LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 22-fevraldagi 87-sonli “O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining o‘z ahamiyatini yo‘qotgan ayrim qarorlarini o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblash to‘g‘risida (O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘z ahamiyatini yo‘qotgan qonunchilik hujjatlarini qayta ko‘rib chiqish tizimini joriy etish orqali mamlakatda ishbilarmonlik muhitini yaxshilash chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2020-yil 27-sentabrdagi PF-6075-son Farmoni)”gi qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
Kapital qurilishda bozor munosabatlarini shakllantirishning tashkiliy, iqtisodiy va huquqiy shart-sharoitlarini yaratish, qurilish sohasida iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish, bozor prinsiplari va mexanizmlari asosida qurilish majmuini boshqarish tizimini takomillashtirish maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
1. Quyidagilar qurilishda iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishning eng muhim yo‘nalishlari deb hisoblansin:
Pudrat qurilish tashkilotlar va qurilish industriyasi korxonalarini xususiylashtirish va aksiyalashtirish jarayonlarini yanada chuqurlashtirish, qurilish boshqaruv tuzilmalarini ixchamlashtirish va monopoliyadan chiqarish;
xususiy qurilish firmalari tashkil etilishini rag‘batlantirish, qurilish sohasida o‘rta va kichik korxonalar va tashkilotlarni, bozor infratuzilmasini rivojlantirish;
kapital qurilish pudrat va loyiha ishlari bozorini shakllantirish, qurilish faoliyatida shartnoma munosabatlarining ahamiyatini kuchaytirish, buyurtmalarni joylashtirishda hamma joyda tender savdolarini joriy etish, ustun darajada foydalanishga tayyor holda qurish;
investitsiya loyihalarining texnik-iqtisodiy asoslarini tayyorlash darajasini oshirish hamda ularni shakllantirish, ko‘rib chiqish va tasdiqlash tartibini takomillashtirish, qurilishning me’yoriy-texnik negizini yangilash;
tarmoqni boshqarishning barcha bo‘g‘inlarida institutsional islohotlarni amalga oshirish, boshqarishning ustun darajada bir-ikki bo‘g‘inli tizimiga o‘tgan holda qurilish majmuini boshqarish tuzilmasini takomillashtirish;
brigada pudratini joriy etish, ishning tugallangan bosqichlari bo‘yicha haq to‘lash asosida pudrat qurilish tashkilotlarida ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etish shakllari va mexanizmini takomillashtirish;
2. 1998—2000-yillarda qurilishda iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish dasturi 1-ilovaga muvofiq ma’qullansin.
Kapital qurilish iqtisodiy islohotlar o‘tkazilishini muvofiqlashtirish bo‘yicha Respublika komissiyasi 2-ilovaga* muvofiq tarkibda tuzilsin.
LexUZ sharhi
2-bandning ikkinchi xatboshiga O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 19-sentabrdagi 359-sonli qarori bilan o‘zgartirishlar kiritilgan.
Mazkur xatboshini rus tilidagi matniga qarang.
Mazkur xatboshini rus tilidagi matniga qarang.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari tegishli ravishda Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi Raisi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari raisligida kapital qurilishni isloh qilish bo‘yicha hududiy komissiyalar tuzilsin.
3. Respublikada qurilish sohasida bozor munosabatlarini shakllantirishning tashkiliy-huquqiy asoslarini yaratuvchi qonun hujjatlari qabul qilinganligi ma’lumot uchun qabul qilinsin (3-ilova*).
1998—2000-yillarda qurilishda iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish dasturini amalga oshirish va chora-tadbirlari 4-ilovaga* muvofiq;
Oldingi tahrirga qarang.
(4-bandning uchinchi xatboshi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 5-avgustdagi 305-sonli qarori bilan chiqarilgan)
Oldingi tahrirga qarang.
(4-bandning to‘rtinchi xatboshi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 12-sentabrdagi 395-sonli qarori bilan chiqarilgan— O‘R QHT, 2003-y., 17-18-son, 146-modda)
Oldingi tahrirga qarang.
(4-bandning beshinchi xatboshi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 12-sentabrdagi 395-sonli qarori bilan chiqarilgan — O‘R QHT, 2003-y., 17-18-son, 146-modda)
Bozor munosabatlari sharoitlarida qurilishda shartnomaviy narxlarni belgilash tartibi 8-ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
Respublika komissiyasi Vazirlar Mahkamasining Qurilish va uy-joy kommunal sohasi kompleksi, vazirliklar va idoralar, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari bilan birgalikda ko‘rsatib o‘tilgan chora-tadbirlarning amalga oshirilishini ta’minlasin. Olib borilayotgan ishlarning natijalari to‘g‘risida har chorakda, hisobot oyidan keyingi oyning 10-kunidan kechikmay Vazirlar Mahkamasiga axborot bersin.
LexUZ sharhi
4-bandning yettinchi xatboshiga O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 19-sentabrdagi 359-sonli qarori bilan o‘zgartirishlar kiritilgan.
Mazkur xatboshi rus tilidagi matniga qarang.
Mazkur xatboshi rus tilidagi matniga qarang.
5. Kapital qurilishda iqtisodiy islohotlar o‘tkazilishini muvofiqlashtirish bo‘yicha Respublika komissiyasi, O‘zbekiston Respublikasi Davlat mulki qo‘mitasi:
LexUZ sharhi
5-bandning birinchi xatboshiga O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 19-sentabrdagi 359-sonli qarori bilan o‘zgartirishlar kiritilgan.
