LexUZ sharhi
Mazkur tartib O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki boshqaruvining 2020-yil 29-avgustdagi 18/5-sonli “O‘zbekiston Respublikasida valyuta operatsiyalarini amalga oshirish qoidalarini tasdiqlash to‘g‘risida”gi qaroriga (ro‘yxat raqami 3281, 31.08.2020-y.) asosan 2020-yil 1-sentabrdan o‘z kuchini yo‘qotadi.
1.1. O‘zbekiston Respublikasining “Valyutani tartibga solish to‘g‘risida”gi Qonuniga hamda O‘zbekiston Respublikasining “O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida”gi Qonunining 40-moddasiga muvofiq, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki O‘zbekiston Respublikasining tijorat banklari tomonidan norezidentlarning O‘zbekiston Respublikasining milliy valyutadagi talab qilib olinguncha depozit hisobvaraqlarini yuritishning quyidagi tartibini belgilaydi. Norezidentlarga hisobvaraqlarni ochish Markaziy bankning “O‘zbekiston Respublikasining banklarida ochiladigan bank hisobvaraqlari to‘g‘risida”gi yo‘riqnomasi bilan belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
1.2. O‘zbekiston Respublikasining milliy valyutadagi hisobvaraqlari yuridik va jismoniy shaxslar ― norezidentlarga, shuningdek O‘zbekiston Respublikasining tijorat banklari bilan tegishli bitimlarni tuzgan xorijiy banklarga ochiladi.
2.1. O‘zbekiston Respublikasining milliy valyutasidagi hisobvaraqlar quyidagi yuridik shaxslar ― norezidentlarga ochiladi:
O‘zbekiston Respublikasida turgan, immunitet hamda diplomatik imtiyozlardan foydalanadigan chet el diplomatik va boshqa rasmiy vakolatxonalari, xalqaro tashkilotlar hamda ularning filiallari, shuningdek xorijiy tashkilotlarning O‘zbekiston Respublikasida xo‘jalik yoki boshqa tijorat faoliyati bilan shug‘ullanmaydigan vakolatxonalariga;
tashkil etilgan savdolarda jamiyatlarning aksiyalarini sotib olishni (sotishni) amalga oshiruvchilarga;
2.2. Yuridik shaxslar ― norezidentlarning O‘zbekiston Respublikasining milliy valyutadagi hisobvaraqlariga quyidagilar o‘tkazilishi mumkin:
qonunchilikda belgilangan tartibda O‘zbekiston Respublikasi ichki valyuta bozorida xorijiy valyutani sotishdan olingan tushum;
O‘zbekiston Respublikasining hududida qonuniy asoslarda olingan konsullik yig‘imlari va boshqa summalar;
xorijdagi bosh tashkilotdan O‘zbekiston Respublikasi tijorat banklaridagi xorijiy banklarning “loro” hisobvaraqlaridan kelib tushgan summalar;
vakolatxona tashkil etgan yuridik shaxs ― norezidentning O‘zbekiston Respublikasidagi investitsion faoliyati natijasida olingan dividendlari va boshqa daromadlari;
2.3. Norezidentlarning hisobvaraqlaridagi O‘zbekiston Respublikasi milliy valyutasidagi mablag‘lardan hisobvaraq egasining farmoyishiga ko‘ra ularni O‘zbekiston Respublikasi hududida saqlab turish uchun joriy xarajatlarni (ijara to‘lovlarini; kommunal va boshqa shunga o‘xshash xizmatlar uchun to‘lovlarni to‘lashda; kundalik faoliyatni ta’minlash uchun tovar-moddiy boyliklarni sotib olishni; aloqa kanallari ijara haqini to‘lashni; yuklarni, pochta jo‘natmalarini va davriy nashrlarni jo‘natish va yetkazib berish xarajatlarini to‘lashni; mehnat shartnomalari bo‘yicha xodimlarga ish haqi va boshqa mukofot pullarini to‘lashni; xodimlarning xizmat safari xarajatlarini; sug‘urtaning majburiy va ixtiyoriy turlari bo‘yicha sug‘urta badallarini o‘tkazishni; baxtsiz hodisalar yuz berganda yoki kasallik holatlarida xodimlarni davolanish xarajatlarini to‘lashni) to‘lashda, shuningdek, amaldagi qonun hujjatlariga ko‘ra boshqa maqsadlarda foydalanilishi mumkin.
