Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2000 йил 12 июлдаги 267-сон «Меҳнатни муҳофаза қилишга доир меъёрий ҳужжатларни қайта кўриб чиқиш ва ишлаб чиқиш тўғрисида»ги (Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати қарорларининг тўплами, 2000 й., 7-сон, 39-модда) ва 2010 йил 20 июлдаги 153-сон «Меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича норматив-ҳуқуқий базани янада такомиллаштириш тўғрисида»ги (Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2010 й., 28-29-сон, 234-модда) қарорларига мувофиқ буюраман:
1. Халқ бадиий ҳунармандчилиги ва совғалар ишлаб чиқариш корхоналари ходимлари учун меҳнатни муҳофаза қилиш қоидалари иловага мувофиқ тасдиқлансин.
2. Мазкур буйруқ Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигида давлат рўйхатидан ўтказилган кундан бошлаб ўн кун ўтгандан кейин кучга киради.
Ўзбекистон Республикаси меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирининг 2010 йил 27 декабрдаги 204-Б-сон буйруғига
ИЛОВА
ИЛОВА
Олдинги таҳрирга қаранг.
Мазкур Қоидалар Ўзбекистон Республикасининг «Меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисида»ги Қонунига ҳамда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2000 йил 12 июлдаги 267-сон «Меҳнатни муҳофаза қилишга доир меъёрий ҳужжатларни қайта кўриб чиқиш ва ишлаб чиқиш тўғрисида»ги ва 2010 йил 20 июлдаги 153-сон «Меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича норматив-ҳуқуқий базани янада такомиллаштириш тўғрисида»ги қарорларига мувофиқ халқ бадиий ҳунармандчилиги ва совғалар ишлаб чиқариш корхоналари ходимлари учун меҳнатни муҳофаза қилиш тартибини белгилайди.
(муқаддима Ўзбекистон Республикаси бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирининг 2019 йил 23 октябрдаги 41-2019-Б-сонли буйруғи (рўйхат рақами 2186-1 13.11.2019 й.) таҳририда — Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 13.11.2019 й., 10/19/2186-1/4018-сон)
1. Мазкур Қоидалар халқ бадиий ҳунармандчилиги ва совғалар ишлаб чиқариш корхоналарига (бундан буён матнда ташкилотлар деб юритилади) тааллуқлидир.
2. Мазкур Қоидалар ишлаб чиқариш биноларини ва иншоотларини лойиҳалаш, қуриш ва қайта қуришда, техник жиҳозлаш ва қайта жиҳозлашда, технологик жараёнлар ҳамда ускуналардан фойдаланишда ҳисобга олиниши лозим.
3. Мазкур Қоидалар техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжатлар талаблари бажарилиши шарт эканлигини истисно этмайди.
4. Ташкилотларда меҳнатни муҳофаза қилиш ва ишлаб чиқариш бўйича хавфсизликка оид норматив-ҳуқуқий ҳужжатларга риоя этилиши устидан давлат назорати бунга махсус ваколат берилган давлат органлари томонидан, жамоатчилик назорати эса меҳнат жамоалари ва касаба уюшмаси ташкилотлари томонидан сайланадиган меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича вакиллар томонидан амалга оширилади.
5. Ташкилотларда меҳнатни муҳофаза қилиш борасидаги ишларни ташкил қилиш Меҳнат муҳофазаси бўйича ишларни ташкил этиш тўғрисидаги намунавий низомга (рўйхат рақами 273, 1996 йил 14 август) мувофиқ амалга оширилади.
Олдинги таҳрирга қаранг.
6. Ўзбекистон Республикаси «Меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисида»ги Қонунининг 12-моддасига мувофиқ ишлаб чиқариш фаолиятини амалга оширувчи, ходимларининг сони эллик киши ва ундан ортиқ бўлган ҳар бир ташкилотда меҳнатни муҳофаза қилиш талабларига риоя этилишини таъминлаш, уларнинг бажарилиши устидан назоратни амалга ошириш мақсадида меҳнатни муҳофаза қилиш хизмати ташкил этилади ёки меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича тегишли тайёргарликка эга бўлган мутахассис лавозими жорий этилади.
Ходимларининг сони эллик нафардан кам бўлган ташкилотда меҳнатни муҳофаза қилиш хизматини ташкил этиш ёки меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича мутахассис лавозимини жорий этиш тўғрисидаги қарор иш берувчи томонидан мазкур ташкилот фаолиятининг ўзига хос хусусияти ҳисобга олинган ҳолда қабул қилинади.
(6-банд Ўзбекистон Республикаси бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирининг 2019 йил 23 октябрдаги 41-2019-Б-сонли буйруғи (рўйхат рақами 2186-1 13.11.2019 й.) таҳририда — Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 13.11.2019 й., 10/19/2186-1/4018-сон)
7. Меҳнатни муҳофаза қилиш хизмати ўз мақомига кўра ташкилотнинг асосий хизматларига тенглаштирилади ва унинг раҳбарига бўйсунади ҳамда ташкилотнинг фаолияти тугатилган тақдирда бекор қилинади.
8. Меҳнатни муҳофаза қилиш хизматининг мутахассислари лавозим йўриқномасига биноан уларнинг мажбуриятларига киритилмаган бошқа ишларни бажаришга жалб қилиниши мумкин эмас.
Олдинги таҳрирга қаранг.
9. Ташкилотларда меҳнат фаолияти билан боғлиқ равишда содир бўлган бахтсиз ҳодисалар ва бошқа жароҳатланишларни текшириш ва ҳисобини юритиш Вазирлар Маҳкамасининг 1997 йил 6 июндаги 286-сон қарори билан тасдиқланган Ишлаб чиқаришдаги бахтсиз ҳодисаларни ва ходимлар саломатлигининг меҳнат вазифаларини бажариш билан боғлиқ бошқа хил зарарланишини текшириш ва ҳисобга олиш тўғрисидаги низомга мувофиқ амалга оширилиши лозим.
(9-банд Ўзбекистон Республикаси бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирининг 2019 йил 23 октябрдаги 41-2019-Б-сонли буйруғи (рўйхат рақами 2186-1 13.11.2019 й.) таҳририда — Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 13.11.2019 й., 10/19/2186-1/4018-сон)
10. Ташкилот ходимлари ўз касблари ва иш турлари бўйича белгиланган тартибда ўқишлари, уларнинг билимларини синовдан ўтказилиши ва уларга йўл-йўриқ берилиши керак.
