LexUZ шарҳи
Мазкур Битим Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1998 йил 11 ноябрдаги 472-сонли «Ҳукуматлараро битимларни тасдиқлаш тўғрисида»ги қарори билан тасдиқланган.
Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати ва Исроил Давлати Ҳукумати, бундан кейин «Томонлар» деб аталувчилар,
Божхона қонунларининг бузилиши улар мамлакатларининг иқтисодий, молиявий ва жамият манфаатларига зиён келтиради деб ҳисоблаб;
Гиёҳвандлик ва руҳиятга таъсир этувчи моддаларнинг давлат чегарасидан яширинча ўтказилиши бутун жамият соғлиғи учун хавф туғдиришини эътиборга олиб;
Молларни экспорт ва импорт қилишда олинадиган божхона божлари, солиқлари ва бошқа тўловларни аниқ ҳисоблашни таъминлаш ҳамда уларнинг қиймати, таснифи ва келиб чиқишини тўғри аниқлаш, шунингдек тақиқлаш, чеклаш ва назорат қилишга оид қонун-қоидаларни тўғри қўллаш муҳимлигини англаб;
Божхона қонунчилиги бузилишининг олдини олишга ва божхона божлари, солиқлар ва бошқа йиғимларни ундиришда кўпроқ аниқликка эришиш учун йўналтирилган ҳаракатлар иккала мамлакат божхона идоралари яқиндан ҳамкорлик қилган тақдирда янада самаралироқ бўлиши мумкинлигига қатъий ишониб;
Божхона Ҳамкорлиги Кенгашининг 1953 йил 5 декабрдаги ўзаро маъмурий кўмаклашув бўйича тавсияларини ҳисобга олиб,
Томонлардан бирининг божхона идораси расмий номи ўзгарган тақдирда, ушбу божхона идораси бошқа Томонга зудлик билан ёзма равишда хабар бермоғи лозим. Бундай ўзгаришдан қатъи назар, ушбу Битим ўз кучини йўқотмайди.
а) «божхона қонунлари» — молларнинг импорт, экспорт ва транзити, шунингдек божхона тўловларининг барча турлари, божхона божи, солиғи ва бошқа ҳар қандай йиғимларга, шу билан бирга, тақиқ, чеклов, назорат қилиш бўйича чора-тадбирлар ёки гиёҳвандлик ва руҳиятга таъсир этувчи моддаларнинг ноқонуний юргизилишига қарши курашга оид божхона қонунлари мажмуида баён қилинган ва уларни ижро этиш божхона идоралари зиммасига юкланган қонун- қоидалардир;
б) «қонунбузарлик» — божхона қонунларининг ҳар қандай бузилиши ёки бу қонун-қоидаларни бузишга уриниш;
в) «сўраётган божхона идораси» — ушбу Битимга мувофиқ, ёрдам сўраётган ёки шундай кўмак олаётган божхона идораси;
г) «сўралаётган божхона идораси» — ушбу Битимга мувофиқ, ёрдам сўралаётган ёки шундай кўмак бераётган божхона идораси;
д) «ахборот» — ҳисоботлар, ёзувлар, ҳужжатлар, ҳужжатномалар, автоматлаштирилган ва автоматлаштирилмаган ҳар қандай кўринишдаги хабарлар ва уларнинг тасдиқланган нусхалари;
е) «назорат остида етказиб бериш» — гиёҳванд воситалар, руҳиятга таъсир этувчи моддалар, уларнинг ўрнини босувчи ва бошқа ноқонуний ёки шубҳали тарзда олиб ўтилаётган товарлар гуруҳини юргизиш билан шуғулланаётган шахсларни аниқлаш мақсадида, ваколатли идораларнинг розилиги билан ва уларнинг назорати остида Томонларнинг ҳудуди орқали ноқонуний ёки шубҳа туғдирувчи гиёҳванд воситалар, руҳиятга таъсир этувчи моддалар ва бошқа ғайриқонуний олиб ўтилиши мўлжалланган товарларни олиб чиқиш, олиб кириш ёки транзит қилишга йўл қўювчи усуллардир.