Mazkur xatboshining rus tilidagi matniga qarang.
Mazkur xatboshining rus tilidagi matniga qarang.
“O‘zsanoatxo‘jalikqurilish” davlat korporatsiyasi, “O‘zjamoaqurilish” uyushmasi, “O‘zagroqurilish” birlashmasi bilan birgalikda boshqaruvning respublika organlarini tugatgan holda ko‘rsatib o‘tilgan tuzilmalar qayta tashkil etilishini nazarda tutuvchi Vazirlar Mahkamasi qarorining 1999-yil 1-yanvargacha tayyorlansin va tasdiqlash uchun kiritsin;
“O‘zavtoyo‘l” davlat konserni bilan birgalikda O‘zbekiston Respublikasi komissiyasi bilan Osiyo taraqqiyot banki o‘rtasida imzolangan Memorandumga muvofiq tarkibiy qayta o‘zgartirishlar amalga oshirilishini ta’minlansin;
“Toshkentuyjoyinvestqurilish” korporatsiyasi, “O‘zsuv qurilish” konserni, “O‘zmontajmaxsus qurilish” va “O‘zbektransmaxsus qurilish” uyushmalari, “O‘zbekgidroenergiya qurilish” tresti, “O‘zbekneftgaz qurilish” birlashmasi bilan birgalikda 1999-yil 1-yanvargacha 2 bo‘g‘inli tizimga o‘tishni, ortiqcha tuzilmalar tugatilishini, mazkur qarorning 2-bandida nazarda tutilgan Dasturning so‘zsiz bajarilishini ko‘zda tutgan holda ularning boshqaruv tizimini takomillashtirish yuzasidan Vazirlar Mahkamasiga taklif kiritsin.
LexUZ sharhi
5-bandning to‘rtinchi xatboshiga O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 19-sentabrdagi 359-sonli qarori bilan o‘zgartirishlar kiritilgan.
Mazkur xatboshining rus tilidagi matniga qarang.
Mazkur xatboshining rus tilidagi matniga qarang.
6. Qurilishda asosiy birlamchi xo‘jalik bo‘g‘ini sifatida qurilish trestini boshqarishning namunaviy tuzilmasi 9-ilovaga muvofiq ma’qullansin.
Vazirlar va idoralarga, kompaniyalar, korporatsiyalar, uyushmalar, mustaqil qurilish trestlariga 1998-1999-yillar mobaynida qurilish trestlarini boshqarishning ko‘rsatib o‘tilgan namunaviy tuzilmasiga o‘tkazish tavsiya etilsin.
7. Sho‘rtan gaz-kimyo kompleksi, Qo‘ng‘irot soda zavodi, Qizilqum fosforit kombinati qurilishi singari muhim xalq xo‘jaligi ahamiyatiga ega bo‘lgan yirik qurilishlarda Hukumat qarori bilan belgilangan buyurtmachi va bosh pudratchining tavsiyalari bo‘yicha barcha manfaatdor subpudrat tashkilotlarning vakillaridan iborat tarkibda respublika shtab-markazlarini shakllantirish tavsiya etilsin.
Ko‘rsatib o‘tilgan shtab-markazlarning shakllantirilishi va ularning faoliyat ko‘rsatishi uchun mas’uliyat bosh vazirning birinchi o‘rinbosari I. H. Jo‘rabekov zimmasiga yuklansin.
Zaruriyat bo‘lganda shtab-markazlar huzurida xarajatlarning umumiy smetasi hisobiga 5—7 kishidan iborat qurilish-montaj ishlarni muvofiqlashtiruvchi ishchi guruhlar tashkil etilsin.
LexUZ sharhi
7-bandning ikkinchi xatboshiga O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 19-sentabrdagi 359-sonli qarori bilan o‘zgartirishlar kiritilgan.
Mazkur xatboshining rus tilidagi matniga qarang.
Mazkur xatboshining rus tilidagi matniga qarang.
8. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari bir oy muddatda:
Kasb-hunar kollejlarini va akademik litseylarni qurish va rekonstruksiya qilish bo‘yicha respublika, viloyat ixtisoslashtirilgan qurilish trestlarni;
Ijtimoiy soha obyektlari, birinchi navbatda namunaviy loyihalar bo‘yicha qurilayotgan kollejlar va litseylar uchun qurilish konstruksiyalari va materiallari ishlab chiqarishga ixtisoslashtirilgan qurilish industriyasi korxonalarini tashkil etish yuzasidan Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritsinlar.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 1998-yil 1-noyabrgacha ushbu masala bo‘yicha qaror qabul qilsin.
qurilish, arxitektura va shaharsozlik sohasida davlat siyosatini olib borish, tarmoqni rivojlantirish tamoyilini shakllantirish;
qurilish ishlab chiqarishda, kapital qurilishning axborot negizini yaratishda yagona ilmiy va texnika siyosatini olib borish;
investitsiya loyihalari va qurilish ishlari sifatini ekspertiza qilish bo‘yicha mustaqil firmalar faoliyati ustidan monitoringni amalga oshirish;
qurilish faoliyatida standartlashtirish va sertifikatsiyalash, qurilishda narx belgilash tizimini takomillashtirishga doir chora-tadbirlarni amalga oshirish.