2.4. Yuridik shaxslar ― norezidentlarning hisobvaraqlaridan O‘zbekiston Respublikasining milliy valyutadagi naqd pul mablag‘lari mehnat shartnomalari bo‘yicha xodimlarga ish haqi va boshqa to‘lovlarni to‘lash, xodimlarning xizmat safari xarajatlarini to‘lash uchun zarur miqdorda, shuningdek, yuridik shaxslar ― norezidentlar uchun belgilangan tartibda boshqa maqsadlarda olinishi mumkin. Norezidentning kassa limiti xizmat ko‘rsatayotgan tijorat banki tomonidan hisobvaraq egasining roziligi bilan belgilanadi. Norezidentning vakolatxonalari va filiallari O‘zbekiston Respublikasi rezidentlari uchun belgilangan kassa operatsiyalarini yuritish tartibiga rioya qilishi shart.
3.1. Jismoniy shaxslar ― norezidentlarning O‘zbekiston Respublikasining milliy valyutasidagi hisobvaraqlari O‘zbekiston Respublikasida vaqtincha turgan xorijiy fuqarolar uchun ochiladi.
Ushbu hisobvaraqlarga ular qonun hujjatlarida belgilangan tartibda O‘zbekiston Respublikasiga olib kirgan, amaldagi tartibga muvofiq chet el valyutasini ayirboshlash shaxobchalari orqali milliy valyutaga ayirboshlangan mablag‘lari va O‘zbekiston Respublikasi hududida qonuniy asoslarda olingan boshqa summalar kiritilishi mumkin.
3.2. O‘zbekiston Respublikasining milliy valyutasidagi mablag‘lar jismoniy shaxs ― norezidentning respublika hududida yashab turgan vaqtidagi joriy xarajatlarini to‘lash uchun sarflanishi mumkin.
4.1. Xorijiy valyutada operatsiyalarni o‘tkazish uchun tegishli litsenziyaga ega bo‘lgan xorijiy banklar O‘zbekiston Respublikasining tijorat banklarida “loro” vakillik hisobvaraqlarini ochishlari mumkin.
O‘zbekiston Respublikasining tijorat banklari vakillik munosabatlarini o‘rnatish to‘g‘risida tuziladigan bitimlar asosida xorijiy banklarga O‘zbekiston Respublikasining milliy valyutasidagi vakillik hisobvaraqlarini ochadilar.
4.2. Vakillik hisobvaraqlariga xizmat ko‘rsatish tijorat banklari tomonidan mustaqil ravishda, chet el banklari bilan tuzilgan bitimlarning shartlarida ko‘zda tutilgan tartibda amalga oshiriladi.
