LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2012-yil 16-oktabrdagi 295-sonli ““Geografik obyektlarning nomlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonuniga muvofiq geografik obyektlarning nomlari sohasidagi ishlarni tartibga solish chora-tadbirlari haqida”gi qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
Mamlakatimizda mustaqillik yillarida milliy o‘zlikni anglash, qadriyatlarimizni hayotga qaytarish, sobiq kommunistik tuzum davrida asossiz ravishda o‘zgartirib yuborilgan ko‘plab qadimiy joy nomlarini tiklash borasida katta ishlar amalga oshirildi va oshirilmoqda.
Shu bilan birga, ta’kidlash kerakki, bu muhim masalada ayrim xato va kamchiliklarga ham yo‘l qo‘yilmoqda. Xususan, ba’zi joylardagi toponimik obyektlarning eski tuzum va sho‘ro mafkurasini eslatadigan, xalqimiz tarixi va milliy an’analariga yot bo‘lgan nomlari hamoy saqlanib qolmoqda. Aholi punktlarining, ko‘cha va maydonlarning tarixiy nomlarini o‘zgartirish bilan bog‘liq ishlarda loqaydlik, mas’uliyatsizlik holatlari ham uchrab turibdi.
Bu boradagi mavjud kamchiliklarni bartaraf etish, “O‘zbekiston Respublikasida ma’muriy-hududiy tuzilish, toponimik obyektlarga nom berish va ularning nomlarini o‘zgartirish masalalarini hal etish tartibi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining ijrosini ta’minlash, toponimik obyektlarga nom berish ishlarini tartibga solish maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
1. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklarining toponimik obyektlar nomlarini tartibga solish borasidagi ishlari talab darajasida emasligi ko‘rsatib o‘tilsin.
2. O‘zbekiston Respublikasidagi toponimik obyektlarga nom berish masalalarini muvofiqlashtiruvchi Respublika komissiyasiniig tarkibi 1-ilovaga*, ushbu komissiya to‘g‘risidagi Nizom 2-ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
O‘zbekiston Respublikasi hududidagi tabiiy-jug‘rofiy va boshqa toponimik obyektlarga nom berish hamda ilgari berilgan nomlarni o‘zgartirish ishlarini tartibga solish;
xalqimizning qadimiy o‘tmishi va qadriyatlari bilan bog‘liq joylarning tarixiy nomlarini muhofaza etish, ularning asossiz ravishda o‘zgartirilishining oldini olish;
joy va obyektlarning tarixiy-milliy an’analarimizga, milliy tafakkur va ma’naviyatimizga yot bo‘lgan nomlarini o‘zgartirish;
yangi qo‘yilayotgan joy nomlari o‘zbek tili toponimiya qoidalariga, milliy istiqlol g‘oyasi talablariga mos bo‘lishini ta’minlash;
joylarga nom berishda mahalliychilik, tanish-bilishchilik, mansabini suiiste’mol qilish holatlariga yo‘l qo‘ymaslik.
4. Respublika komissiyasiga bir oy muddatda belgilangan talablar asosida toponimik obyektlarning nomlarini o‘zgartirish va tartibga solishga oid tavsiyalarni ishlab chiqish va joylarga yuborish vazifasi topshirilsin.
5. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi Raisi huzurida toponimik obyektlarga nom berish masalalarini muvofiqlashtirish bo‘yicha maxsus komissiya tashkil etilsin. Mazkur komissiyaga Qoraqalpog‘iston Respublikasi hududidagi toponimik obyektlarga nom berish masalalarini hal qilish huquqi berilsin.
6. Viloyatlar va Toshkent shahar hokimlari huzurida toponimik obyektlarga nom berish masalalarini muvofiqlashtiruvchi hududiy komissiyalar tashkil etilsin. Mazkur komissiyalarning tarkibiga tarixchi va tilshunos olimlar, huquqshunoslar, tegishli mutaxassislar, jamoatchilik va mahalliy boshqaruv idoralari vakillari kiritilsin.
7. Belgilab qo‘yilsinki, mahalliy hokimiyat organlarining (Qoraqalpog‘iston Respublikasidan tashqari) obyektlarga kishilarning nomini berish haqidagi takliflari O‘zbekiston Respublikasidagi toponimik obyektlarga nom berish masalalarini muvofiqlashtiruvchi Respublika komissiyasi tomonidan ko‘rib chiqiladi va tasdiqlanadi.