“Davarxitektqurilish” qo‘mitasi O‘zbekiston Respublikasi makro iqtisodiyot va statistika vazirligi, Moliya vazirligi, Davlat mulk qo‘mitasi hamda boshqa manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda qonun hujjatlari va me’yoriy hujjatlar ishlab chiqilishi uchun mas’ul bo‘lgan bo‘linmalar tashkil etilishini nazarda tutgan holda “Davarxitektqurilish” qo‘mitasining yangilangan tuzilmasini va uning to‘g‘risidagi nizomini bir oy muddatda ishlab chiqsin va Vazirlar Mahkamasiga kiritsin.
10. Toshkent shahar hokimligi va “Toshkentuyjoyinvestqurilish” korporatsiyaning Toshkent shahar kapital qurilish Bosh boshqarmasini va “Toshshaharloyiha” institutining korporatsiya tarkibidan chiqarish va ularni Toshkent shahar hokimligiga bo‘ysundirish to‘g‘risidagi taklifi qabul qilinsin.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekiston SSR agrosanoat kompleksini boshqarish strukturasini takomillashtirish to‘g‘risida” 1991-yil 11-yanvardagi 5-son qarorining 8-bandi chiqarib tashlansin;
Vazirlar Mahkamasining moliya- qurilish korporatsiyasi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida” 1994-yil 27-dekabrdagi 622-son qarorida:
a) 1-banddan “Toshshaharloyiha” instituti, Kapital qurilish bosh boshqarmasi va” so‘zlari chiqarib tashlansin;
Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekiston Respublikasi hududida Kapital qurilishda pudrat savdolari (tendyerlar)ni tashkil etish va o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi vaqtinchalik nizomni tasdiqlash haqida” 1997-yil 28-fevraldagi 114-son qarorining 2-bandi quyidagi xatboshi bilan to‘ldirilsin:
“Pudrat savdolari (tendyerlar)ni tashkil etish bo‘yicha Respublika boshqarmasiga O‘zbekiston Respublikasi hududida savdolar o‘tkazish bo‘yicha uslubiy rahbarlikni amalga oshirish va ko‘rsatmalar berish yuklansin”.
O‘zbekiston SSR Ministrlar Sovetining “Respublikada tugallanmagan ishlab chiqarish qurilishi hajmlarini qisqartirish, ishlab chiqarish obyektlarini rekonstruksiya qilish va ularning bir qismini xalq iste’mol tovarlari ishlab chiqarishga, qayta ixtisoslashtirishga doir tub chora-tadbirlar to‘g‘risida” 1990-yil 29-avgustdagi 302-son qarori;
Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekiston Respublikasi hududida Kapital qurilishda pudrat savdolari (tendyerlar)ni tashkil etish va o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi vaqtinchalik nizomni tasdiqlash haqida” 1997-yil 28-fevraldagi 114-son qarorining 1-bandi va unga ilova;
Vazirlar Mahkamasining “Qurilishni kontrakt asosida va obyektlarni foydalanishga tayyor holda qurishni tashkil etish to‘g‘risidagi nizomlarni, bozor munosabatlari sharoitlarida qurilishdagi shartnomaviy narxlarni belgilash tartibini tasdiqlash haqida” 1993-yil 21-iyuldagi 369-son qarori;
Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 27-apreldagi 177-f-son farmoyishi o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin.
13. O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda bir oy muddatda amaldagi qonun hujjatlari va boshqa me’yoriy-huquqiy hujjatlarga mazkur qarorlardan kelib chiqadigan o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritsin.
14. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasining Bosh vaziri O‘. T. Sultonov zimmasiga yuklatilsin.
LexUZ sharhi
14-bandga O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 19-sentabrdagi 359-sonli qarori bilan o‘zgartirishlar kiritilgan.
Mazkur bandning rus tilidagi matniga qarang.
Mazkur bandning rus tilidagi matniga qarang.
Qurilishda iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish Dasturining maqsadi — kapital qurilishda bozor munosabatlarni shakllantirishning tashkiliy, iqtisodiy va huquqiy shart sharoitlarini yaratish, bozor prinsiplari va mexanizmlari asosida qurilish majmuini boshqarish tizimini takomillashtirishdir.
Quyidagilar 1998—2000-yillarda qurilishda iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishning asosiy yo‘nalishlari hisoblanadi;
Pudrat qurilishi tashkilotlari va qurilish industriyasi korxonalarini xususiylashtirish va aksiyalashtirish jarayonlarini yanada chuqurlashtirish, qurilishda boshqaruv tuzilmalarini ixchamlashtirish va monopoliyadan chiqarish;
Xususiy qurilish firmalari tashkil etilishni rag‘batlantirish, qurilish sohasida o‘rta va kichik korxonalar hamda tashkilotlarni, bozor infratuzilmasini rivojlantirish;
Kapital qurilishda pudrat va loyiha ishlari bozorini shakllantirish, qurilish faoliyatida shartnoma munosabatlarining ahamiyatini kuchaytirish, buyurtmalarni joylashtirishda hamma joylarda tender savdolarini joriy etish, ustun darajada foydalanishga tayyor holda qurish;
Investitsiya loyihalarini texnik-iqtisodiy asoslarini tayyorlash darajasini oshirishi hamda ularni shakllantirish, ko‘rib chiqish va tasdiqlash tartibini takomillashtirish, qurilishning me’yoriy-texnik negizini yangilash;
Boshqarishning ustun darajada bir-ikki bo‘g‘inli tizimiga o‘tgan holda qurilish majmuini boshqarish tuzilmasini takomillashtirish;
Tarmoqni boshqarishning barcha bo‘g‘inlarida instutitsional islohotlarni amalga oshirish, boshqaruv apparatini va xarajatlarini qisqartirish;
Brigada pudratini joriy etish, ishning tugallangan bosqichlari bo‘yicha haq to‘lash asosida pudrat qurilish tashkilotlarida ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etish shakllari va mexanizmini takomillashtirish;
Qurilishda iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishda pudrat ishlari bozorini shakllantirish hal qiluvchi o‘rin tutadi.