11. Ходимларнинг меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича билимларини синовдан ўтказиш Меҳнат муҳофазаси бўйича ўқишларни ташкил қилиш ва билимларни синаш тўғрисидаги намунавий низомга (рўйхат рақами 272, 1996 йил 14 август) мувофиқ амалга оширилиши лозим.
12. Ишларни технологик регламент бўйича хавфсиз юритиш йўриқномалари Меҳнат муҳофазаси бўйича йўриқномаларни ишлаб чиқиш тўғрисидаги низомга (рўйхат рақами 870, 2000 йил 7 январь) (Ўзбекистон Республикаси вазирликлари, давлат қўмиталари ва идораларининг меъёрий ҳужжатлари ахборотномаси, 2000 й., 1-сон) мувофиқ ишлаб чиқилади ҳамда ташкилот ходимларини ва иш жойларини ушбу йўриқномалар билан таъминлаш ташкилот раҳбарияти зиммасига юклатилади.
13. Ташкилотлар ГОСТ 17.2.3.02-78 бўйича хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омиллари, уларнинг тавсифи, юзага келиш манбалари, ходимларга таъсир қилиш хусусиятлари ва саломатлик учун хавфлилик даражаси ва келгусидаги оқибатлари тўғрисида тўлиқ ва холисона маълумотга эга бўлиши лозим.
14. Иш жойларидаги ишлаб чиқариш муҳити ҳамда меҳнат жараёнининг хавфли ва зарарли омиллари тўғрисидаги маълумотлар ишлаб чиқариш муҳитининг физик, кимёвий, радиологик, микробиологик ва микроиқлим ўлчови натижалари, шунингдек меҳнатнинг оғир шароитлари аттестация қилиш орқали белгиланиши лозим.
15. Янги зарарли моддалар пайдо бўлишига ёки хавфли ва зарарли омиллар йўқолишига олиб келадиган технологик жараёнлар ўзгаришларида ёки янги ишлаб чиқариш асбоб-ускуналарини жорий қилишда хавфли ва зарарли омиллар тўғрисидаги маълумотларга тегишли ўзгартиришлар киритилиши лозим.
16. Ташкилот ўта хавфли шароитда бажариладиган ишлар рўйхатига эга бўлиши лозим. Рўйхатга хавфли моддалар билан бажариладиган ишлар, баландликда, ифлосланган ҳаво ва сув муҳитида, юқори ҳарорат ва намлик шароитида бажариладиган ишлар, буғ ва сув иситиш қозонлари, юк кўтариш механизмлари, босим остида ишлайдиган сиғимлар, электр асбоб-ускуналарига хизмат кўрсатиш билан боғлиқ ишлар ва амалдаги тармоқ рўйхатларига мувофиқ бошқа ишлар киритилиши шарт.
17. Барча ходимлар ўта хавфли ишларни бажариш топшириғини олишдан олдин, меҳнат муҳофазаси бўйича йўл-йўриқ олиши ва ишларни бажариш усулларини ўзлаштириб олиши шарт.
18. Ўта хавфли ишларни бажариш, фақат белгиланган тартибда расмийлаштирилган наряд-рухсатномага мувофиқ амалга оширилиши лозим.
19. Ташкилот раҳбарияти ўта хавфли ишларни белгиланган талабларга мувофиқ режалаштиришга, ташкиллаштиришга ва хавфсиз бажаришга тўла жавобгардир.
20. Ходимларни хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омилларидан ҳимоя қилиш белгиланган стандартлар ва меъёрлар талабларига мос жамоавий ва якка тартибдаги ҳимоя воситаларидан фойдаланиш орқали таъминланиши лозим.
ишлаб чиқариш хоналари ва иш жойларининг ҳаво муҳитини меъёрлаштириш воситалари (шамоллатиш ва ҳаво тозалаш, иситиш, ҳаво ҳароратини, намлигини бир хил меъёрда сақлаш ва бошқалар);
ишлаб чиқариш хоналари ва иш жойларининг ёруғлигини нормаллаштириш воситалари (ёритиш асбоб-ускуналари, ёруғликдан ҳимоя қилиш мосламалари ва бошқалар);
шовқиндан, тебранишдан, электр ва статик токлар уришидан ҳамда асбоб-ускуналар юзасини юқори даражадаги ҳароратдан ҳимоя қилиш воситалари;
22. Жамоавий ҳимоя воситалари хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омиллари хонадаги барча ходимларга таъсир қилганда қўлланиши шарт ва ташкилотни қуриш ёки реконструкция қилиш лойиҳаларига киритилиши лозим.
23. Жамоавий ҳимоя воситалари хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омилларини рухсат этилган миқдоргача камайтириш имконини бермаган ҳолларда якка тартибдаги ҳимоя воситалари қўлланиши лозим. Бундай ҳолларда якка тартибдаги ҳимоя воситаларисиз ходимларнинг ишга жалб қилиниши тақиқланади.
24. Якка тартибдаги ҳимоя воситаларидан фойдаланадиган ходимлар уларни қўллаши, ҳимоя хусусиятлари ва амал қилиш муддати тўғрисида маълумотларга эга бўлиши лозим.
якка тартибдаги ҳимоя воситаларидан хавфли ва заҳарли моддалар муҳитида фойдаланилганда уларни дегазация ва дезинфекция қилиниши (бир марта қўлланиладиган ҳимоя воситалари бундан мустасно).
26. Ходимлар махсус кийим, махсус пойабзал ва бошқа якка тартибда ҳимояланиш воситалари билан белгиланган тартибда бепул таъминланиши лозим.
28. Ходимлар, ишлаб чиқариш участкаларининг раҳбарлари тегишли маълумотга ва иш тажрибасига эга бўлиши керак.
29. Босим остида ишловчи асбоб-ускуналар ва хавфи юқори бўлган ишларда хизмат кўрсатувчи ходимлар махсус курсларда тайёргарликдан ўтган ва тегишли гувоҳномага эга бўлиши шарт.
Олдинги таҳрирга қаранг.
30. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2023 йил 14 июлдаги 290-сон қарори билан тасдиқланган Ўн саккиз ёшга тўлмаган шахсларнинг меҳнатидан фойдаланилиши тақиқланган оғир ишларнинг ҳамда зарарли ёки хавфли меҳнат шароитларидаги ишларнинг рўйхатига мувофиқ ўн саккиз ёшга тўлмаган шахслар оғир ишларга ҳамда зарарли ва хавфли меҳнат шароити мавжуд ишларга қабул қилинмаслиги лозим.
(30-банд Ўзбекистон Республикаси камбағалликни қисқарт ириш ва бандлик вазирининг 2023 йил 29 ноябрдаги 81-2023/Б-сонли буйруғи (рўйхат рақами 3484, 18.12.2023 й.) таҳририда — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 20.12.2023 й., 10/23/3484/0951-сон)
Олдинги таҳрирга қаранг.
(31-банд Ўзбекистон Республикаси бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирининг 2019 йил 23 октябрдаги 41-2019-Б-сонли буйруғига (рўйхат рақами 2186-1 13.11.2019 й.) асосан ўз кучини йўқотган — Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 13.11.2019 й., 10/19/2186-1/4018-сон)
Олдинги таҳрирга қаранг.
32. Ташкилотларда ходимларнинг саломатлигини назорат қилиш Ходимларни тиббий кўрикдан ўтказиш тартиби тўғрисидаги низом (рўйхат рақами 2387, 2012 йил 29 август) асосида амалга оширилиши лозим.
(32-банд Ўзбекистон Республикаси бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирининг 2019 йил 23 октябрдаги 41-2019-Б-сонли буйруғи (рўйхат рақами 2186-1 13.11.2019 й.) таҳририда — Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 13.11.2019 й., 10/19/2186-1/4018-сон)
33. Ташкилот раҳбарияти касаба уюшмаси қўмитаси ва соғлиқни сақлаш органлари билан биргаликда ҳар йили даврий тиббий кўрикдан ўтиши лозим бўлган ходимларнинг рўйхатини тузиши ҳамда ходимларнинг тиббий кўрикдан ўтишини таъминлаши лозим.
34. Тиббий кўриклар ташкилотнинг тиббий муассасаларида, улар мавжуд бўлмаган ҳолларда даволаш-профилактика муассасаларида ўтказилиши лозим.
35. Ходим тиббий кўрикдан ўтишдан бўйин товлаган ёки тиббий кўрик натижаларига кўра берилган тавсияларни бажармаган тақдирда ушбу ходим ишга қўйилиши мумкин эмас.
36. Даврий тиббий кўриклар ўз вақтида, сифатли ўтказилиши ва уларнинг натижаларига кўра тавсиялар бажарилиши учун жавобгарлик ташкилот раҳбарияти зиммасига юкланади.
38. Ташкилот майдонлари ва биноларининг жойлашуви ҚМҚ II 89-80 «Саноат ташкилотларини бош плани» талабларига мос бўлиши керак.
39. Ташкилотда транспорт воситаларини ва пиёдаларни ташкилот ҳудудида ҳаракатланиш чизмаси ишлаб чиқилган ва тасдиқланган бўлиши керак.
40. Транспорт воситалари ва ташкилот ҳудудида пиёдаларнинг ҳаракати чизмаси ташкилотга кириш ва чиқиш ҳамда иш участкалари ва цехларнинг кўринарли жойларига осиб қўйилиши керак.
41. Ташкилот майдонлари кўкаламзорлаштирилган ва сув қуйиш қувурлари тармоқлари билан таъминланган бўлиши лозим.
42. Ташкилот майдонидаги ўтиш жойлари мустаҳкам ёпқичлар, сувлар оқиб кетадиган иншоотлар билан жиҳозланган бўлиши керак.
43. Йилнинг ёз вақтида йўлаклар ва ўтиш жойларига сув сепилган, қишда қордан тозаланиб, қум сепилган бўлиши лозим.
44. Ташкилот хоналари иш ҳудудидаги ҳарорат, нисбий намлик, ҳавони ҳаракатланиш тезлиги ва бошқалар ГОСТ 12.1.005-88 «Иш ҳудудининг ҳавоси. Умумий санитария-гигиеник талаблари»га мувофиқ бўлиши керак.
45. Ноқулай омиллар таъсирига қарши ҳимоя тадбирларини тузишда самарали ҳаво алмашинуви тизимини ҚМҚ 2.04.05-97 «Иситиш, шамоллатиш ва кондициялаш талаблари»га мувофиқ ташкил қилиш лозим.
46. Ишлаб чиқариш бинолари ва иншоотлари ҚМҚ 2.09.02-85 «Ишлаб чиқариш бинолари» талабларига мувофиқ бўлиши лозим.
47. Ёрдамчи бинолар ва хоналар ҚМҚ 2.09.04-98 «Ташкилотларнинг маъмурий ва маиший бинолари» талабларига мувофиқ бўлиши лозим.
48. Ишлаб чиқариш ва ёрдамчи хоналарнинг (ҳарорати, нисбий намлиги, ҳавони ҳаракатланиш тезлиги ва бошқалар) микроиқлими ГОСТ 12.1.005-88 талабига жавоб бериши керак.
49. Нам хоналарда ҳамда иссиқ ўтказувчи полларда (бетонли, ғиштли, плитали ва бошқалар) мунтазам ишлашга мўлжалланган иш жойларида ёғоч тўшамалар ва панжаралар ётқизилган бўлиши керак.
50. Пол тўшамалари зарарли моддалар, ишлаб чиқаришдаги кирлар ва чанглардан енгил тозаланган бўлиши керак.
51. Бинога транспорт воситаларининг кириш жойлари дарвозалар ва сигнал асбоб-ускуналари билан таъминланган бўлиши лозим.
53. Транспорт воситаларининг бинога кириши учун дарвоза эни фойдаланилаётган транспорт воситалари эни миқдоридан ошиқ бўлиши керак.
54. Дарвозаларнинг баландлиги транспорт воситасининг баландлигидан камида 0,2 м дан ошиқ бўлиши керак.
55. Ташкилотларда бинолар ва иншоотлардан фойдаланиш ҳолатини мунтазам кузатиш ташкил этилган бўлиши керак.
