LexUZ шарҳи
Мазкур Битим Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 30 июндаги 319-сонли «Ҳукуматлараро битимларни тасдиқлаш тўғрисида»ги қарори билан тасдиқланган.
Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати ва Эрон Ислом Республикаси Ҳукумати, бундан кейин «Томонлар» деб аталувчилар,
божхона қонунларининг бузилиши улар мамлакатларининг иқтисодий, молиявий ва тижорат манфаатларига зиён келтиришини ҳисобга олиб,
божхона қонунлари бузилишини бартараф этишга қаратилган ҳаракатлар улар Божхона маъмуриятларининг яқин ҳамкорлиги натижасида янада самаралироқ бўлишига ишониб,
1953 йил 5 декабрдаги Ўзаро маъмурий ҳамжиҳатлик бўйича Божхона ҳамкорлиги кенгаши (Бутунжаҳон божхона ташкилоти)нинг тавсияларини эътиборга олиб,
1. «Божхона қонунлари» атамаси товарларни импорт, экспорт, транзит қилиш ва барча божхона процедураларини амалда қўллаш, жумладан тақиқлаш, чеклаш ва назорат қилиш бўйича Томонларнинг Божхона маъмуриятлари амал қиладиган қонунлар, қонун кучига эга бўлган ҳамда бошқа норматив ҳужжатларни англатади.
2. «Божхона ҳуқуқбузарлиги» атамаси божхона қонунларини ҳар қандай тарзда бузиш ёки бузишга уринишни англатади.
3. «Божхона божлари ва солиқлари» атамаси божхона божлари ва кўрсатилган хизматларнинг тахминий қийматига қадар чекланган йиғимлардан ташқари, товарларни импорт ёки экспорт қилишда ёхуд улар муносабати билан ундириладиган бошқа барча бож, солиқ ва йиғимларни англатади.
4. «Божхона маъмурияти» атамаси Ўзбекистон Республикасига нисбатан Давлат божхона қўмитасини, Эрон Ислом Республикасига нисбатан Молия ва иқтисодий алоқалар вазирлигининг Божхона маъмуриятини англатади.
1. Ушбу Битим доирасидаги кўмаклашишлар, иккала Томоннинг миллий қонунларига мувофиқ Божхона маъмуриятларининг ваколатлари ва мавжуд ресурслари доирасида амалга оширилади.
2. Томонларнинг Божхона маъмуриятлари божхона қоидалари бузилишининг олдини олиш, текшириш ва уларга қарши курашда ушбу Битим қоидаларига мувофиқ ҳамкорлик қиладилар ва бир-бирларига кўмаклашадилар.
1. Бир Томон Божхона маъмуриятининг сўровига биноан бошқа Томоннинг Божхона маъмурияти божхона қонунларига риоя қилишни таъминлашда ёрдам бериши мумкин бўлган барча мавжуд ахборотни тақдим этади, шу жумладан:
2. Ушбу Битим доирасидаги кўмаклашиш қуйидагиларга тааллуқли ахборотни ўз ичига олади, лекин шу билан чекланиб қолмайди:
а) божхона ҳуқуқини бузишнинг олдини олишда фойда келтириши мумкин бўлган ҳуқуқни муҳофаза қилиш ҳаракатлари, хусусан божхона ҳуқуқини бузишга қарши курашнинг махсус усуллари;
с) божхона ҳуқуқини бузишларга қарши янги техника воситалари ва янги методларни муваффақиятли қўллаш натижасида тўпланган тажриба ва ютуқлар; ва
1. Бир Томон Божхона маъмуриятининг сўровига биноан бошқа Томоннинг Божхона маъмурияти унга қуйидаги масалаларга оид маълумотларни беради:
а) сўраётган Томон Божхона маъмуриятига божхона юк баённомаси билан бирга тақдим этилган расмий ҳужжатларнинг аслига тўғрилиги;
с) сўраётган Томон ҳудудидан сўралаётган Томон ҳудудига олиб чиқилган товар қонуний импорт эканлиги.
2. Бундай маълумотда товарларни тўлиқ божхона расмийлаштирилишидан ўтказиш учун қўлланган божхона процедуралари кўрсатилиши лозим.
1. Ушбу Битим доирасида юбориладиган ёки олинадиган ҳар қандай маълумот, ҳужжат ёки бошқа хабарларга махфийлик режими берилади ҳамда улардан фақат ушбу Битимда кўрсатилган мақсадда фойдаланиш мумкин. Уларга қабул қилаётган мамлакатда унинг ҳудудида олинган шу хилдаги маълумот, ҳужжат ва хабарларга нисбатан қўлланадиган ҳимоя ва расмий махфийлик воситалари берилади.