1. Томонларнинг божхона идоралари ушбу Битим қоидаларига ҳамда Томонларнинг миллий қонунларига мувофиқ, ўз ваколатлари доирасида қуйидаги соҳаларда ҳамкорлик қиладилар ва бир-бирларига ёрдам берадилар:
2. Ушбу Битим доирасида ҳамкорлик шахсларни ҳибсга олиш ёки ушлаб туриш, божхона божлари, бошқа солиқлар, жарималар ёки пул йиғимларини мажбурий равишда ундиришни кўзда тутмайди.
3. Ушбу Битим доирасидаги ҳамкорлик Томонларнинг божхона идоралари орқали бевосита амалга оширилади.
1. Томонларнинг божхона идоралари сўров бўйича товарларни ташиш ва жўнатишга оид, шунингдек уларнинг қиймати, таснифи ва тайёрланган, жойлашган ери ҳамда ушбу товарлар етказиб бериладиган манзил ҳақидаги маълумотларни бир-бирларига тақдим этадилар.
2. Ҳар бир божхона идораси сўровга биноан бошқа божхона идорасига қуйидаги масалаларга оид маълумотларни тақдим қилади:
а) сўраётган Томон ҳудудига сўралаётган Томон ҳудудидан олиб кирилаётган мол ҳақиқатан қонуний экспортми;
б) сўраётган Томон ҳудудидан сўралаётган Томон ҳудудига олиб чиқилаётган мол ҳақиқатан қонуний импортми, шунингдек бу молларга мос келадиган божхона тартиботи хусусиятлари.
3. Ҳар бир божхона идораси ўз ташаббуси билан ёки сўровга биноан бошқа божхона идорасига энг қисқа муддатда божхона қонунларининг бузилиши ҳақидаги гувоҳлик бера оладиган барча маълумотларни тақдим қилади, жумладан:
б) бошқа божхона идорасининг аниқлаши бўйича сўраётган Томон ҳудудида ноқонуний йўл билан товар айланувига қўйилган ёки шубҳа остига олинган моллар ҳақида;
в) сўраётган Томоннинг божхона қонунларини бузиш мақсадида фойдаланилаётган ёки шундан шубҳаланилаётган транспорт воситалари ҳақида;
г) бир Томон ҳудудидан бошқа Томон ҳудудига контрабанда йўли билан гиёҳванд воситалар ва руҳиятга таъсир этувчи моддалар олиб ўтиш ҳоллари ҳақида.
Бундай ахборот тегишли шахслар, транспорт воситалари ва товарларни қиёслашга имкон берадиган, мумкин қадар тўлиқроқ маълумотни ўз ичига олиши зарур.
а) фойдаланилаётган усуллар ва воситалар ҳақида маълумот ёки улар божхона қонунларини бузиш учун ишлатилаётганлиги юзасидан шубҳа бўлса;
б) божхона назоратининг қонун-қоидалари, фош қилишнинг янги усул ва йўл-йўриқлари ҳақида маълумотлар;
в) божхона қонунлари бузилиши, гиёҳванд воситалар ва руҳиятга таъсир этувчи моддалар контрабандасига қарши кураш масалалари бўйича матбуотда эълон қилинган илмий ва касбий хусусиятга эга бўлган мақолалар, ҳужжатлар, шунингдек ўқув қўлланмалари;
г) гиёҳванд воситалари ва руҳиятга таъсир этувчи моддалар контрабандасига қарши кураш усуллари, техник воситалар ва махсус ўргатилган итларни қўллаш тажрибаси ҳақидаги маълумотлар;
д) гиёҳвандлик воситалари ва руҳиятга таъсир этувчи моддаларнинг янги турлари, уларни ишлаб чиқариш жойлари, ташиш йўналишлари ва яшириш усуллари ҳақида маълумотлар.
5. Томонларнинг божхона идоралари бошқа Томон ҳудудида қонунбузарлик ҳолатларини келтириб чиқариши мумкин бўлган хатти-ҳаракатларга оид барча маълумотларни бир-бирларига тақдим этадилар. Бошқа Томоннинг иқтисодига, жамият соғлиғи, хавфсизлиги ёки бошқа ўта муҳим ҳаётий манфаатларига катта зарар етказилиши мумкин бўлган жиддий ҳолларда — бундай ахборот сўровсиз тақдим этилади.
6. Гиёҳвандлик моддалари билан боғлиқ бўлган қонунбузарликларнинг олдини олиш, текшириш ва жазолаш мақсадида, Томонларнинг божхона идоралари бир-бирларига имконият доирасида, бошқа Томон божхона қонунларининг бузилишига олиб келиши мумкинлигига оид маълумотларни сўровсиз юборади.