56. Барча ишлаб чиқариш бинолари ва иншоотлари бир йилда икки мартадан (баҳор ва кузда) кам бўлмаган ҳолда ташкилот раҳбари томонидан тайинланган комиссия томонидан техник кўрикдан ўтказилиши лозим. Техник кўрик хулосалари, уларда топилган нуқсонларни бартараф этиш бўйича тадбирлар ва муддати кўрсатилган далолатномалар орқали расмийлаштирилиши керак.
57. Ходимлар учун хавф туғдирувчи ҳалокат тусидаги бузилишлар тезда бартараф этилиши керак. Хавфли ҳудудларда ишлаб чиқариш жараёнлари ҳалокат бартараф этилгунга қадар тўхтатиб турилиши лозим, шунингдек хизмат кўрсатувчи ходимлар хавфсиз жойга кўчирилиши керак.
58. Шамоллатиш ва иситиш ҚМҚ 2.04.05-97 «Иситиш, шамоллатиш ва кондиционерлаш» талабларига мувофиқ бўлиши лозим.
60. Ўтиш жойларида жойлашган иситиш жиҳозлари рухсат этилган ўтиш йўлакларининг энини камайтирмаслиги керак.
61. Иш жойларида ҳаво ҳарорати енгил жисмоний ишда 21°C, ўртача оғир ишда 17°C ва оғир ишда 16°C дан паст бўлмаслиги лозим.
63. Исиниш хоналаригача бўлган масофа биноларда жойлашган иш жойларидан 75 м дан, бино ташқарисидаги иш жойларидан эса 150 м дан кўп бўлмаслиги лозим.
64. Сув билан таъминлаш ва канализация тизими ҚМҚ 2.04.01-98 «Биноларни ички сув қувури ва канализацияси» талабларига мос келиши керак.
65. Ичимлик сувидан фойдаланиш учун сув қувурига уланган фавворачалар бўлиши керак. Сув қувурлари йўқ бўлганда бакларда қайнатилган сув бўлиши лозим.
Олдинги таҳрирга қаранг.
68. Ташкилотда канализация тизими йўқ бўлганда ҳудудий санитария-эпидемиология осойишталик марказлари билан келишилган ҳолда ташкилотда ер қатламини ифлослантирмаган ҳолда душхоналардан ва юз-қўл ювгичлардан сув оқмайдиган қурилмали ахлат ўраларининг мавжуд бўлишига рухсат этилади.
(68-банд Ўзбекистон Республикаси бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирининг 2019 йил 23 октябрдаги 41-2019-Б-сонли буйруғи (рўйхат рақами 2186-1 13.11.2019 й.) таҳририда — Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 13.11.2019 й., 10/19/2186-1/4018-сон)
69. Ишлаб чиқариш хоналарини табиий ва сунъий ёритиш ҚМҚ 2.01.05-98 «Табиий ва сунъий ёритиш» талабларига мос бўлиши лозим.
70. Авария ёритиш тармоқларига электр энергия истеъмолчиларининг уланиши тақиқланади. Авария ёритиш тармоқларининг созлиги ҳар чоракда камида бир марта текширилиши лозим.
71. Ёритиш воситалари тоза ва соз ҳолатда бўлиши керак. Ёруғ тушувчи ойналарни йилда камида икки маротаба тозалаш лозим.
72. Ёруғлик тушадиган дераза ва эшикларни турли предметлар (асбоб-ускуна, тайёр маҳсулот ва бошқалар) тўсиб қўйишига рухсат этилмайди.
73. Сунъий ёритиш умумий ва бирлашган тизимда ишлатилади (умумий маҳаллий билан биргаликда). Биргина маҳаллий ёритишни қўллаш тақиқланади.
74. Участка ва хоналарда портлаш бўйича хавфли газ ва чанглар концентрацияси йиғилиб қолиш эҳтимоли бўлса, электр ёритиш тизими портлашдан алоҳида бажарилиши керак.
75. Хавфлилик даражаси юқори бўлган хоналарда кучланиши 36 В дан юқори бўлмаган кўчма электр ёритқичлар ишлатилиши керак. Асбоб-ускуналар ва иншоотлар (бункерлар, силосослар, қудуқлар, буғлантириш камералари, туннеллар ва бошқалар)нинг ички сиртини ёритиш учун кўчма электр ёритқичларнинг кучланиши 12 В дан ошмаслиги керак.
76. Ишлаб чиқариш жараёнлари ёнғин ва портлаш хавфсизлиги, уларни режалаштиришда, ташкиллаштиришда ва олиб боришда ГОСТ 12.1.004-91 «Ёнғин хавфсизлиги. Умумий талаблари» ва ГОСТ 12.1.010-90 «Портлаш хавфи. Умумий талаблари»га ва ушбу Қоидаларга мувофиқ таъминланиши лозим.
77. Ишлаб чиқаришда синалмаган ёнғин ва портлаш хавфи мавжуд ҳамда токсик хусусиятларга эга бўлган моддалар ва материалларни қўллаш тақиқланади.
78. Ишлаб чиқариш жараёнларини амалга оширишда ёнғинлар, портлашлар, авариялар, заҳарланишлар содир бўлиши ҳамда атроф муҳит унинг чиқиндилари (оқова сувлари, шамоллатиш чиқиндилари ва бошқалар) билан ифлосланиши эҳтимолини истисно этадиган шароитлар таъминланиши лозим.
79. Ишлаб чиқариш бинолари ва хоналари дастлабки ёнғинни ўчириш воситалари билан таъминланган бўлиши шарт.
81. Ишлаб чиқариш бинолари ва хоналари учун ҳудудий ёнғин хавфсизлиги хизмати билан келишилган ёнғин хавфсизлиги бўйича йўриқнома ишлаб чиқилиши ва кўринадиган жойга осиб қўйилиши лозим.
82. Ходимлар билан ёнғин хавфсизлиги бўйича машғулотлар ўтказилиши ва ёнғиннинг олдини олиш бўйича йўл-йўриқлар берилиши керак.
83. Бино ва ёнғин сув манбаи йўлаклари ҳамда ёнғин воситалари ва асбоб-ускуналарига борадиган йўлаклар доимо бўш бўлиши керак.