Buyurtmachi tomonidan loyiha va qurilish ishlarini bajaruvchi (bosh pudratchi)ni tanlov (tender) asosida tanlab olishni hamma joyda joriy etishga bosqichma-bosqich o‘tish;
Investitsiya faoliyatini subyektlarning ishlab chiqarish-xo‘jalik va boshqa o‘zaro munosabatlarini tartibga solishning yagona shakli sifatida shartnoma munosabatlarini mustahkamlash; pudrat shartnomalarini bajarishda majburiyatlarining ta’minlanishi uchun javobgarlikning turli shakllari va mexanizmlarini joriy etish nazarda tutiladi.
pudrat shartnomalarini bajarishda majburiyatlarning ta’minlanishi uchun javobgarlikning turli shakllari va mexanizmlarini joriy etish nazarda tutiladi.
Pudrat ishlarining jadallashgan bozorini shakllantirish maqsadida xususiylashtirish va monopoliyadan chiqarish jarayonlarini yanada chuqurlashtirish, mulkchilikning turli shakllariga asoslangan loyiha va qurilish tashkilotlari o‘rtasida raqobat muhitini yaratish nazarda tutiladi.
Davlat qurilish korxonalarini va tashkilotlarini xususiylashtirish, ishlab chiqarishlarni aksiyalashtirish jarayoni davom ettiriladi, ular 2000-yilning boshida asosan tugallanadi. Bunda faqat mamlakat iqtisodiyoti uchun alohida ahamiyatga ega bo‘lgan neft-gaz, energetikaning ayrim yirik qurilish-montaj tashkilotlari va qurilishning boshqa maxsus turlari davlat mulki bo‘lib qoladi.
Qurilish biznesi sohasida xususiy kompaniyalar va firmalarni shakllantirish ham yangi korxonalar tashkil etish yo‘li bilan, ham zarar ko‘rib ishlayotgan va istiqbolsiz qurilish tashkilotlarini jismoniy va yuridik shaxslarga sotish asosida amalga oshiriladi.
Qurilish-montaj ishlarini ayrim turlarini va investitsiya-qurilish faoliyati bilan bog‘liq boshqa ishlar ustidan o‘z monopoliyasini o‘rnatib olgan har xil turdagi korxonalar va tashkilotlar birlashmalarini tugatish yoki majburiy ravishda ixchamlashtirish;
Trestlar negizida qurilishda dastlabki asosiy bo‘g‘in sifatida mustaqil qurilish-xo‘jalik tizimlarini tashkil etish, ustqurtma tuzilmalarini tugatish;
Obyektlarni loyihalashtirish va qurish, shu jumladan obyektlarni foydalanishga tayyor holda topshirish uchun buyurtmalarni tanlov (tender) asosida joylashtirish tizimini joriy etish monopoliyadan chiqarish va raqobat muhitini shakllantirishning boshqa muhim mexanizmlari bo‘lib qoladi.
1. Tender savdolarini o‘tkazish mexanizmi bo‘yicha barcha zarur me’yoriy- huquqiy hujjatlarini 1998-yil oxirigacha ishlab chiqarishni ta’minlash nazarda tutiladi.
Ishlab chiqarish va noishlab chiqarish ahamiyatiga ega bo‘lgan korxonalar, binolar va inshootlarni, shu jumladan foydalanishga tayyor holda qurish va texnika bilan qayta jihozlashda;
Texnologik asbob-uskunalar keng to‘plamini, shu jumladan foydalanishga tayyor holda yetkazib berishda;
Loyihani boshqarishda, uning bo‘yicha maslahat berishda, uni nazorat qilishda pudratchilarni yoki maslahatchilarni tender asosida tanlab olish uchun hujjatlar ishlab chiqiladi.
2. Hamma joyda Tender savdolarining o‘tkazilishi uchun qulay sharoitlar yaratilishga yo‘naltirilgan tashkiliy va me’yoriy-huquqiy chora-tadbirlarni amalga oshirish.
3. Tender savdolarini o‘tkazishda, tender hujjatlarini rasmiylashtirishda, pudrat qurilish tashkilotlari, qurilish materiallari va pudrat ishlariga bo‘lgan narxlar to‘g‘risida maxfiy bo‘lmagan axborotlarni berishda, tender savdolarini o‘tkazishda ularning tashkilotchilari sifatida va boshqalarda buyurtmachilarga maslahat yordamida ko‘rsatuvchi mustaqil konsalting tashkilotlari tuzish.