2. Бундай маълумот ва ҳужжатларни фақат суриштирув, маъмурий ва судлов ишларини олиб боришда ишлатиш мумкин.
3. Сўраётган Томон ушбу Битим доирасида олинган ашёвий далиллар ёки маълумотдан сўровда кўрсатилгандан ташқари мақсадда сўралаётган Томон билан олдиндан келишмай туриб фойдаланмайди.
1. Агар сўралаётган Томон ёрдам кўрсатиш ҳақидаги сўровни бажариш суверенитетга, хавфсизликка ва бошқа муҳим миллий манфаатларга ёки давлат миллий қонунларига зид келади деб ҳисобласа, кўмаклашишни рад этиши ёки муайян шарт ёхуд талабларга риоя қилинган тақдирда ёрдам бериши мумкин.
2. Кўмаклашиш ҳақидаги сўров рад қилинса, сўраётган Божхона маъмуриятига қабул қилинган қарор ва раддия сабаблари ҳақида ёзма равишда кечиктирмасдан хабар берилади.
3. Сўралаётган Божхона маъмурияти томонидан олиб борилаётган тергов, жазолаш ишларига ёки суд жараёнига халақит қилмаслиги учун кўмаклашиш кейинга қолдирилиши мумкин. Бундай ҳолларда сўралаётган Томон сўраётган Томон билан бундай кўмаклашиш сўралаётган Томон муайян шартлар асосида амалга оширилиши мумкинлигини аниқлаш учун маслаҳатлашиш ўтказади.
4. Сўраётган Томон Божхона маъмуриятининг ўзи сўралаётган Томон Божхона маъмуриятидан шунга ўхшаш сўров олгани тақдирда ёрдам кўрсата олмаса, у ўз сўровида ушбу ҳолга эътиборни қаратмоғи лозим. Бундай сўровни қондириш сўралаётган Томон Божхона маъмурияти ихтиёрига ҳавола этилади.
а) сўровлар ушбу Битимга мувофиқ ёзма равишда юборилади. Бундай сўровларни ижро этиш учун зарур ҳужжатлар илова қилинади. Зарурат юзасидан, зудлик билан ҳаракат қилиш лозим бўлган ҳолларда, оғзаки сўров қабул қилиниши мумкин, бироқ у қисқа муддатда ёзма равишда тасдиқланади;
b) сўровлар ёзма равишда инглиз тилида бўлиши керак. Бундай сўровларга илова қилинган барча ҳужжатлар заруратга қараб инглиз тилига таржима қилинади;
b) Сўралаётган Томоннинг Божхона маъмурияти сўровни бажара оладиган ташкилот бўлмаса, у тегишли маслаҳатлашишлардан сўнг сўровни амалдаги қонунларга мувофиқ ўз ваколати доирасида бажара оладиган ташкилотга зудлик билан етказади ёки сўраётган Томонга бундай сўровни ижро этиш учун зарур бўлган тегишли процедура ҳақида маълумот беради.
3. Томонларнинг Божхона маъмуриятлари ушбу Битим мақсадларини кўзлаб бундай алоқани амалга ошириш учун масъул бўлган ходимларни тайинлайдилар ва ушбу ходимларнинг исми, лавозимлари, телефон ва факс рақамлари рўйхатини алмашадилар. Улар ўз тергов бўлинмалари ўртасида тўғридан-тўғри алоқа ўрнатишлари мумкин.
1. Сўралаётган Божхона маъмурияти миллий қонунларга мувофиқ, сўровни мақбул муддатларда ижро этиш юзасидан оқилона чора-тадбирлар кўради.
2. Исталган Томоннинг Божхона маъмурияти бошқа Томон Божхона маъмуриятининг сўровига биноан ҳар қандай керакли сўровларни бажаради, жумладан зарур ҳолларда гувоҳ ва экспертлар ёки божхона ҳуқуқини бузишда гумон қилинаётган шахсларни сўровдан ўтказади.
1. Томонларнинг Божхона маъмуриятлари сўров бўйича товарларни ташишга оид ҳамда уларнинг қиймати, миқдори, ишланган ва юборилаётган жойини кўрсатувчи ҳужжатларни тақдим этадилар.
2. Копиялар етарли бўлмаган ҳолдагина ишлар, ҳужжатлар ва бошқа материалларнинг асл нусхалари сўралади. Махсус сўров бўйича бундай ишлар, ҳужжатлар ва бошқа материалларнинг нусхалари тегишли равишда тасдиқланади.