1. Ўзаро ҳамкорлик даврида олинган ахборот ва бошқа маълумотлар фақат ушбу Битим мақсадлари учун ҳамда маъмурий, жиноий ишларда фойдаланилади.
2. а) Ушбу Битимга биноан, Томонлардан бирининг божхона идораси олган ҳар қандай ахборот ва бошқа маълумотлар махфий ҳисобланиб, сўраётган божхона идорасидан бошқа ҳамда ушбу Битимда кўзда тутилган ҳоллардан ташқари, ҳеч қандай шахс ёки маҳкамага берилмайди.
б) Бундай ахборот ва маълумотларга нисбатан ҳар қандай қўшимча ҳимоя воситалари ва махфийлик чора-тадбирлари сўраётган Томоннинг ички қонунларига мувофиқ қўлланилади.
3. Юқорида баён қилинган параграф 2 (а) гиёҳвандлик воситалари ва руҳиятга таъсир этувчи моддаларга боғлиқ қонунбузарликларга нисбатан қўлланилмайди. Бундай маълумот сўраётган Томоннинг мазкур моддаларнинг ноқонуний юргизилишига қарши курашда бевосита иштирок этаётган бошқа идораларига ҳам берилиши мумкин.
4. Сўраётган божхона идораси, ушбу Битимга мувофиқ олинган гувоҳлик далиллари ёки маълумотлардан, сўралаётган божхона идорасининг олдиндан берган розилигисиз, сўровда кўрсатилгандан бошқа мақсадларда фойдалана олмайди.
1. Сўралаётган божхона идораси сўровни ижро этиш учун барча имкониятларни ишга солади, зарур ҳолларда эса, ушбу сўровни бажариш мақсадида расмий ёки ҳуқуқий чора-тадбирларни қўллайди.
2. Сўралаётган божхона идораси талаб қилинаётган ахборотга эга бўлмаса, ўз номидан ёки сўраётган божхона идораси номидан бундай ахборотни олиш чора-тадбирларини кўради.
3. Бир Томоннинг божхона идораси бошқа Томон божхона идорасининг сўровига биноан, керакли текширув ўтказади, экспертлар, гувоҳлар ёки қонунбузарликда шубҳа қилинаётган шахсларни сўроқ қилади ҳамда мазкур Битимда кўрсатилган жиҳатлар боғлиқ ҳолатлар бўйича тасдиқлов, текширув ва сўров ишларини амалга оширади. Фактлар асосида бундай текширув, тасдиқлов, кўриб чиқиш ва сўров натижалари энг қисқа муддатлар ичида сўраётган Томон божхона идорасига юборилади.
4. Сўралаётган божхона идораси сўров бўйича, сўраётган божхона идораси сўрови бўйича, сўраётган божхона идораси зобитларига сўралаётган Томон мамлакатида ҳамда сўраётган божхона идорасига тааллуқли бўлган текширувларда иштирок этишларига рухсат бериши мумкин. Ушбу параграф, сўраётган божхона идораси зобитларига, сўралаётган Аҳдлашувчи Томон ҳудудида, шунингдек текширувларда фаол қатнашиш, ёки текширувларда ҳар қандай ҳуқуқий ваколатлардан фойдаланиш учун рухсатнома сифатида талқин этилиши мумкин эмас.
5. Башарти, сўраётган божхона идораси бу ҳақда илтимос қилса — унга сўров бўйича ўтказилаётган тадбирнинг вақти ва жойи тўғрисида ушбу тадбирни мувофиқлаштириш учун маълумот берилади.
6. Божхона қонунларини бузишни текшириш учун сўраётган божхона идорасидан вакил қилинган божхона зобитлари сўралаётган божхона идорасидан, текширилаётган ишга тааллуқли бўлган ҳар қандай ахборотни, яъни ёзув дафтарлари, журналлари ва бошқа ҳужжатларни ёки ахборот манбаларини ўрганиб чиқишни ҳамда уларнинг нусхаларини тақдим этишни илтимос қилишлари мумкин.
1. Махсус сўров бўйича файллар, ҳужжатлар ва бошқа материалларнинг нусхалари тегишлича тасдиқланади. Ушбу нусхалар етарли ҳужжат бўлолмаса, ушбу файллар, ҳужжатлар ва материалларнинг асл нусхалари сўраб олинади.