4. Davlat boshqaruvi organlari uchun faqat markazlashtirilmagan manbalar hisobiga mablag‘ bilan ta’minlanadigan davlat buyurtmasi obyektlari bo‘yicha ularning buyurtmachi bo‘lish huquqini belgilab beruvchi aniq chegaralarni belgilash.
Pudrat faoliyatida shartnoma munosabatlarini mustahkamlash Investitsiya jarayonining barcha ishtirokchilarini ularning ishlarini pirovard natijalari uchun javobgarliklarini oshirishga yo‘naltirilgan. O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi, Qurilishni kontrakt asosida tashkil etish to‘g‘risidagi va obyektlarni foydalanishga tayyor holda qurishni tashkil etish to‘g‘risidagi nizomlar, buyurtmachi va pudratchining o‘zaro munosabatlari mexanizmini belgilab beruvchi boshqa me’yoriy hujjatlar shartnoma munosabatlarini shakllantirishning qonuniy asoslari bo‘lib xizmat qiladi.
Bunda shartnoma tuzish, sheriklarni tanlash, majburiyatlarni respublika qonun hujjatlariga zid kelmaydigan o‘zaro xo‘jalik munosabatlarning har qanday boshqa shartlarini belgilash investitsiya faoliyati subyektlarining mutloq vakolatlari hisoblanadi.
Shartnoma majburiyatlari va u bilan bog‘liq qonunga oid hujjatlar ijro etilmaganda qattiq jazolarni joriy etish nazarda tutiladi. Pudratchilar, tovar ishlab chiqaruvchilar va xizmat ko‘rsatuvchilar mahsulot yetkazib beruvchilar o‘rtasida munosabatlarning zarur shakli sifatida kontraktdan oldingi bitimlar tuzish rivojlantiriladi.
Pudrat shartnomalarini bajarishda majburiyatlarni ta’minlashning Shartnoma asosida joriy etiladigan kafillik, banklar va boshqa maxsus moliya institutlari tomonidan beriladigan kafolat, tavakkalchilikni sug‘urtalash, garov, zakalat, neustoyka, mol-mulkni chegirib qolish, ta’minotning boshqa shakllaridan keng foydalaniladi.
Pudrat ishlari bozorida raqobat darajasini oshirish maqsadida ularda xorijiy loyihalash va qurilish kompaniyalarini keng qatnashishi nazarda tutiladi. Ularning pudrat ishlari bozorida qatnashishi ustun darajada tender asosida amalga oshiriladi. Loyiha yoki qurilish-montaj ishlari uchun tender yoki tanlov e’lon qilinganda xorijiy ishtirokchi tomonidan tender shartlariga binoan buyurtmanoma beriladi va takliflar tayyorlanadi.
Yirik yoki maxsus investitsiya loyihalari bo‘yicha tender savdolarida qatnashish uchun xorijiy pudrat tashkiloti birinchi klassli xorijiy bankning majburiyatlari bajarilishi yuzasidan kafolat majburiyatini taqdim etishi va respublika hududida pudrat qurilish faoliyatini amalga oshirish huquqini olish uchun vakolatli davlat boshqaruv organidan ruxsat olishi kerak.
Xorijiy tashkilotlar bilan o‘zaro hisob-kitoblar amaldagi qonun hujjatlari asosida amalga oshiriladi.
Qurilish ishlab chiqarishni butlash va uni olib borish uchun ixtisoslashtirilgan tashkilotlarni jalb qilish sohalarida raqobat yaratish maqsadida quyidagilar mo‘ljallanmoqda:
qurilish materiallari va butlovchi buyumlar ishlab chiqarish sohasida monopoliyadan chiqarishni davom ettirish, qurilish industriyasi korxonalari bo‘ysunishida idoraviy yondashuvdan voz kechish;
pudratchilar tomonidan mamlakatimizdagi va xorijdagi qurilish materiallari yetkazib beruvchilarning bevosita mahsulot ishlab chiqaruvchilar orasidan tender usulida tanlab olinishini keng qo‘llash;
qurilish materiallari ulgurchi bozorlarini tashkil etish, yarmarka savdolarini muntazam ravishda o‘tkazish, qurilish materiallari va butlovchi buyumlarni tovar-xomashyo birjalari orqali sotishni kengaytirish;
pudratchilarga qurilishning shartnomada belgilangan smeta qiymati doirasida subpudrat tashkilotlari va qurilish materiallari va butlovchi buyumlar, konstruksiyalar va asbob-uskunalar yetkazib beruvchi korxonalarni tanlab olishda to‘liq mustaqillik berish;
pudrat tashkilotlariga ko‘rsatiladigan xizmatlar bozorida, ularning qaysi idoraga qarashliligidan qat’i nazar, mamlakatimiz qurilish materiallari va konstruksiyalari yetkazib beruvchi korxonalarining, ixtisoslashtirilgan korxonalarining erkin qatnashishi.
Tegishli loyiha hujjatlari va mablag‘ bilan ta’minlashning tasdiqlangan manbalarning mavjud bo‘lishi qurilish obyektlarini qurishning majburiy sharti hisoblanadi.
