LexUZ шарҳи
Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати ва Болгария Республикаси Ҳукумати, бундан кейин «Аҳдлашувчи Томонлар» деб аталувчилар,
жиноятчилик, айниқса уюшган шакллардаги жиноятчиликнинг миқёслари ва тамойиллари ўсиб бораётганлигидан ташвишларини изҳор этиб,
фуқароларнинг ҳаёти, ҳуқуқи ва қонуний манфаатларини, жамият ва давлат манфаатларини жиноий тажовузлардан мустаҳкам ҳимоя қилиш мақсадида,
жиноятчиликнинг олдини олиш ва одил жиноий судловни амалга ошириш соҳасидаги халқаро конвенциялар ҳамда Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг қарорларини ҳисобга олиб,
1. Аҳдлашувчи Томонлар ўз давлатларининг қонунлари ва халқаро мажбуриятларига амал қилиб, марказий ваколатли органлари орқали ушбу Битим қоидаларига мувофиқ жиноятчиликка қарши курашда ҳамкорлик қиладилар.
4. Аҳдлашувчи Томонлардан ҳар бири ўз марказий ваколатли органлари рўйхатидаги ўзгаришлар тўғрисида бошқа Аҳдлашувчи Томонни дипломатик каналлар орқали ўз вақтида хабардор қилади.
1. Аҳдлашувчи Томонлар, агар куйидаги ҳуқуққа қарши қилмишлар иккала Аҳдлашувчи Томон манфаатларига дахл қилса, уларга қарши курашда ҳамкорлик қиладилар;
в) ўқ отувчи қуроллар ва ўқ-дори, портловчи ва заҳарли моддалар, шунингдек радиоактив материалларнинг ноқонуний юргизилиши;
а) жиноятларни очиш, уларнинг олдини олиш ва текширишга, шунингдек ушбу Битимнинг 2-моддасига мувофиқ, бошқа масалаларни ҳал этишда асқотиши мумкин бўлган ахборотларни алмашиш;
б) шахслар, ташкилот, муассаса ва фирмаларнинг фаолиятини ўрганиш, тегишли ҳисобга олишлар бўйича шахслар, буюмлар ва ҳужжатларни текшириш орқали ушбу Битимнинг 2-моддасида кўзда тутилган жиноятларнинг олдини олиш ва аниқлашга кўмаклашиш;
г) жиноятчиликка қарши курашда фойдаланиш учун контрактлар бўйича алоқа воситаларини, махсус ва криминалистика техникасини, тегишли қурилма ва транспорт воситаларини етказиб бериш.
2. Ҳамкорликнинг кўлами ва конкрет шакллари Аҳдлашувчи Томонлар марказий ваколатли органларининг келишуви бўйича вазиятни ҳисобга олган ҳолда аниқланади.
Ушбу Битим 3-моддаси 1-бандининг а) кичик бандида кўзда тутилган ахборот алмашиш конкрет жиноятларга, жумладан қуйидагиларга тааллуқли бўлади:
а) бир Аҳдлашувчи Томон давлати ҳудудида уюшган гуруҳлар тарафидан тайёрланаётган ёки содир этилган жиноятларга, агар бундай гуруҳлар таркибига бошқа Аҳдлашувчи Томон давлати фуқаролари кирса, ёки бундай жиноятлар бошқача тарзда бу давлат манфаатларига дахлдор бўлса;
б) гиёҳвандлик воситалари ва психотроп моддалар, шунингдек улар прекурсорларининг ноқонуний юргизилишини ташкил этадиган жиноятларга, агар гиёҳвандлик воситалари бир Аҳдлашувчи Томон давлатига бошқа Аҳдлашувчи Томон давлатидан, жумладан транзит билан ва учинчи мамлакатлар орқали келтирилаётган бўлса, шунингдек бир Аҳдлашувчи Томон давлатида гиёҳвандлик воситалари ноқонуний тайёрланаётган ёки савдосига бошқа Аҳдлашувчи Томон давлатининг фуқаролари жалб қилинган бўлса;
в) жиноий фаолиятдан олинган даромадларни қонуний даромадга айлантириш ва ажратиб олишга боғлиқ бўлган жиноятларга, бунда бир Аҳдлашувчи Томон ҳудуди ёки муассасалари бошқа Аҳдлашувчи Томон давлатининг фуқаролари тарафидан шу мақсадда ишлатилса.