8. Viloyatlar va Toshkent shahar hokimlari huzurida tashkil etilgan hududiy komissiyalarga 2004-yilning oxiriga qadar shu hududlardagi toponimik obyektlar nomlarini qayta ko‘rib chiqish, eski tuzum davridan saqlanib qolgan, xalqimiz tarixi va an’analari bilan bog‘liq bo‘lmagan joy nomlarini o‘zgartirish yuzasidan Respublika komissiyasiga takliflar kiritish vazifasi topshirilsin.
9. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining “O‘zbekiston Respublikasidagi ma’muriy-hududiy birliklar, aholi punktlari, tashkilotlar va boshqa toponimik obyektlarning nomlarini tartibga solish to‘g‘risida” 1996-yil 31 maydagi 203-son qarorining 2-bandi va 5-bandning ikkinchi xatboshi o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin.
10. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o‘rinbosari A. Azizxo‘jayev zimmasiga yuklansin.
1. O‘zbekiston Respublikasi hududidagi tabiiy-jug‘rofiy va boshqa toponimik obyektlarga nom berish hamda ilgari berilgan nomlarni o‘zgartirish ishlarini tartibga solish;
xalqimizning qadimiy o‘tmishi va qadriyatlari bilan bog‘liq joylarning tarixiy nomlarini muhofaza etish, ularning asossiz ravishda o‘zgartirilishining oldini olish;
joy va obyektlarning tarixiy-milliy an’analarimizga, milliy tafakkur va ma’naviyatimizga yot bo‘lgan nomlarini o‘zgartirish;
yangi qo‘yilayotgan joy nomlari o‘zbek tili toponimiya qoidalariga, milliy istiqlol g‘oyasi talablariga mos bo‘lishini ta’minlash;
joylarga nom berishda mahalliychilik, tanish-bilishchilik, mansabini suiiste’mol qilish holatlariga yo‘l qo‘ymaslik — O‘zbekiston Respublikasidagi toponimik obyektlarga nom berish masalalarini muvofiqlashtiruvchi Respublika komissiyasining (keyingi o‘rinlarda matnda Komissiya deb yuritiladi) asosiy vazifalaridir.
2. Komissiya o‘z faoliyatida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga va qonunlariga, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining qarorlariga va boshqa hujjatlariga, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari, qarorlari va farmoyishlariga, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiping qarorlari va farmoyishlariga, shuningdek, ushbu Nizomga amal qiladi.
nom qo‘yish taklifini kiritgan tashkilotlardan toponimik obyektlarni tavsiflovchi barcha zarur hujjatlarni talab qilib oladi;
xizmat ko‘rsatgan odamlarning xotiralarini abadiylashtirish masalalari bo‘yicha tegishli hokimiyat organlariga tavsiyalar beradi, zarur bo‘lgan hollarda vaqtinchalik ekspertlar guruhini tuzadi;
o‘z vakolatiga kiruvchi masalalar bo‘yicha barcha darajadagi ijroiya hokimiyat va tegishli boshqaruv idoralari rahbarlarining hisobotlarini eshitib boradi.
4. Komissiya toponimik obyektlarga nom berish va ilgari qo‘yilgan nomlarni o‘zgartirish haqida Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklarining, vazirliklar va idoralarning takliflarini tarixchilar, tilshunoslar, me’morlar va boshqa soha mutaxassislarini bu ishga jalb qilgan holda ko‘rib chiqadi. Komissiya o‘z xulosalarini belgilangan tartibda taklif kiritgan tashkilotlarga, mamlakat ahamiyatiga molik obyektlar bo‘yicha esa O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga ma’lum qiladi.
xalqning tarixiy-milliy an’analari, his-tuyg‘ulari, ahloqiy qadriyatlarini va aholining istaklarini hisobga oladi hamda bunda umumdavlat manfaatlaridan kelib chiqadi;
berilayotgan yangi nomning o‘zbek toponimiya tizimining talablari va til qonuniyatlariga zid kelmasligini inobatga oladi;
6. Komissiya zaruratga qarab o‘z majlislarini o‘tkazadi va qarorlarini bayon shaklida rasmiylashtiradi. Komissiya a’zolarining yarmidan ko‘pi qatnashgan komissiya majlisi qaror qabul qilishga vakolatli hisoblanadi. Qaror qabul qilinishi uchun majlisda qatnashayotgan komissiya a’zolarining kamida uchdan ikki qismi uni ma’qullashi kerak,