-банд Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 25 декабрдаги ПФ-214-сонли Фармони таҳририда — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 29.12.2023 й., 06/23/214/0984-сон)
Олдинги таҳрирга қаранг.
7. Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги, Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси, Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги оммавий ахборот воситаларида мазкур қарорнинг мақсад, вазифалари ва Концепциянинг амалга оширилишини ёритиб бориш бўйича мақолалар эълон қилинишини ва мавзуга оид кўрсатувлар эфирга узатилишини ташкил қилсин.
(7-банд Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 10 декабрдаги ПФ-5892-сонли Фармони таҳририда — Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 11.12.2019 й., 06/19/5892/4134-сон)
8. «Оила» маркази Ўзбекистон Хотин-қизлар қўмитаси, Адлия вазирлиги ва бошқа манфаатдор идоралар билан биргаликда икки ой муддатда қонун ҳужжатларига ушбу қарордан келиб чиқадиган ўзгартиш ва қўшимчалар тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасига таклифлар киритсин.
9. Мазкур қарорнинг ижросини назорат қилиш Ўзбекистон Республикасининг Бош вазири А.Н. Арипов, Ўзбекистон Республикаси Бош вазирининг ўринбосари — Ўзбекистон Хотин-қизлар қўмитаси раиси Т.К. Нарбаева, Ўзбекистон Республикаси Президенти Давлат маслаҳатчисининг биринчи ўринбосари Б.М. Мавлонов ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги «Оила» илмий-амалий тадқиқот маркази директори Д.Г. Ташмухамедова зиммасига юклансин.
Давлат ижтимоий сиёсатининг таркибий қисми ҳисобланган оила сиёсати аҳоли бандлигини ва реал даромадларини изчил ошириб боришга, фуқаролар фаровонлигини оширишга, ижтимоий муҳофаза қилиш ва соғлиқни сақлаш тизимини такомиллаштиришга қаратилган.
Давлат органларининг, фуқаролик жамияти институтларининг ўзаро ҳамкорлиги тизимининг аниқ ишлаши, қабул қилинаётган норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва давлат дастурларини сўзсиз амалга ошириш, шунингдек, оила институтини мустаҳкамлаш соҳасидаги муаммоларни ўз вақтида аниқлаш ва самарали ҳал қилиш ушбу мақсадларга эришишнинг муҳим шарти ҳисобланади.
Шу билан бирга, оила институти ҳозирги ҳолатининг таҳлили мазкур соҳадаги ислоҳотларни тўлақонли амалга оширишга тўсқинлик қилаётган қатор муаммолар мавжудлигини кўрсатмоқда. Хусусан:
тегишли идора ва ташкилотлар фаолиятини мувофиқлаштириш ҳамда мониторинг қилишнинг таъсирчан тизими мавжуд эмас, оилани ривожлантириш масалалари бўйича давлат, фуқаролик жамияти институтлари ва хусусий сектор ҳамкорлиги паст даражада;
оила институтини мустаҳкамлаш соҳасидаги илмий тадқиқотлар ихтисослиги тор, ҳозирги ҳаёт воқелигидан узилиб қолган, илмий тадқиқотлар натижалари амалиётга суст жорий этилмоқда;
оиланинг демографик ривожланишида ўзгаришлар юз бермоқда, оила ажралишлари сони ўсмоқда, мазкур соҳада салбий тенденциялар ва муаммолар сабабларини асословчи тадқиқотлар етишмаяпти;
оилада, таълим муассасаларида маданий-тарихий мерос салоҳиятидан суст фойдаланилмоқда, миллий менталитетимизга ёт бўлган ғоя ва қарашлар таъсирининг олдини олиш борасидаги ишлар самарасиз;
оила институтини мустаҳкамлашнинг қонунчилик асослари мукаммал эмас, ҳуқуқни қўллаш амалиётини ва илғор хориж амалиётини ўрганиш асосида оилани ҳимоя қилиш ва қўллаб-қувватлаш соҳасида мустаҳкам ҳуқуқий асос мавжуд эмас;
мутахассислар етишмайди ва кадрлар малакаси паст даражада, таълим тизимида мутахассисларга бўлган эҳтиёжни прогнозлаштириш механизми йўлга қўйилмаган, оила институтини мустаҳкамлаш ва ривожлантириш бўйича ўқув дастурлари мукаммал эмас.