84. Ташкилотларда электр қурилмаларини ўрнатиш ва улардан фойдаланишда Истеъмолчиларнинг электр қурилмаларидан техник фойдаланиш қоидалари (рўйхат рақами 1383, 2004 йил 9 июль) (Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2004 й., 27-сон, 317-модда) ва Истеъмолчиларнинг электр қурилмаларидан фойдаланишда техника хавфсизлиги қоидалари (рўйхат рақами 1400, 2004 йил 20 август) (Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2004 й., 33-сон, 379-модда) ва мазкур Қоидалар талабларига риоя этилиши керак.
85. Электротехник қурилмалар билан ишлайдиган барча ходимлардан мазкур Қоидаларни мукаммал билишлари ва уларга қатъий риоя этишлари талаб этилиши керак.
86. Мазкур Қоидаларга асосан ҳар бир ташкилотларда электр хавфсизлиги бўйича IV ва V гуруҳга эга бўлган муҳандис-техник ходимлардан алоҳида буйруқ билан электр хўжалик бўйича масъул шахс тайинланиши лозим. У ташкилотда электр хўжалигининг умумий ҳолати бўйича жавобгар ҳисобланади.
87. Ташкилотда бош энергетик лавозими бўлган тақдирда, электр хўжалик бўйича жавобгарлик унинг зиммасига юклатилади.
88. Электр хўжалик бўйича жавобгар шахс бўлмаган ташкилотларда электр асбоб-ускуналаридан фойдаланиш ман этилади.
89. Штатлар жадвалида электрик лавозими мавжуд бўлмаган ташкилотларда электр жиҳозларидан фойдаланиш ихтисослашган ташкилотларга шартнома асосида топшириш ёки бошқа ташкилотларда ишловчи электрикни ўриндошлик асосида ишга қабул қилиш орқали амалга оширилади.
электр қурилма, аппаратура ва тармоқларда режавий таъмирлаш ишлари ва профилактик синовлар белгиланган муддатларда ўтказилишини ташкил этишни;
ҳимоя воситалари ва ёнғинга қарши жиҳозлар мавжудлиги ва уларнинг ўз вақтида синовдан ўтказиб турилишини.
91. Ташкилот электриклари электр кучланиш остида бўлган асбоб-ускуна, жиҳоз ва кабеллар билан ишлаганда электр токидан жароҳат олишдан муҳофаза қилувчи асосий (изоляция қилувчи штангалар, изоляция қилувчи дастали қисқичлар, диэлектрик қўлқоп ва этиклар, диэлектрик ғилофли асбоб-ускуналар) ва қўшимча сақлагичлар (изоляция қилувчи тагликлар, резина гиламчалар) ҳамда ҳимоя воситалари билан таъминланишлари шарт.
92. Ташкилот электр хўжалигида юқори электр кучланиш остида бўлган қурилмалар, кабеллар билан ишлашда сақлагичларсиз ишлаш қатъиян ман этилади.
93. Электр кучланиш таъсирида бўлган электротехника қурилмаларининг изоляция қилинмаган қисмларига ходимларнинг тасодифан тегиб кетиши ҳолатларининг олдини олиш мақсадида қурилмаларни тўсиқлар билан тўсиб қўйиш талаб қилинади.
94. Асбоб-ускуналар электр тармоғида изоляциянинг бузилиши оқибатида электр токининг асбоб-ускуна металл қобиғига ўтиши билан боғлиқ бўлган электрдан шикастланишларнинг олдини олиш учун электр қурилмалар ерланган ёки нолланган бўлиши шарт.
96. Экспозицион ва савдо залларининг қурилиши мавжуд қурилиш лойиҳалари ва мазкур Қоидалар меъёрларига мос равишда амалга оширилиши лозим.
97. Экспозицион ва савдо заллари тортилувчи шамоллатиш тизими зарурий ҳолларда эса кондиционер билан таъминланган бўлиши лозим.
100. Кўргазма учун ўрнатилган барча декоратив буюмлар ҳамда экспонатлар ишончли илгакларда яхши маҳкамланган бўлиши лозим.
101. Экспонатларни 2 м гача бўлган баландликка илиш олдиндан тайёрлаб қўйилган илгакларга махсус тиргакли нарвонларда икки киши амалга ошириши лозим.
103. Ҳунармандчилик маҳсулотларига ишлов бериш хоналари ёруғ, яхши ҳаво айланадиган (алмашадиган) маҳаллий шамоллатиш тизимига эга бўлиши керак.
104. Хоналар сунъий шамоллатиш тизими бор ёки йўқлигидан қатъи назар, табиий шамоллатиш шароити (очиладиган деразалар, туйнуклари)га эга бўлиши лозим.
106. Чангланувчи воситаларни ишлатиш (гипс, бронза, алюминий, бўёқлар ва бошқалар), шунингдек уларнинг устки қисмларини силлиқлаш ҳимоя кўзойнаклари ва респираторлар ёрдамида амалга оширилиши лозим.
108. Хлорофос ёки бошқа заҳарли моддаларни ишлатишда махсус кийимлар (халат, ҳимоя кўзойнаги, резина қўлқоплар, респиратор)дан фойдаланиш лозим.
109. Хлорофос қоришмаси терига тегиб кетса, унинг қуришини кутмасдан дарҳол сув билан ювиб ташлаш лозим.
110. Хлорофос ва бошқа заҳарли моддалар билан ишлаб бўлгандан сўнг идиш ва анжомлар совунлаб ювилиши ва алоҳида хонада, қулфланадиган шкафда сақланиши лозим.
112. Ишлаб чиқариш асбоб-ускуналарини масъул шахс кўздан кечирганидан сўнг ишлатишга рухсат этилади.
113. Асбоб-ускуналарни ростлаш ва мойлаш ишлари асбоб-ускуна ишлашдан бутунлай тўхтаганидан сўнг амалга оширилиши лозим.
ходимларни соз, ўткирланган ва ишлаб чиқаришнинг тегишли шароитларига мос асбоб-ускуналар билан таъминланишини;
асбоб-ускуналарнинг тўғри сақланиши ва синчковлик билан кўрикдан ўтказилишини ва носоз асбоб-ускуналардан фойдаланмасликни.
115. Асбоб-ускуналарни сақлаш учун ҳар бир станок ва дастгоҳ ёнида иш шароити бўйича зарур қути ёки шкафчалар бўлиши керак.