а) уюшган гуруҳлар тарафидан жиноятларни содир этиш усуллари, уларнинг таркиби, тузилиши, фаолият соҳалари ва жиноий алоқалари;
б) гиёҳвандлик воситаларини яширишнинг янги усуллари ва уларни топиш методлари, уларни нолегал ташишнинг янги маршрутлари ва каналлари, ноқонуний юргизилишга киритилаётган гиёҳвандлик воситаларининг янги турлари, уларнинг хусусиятлари ва тайёрлаш технологиялари;
в) террористик фаолият шакллари ва методлари, аниқланган террористик гуруҳларнинг тузилиши ва таркиби, улар ишлатадиган техник воситалар, тайёрланаётган ва содир этилган террористик актлар ва уларга дахлдор шахслар, бунда кўрсатилган фаолият бошқа Аҳдлашувчи Томон давлати манфаатларига тааллуқли бўлса;
г) ноқонуний йўл билан топилган маблағларни қонуний даромадга айлантириш ва ажратиб олиш усуллари, бу хилдаги фаолиятга дахлдорликда гумон қилинаётган ташкилот, муассаса ва фирмалар;
д) ушбу Битимнинг 2-моддасида кўрсатилган жиноятларни содир этишда гумон қилинаётган, бошқа Аҳдлашувчи Томон ҳудудида доимий яшовчи ёки вақтинча бўлиб турган Аҳдлашувчи Томонлар давлатларининг фуқаролари;
е) бир Аҳдлашувчи Томон давлатининг ушбу Битим 2-моддада белгиланган ҳамкорлик соҳаларидаги қонунларини бошқа Аҳдлашувчи Томон давлати фуқаролари бузганлиги тўғрисида қайд этилган фактлар.
1. Ахборот тақдим этишни ва ушбу Битимнинг 3-моддасида кўзда тутилган бошқа ҳаракатларни сўровларга мувофиқ Аҳдлашувчи Томонларнинг марказий ваколатли органлари амалга оширадилар.
2. Ушбу модданинг 1-бандида кўзда тутилган сўров ёзма равишда юборилиши ва қуйидагиларни ўз ичига олиши керак:
б) сўров юборилаётган ишнинг моҳияти, мазкур иш бўйича ўтаётган ёки унга боғлиқ ва дахлдор бўлган шахслар, ахборот талаб қилинаётган далил, буюм ва ҳужжатлар тўғрисида имкон қадар тўлиқ маълумотлар;
3. Ушбу Битим 3-моддаси 1-бандининг а) кичик бандида кўзда тутилган ахборотни, агар у бошқа Аҳдлашувчи Томонни қизиқтиради деб ҳисоблашга асос бўлса, Аҳдлашувчи Томонларнинг марказий ваколатли органлари ўз ташаббусларига кўра сўровсиз бир-бирларига юборишлари мумкин.
4. Сўровлар имкон қадар қисқа муддатда бажарилиши керак. Зарурат бўлганида Аҳдлашувчи Томонларнинг марказий ваколатли органлари сўровни бажаришни енгиллаштирадиган қўшимча маълумотларни сўрашга ҳақлидирлар.
1. Сўровни бажариш инсон ҳуқуқларини бузишга олиб келиши, давлат суверенитети ёки хавфсизлигига зиён етказиши мумкин бўлса ёхуд сўралаётган Аҳдлашувчи Томон давлатининг қонунларига зид келса, уни бажаришни тўлиқ ёки қисман рад этиш мумкин.
2. Сўровни бажаришни рад этишга қарор қилинса, Аҳдлашувчи Томонларнинг марказий ваколатли органлари рад этишнинг сабабини кўрсатиб, бир-бирларини бу тўғрида ёзма равишда хабардор қиладилар.
1. Аҳдлашувчи Томонлар ўзларининг ҳуқуқий ва маъмурий тизимларига мувофиқ ҳаракат қилиб, ушбу Битимнинг 2-моддасида сўз юритилган жиноятларни бартараф этиш учун ҳуқуқни муҳофаза қилиш чораларининг самарадорлигини ошириш мақсадида бир-бирлари билан ҳамкорлик қиладилар.
