Тўловга қобилиятсизлик тўғрисидаги иш ушбу Қонуннинг 7-моддасига мувофиқ судга мурожаат этиш ҳуқуқига эга бўлган шахснинг (органнинг) аризаси асосида қарздор юридик шахс давлат рўйхатидан ўтган жойдаги, шунингдек қарздор жисмоний шахс ва (ёки) якка тартибдаги тадбиркорнинг яшаш жойидаги суд томонидан кўриб чиқилади.
Ушбу Қонуннинг 5-моддаси биринчи қисмида назарда тутилган аломатлар мавжуд бўлганда қарздор тўловга қобилиятсизлик тўғрисида иш қўзғатиш ҳақидаги ариза билан судга мурожаат этишга ҳақли.
Ушбу модданинг бешинчи қисмида назарда тутилган қоидалар жисмоний шахсларнинг тўловга қобилиятсизлиги тўғрисидаги ишлар кўриб чиқилаётганда қўлланилмайди.
Ушбу модда бешинчи қисмининг тўртинчи ва бешинчи хатбошиларида назарда тутилган, кредиторлар йиғилишининг мутлақ ваколатлари жумласига киритилган қарорлар, ушбу Қонун 86-моддасининг учинчи қисмида назарда тутилган қарздорнинг молиявий ҳолати тўғрисидаги муваққат бошқарувчининг хулосаси асосида қабул қилиниши мумкин.
Лозим даражада хабардор этиш деганда кредиторга, тегишли ваколатли органга, шунингдек ушбу Қонуннинг 12-моддасига мувофиқ кредиторлар йиғилишида иштирок этиш ҳуқуқига эга бўлган бошқа шахсга кредиторлар йиғилиши ўтказилиши ҳақидаги хабарни кредиторлар йиғилиши ўтказиладиган санадан камида икки ҳафта олдин почта алоқаси орқали ёки бундай хабар кредиторлар йиғилиши ўтказиладиган санадан камида беш кун олдин олинишини таъминловчи бошқа усулда юбориш тушунилади.
Ушбу модданинг биринчи қисмида назарда тутилган талабларга жавоб берадиган, фуқаролик ва иқтисодий суд ишларини юритишга ихтисослашуви бўйича лицензияга эга бўлган адвокат ҳам суд бошқарувчиси бўлиши мумкин.
Суд ушбу модданинг учинчи қисмида кўрсатилган асосларга мувофиқ тўловга қобилиятсизлик тўғрисидаги ишда иштирок этаётган шахслар тақдим этган далиллар бўлган тақдирда, суд бошқарувчилигига тавсия этилган номзодни тайинлашни рад этади ёки суд бошқарувчисини вазифаларини бажаришдан озод этади.
Ушбу модданинг бешинчи қисмида кўрсатилган талаблар тўловга қобилиятсизликнинг соддалаштирилган тартибини амалга ошираётган суд бошқарувчиларига нисбатан татбиқ этилмайди.
Агар суд бошқарувчиси зиммасига ушбу Қонуннинг 23-моддасига мувофиқ юклатилган вазифалар бажарилмаганлиги ёхуд лозим даражада бажарилмаганлиги қарздорга ёки кредиторларга зарар етказилишига олиб келган бўлса, бу суд бошқарувчисини ўз вазифаларини бажаришдан озод этиш учун асос бўлиб хизмат қилиши мумкин.
Агар ушбу Қонун 37-моддасининг биринчи қисмида назарда тутилган шарт бузилган бўлса, судья қарздорга нисбатан тўловга қобилиятсизлик тўғрисида иш қўзғатиш ҳақидаги аризани қабул қилишни рад этади.
Ўзбекистон Республикасининг Иқтисодий процессуал кодексида кредиторларнинг талабларини таъминлаш бўйича назарда тутилган чора-тадбирлардан ташқари суд битимларни суд бошқарувчисининг розилигисиз тузишни тақиқлаб қўйишга, қимматли қоғозларни, валюта қимматликларини ва бошқа мол-мулкни сақлаш учун учинчи шахсларга топширишни қарздорнинг зиммасига юклатишга ҳамда қарздорнинг мол-мулки бут сақланишини таъминлашга қаратилган бошқа чора-тадбирлар кўришга ҳақли.