Investitsiya loyihalari sifatini oshirish investitsiya loyihasining biznes-rejalari va texnik-iqtisodiy asoslarini (TIA) ishlab chiqish jarayonlarini tubdan yaxshilashga asoslanadi. Investitsiya loyihalarining biznes-rejalari va texnik-iqtisodiy asoslari investor (investor-buyurtmachi)lar tomonidan mustaqil ravishda yoki ularning buyurtmasi bo‘yicha shartnoma shartlarida konsalting yoki injiniring kompaniyalari tomonidan ishlab chiqiladi.
Mablag‘ bilan ta’minlash manbalaridan qat’i nazar, tegishli yirik investitsiya loyihalarini amalga oshirishning maqsadga muvofiqligi to‘g‘risida rasmiy tashkilotlarning yoki mustaqil ekspert tashkilotining xulosasini joriy etish nazarda tutiladi. Buyurtmachi investor bo‘lib hisoblanmagan taqdirda, buyurtmachi investordan faqat ekspert xulosasi mavjud bo‘lganda investitsiya loyihasini amalga oshirishga buyurtma qabul qilish mexanizmi kiritiladi.
Pudratchi buyurmachi bilan kelishgan holda loyiha-smeta hujjatlarini tuzishga mustaqil ravishda shartnoma tuzishi mumkin.
Loyiha-smeta hujjatlarini ishlab chiqish bo‘yicha kompaniyalarni tanlab olish buyurtmachi (investor-buyurtmachi) tashabbusi bo‘yicha tender asosida amalga oshiriladi.
Zarur loyiha-smeta hujjatlarini ishlab chiqish uchun shartnomalarning o‘z vaqtida va sifatli bajarilishi uchun tender savdosida yutib chiqqan pudrat loyiha tashkilotlarining javobgarligini oshirish nazarda tutiladi.
Respublika investitsiya dasturiga kirgan va to‘liq yoki qisman markazlashtirilgan manbalar hisobidan mablag‘ bilan ta’minlanadigan loyiha-smeta hujjatlari yirik investitsiya loyihalari bo‘yicha Vazirlar Mahkamasining tegishli qarorlari bilan tasdiqlanadi.
Banklarning kredit resurslari hisobiga investitsiya loyihalarini amalga oshiruvchi kichik va o‘rta tadbirkorlik subyektlari uchun loyiha-smeta hujjatlarini ham umumiy belgilangan tartibda, ham injiniring kompaniyalari tomonidan ishlab-chiqilgan va vakolatli banklar ekspert komissiyasi tomonidan ma’qullangan namunaviy loyihalar asosida ishlab chiqish imkoniyati nazarda tutiladi.
Qurilish qiymatini qisqartirish maqsadida pudrat ishlari va ularni bajarish uchun zarur bo‘lgan moddiy-texnika resurslari bozor narxlarining o‘z-o‘zini tartibga solishi uchun shart-sharoit yaratish yo‘li bilan qurilishda vujudga kelgan narx belgilash tizimiga jiddiy o‘zgartirishlar kiritish nazarda tutilmoqda, bu zaruratga qarab monopoliyaga qarshi narxni tartibga solishda davlat ta’sirini inkor etmaydi.
Obyekt yoki xizmat uchun chegaralangan oxirgi narxni belgilangan holda qurilish, loyihalashtirish, materiallar, konstruksiyalar va asbob-uskunalar xarid qilishga buyurtmalarni tender savdolari tizimi orqali joylashtirishga ustuvor ahamiyat beriladi.
Yakuniy natijalar uchun moliyaviy javobgarlik pudratchiga yuklanadi, qurilishning amaldagi qiymatini pasaytirish natijasida erishilgan mablag‘lar esa uning ixtiyorida qoladi va amaldagi sarf-xarajatlarni va qurilish muddatlarini qisqartirishni rag‘batlantirish uchun xizmat qiladi.
Pudratchilar bilan hisob-kitoblarni kontrakt qiymatining kontraktlarda kelishib olingan muayayn foizgacha avans to‘lovlari bilan amalga oshirish mo‘ljallanmoqda. Yakuniy hisob-kitoblarni obyekt qurilishi tugallangandan va u foydalanishga topshirilgandan keyin amalga oshirish nazarda tutilgan.
loyiha-qidiruv va pudrat qurilish ishlarini amalga oshirish yuzasidan barcha tender takliflarida loyiha va qurilish ishlarining boshlang‘ich qiymati va tender qatnashchilarining tegishli tanlov takliflari faqat chegaralangan miqdorlarda belgilanadi;
2000-yil 1-yanvardan boshlab qurilish qiymatining qimmatlashishi indekslarini qo‘llash to‘liq bekor qilinadi va barcha investitsiya loyihalarining qiymati amaldagi narxlarda belgilanadi;
buyurtmachi tomonidan loyiha-smeta hujjatlarini ishlab chiqish xizmatlari uchun haq to‘lash mustaqil ekspertiza o‘tkazilgandan keyin amalga oshiriladi;
shartnomalarning o‘z vaqtida bajarilmagani uchun moddiy zarar pudratchi tashkilotlar tomonidan qoplangan holda obyektlarni qurish muddatlarini qat’iy tartibga solish nazarda tutilmoqda;
agar buyurtmachining aybi bilan loyiha-smeta hujjatlari o‘z vaqtida taqdim etilmagan va asbob-uskunalar yetkazib berilmagan hamda boshqa majburiyatlar bajarilmagan bo‘lsa, unda buyurtmachi javob beradi va pudratchiga yetkazilgan moddiy zararni to‘laydi;
shartnomalarning muddatida bajarilmagani uchun moddiy zararning miqdori va smetadan ortiq barcha xarajatlar oldingi davrdagi tender savdolarining o‘rtacha narxlari bo‘yicha yoxud birja narxlari bo‘yicha belgilanadi;
ijtimoiy-madaniy sohalar (turar-joy, sog‘liqni saqlash, ta’lim) obyektlarini qurishda namunaviy loyihalardan keng foydalaniladi;
ham me’yoriy bazani takomillashtirish hisobiga, ham qurilish tashkilotlarini boshqarish tuzilmasini tartibga solish hisobiga qurilishda qo‘shimcha xarajatlarni keskin qisqartirish chora-tadbirlari ko‘riladi.