2. Ушбу Битим доирасида файллар, ҳужжатлар ва бошқа материаллар асл нусхаларининг тақдим этилиши сўралаётган божхона идораси ёки учинчи Томоннинг ҳуқуқларини поймол қилмаслиги лозим. Судда кўриш ёки шу каби мақсадлар учун олинган ушбу асл нусхалар имкон қадар қисқа муддатларда қайтарилади.
3. Сўралаётган божхона идораси тақдим этилаётган маълумотлар билан бирга, уларни изоҳлаш ва фойдаланиш учун керак бўладиган барча йўриқномалар билан ҳам таъминлайди.
4. Бир Томон божхона идорасининг сўровига биноан, бошқа Томоннинг божхона идораси ўз хоҳишига кўра, сўраётган Томон ҳудудида олиб борилаётган жиноий ёки маъмурий иш жараёнида қатнашиш учун ўз ходимларга, уларнинг розилиги билан гувоҳ сифатида ваколат беради ҳамда ушбу жараён учун муҳим бўлган файллар, ҳужжатлар ва бошқа материаллар ёки уларнинг аслига мувофиқ нусхаларини тақдим этади.
Бундай сўровлар, суд жараёнининг санаси ва турини, жалб қилинган томонларнинг номини ва мансабдор ходимларнинг ким сифатида қатнашиши ҳақидаги маълумотларни ўз ичига олади.
5. Ушбу Битим доирасида сўралаётган Томон ҳудудида бўлган сўраётган Томоннинг божхона зобитлари хоҳлаган вақтда ўз шахсларини тасдиқлашга тайёр бўлишлари лозим. Улар махсус либосларини киймайдилар ва қурол олиб юрмайдилар.
1. Ушбу Битим доирасида, ҳамкорлик ҳақидаги сўров ёзма равишда берилади. Уни бажариш учун зарур бўлган ҳужжатлар сўровга илова қилинади. Зарур, ошиғич ҳолларда оғзаки қабул қилинади, лекин тез фурсатда ёзма равишда тасдиқланади.
Башарти, сўралаётган божхона идораси сўровни бажара олишга қодир ташкилот бўлмаса — у тегишли маслаҳатлашувлардан сўнг сўровни ўз ваколати доирасида ва қонунларга мувофиқ иш кўрувчи керакли ташкилотга тезкорлик билан юборади ёки сўраётган божхона идорасига сўров муносабати билан бажарилиши лозим бўлган иш тартиботи ҳақида хабар беради.
1. Башарти, сўралаётган томон, ёрдам кўрсатиш давлатлардан бирининг мустақиллиги, хавфсизлиги, жамоат тартибига ёки бошқа ҳаётий муҳим манфаатларига зиён келтиради ёки саноат, тижорат, ҳамда касбий сирларнинг ошкор бўлишига олиб келади, деб ҳисобласа, кўмаклашувдан воз кечиши ёки маълум шартларга риоя қилингандагина ёрдам бериши мумкин.
2. Агар кўмаклашув ҳақидаги сўров рад этилса, сўраётган божхона идорасига бу ҳақда зудлик билан хабар берилади ва рад жавобининг сабаблари изоҳланади.
3. Сўраётган божхона идораси ўзи бера олмайдиган ёрдам ҳақида сўров юборса — бу божхона идораси ўз сўровида ушбу ҳолга эътиборни қаратмоғи лозим. Бундай сўровни қондириш сўралаётган божхона идораси ихтиёрига ҳавола этилади.
4. Сўралаётган божхона идораси олиб борилаётган тергов, жазолаш ишлари ёки суд жараёнига тўсқинлик қилмаслик мақсадида, кўмаклашув ҳақидаги сўровни бажаришни кечиктириши мумкин. Бундай ҳолларда сўралаётган божхона идораси маълум бир шартлар ва муддатларда кўмаклаша олиши мумкинлигини аниқлаш мақсадида сўраётган божхона идораси билан маслаҳатлашади.
1. Томонларнинг божхона идоралари гувоҳлар учун кетган маблағлар, давлат хизматчилари бўлмаган, экспертлар ва таржимонларнинг меҳнатига ҳақ тўлашга боғлиқ харажатлардан ташқари, ушбу Битим шартларини бажаришга сарфланган харажатларни қоплаш бўйича барча талаблардан воз кечадилар.