118. Асбоб-ускуналарнинг асосий қисмларини ишончли ушлаш ва қисиш, шунингдек кесувчи асбоб-ускунага материалларни тўғри узатиши ҳамда узатиш пайтида силжиб ва қийшайиб кетмаслигини таъминлаши керак.
119. Асбоб-ускуналарга деталларни ўрнатиш, қистириш ва ечиш қўлда бажариладиган мосламалар конструкцияси, кўрсатилган операцияларни бажариш учун тўла хавфсизликни, шунингдек қириндиларнинг эркин чиқиши ва асбоб-ускуналардан уни осон олиб ташланишини таъминлаши керак.
120. Ҳар бир асбоб-ускуна ёқиш ва ўчириш учун ишончли мосламаларга эга бўлиши, улар иш ўринларида қулай ва хавфсиз фойдаланишни таъминлаши ҳамда ўз-ўзидан уларнинг ишлаб кетмаслик эҳтимолининг олди олиниши лозим.
122. Қайта ишланаётган детал ва асбоб-ускуналарни қотириш учун барча мосламаларнинг конструкциялари ишончли қотирилиши ва иш давомида ўз-ўзидан буралиб чиқиб кетмаслик эҳтимолининг олди олиниши керак.
123. Асбоб-ускуналар ишлаётган вақтда уни тозалаш, артиш, созлаш ёки гайкаларни тортиш, занжирларни кийдириш ва ифлос нарсаларни олиб ташлаш тақиқланади.
124. Асбоб-ускуналардаги қисқичларнинг ўқи орасидаги масофа ишлов берилаётган детал ўлчамига мувофиқ бўлиши ва қисқичларнинг детални ишончли қисиб туришини таъминлаши керак.
126. Асбоб-ускуна ва мосламалардан иш ўринларида фойдаланиш учун улар қулай бўлган тартибда жойлаштирилиши, доимий ёки даврий қўлланиладиган асбоб-ускуналар ишловчининг кўриш доирасида ва бир жойнинг ўзида бўлиши керак.
127. Иш ўринлари асбоб-ускуналарни ва иш ўринларини йиғиштириш учун жиҳозлар ва уларни сақлаш учун мосламалар билан таъминланиши керак.
128. Ходимларни ҳаракатланувчи элементлардан жароҳатлашини бартараф этиши учун барча асбоб-ускуна, дастгоҳ ва механизм ҳимоя тўсиқларига ҳамда сақловчи мосламаларга эга бўлиши керак. Ҳимоя тўсиқлари ва сақловчи мосламаларга эга бўлмаган асбоб-ускуна, дастгоҳ ва механизмлардан фойдаланишга рухсат этилмайди.
129. Ҳимоя тўсиқлари ва сақловчи мосламалар асбоб-ускунага ва конструкцияни кўтариб турувчи асосга болт орқали ишончли қотирилиши учун ўрнатиш жойига эга бўлиши керак.
130. Ҳимоя тўсиқларининг панжара оралари кенглиги 10 мм дан кам бўлмаслиги, тўрли тўсиқлардаги катак ўлчами 10 мм² дан кўп бўлмаслиги керак.
131. Кесувчи асбоб-ускуналарни алмаштириш ва уларга техник хизмат кўрсатиш қулай бўлиши учун тўсиқлар шарнирлар ёрдамида очиладиган бўлиши лозим.
132. Ҳимоя тўсиқ элементлари талаб даражасидаги мустаҳкамликни таъминловчи металлардан тайёрланиши керак.
133. Ҳимоя тўсиқларининг панжарали қисмлари айланувчи қисмлардан 50 мм узоқда жойлашган бўлиши лозим.
134. Кесувчи мосламаларни алмаштиришга ва техник хизмат кўрсатишга қулай бўлиши учун ҳимоя тўсиқлари осон очилувчи бўлиши керак.
136. Ёғочга қайта ишлов берувчи дастгоҳнинг кесувчи қисми блокировка қилинган қўзғалмас тўсиққа эга бўлиши лозим.
138. Ёғоч арраловчи рамага 70 мм дан кичик кенгликдаги арра қўйилишига рухсат этилмайди. Диск арраларининг ва арра полотносининг ён томондаги юзаси текис ва ёриқсиз бўлиши лозим.
140. Узунлиги 400 мм дан ва эни 30 мм дан кам ёки қалинлиги 30 мм дан юпқа бўлган материалларни махсус шаблонсиз арралаш ман этилади.
141. Кўп шпинделли пармалаш дастгоҳларида парманинг тўсиқларидан асбоб-ускунанинг ишчи қисми кўринадиган бўлиши лозим.
142. Узатиш механизмларини юборувчи қисмлари (валецлар, занжирлар, итарувчи тирговичлар, ушлаб олувчилар, сиқувчилар) ишончли ушлаб қолиш ва сиқишни таъминлаши керак.
143. Фрезер, фуговал, лентали арра, думалоқ арра, мураккаб ва бошқа ёғочга қайта ишлов берувчи дастгоҳлар механик узатгичга эга бўлмаса, авто узатувчи билан жиҳозланган бўлиши лозим.
146. Дастгоҳнинг ҳаракатланувчи қисмлари белгиланган чегарадан чиқиб кетмаслиги учун унда тирговичлари ёки ҳаракатини чегараловчи ўчиргичлари бўлиши лозим.
147. Дастгоҳларда деталларга ишлов бериш учун, улар ишончли қисиш ва ушлагичлар билан таъминланган бўлиши лозим.
148. Механик узатиши бор фрезер дастгоҳлар, шу жумладан карусель-фрезер ва нусхаловчи фрезер андозаларни столга қотириш учун мосламалар билан жиҳозланган бўлиши, андозалар ўз навбатида ишлов берилаётган деталларни ишончли маҳкамланишини таъминлаши лозим.
149. Столлар, йўналтирувчи линейкалар ва андозаларнинг иш юзалари ўйилмаган, ёрилмаган ва бошқа нуқсонларсиз бўлиши лозим.
150. Дастгоҳ бир нечта кесувчи асбоб-ускуналарга эга бўлса, шулардан фақат битта асбоб-ускуна ишлашини таъминлаш учун мослама қўлланиши лозим.