2. Аҳдлашувчи Томонлар ўзларининг марказий ваколатли органларига мумкин қадар қисқа муддатда қуйидагиларни кўзда тутадиган конкрет битим ёки аҳдлашувларни ишлаб чиқиш ва эришишни топширадилар:
а) улар ўртасида алоқа каналларини ўрнатиш ва узмаслик, жиноятларнинг барча жиҳатларига ва ушбу Битимнинг 2-моддасида сўз юритилган бошқа масалаларни ҳал этишга тааллуқли ахборотни ишончли ва тез алмашиш;
б) ушбу Битимнинг 2-моддасида сўз юритилган ва халқаро характерга эга бўлган жиноятларни содир этишда гумон қилинаётган шахсларни аниқлаш учун бундай жиноятларнинг олдини олиш ва аниқлашда ҳамкорлик қилиш;
в) бундай жиноятларни, айниқса гиёҳвандлик воситалари ва психотроп моддаларнинг ноқонуний юргизилишини бартараф этиш учун бошқа ҳаракатлар, агар бундай ҳаракатлар Аҳдлашувчи Томонлар давлатларининг қонунларига зид келмаса ва юқорида кўрсатилган мақсадларга эришиш учун зарур деб тан олинса.
3. Аҳдлашувчи Томонлар жиноятчиликка қарши кураш олиб бориш учун фан ва техника, махсус билимларни алмашиш соҳасидаги тадқиқот дастурларини режалаштириш ва амалга оширишда бир-бирларига кўмаклашадилар. Тегишли ҳолларда ҳамкорликни ривожлантириш ва ўзаро қизиқиш уйғотувчи муаммоларни муҳокама қилиш учун халқаро конференция ва семинарлардан ҳам фойдаланадилар.
4. Аҳдлашувчи Томонлар ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари учун кадрларни тайёрлаш соҳасида ўзаро фойдали асосда ҳамкорлик қилишга аҳдлашиб олдилар.
1, Аҳдлашувчи Томонлар жиноятчиликнинг олдини олиш соҳасида, жумладан ҳуқуқни бузган шахслар, айниқса вояга етмаганлар реабилитацияси ва ижтимоий интеграцияси дастурларида, шунингдек ўз давлатларида гиёҳвандлик воситаларига бўлган талабни ҳамда гиёҳвандлик кўламларини қисқартиришда ҳамкорлик қиладилар. Шу мақсадда, хусусан, пенитенциар тизимларнинг ишлаш тажрибасидан фойдаланилади, озодликдан маҳрум қилиш жойларида маҳбусларнинг шарт-шароитларини яхшилашда, содир этган жиноятлари учун жазони ўтаган шахсларга мўлжалланган учун ижтимоий адаптация марказларининг ишида ҳамкорлик қилинади.
2. Аҳдлашувчи Томонлар давлат органлари ва жамоат ташкилотларининг жиноятчиликнинг олдини олиш, унинг ўсишига омил бўладиган шароитларни бартараф этиш учун улар ўртасида ҳамкорликни ўрнатиш бўйича Аҳдлашувчи Томонлар давлатларининг қонунларига зид келмайдиган ҳар қандай фаолиятни рағбатлантирадилар.
Аҳдлашувчи Томонлар ахборотни улар давлатларининг миллий қонунларига зид келмаса ҳамда қуйидаги шартларга амал қилинганида бир-бирларига берадилар:
1. Аҳдлашувчи Томонлар, уларнинг марказий ваколатли органлари бир-биридан олинадиган ахборотни, агар бу ахборот ёпиқ характерда бўлса ёки уни берувчи Аҳдлашувчи Томон унинг ошкор қилинишини истамаса, махфий қолдиришга кафолат беришини келишиб олдилар. Бу қоида техника воситалари, ускуна ва материалларга ҳам баб-баравар тегишлидир.
2. Ушбу Битим доирасида олинган ахборот, техника воситалари, ускуна ва материалларни учинчи томонга бериш зарур бўлса, уларни тақдим этган марказий ваколатли органларнинг ёзма розилигини олиш керак бўлади.