2. Башарти, сўровни бажариш кўп маблағни талаб этса, Томонларнинг божхона идоралари ушбу сўровни ижро этиш шартларини белгилаб олиш ҳамда харажатларнинг қай йўсинда қопланиши тўғрисида маслаҳатлашиб оладилар.
1. Бир Томон божхона идораси, бошқа Томон божхона идорасининг сўровига биноан, сўраётган Томонга ҳужжатларни юборади. Бундай жўнатув ҳужжат олувчининг сана ёзилган квитанцияси ёки сана ва жўнатув усули кўрсатилган сертификат билан тасдиқланади.
2. Агар имкони бўлса, сўралаётган божхона идораси жўнатув ҳақидаги исботни сўровда кўрсатилган нусхада юборади. Башарти, ҳужжатларни жўнатиш ёки уларни белгиланган нусхада юбориш мумкин бўлмаса — бунинг сабаблари ҳақида сўраётган божхона идорасига хабар берилади.
1. Томонлар ўз имкониятлари доирасида, гиёҳвандлик моддалари ва руҳиятга таъсир этувчи воситаларнинг ғайриқонуний юргизилишига жалб қилинган шахсларнинг айнан ўзи эканлигини аниқлаш ва уларга қарши ҳуқуқий ҳаракатларни амалга ошириш мақсадида, халқаро миқёсда назорат остида етказиб бериш юзасидан зарур чора- тадбирларни кўрадилар.
2. Назорат остида етказиб беришдан фойдаланиш ҳақидаги қарорлар ҳар бир конкрет ҳолатда, зарурат юзасидан эса — ҳар бир конкрет ҳолат бўйича эришилган шартлашув ёки келишувларга мувофиқ қабул қилинади. Улар, агар зарур бўлса, ўз ички қонунларига мувофиқ, молиявий шартлашувлар ва қабул қилинган битимларни эътиборга олишлари мумкин.
3. Назорат остида етказиб бериш ҳақидаги шартлашувга мувофиқ, гиёҳвандлик моддалари ёки руҳиятга таъсир этувчи моддаларнинг ғайриқонуний партиялари ваколатли идораларнинг ўзаро келишувига биноан, қўлга олиниши ва тегилмаган ҳолатда яна йўлни давом эттириш учун қўйиб юборилиши ёки улар бутунлай ёхуд қисман мусодара қилиниши мумкин.
б) агар зарур бўлса, маслаҳатлашувлардан сўнг ҳар қандай маъмурий кўрсатмалар чиқарадилар ёки ушбу Битим ижросининг тартиби бўйича бир фикрга келадилар;
в) Ушбу Битимни қўллашга боғлиқ равишда келиб чиққан ҳар қандай муаммо, шубҳали фикрлар ҳамда улар ўртасида келиб чиқиш мумкин бўлган божхона масалаларини ижобий ҳал қилишга интиладилар.
2. Томонларнинг божхона идоралари ушбу Битимни амалга оширишни кўриб чиқиш ёки улар ўртасидаги ўзаро муносабатлардан келиб чиқувчи бошқа божхона масалаларини муҳокама қилиш мақсадида бир божхона идорасининг сўрови бўйича ёхуд улар Битимни кўриб чиқиш зарурати йўқлиги ҳақида бир-бирларига ёзма равишда хабар бермасалар, Битим кучга кирган санадан бошлаб беш йил ўтгач, учрашув ҳақида келишадилар.
Томонлар Битимни кучга киритиш учун барча зарурий миллий ҳуқуқий талаблар бажарилганлигини бир-бирларига дипломатик ноталар алмашиш орқали маълум қиладилар. Ушбу Битим, охирги хабар олингач, 30-куни кучга киради.
Томонлардан бирининг дипломатик йўллар орқали юборган ёзма билдиришномасини бошқа Томон қабул қилгач, ушбу Битим тўхтатилиши мумкин. Бу ҳолда Битим, юқорида баён қилинган билдиришнома олингандан сўнг олти ой ўтгач, ўз кучини йўқотади. Ушбу Битим ҳаракатлари тўхтатилган пайтда тугалланмаган ишлар, унинг шартларига мувофиқ, охирига етказилади.