Qurilish muddatlarini qisqartirish maqsadida ishlarning smenaligi cheklanmagan holda vaxta usulini rivojlantirish nazarda tutilmoqda.
Respublika mintaqalarida qurilish qiymati, qurilish materiallari, konstruksiyalar, transport, qurilish mexanizmlari va ishchi kuchi narxlari aniq darajasini ro‘yxatdan o‘tkazish va tahlil qilish bo‘yicha ma’lumotlar bankini shakllantirish uchun xo‘jalik hisobidagi axborot-tahlil marketing firmalarining tashkil etish mo‘ljallanmoqda.
Qurilish materiallari va konstruksiyalariga bo‘lgan talabning mavsumiy va texnologik talabning o‘zgarishini hisobga oluvchi, narxlarning o‘zgaruvchan tizimiga ega bo‘lgan qurilish materiallari va konstruksiya materiallariga bo‘lgan talabning mavsumiy va texnologik talabni o‘zgarishini hisobga oluvchi, narxlarning o‘zgaruvchan tizimiga ega bo‘lgan qurilish materiallari bilan savdo qiluvchi ixtisoslashtirilgan ulgurchi ta’minot-savdo firmalari tarmoqlari tashkil etilmoqda.
Quyidagilar qurilishning me’yoriy-texnik bazasini takomillashtirishning asosiy yo‘nalishlari hisoblanadi:
qurilishda loyihalashtirish, texnik-iqtisodiy asoslarni ishlab chiqish, me’yoriy va texnik hujjatlar milliy me’yorlari tizimini shakllantirish;
istiqbolli qurilish materiallarini, tejamli, hajmli-rejalashtirilgan va texnik yechimlarni keng qo‘llash asosida qurilishning resurslarini tejovchi yangi usullari va texnologiyalarini ishlab chiqish;
kichik va o‘rta tadbirkorlikni birinchi navbatda ta’minlagan holda yangi uslubiy asosda ommaviy qo‘llaniladigan loyiha mahsulotlari fondini qayta tiklash va kengaytirish;
qurilish qiymatini arzonlashtirish, sifatini oshirish asosida qurilish ishlarini samaradorligini, mamlakatimiz pudrat qurilish tashkilotlarining raqobatbardoshliligini oshirish;
loyiha mahsulotlari va materiallari loyihalash, muhandislik-qidiruv ishlarini sertifikatsiyalash markazlarini tashkil etishga ko‘maklashish.
investitsiya jarayonining barcha bosqichlarida — biznes-reja va TIAni ishlab chiqishdan tayyor qurilish obyektini qabul qilishgacha bo‘lgan davrda mustaqil ekspertiza qilish mexanizmini joriy etish;
qurilish ishlarini bajarish yuzasidan pudrat shartnomasida tayyor obyektlarni qabul qilish davrida qabul komissiyasi tomonidan obyektiv sabablarga ko‘ra topilmaydigan nosozliklar va boshqa buzilishlarni bartaraf etish bo‘yicha pudratchining muddatli kafolat majburiyatlarini joriy etish;
me’yoriy-texnik hujjatlarni, qurilish me’yorlari va qoidalarini, standartlarini takomillashtirish nazarda tutilmoqda.
1998— 2000-yillarda qurilishni davlat va xo‘jalik organlari tomonidan boshqarish funksiyalarini cheklash, ma’muriy-buyruqbozlik usullariga asoslangan tor idoraviy boshqaruvdan loyiha va qurilish faoliyatini funksional boshqaruvga quyidagi yo‘llar bilan o‘tishni ta’minlash:
1. Qoidaga ko‘ra, bir-ikki bo‘g‘inli tizimiga o‘tgan holda tarmoqning xo‘jalik boshqaruvi bo‘g‘inlarini qisqartirish.
2. Markazlashtirishdan chiqarish va pudrat qurilish tashkilotlari hamda qurilish industriyasi korxonalari faoliyatining idoraviy xususiyatlarini bartaraf etish.
4. “Davarxitektqurilish” qo‘mitasiga qurilish faoliyatini davlat tomonidan boshqarish bo‘yicha kuyidagi asosiy funksiyalarini yuklash:
qurilish, arxitektura va shaharsozlik sohasida davlat siyosatini o‘tkazish, tarmoqni rivojlantirish konsepsiyasini shakllantirish;
qurilish ishlab chiqarishda, kapital qurilishning axborot bazasini yaratishda yagona ilmiy va texnikaviy siyosatni o‘tkazish;
investitsiya loyihalari va qurilish ishlarining sifatini ekspertiza qilish bo‘yicha mustaqil firmalarning faoliyati monitoringini amalga oshirish;
qonun hujjatlarida belgilangan tartibda loyihalash, qurilish-montaj, tuzatish va foydalanish ishlari turlarini litsenziyalash.