151. Ишчи валларини ва шпинделларини қотирадиган гайканинг йўналиши кесувчи асбоб-ускунанинг айланишига тескари бўлиши лозим.
152. Ёғочга ишлов берувчи асбоб-ускунанинг электрюргизгичлари ва электраппаратлари, асбоб-ускуна қайси цехда ишлатилишига боғлиқ равишда портлашдан ҳимояланган ёки ёпиқ ишланган бўлиши лозим.
153. Ишлов берилаётган деталларни қотириш учун айланадиган қурилмалар (патрон, планшет, хомутлар ва бошқалар) силлиқ ташқи юзага эга бўлиши керак.
154. Сим чивиқли материалларни қайта ишлаш учун мўлжалланган, кўп шпинделли, бир шпинделли автоматлар, токар-револьвер ва бошқа станоклар, сим чивиқларни бутун узунлиги бўйлаб тўсиш учун қувурсимон тўсиқлар билан жиҳозланган бўлиши, бу тўсиқлар товуш ютувчи қурилмага эга бўлиши керак.
155. Дастгоҳларга қайта ишлов бериш учун узатиладиган сим чивиқли материаллар қийшаймаган бўлиши керак.
156. Дастгоҳ станинасининг пастки қисми билан тоғараси ўртасидаги масофа қириндиларни бемалол ва қулай олиб ташлашга имкон бериши керак.
157. Ҳаракатланувчи кичик валлар ва дастгоҳ винтлари махсус тўсиқлар билан беркитилган бўлиши лозим.
158. Қайта ишланаётган деталларни дастгоҳларда абразив материалларда арралаш, сайқаллаш ва тозалаш махсус мосламаларда (асбоб-ускуналарда) ва бу операцияларнинг бажарилиш хавфсизлигини таъминлайдиган услубларда амалга оширилиши лозим.
159. Фрезер дастгоҳлари тез ҳаракатланувчи ва ишончли тормоз қурилмалари билан жиҳозланган бўлиши керак.
160. Узатма валлар, карданли боғланиш, шпинделнинг чиқиб турувчи орқа учи ва фрезер станоги шомполлари тўсилган бўлиши керак.
161. Махсус ва ихтисослаштирилган станоклар, шунингдек универсал станоклар фрезалари ҳимоя тўсиқларига эга бўлиши ва бундай станоклар мўрт ва чанг чиқарувчи материалларни қайта ишлаш учун мўлжалланган бўлиб, гуруҳли ёки якка сўрувчи қурилмалар билан жиҳозланган бўлиши лозим.
162. Дастгоҳга фрезани ўрнатиш ва алмаштиришда қўлни кесиб олишдан ҳимоя қилувчи махсус мослама қўлланилиши лозим.
163. Йиғилган фреза конструкциялари тишларининг ишончли қотирилиши ва уларнинг иш жараёнида тушиб кетмаслигининг олди олинган бўлиши керак.
165. Катта ўлчамдаги фрезалар махсус ғилофлар (идишлар)да сақланиши ва жойидан бошқа жойга ғилофларда кўчирилиши керак.
166. Айланаётган фреза яқинидан қириндиларни олиб ташлаш учун ходимларга ёғоч дастакли, узунлиги камида 250 мм бўлган махсус супургичлар (чўткалар) берилиши лозим.
167. Вертикал-пармалаш ва радиал-пармалаш дастгоҳлари ўз-ўзидан кронштейннинг тушиб кетишини олдини олувчи қурилмалар билан жиҳозланган бўлиши керак.
168. Пармалаш дастгоҳларида ишчи асбоб-ускуналарни сиқиб туриш мосламалари ишончли қисилганлиги, асбоб-ускунанинг аниқ мувозанатини таъминлаши ва чиқиб турган қисмларига эга бўлмаслиги керак.
169. Қайта ишланаётган деталлар пармалаш столидаги (плитасига) қистириладиган мосламага ўрнатилиши лозим.
170. Дастгоҳ ишлаётган вақтда ишлов берилаётган деталларни ўрнатиш ва ечиб олиш тўла хавфсизлигини таъминловчи ва фақат махсус позицияли мосламалар қўлланган ҳолатларда рухсат этилади. Кўрсатиб ўтилган мосламалар бўлмаса, деталларни дастгоҳ ишлаб турган пайтда ўрнатиш ва ечиб олишга рухсат этилмайди.
қўзғалмас қайчи сатҳига ўрнатилган, кесиладиган тунукаларни тахлаш учун мослама билан (столлар, рольганглар ва бошқалар);
ходимга кесиладиган чизиқни (жойни) аниқ кўриш имконини берувчи йўналтирувчи ва сақловчи чизғичлар билан;
блокировка қилинган ёқувчи механизмли ҳамда ходимнинг қўли пичоқ ва қисқич остига тушиб қолишининг олдини оладиган сақловчи қурилмалар билан.
172. Пичоқ ҳудудининг тўсувчи (ҳимояловчи) қурилмаси олдига ўрнатилган гильотин қайчиларининг цилиндрик қисқичлари айланаси бўйлаб махсус ҳимоя тўсиқлари билан беркитилган бўлиши лозим. Қисқичларга қистиришнинг иложи бўлмаган ингичка материалларни кесиш тақиқланади.
174. Ёйиладиган ва қабул қиладиган қурилмалар ҳудудидаги кўп дискли қайчилар ёйиладиган қурилма ва қайчида кесилиб чиққан маҳсулот ва чиқиндилардан ходимларнинг жароҳатланишини олдини олувчи ҳимоя тўсиқларига эга бўлиши керак.
175. Роликли қайчилар кесиладиган металлнинг қалинлигига қараб оралиқларини созлаш учун қурилмага, ишчининг бармоғи қайчи (ролик) остига тушиб қолишидан сақловчи мосламага эга бўлиши ва иш шароитига мувофиқ столлар ҳамда кесиладиган материалларни қўйиш учун қурилмаларга эга бўлиши керак.
176. Ёғоч билан ишлайдиган дастгоҳда автоузаткич бўлмаса, пичоқ валининг кесувчи қисми ҳимоя тўсиғи билан ёпилиши лозим.
177. Йўналтирувчи чизғич орқасида жойлашган пичоқ валининг ишсиз қисми ҳар қандай ҳолатда ҳам тўлиқ ёпиқ бўлиши керак.