Оила институтини қўллаб-қувватлаш ва мустаҳкамлаш соҳасидаги мавжуд камчиликлар жойларда йиғилиб қолган муаммоларни ҳал этиш, мазкур соҳада кутилаётган ижобий натижаларга эришиш имконини бермаяпти.
Шу муносабат билан, Ўзбекистон Республикасида оила институтини мустаҳкамлаш концепциясини (кейинги ўринларда Концепция деб юритилади) муваффақиятли амалга ошириш орқали, биринчи навбатда, «Фаровон оила — жамият равнақининг асоси» концептуал ғояни ҳаётга татбиқ этишга қаратилган янги оила моделини шакллантиришнинг алоҳида моҳиятини ҳисобга олган ҳолда, давлат сиёсатининг қуйидаги устувор вазифалари ва асосий йўналишлари назарда тутилмоқда:
1. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар нормаларини уларнинг оила институтини мустаҳкамлаш ҳамда ривожлантиришга таъсири нуқтаи назаридан баҳолаш.
2. Ҳуқуқни қўллаш амалиётини, тадқиқотлар натижаларини ҳамда ривожланган хорижий давлатлар тажрибасини ўрганиш асосида оилани ҳимоя қилиш ва қўллаб-қувватлаш соҳасида мустаҳкам ҳуқуқий асосни яратиш.
3. Кўп болали оилаларга ва ижтимоий-маиший шароитини яхшилашга муҳтож оилаларга имтиёзли кредитлар (ипотека, истеъмол ва бошқа) беришни ва ер майдонларини тақдим этишни назарда тутадиган норматив-ҳуқуқий ҳужжатни ишлаб чиқиш.
4. Оилаларнинг ижтимоий-иқтисодий ҳолатини ифодаловчи ҳамда уларнинг ҳаёти ва фаолиятининг асосий тенденцияларини акс эттирувчи статистика кўрсаткичлари тизимини такомиллаштириш.
5. Тадқиқотларни молиялаштиришнинг мослашувчан тизимини жорий этиш, шу жумладан, оила институтини мустаҳкамлаш соҳасидаги лойиҳаларни амалга ошириш учун грантлар ажратиш, олиб борилаётган тадқиқотларнинг оилалар реал эҳтиёжлари билан ўзаро боғлиқлигини таъминлаш.
6. Оилани мустаҳкамлаш ва ривожлантириш масалалари бўйича идоралараро ҳамкорликни ҳамда давлат, фуқаролик жамияти институтлари ва хусусий секторнинг ўзаро ҳамкорлигини ривожлантириш.
1. Анъанавий оилавий қадриятларни сақлаб қолган ҳолда замонавий оила моделини шакллантириш учун тарихий-маданий шарт-шароитларни комплекс тадқиқ этиш, уларни кенг тарғиб қилиш ва ҳаётга жорий этиш бўйича илмий асосланган таклифларни ишлаб чиқиш.
2. Ҳуқуқбузарликлар, жиноятчилик, оиладаги можаро ва зўравонликлар, оилалар ажрашиши ҳамда уларнинг ижтимоий оқибатларини комплекс тадқиқ этиш асосида уларнинг олдини олиш бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқиш.
3. Ахборот-коммуникация технологиялари ва Интернет тармоғининг оила мустаҳкамлигига ва ривожига таъсирини ўрганиш, оилавий турмуш тарзи қадриятларини оширишни тарғиб қилишда, оилалардаги салбий ижтимоий ҳолатларни профилактика қилишда ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланиш имкониятларини кенгайтириш.
4. Муқобил оилавий васийликни танлаш, қўллаб-қувватлаш тизимини такомиллаштириш (бола асраб олувчи ота-оналарни топиш ва тайёрлашни йўлга қўйиш, фарзанд асраб олган оилаларни профессионал қўллаб-қувватлаш ва васийлик сифатини мониторинг қилиш тизимини яратиш) ҳамда хориж амалиётини Ўзбекистон шароитига мослаштириш бўйича таклифлар ишлаб чиқиш.