Mintaqalarda “Davarxitektqurilish” qo‘mitasi vakolatiga kiruvchi masalalar bo‘yicha davlat boshqaruvi organlari funksiyalarini uning hududiy organlari, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi va hokimlar vakolatiga kiruvchi masalalar bo‘yicha esa — ularga bo‘ysunuvchi kapital qurilish boshqarmalari va bo‘limlari amalga oshiradilar
2000-yilda qurilish tashkilotlarini asosan boshqarishning bir-ikki bo‘g‘inli tizimiga o‘tkazish maqsadida:
xo‘jalik-ma’muriy boshqaruvning respublika va viloyat organlari ko‘rinishidagi ustqurtma tuzilmalarni bosqichma-bosqich tugatish;
qurilishning ayrim sohalarini monopoliyalashtirib olgan birlashmalar va tashkilotlarni, birinchi navbatda “O‘zjamoaqurilish” uyushmasi, “O‘zdehqonchilikqurilish” birlashmasi, “O‘zsanoatxo‘jalikqurilish” davlat korporatsiyasi tizimlarini tugatish yoki majburiy ravishda ixchamlashtirish;
ustqurtma tuzilmalari bo‘lmagan trestlar negizida mustaqil qurilish-xo‘jalik tashkilotlarini tashkil etish;
davlat korxonalari va tashkilotlari, shu jumladan ishlamaydigan va (yoki) ortiqcha ishlab chiqarish quvvatlari va maydonlari, bankrot bo‘lgan zarar ko‘rib ishlovchi va surunkali past rentabelli korxonalar negizida xususiy qurilish tashkilotlarini tashkil etish, boshlang‘ich qurilish bo‘linmalariga mustaqil yuridik shaxs maqomini berish yo‘li bilan xususiylashtirish jarayonlarini chuqurlashtirish;
pudrat ishlari bozorida faqat respublika emas, balki xorijda ham xorijiy kompaniyalar bilan raqobatlasha oladigan moliya-qurilish guruhlari shaklidagi bank sarmoyasi ishtirokidagi harakatchan qurilish kompaniyalarini shakllantirishga ko‘maklashish mo‘ljallangan.
Kuyidagi tashkiliy-huquqiy tuzilmalar pudrat qurilish faoliyatida boshlang‘ich xo‘jalik bo‘g‘inining asosiy subyektlari hisoblanadi:
xususiy qurilish firmalari va kichik korxonalar va tashkilotlar shaklidagi boshqa xo‘jalik jamiyatlari va shirkatlar.
aksiyadorlik jamiyatlari, shu jumladan chet el sarmoyasi ishtirokidagi aksiyadorlik jamiyatlari qurilish trestlari.
Tarmoqdagi institutsional islohotlarni o‘tkazish davomida loyihalash va ilmiy-tadqiqot institutlarini respublika tarmoq tuzilmalari bo‘ysunishidan, ularga loyihalash bo‘yicha xizmatlar bozorida mustaqil ishlash huquqini bergan holda, chiqarish mo‘ljallanmoqda.
Jahon amaliyotida foydalanilayotgan loyihalarni faol boshqarish (menejment loyihasi) tizimi yanada rivojlanadi. Bunday tizimni shakllantirishda loyiha buyurtmachilariga keng ahamiyat beriladi.
Mahalliy xomashyo va yuqori samarali texnologiyalaridan yuqori darajada foydalanish asosida respublikada qurilish materiallarining zamonaviy turlarini mamlakatimizda ishlab chiqarishni tashkil etish kapital qurilish sohasida ilmiy va texnik izlanishlarning muhim yo‘nalishi hisoblanadi.
binolar va inshootlarni monolit usulda qurish hisobiga yig‘ma temir-beton konstruksiyalarini qo‘llashning qisqartirish:
xususiy qurilish bozorida talabni qondiradigan yengillashtirilgan turdagi konstruksiyalarni joriy etish;
sanitariya-texnika asbob-uskunalarining dizaynini hamda suv ta’minoti va oqovalarni biokimyoviy tozalashning resurs-energiyani tejash ko‘rsatkichlarini yaxshilash;
qurilishni arzonlashtiradigan va uning sifat tavsifini yaxshilaydigan asosan yangi qurilish materiallarini qo‘llash.
Oldingi tahrirga qarang.
(5-ilova O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 5-avgustdagi 305-sonli qaroriga muvofiq o‘z kuchini yo‘qotgan)
Oldingi tahrirga qarang.
(6-ilova O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 12-sentabrdagi 395-sonli qaroriga muvofiq o‘z kuchini yo‘qotgan — O‘R QHT, 2003-y., 17-18-son, 146-modda)
Oldingi tahrirga qarang.
(7-ilova O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 12-sentabrdagi 395-sonli qaroriga muvofiq o‘z kuchini yo‘qotgan — O‘R QHT, 2003-y., 17-18-son, 146-modda)
Oldingi tahrirga qarang.
(8-ilova O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 11-iyundagi 261-sonli qaroriga muvofiq o‘z kuchini yo‘qotgan — O‘R QHT, 2003-y., 11-son, 88-modda)