178. Пичоқ вали тирқиши олдидаги столларнинг четлари пўлатдан ясалган, стол юзасига маҳкамланган учи қийшиқ ўткир накладкалар билан таъминланган бўлиши лозим.
179. Материални қўл ёрдамида узатиш дастгоҳларида узунлиги 400 мм, эни 30 мм дан юпқа бўлган ёғоч материалларни рандалаш махсус колодкалар – итаргичлар ёрдамида амалга оширилиши керак.
180. Ишлов беришга тайёрланган кўп миқдордаги материалларни бир вақтнинг ўзида рандалаш ишлари ишончли қисқич мосламалар билан таъминланган махсус шаблонлар орқали амалга оширилиши лозим.
181. Деталларга ишлов беришда ишчининг қўли шикастланишининг олдини олиш учун станоклар ишончли қисқич мосламлари билан таъминланган бўлиши керак.
183. Пармалаш дастгоҳларининг патронлари цилиндрик юзага бўртиб чиққан деталлардан ҳоли бўлиши лозим ва парма патрон билан биргаликда тўсилиши зарур.
184. Кўп шпинделли пармалаш дастгоҳларида пармаларнинг тўсиғи унинг ишчи қисмини кўриб туриш имконини бериши лозим.
185. Ташкилот ҳудудида ишлаб чиқаришни ёки цехда қурилма, агрегат, айрим асбоб-ускуналарни таъмирлашга тўхтатиш учун ташкилот (цех) бўйича буйруқ чиқарилиши лозим. Буйруқда пудратчилардан бевосита иш раҳбари, шунингдек кўрсатилган ишларга асбоб-ускуналар ва объектни тўлиқ тайёрлаш, ишларни хавфсиз амалга ошириш ва пудратчилар ёки буюртмачининг таъмирлаш хизмати билан тезкор алоқалар учун жавобгар шахслар ҳамда тегишли чора-тадбирлар белгиланади.
186. Барча асбоб-ускуналарда тасдиқлаган жадвал бўйича белгиланган муддатларда режали таъмирлаш ишлари ўтказилади.
187. Асбоб-ускуна ва механизмларни таъмирлаш ҳамда созлаш ишлари махсус ўқитилган ва йўриқномадан ўтган, тегишли малакага эга ва билимлари текширилган шахс томонидан амалга оширилиши керак.
188. Таъмирлаш ишларида банд бўлган пудратчининг барча ходимлари таъмирлаш ишлари бошланишидан олдин, ушбу цехда ишларни хавфсиз олиб бориш учун ходимлар хавфсизлик техникаси бўйича кириш йўриқномасидан ўтказилиши лозим. Йўриқномадан ўтказиш ишлари буюртмачи томонидан амалга оширилади.
189. Режалаштирилган ишларни бажаришдан олдин меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича йўриқномадан ўтказиш ишлари пудратчи ташкилот томонидан ўтказилиши лозим.
190. Пудратчи ишлаётган ҳудудда буюртмачи томонидан зарарли ва ёниш хавфи бўлган моддаларнинг пайдо бўлишига йўл қўймайдиган санитария-гигиена шароитлари яратилиши керак.
191. Асбоб-ускуна ва коммуникацияларда таъмирлаш ишларини амалга оширишдан олдин қуйидагилар бажарилиши лозим:
асбоб-ускуна ва коммуникацияларни технологик муҳит қолдиқларидан, асбоб-ускунани зарарли, заҳарли ва ёнувчи газ ва маҳсулотлардан бўшатиш;
таъмирланадиган асбоб-ускуна, коммуникация, қудуқ ва ўралардаги инерт, ёнувчи, заҳарли газлар ва кислород миқдорини тегишли таҳлилларини ўтказиш йўли билан текшириш.
192. Баландликдаги ишларда фақат таянч ёки резинали қопламалар билан таъминланган соз нарвонлардан фойдаланиш лозим.
193. Таъмирлаш ишлари асбоб-ускуналарни ишлаб чиқарувчи – завод тасдиқлаган таъмирлаш ва фойдаланиш ҳужжатида белгиланган талабларга мувофиқ олиб борилиши лозим.
195. Синов ва ишлатиб кўриш даврида таъмирланган асбоб-ускунада аниқланган барча носозликлар жумладан, электродвигатель ва тармоқ подшипникларининг қизиш даражаси ҳамда мой оқиши бартараф қилиниши керак.
196. Асбоб-ускуна таъмирланганидан сўнг фойдаланишга яроқлилиги қабул қилувчи комиссия томонидан далолатнома билан расмийлаштирилиши лозим.
197. Асбоб-ускуна йиғилгандан ёки таъмирлангандан сўнг фойдаланиш учун ёқишдан олдин қуйидагиларни бажариш зарур:
асбоб-ускуна йиғилиши тўғрилигини текширишда, ўзаро боғлиқ ҳаракатланувчи механизмларни тўлиқ циклида унинг ҳаракатланувчи қисмини айлантириш;
198. Ташкилотларни (хоналарни) лойиҳалаштиришда, қуришда (монтаж қилишда) мазкур Қоидаларга амал қилиш учун жавобгарлик тегишли ишларни бажарувчи ташкилотлар зиммасига юклатилади.
Олдинги таҳрирга қаранг.
199. Мансабдор шахслар ва ходимлар меҳнатни муҳофаза қилиш қоидаларига риоя қилмаганликлари учун қонунчилик ҳужжатларига мувофиқ белгиланган тартибда жавобгарликка тортиладилар.
(199-банд Ўзбекистон Республикаси адлия вазирининг 2021 йил 28 июлдаги 16-мҳ-сонли буйруғи (рўйхат рақами 3313, 28.07.2021 й.) таҳририда — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 28.07.2021 й., 10/21/3313/0724-сон)
200. Мазкур Қоидалар Ўзбекистон Касаба уюшмалари Федерацияси Кенгаши, Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қурилиш қўмитаси, Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги, Маданият ва спорт ишлари вазирлиги, «Саноатгеоконтехназорат» Давлат инспекцияси, Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги, «Ўздавэнергоназорат» инспекцияси ва Ўзбекистон стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш агентлиги билан келишилган.