5. Хайрия фаолияти ҳолатини ўрганиш, тадбиркорлик субъектлари ва жисмоний шахсларни оғир турмуш шароитида қолган оилаларни қўллаб-қувватлашга рағбатлантиришни назарда тутадиган амалий тавсиялар ишлаб чиқиш.
6. Оилавий муаммолар бўйича магистрлик ва докторлик диссертациялари мавзулари доирасини кенгайтириш ҳамда чуқурлаштириш, жаҳон илм-фанида маҳаллий ишланмаларнинг рақобатдошлигини ошириш.
7. Халқаро стандартларга жавоб берадиган илмий журнал таъсис этиш, маҳаллий ва хорижий олимларнинг оилани мустаҳкамлаш масалаларига доир нашрларини кўпайтириш.
1. Оиланинг репродуктив саломатлигига ва демографик ривожланишига доир масалаларни, оилаларнинг фаровонлик ва хотиржамлик даражасини комплекс тадқиқ этиш ҳамда муаммоларни омилли асосда таҳлил қилиш.
2. Никоҳдан олдин тиббий кўрикдан ўтиш тизимини такомиллаштириш, эрта ва қариндошлар ўртасидаги никоҳларнинг, туғма нуқсонлар билан болалар туғилишининг олдини олиш бўйича чора-тадбирларни кучайтириш.
3. Ёшларни оилавий ҳаётга тайёрлаш бўйича ягона ёндашувни ишлаб чиқиш ва ўқув дастурларини тизимлаштириш, оиланинг оқилона репродуктив ахлоқини ва оилани режалаштиришни шакллантириш, соғлом турмуш тарзи ва овқатланиш маданиятини тарғиб қилиш.
4. Оилани давлат томонидан қўллаб-қувватлаш, манзилли ижтимоий ёрдам кўрсатиш тизимини такомиллаштириш, шу жумладан, вояга етмаган фарзандларни, ногиронлиги бўлган фарзандларни тарбиялаётган ота-оналарни, шунингдек, ёлғиз ва кўп болали ота-оналарни ишга жойлаштиришда кўмаклашиш.
5. Оила аъзоларини тадбиркорлик асосларига ўқитиш, оилавий тадбиркорликни, касаначиликни, ҳунармандчиликни, ёрдамчи хўжаликларни ривожлантиришни давлат томонидан қўллаб-қувватлашни кучайтириш. Вояга етмаган фарзандларни, ногиронлиги бўлган фарзандларни тарбиялаётган ёлғиз ва кўп болали ота-оналарга ўзларига тегишли ер участкаларидан самарали фойдаланишида кўмаклашиш.
1. Ёш авлодда маънавий-ахлоқий, одоб қадриятларни ва ота-онага ҳамда катта ёшдаги инсонларга ҳурматни шакллантириш, оиланинг тарбиявий ва маданий-илмий салоҳиятини ошириш.
2. Оиланинг бирдамлигини мустаҳкамлашга, оилада авлодлар ўртасидаги ўзаро алоқани сақлаш ва қўллаб-қувватлашга қаратилган оилавий анъаналарни ривожлантириш.
3. Ота-оналари ёки васийлари фуқаролик, маъмурий ва жиноий жавобгарликка тортилган вояга етмаган болаларни ҳуқуқий ва ижтимоий ҳимоя қилиш, руҳий қўллаб-қувватлаш тизим ва механизмлари самарадорлигини ошириш.
4. Оилаларда ички оилавий ва шахсий муносабатларни, хусусан ота-она ва фарзандлар, эр ва хотин, қайнона ва келин ўртасидаги муносабатларни яхшилаш, оилада можароли ва оғир турмуш шароитини амалий ҳал қилиш механизмларини жорий этиш.
5. Оилавий нотинчлик, болаларнинг назоратсизлиги ва қаровсизлиги, шунингдек, болалар орасидаги ҳуқуқбузарликлар ва жиноятларнинг олдини олишга доир самарали механизмларни жорий қилиш.
6. Ўсмирлар, ёшлар, ёш ота-оналар билан уларнинг билим даражасини ошириш ва ибратли ота-оналик кўникмаларини шакллантириш бўйича ишларнинг самарадорлигини ошириш.