3. Аҳдлашувчи Томонлар тарафидан жисмоний шахслар тўғрисида олинган маълумотлардан фақат ушбу Битимда белгиланган мақсадда фойдаланиш мумкин. Бунда тақдим этувчи Аҳдлашувчи Томон бундай маълумотларнинг ишончлилигини таъминлайди, шунингдек зарур бўлса, ўзгариш ва қўшимчаларни ўз вақтида етказади. Жисмоний шахслар тўғрисидаги ахборотни қабул қилиш, рўйхатдан ўтказиш, сақлаш, фойдаланиш ва йўқ қилиш Аҳдлашувчи Томонлар давлатларининг қонунларига мувофиқ амалга оширилади. Ушбу Битимнинг амал қилиши тўхтатилса, аввал олинган барча маълумот йўқ қилиниши керак.
4. Барча ҳолларда Аҳдлашувчи Томонлар маълумотларнинг бошқа кишилар қўлига тушиши, уларнинг рухсатсиз ўзгартирилиши, йўқ қилиниши ёки ошкор этилишидан муҳофаза қиладилар.
1. Ушбу Битимни бажариш бўйича харажатларни Аҳдлашувчи Томонлар ўз мажбуриятларини бажаришлари учун зарур бўлган даражада мустақил равишда қоплайдилар.
2. Зарур бўлса, Аҳдлашувчи Томонлар ушбу Битимдан келиб чиқадиган ҳаракатларни амалга ошириш учун харажатларни биргаликда қоплайдилар, бу ҳар бир алоҳида ҳолда ўзаро мақбул аҳдлашувлар орқали расмийлаштирилади. Аҳдлашувчи Томонларнинг биргаликдаги харажатлар бўйича мажбуриятлари ана шу аҳдлашувлар орқали тартибга солинади.
3. Зарур бўлса, Аҳдлашувчи Томонлар ушбу Битимнинг 2-моддасида сўз юритилган жиноятларни бартараф этиш бўйича конкрет масалаларни ҳал этиш учун зарур қурилма ва материалларни бир-бирларига бепул бериб ёрдам кўрсатишлари мумкин.
1. Ушбу Битим қоидаларини амалга ошириш учун Аҳдлашувчи Томонлар у кучга кирганидан сўнг бир ой муддат ичида Аҳдлашувчи Томонларнинг ваколатли вакилларидан Қўшма комиссия тузадилар.
2. Қўшма комиссия ўзаро қизиқиш уйғотувчи масалаларни кўриб чиқиш учун заруратга қараб навбатма-навбат Тошкентда ва Софияда йиғилади ҳамда ўзаро мақбул қарорларни қабул қилади. Қўшма комиссия қарорларни тайёрлаш, шунингдек бошқа фаолият учун Аҳдлашувчи Томонлар марказий ваколатли органлари вакилларидан ишчи гуруҳларини тузиши мумкин.
Ушбу Битимни талқин қилиш ёки қўллашда юзага келадиган баҳслар Аҳдлашувчи Томонлар ўртасида маслаҳатлашиш ва музокаралар орқали ҳал этилади.
1. Ушбу Битим Аҳдлашувчи Томонларнинг улар иштирокчилари бўлган бошқа халқаро шартномалар бўйича ҳуқуқ ва мажбуриятларига дахл қилмайди.
2. Аҳдлашувчи Томонларнинг ўзаро розилиги бўйича ушбу Битимга ёзма равишда ўзгартиш ва қўшимчалар киритилиши мумкин, улар ушбу Битимни кучга киритиш учун кўзда тутилган процедураларга мувофиқ кучга киради.
1. Ушбу Битим Аҳдлашувчи Томонлар унинг кучга кириши учун зарур бўлган давлат ички процедураларини бажарганликлари тўғрисида дипломатик каналлар орқали билдиришнома олинган санадан 30 (ўттиз) кун ўтгач кучга киради.
2. Ушбу Битим номаълум муддатга тузилган ҳамда Аҳдлашувчи Томонлардан бири дипломатик каналлар бўйича бошқа Аҳдлашувчи Томоннинг ушбу Битим амал қилишини тўхтатиш нияти тўғрисидаги ёзма хабарномасини олган кундан бошлаб олти ой ўтгунича ўз кучини сақлайди.