3. Юборилган ишлар, ҳужжатлар ва бошқа материалларнинг асл нусхалари энг қисқа вақт ичида қайтарилиши лозим. Сўров бўйича судга тақдим қилиш учун ёки шунга ўхшаш мақсадлар учун зарур бўлган асл нусхалар зудлик билан қайтариб берилади.
4. Бир Томон Божхона маъмуриятининг сўровига биноан бошқа Томоннинг Божхона маъмурияти ўз ихтиёрича, ходимларнинг розилиги билан уларга бошқа Томон ҳудудида маъмурий ёки жиноий ишларни олиб боришда гувоҳ ва/ёки эксперт сифатида қатнашишга рухсат беради ҳамда ижро қилиш муҳим деб қараладиган ишлар, ҳужжатлар ва бошқа материалларнинг асл нусхаларини тақдим этади. Бундай сўровда судлов ишларини юргизиш вақти, жойи ва тури, шунингдек ходимларнинг ким сифатида қатнашишлари кўрсатилади.
5. Ушбу Битим доирасидаги вазифаларни бажариш учун бир Томон божхона маъмуриятининг вакиллари иккинчи Томон давлатининг ҳудудида бўлган чоғларида ҳар доим ўз вазифаларини бажаришга ҳозир бўлишлари лозим, аммо улар махсус кийим кийишлари ва қурол олиб юришлари шарт эмас.
1. Томонлар, ушбу Битим шартларини бажаришга боғлиқ харажатларни қоплаш ҳақидаги барча талаблардан воз кечадилар, гувоҳларни йўллаш, давлат хизматчилари бўлмаган эксперт ва таржимонларга бериладиган тўлов бундан мустасно.
2. Агар сўровни бажариш катта харажатлар билан боғлиқ бўлса, Томонлар ушбу сўровни ижро этиш муддати ва шартларини белгилаб олиш, шунингдек харажатларнинг қай йўсинда қопланиши тўғрисида маслаҳатлашадилар.
1. Бир Томон Божхона маъмурияти бошқа Томон Божхона маъмуриятининг сўровига биноан ўз имкониятлари доирасида қуйидаги махсус кузатувларни амалга оширади:
а) сўраётган Томон ҳудудида божхона ҳуқуқини бузиш учун фойдаланишда гумон қилинаётган транспорт воситаларини;
2. Томонларнинг Божхона маъмуриятлари бошқа Томон ҳудудида ҳуқуқни бузишга олиб келиши мумкин бўлган фаолият ҳақидаги барча маълумотларни бир-бирларига тақдим этадилар. Бошқа Томоннинг иқтисодиётига, кишилар саломатлигига, жамоат хавфсизлигига ва бошқа ҳаётий манфаатларига катта зиён етказилиши аниқ бўлган ҳолларда бундай маълумот сўровсиз юборилади.
b) маслаҳатлашишлар ўтказилгач, ушбу Битимни ижро этиш учун ҳар қандай маъмурий фармойишлар ишлаб чиқишлари мумкин деб аҳдлашиб олдилар.
Томонларнинг ёзма равишда келишувига биноан ушбу Битимга қўшимчалар киритилиши мумкин. Улар алоҳида баённомалар тарзида тузилади ва Битимнинг таркибий қисми ҳисобланади.
1. Ушбу Битим Томонлар унинг кучга кириши учун зарур бўлган ички давлат процедураларини бажарганликлари ҳақидаги охирги билдириш хати дипломатик йўллар орқали олинган санадан бошлаб 30 кун ўтгач кучга киради.
2. Томонларнинг ўзаро ёзма розиликлари асосида ушбу Битимга ўзгартишлар ва қўшимчалар киритилиши мумкин.
3. Ушбу Битимнинг амал қилиш муддати чекланмаган. У Томонлардан бири бошқа Томонни дипломатик каналлар орқали ушбу Битимнинг амал қилишини тўхтатиш тўғрисидаги ўз ниятидан ёзма равишда хабардор қилган санадан уч ой ўтгач амал қилишини тўхтатади. Ушбу Битим амал қилиши тўхтатилган вақтгача тугалланмаган ишлар унинг қоидаларига мувофиқ охирига етказилади.
Тошкент шаҳрида 1999 йил 12 июнда икки нусхада, ҳар бири ўзбек, форс ва инглиз тилларида тузилди, барча матнлар бир хил кучга эга. Ушбу Битим қоидаларини талқин қилишда келишмовчиликлар юзага келса, инглиз тилидаги матн устувор ҳисобланади.