4.3. Chet el banklarining vakillik hisobvaraqlariga O‘zbekiston Respublikasining milliy valyutasidagi quyidagi mablag‘lar o‘tkazilishi mumkin:
O‘zbekiston Respublikasining tijorat banklari orqali va O‘zbekiston respublika valyuta birjasida xorijiy valyutani sotishdan tushgan mablag‘lar;
agar kontraktlarning shartlarida hisob-kitoblarni so‘mda amalga oshirish ko‘zda tutilgan bo‘lsa, tovarlar yetkazib berish yoki xizmatlar ko‘rsatish uchun import kontraktlari bo‘yicha olingan mablag‘lar (bunda O‘zbekiston Respublikasining importchi ― rezidentiga xizmat ko‘rsatayotgan bank xorijiy bankning vakillik hisobvarag‘iga mablag‘larni o‘tkazish uchun to‘lov hujjatida to‘lovning maqsadini, tuzilgan kontraktning raqamini ko‘rsatadi);
4.4. Xorijiy banklarning vakillik hisobvaraqlariga o‘tkazilgan O‘zbekiston Respublikasining milliy valyutasidagi mablag‘lardan quyidagi tarzda foydalanilishi mumkin:
tovar-xomashyo va agrosanoat birjalarida tuziladigan eksport kontraktlari bo‘yicha olib chiqiladigan tovarlar haqini to‘lash tarzida;
norezidentlar tomonidan pul jo‘natmalari, ijtimoiy ahamiyatdagi to‘lovlar va transfertlar tarzida belgilangan tartibda tushgan mablag‘lar tarzida;
yuridik shaxslar ― norezidentlarning vakolatxonalari va filiallari hisobvarag‘iga keyinchalik ushbu Tartibning 2.3 va 2.4-bandlariga muvofiq foydalanish bilan o‘tkazish uchun;
4.5. O‘zbekiston Respublikasi rezidentlarining topshirig‘iga ko‘ra xorijiy banklarning vakillik hisobvaraqlaridan mablag‘larni olish taqiqlanadi.
4.6. O‘zbekiston Respublikasining tijorat banklarida xorijiy banklarning “loro” hisobvaraqlari o‘rtasida harakat qilish, ko‘rsatilgan hisobvaraqlardan mablag‘larni depozitga o‘tkazish, shuningdek, kreditlar berish va olish taqiqlanadi.
4.7. Xorijiy bankka vakillik hisobvarag‘ini ochgan tijorat banki uch kun ichida O‘zbekiston Respublikasining Markaziy bankiga vakillik bank to‘g‘risidagi ma’lumotlarni xabar qilishi shart.
4.8. O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki O‘zbekiston Respublikasining tijorat banklarida “loro” hisobvaraqlarini ochgan xorijiy banklarga nisbatan talablarni belgilashga haqlidir.
4.9. Tijorat banklari xorijiy banklar tomonidan ochilgan vakillik hisobvaraqlari bo‘yicha mablag‘larning harakati to‘g‘risidagi ma’lumotlarni O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilanadigan shakl va muddatlarda taqdim etadilar.
5.1. O‘zbekiston Respublikasidagi faoliyatini doimiy muassasa orqali amalga oshiradigan norezidentlarning milliy valyutadagi mablag‘lari O‘zbekiston Respublikasi hududidagi tijorat banklarida ochilgan hisobvaraqlarda saqlanadi hamda ular tomonidan qonun hujjatlariga muvofiq ishlatiladi.
tovarlarni realizatsiya qilish (ishlar bajarish, xizmatlar ko‘rsatish)dan va doimiy muassasaning O‘zbekiston Respublikasida qonun hujjatlariga muvofiq boshqa faoliyat yuritishdan olgan mablag‘lari;
doimiy muassasaning O‘zbekiston Respublikasining boshqa banklarida ochilgan hisobvaraqlaridan o‘tkazilgan summalar;
doimiy muassasani tashkil qilgan norezidentning tovar-xomashyo birjalari hisob-kliring palatalaridagi hisobvaraqlaridagi mablag‘lar;
doimiy muassasa tashkil etgan yuridik shaxs ― norezidentning O‘zbekiston Respublikasidagi investitsion faoliyati natijasida olingan dividendlari va boshqa daromadlari.
hisobvaraq egasining O‘zbekiston Respublikasining boshqa banklarida ochilgan hisobvaraqlariga o‘tkazilishi;
xarajatlarni to‘lashga ishlatilishi, shuningdek mazkur Tartibning 2.3-bandida nazarda tutilgan boshqa maqsadlarda foydalanilishi mumkin.
6.1. Tovar-xomashyo birjalarining ochiq elektron savdolarida qatnashuvchi va uyushgan savdolarda jamiyat aksiyalarni sotib olishni (sotishni) amalga oshiruvchi yuridik shaxslar ― norezidentlarning milliy valyutasidagi mablag‘lari O‘zbekiston Respublikasining tijorat banklarida ochilgan hisobvaraqlarda saqlanadi.