1. Демография, социология, оилавий психология, ижтимоий фаолият бўйича кадрларни тайёрлаш ва мутахассислар малакасини ошириш тизимини такомиллаштириш.
2. Фуқаролар йиғинининг яраштириш комиссияси фаолиятини тубдан қайта кўриб чиқиш, низолашиш арафасида ва низоли вазиятда бўлган оилалар билан ишни ташкил қилишнинг янги шакллари ва усулларини жорий этиш.
3. Оилаларга тадбиркорлик фаолияти асосида ижтимоий ва психологик ёрдам беришга қаратилган хизмат кўрсатиш соҳаларини ривожлантириш учун шарт-шароит яратиш.
4. Оилалар билан ишлайдиган мутахассислар учун оилаларга таъсирчан услубий, консультатив ва амалий ёрдам кўрсатиш мақсадида профессионал супервизия тизимини ишлаб чиқиш.
5. Оғир турмуш шароитида қолган шахсларга мўлжалланган ижтимоий мослашув марказлари ва «Ишонч телефонлари» фаолиятини такомиллаштириш.
Концепциянинг асосий йўналишлари уларни демографик, иқтисодий ва ижтимоий соҳалардаги давлат сиёсатининг бошқа йўналишлари билан мувофиқлаштириш зарурлигини ҳисобга олган ҳолда белгиланди.
Кутилаётган натижалар самарадорлиги ва унга эришиш даражаси Концепцияда кўзда тутилган чора-тадбирларнинг доимий мониторинги натижалари асосида баҳоланади.
Оилани мустаҳкамлашнинг ташкилий-ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш ва Ўзбекистонда янги оила моделини шакллантиришга қаратилган қуйидагилар мазкур Концепцияни амалга ошириш самарадорлигининг кўрсаткичлари бўлади:
фарзанд тарбиясида оиланинг жавобгарлигини ошириш, оилавий қадриятларни мустаҳкамлаш, сақлаш ва ривожлантириш, оила аъзоларининг ҳуқуқларига риоя қилиш;
оилаларда тинч, дўстона ва аҳиллик муҳитини яратиш, маънавий-маърифий ишларга аниқ мазмун бахш этиш;
оила институти соҳасидаги фундаментал, амалий ва инновацион тадқиқотларнинг аниқ мақсадга қаратилганлигини ҳамда долзарблигини таъминлайдиган тизимни жорий қилиш ва тадқиқотлар натижаларини амалиётда қўллаш;
оиланинг репродуктив саломатлиги ва демографик ривожланишини, оилалар фаровонлигини ҳамда тинч-тотувлигини таъминлаш тизимини ривожлантириш;
оилаларга таъсирчан, сифатли, услубий ва консультатив ёрдам бериш ҳамда оғир турмуш шароитида, уларнинг оилавий муаммоларини ҳал қилишда амалий ижтимоий ёрдам кўрсатиш тизими самарадорлигини ошириш;
амалий ва инновацион тадқиқотлар натижалари асосида ёшларни оилавий ҳаётга тайёрлаш ҳамда оилалардаги низолар ва ажрашишларнинг олдини олиш бўйича таълим тизимини такомиллаштириш;
ёшларни оилавий ҳаётга тайёрлаш, оиладаги низоли вазиятларни ҳал қилиш, ажрашишларнинг олдини олиш соҳасида, шунингдек, оилаларда маънавий-ахлоқий қадриятларни мустаҳкамлаш билан боғлиқ бошқа масалалар бўйича кадрлар малакасини оширишнинг самарали шаклларини жорий этиш;
жамиятда тинчлик ва барқарорликни сақлашда, мустаҳкам оилаларни шакллантиришда, соғлом фарзандлар туғилишида, соғлом турмуш тарзига амал қилишда, боланинг оилада яшаш ва тарбия олиш ҳуқуқини таъминлашда, баркамол авлодни тарбиялашда, муносиб кексаликни таъминлашда оиланинг ўрни ва ролини ошириш.
Жамиятда замонавий оила моделини ҳамда «Оила жамият ва давлат ҳимоясида» конституциявий принципини тўлиқ рўёбга чиқариш оила институтини мустаҳкамлаш соҳасидаги ислоҳотларни самарали амалга оширишнинг пировард натижасига айланиши керак.