Суднинг ушбу модданинг биринчи қисмида кўрсатилган келишмовчиликларни кўриб чиқиш натижалари тўғрисидаги ажримига апелляция шикояти суд томонидан ажрим чиқарилган пайтдан эътиборан ўн кун ичида берилади ва у судга келиб тушган пайтдан эътиборан ўн кун ичида кўриб чиқилиши лозим.
Ушбу модданинг иккинчи қисмида назарда тутилган асослардан ташқари тўловга қобилиятсизлик тўғрисидаги иш қўзғатилгунига қадар тузилган қуйидаги битимлар ҳақиқий эмас деб топилиши мумкин:
Ушбу Қонуннинг 70-моддасида назарда тутилган асослар мавжуд бўлганда, тугатишга доир иш юритиш тартиб-таомилини тамомлаш тўғрисида суд ажрими чиқарилгандан сўнг қарздорнинг ходимлари ёки собиқ ходимлари мол-мулк етарли эмаслиги сабабли қопланмай қолган қарздорлик масаласи бўйича субсидиар жавобгар бўладиган шахсларни субсидиар жавобгарликка тортиш тўғрисида судга мурожаат этишга ҳақли.
Ушбу Қонуннинг 70-моддасида назарда тутилган асослар бўйича субсидиар жавобгарликка тортиш тўғрисида ариза бериш ҳуқуқига эга бўлган шахс, субсидиар жавобгарликка тортиш учун тегишли асослар мавжудлигини билган ёки билиши керак бўлган кундан эътиборан уч йил ичида, бироқ қарздорни тугатишга доир иш юритишни тамомлаш ҳақида суд ажрими чиқарилгандан сўнг уч йилдан кечиктирмай судга субсидиар жавобгарликка тортиш тўғрисидаги ариза билан мурожаат қилиши мумкин.
Агар ушбу Қонуннинг 70-моддасида назарда тутилган асослар бўйича субсидиар жавобгарликка тортиш тўғрисидаги аризани кўриб чиқиш жараёнида субсидиар жавобгарлик миқдорини аниқлаш мумкин бўлмаса, суд аризани кўриб чиқишни субсидиар жавобгарликка тортиш учун зарур бўлган барча далиллар аниқлангунига ва кредитор билан ҳисоб-китоблар тугагунига қадар тўхтатиб туриш тўғрисида ажрим чиқаради. Ушбу ажрим устидан шикоят берилиши (протест келтирилиши) мумкин.
Ушбу модданинг биринчи қисмида назарда тутилган хабарнома юборилган санадан эътиборан йигирма кун ичида тугатиш бошқарувчиси судга кредиторлар томонидан субсидиар жавобгарликка тортиш тўғрисидаги талаб қилиш ҳуқуқидан фойдаланиш усулини танлаш натижалари ҳақидаги ҳисоботни юборади.
ушбу модда иккинчи қисмининг учинчи хатбошисида назарда тутилган усулни танлаган ҳар бир кредиторга ушбу Қонуннинг 150-моддасида назарда тутилган талабни қаноатлантириш навбати ва миқдори кўрсатилган ҳолдаги ижро ҳужжатини талабларининг суммасига мувофиқ беради;
Агар ушбу модда иккинчи қисмининг иккинчи хатбошисида назарда тутилган усулни танлаган кредиторларнинг талаблари суммаси мазкур модда иккинчи қисмининг учинчи ва тўртинчи хатбошиларида назарда тутилган усулни танлаган кредиторларнинг талаблари суммасидан ортиқ бўлса, тугатиш бошқарувчиси тўловга қобилиятсизлик тўғрисидаги иш доирасида субсидиар жавобгарлик бўйича қарзни ундиришни амалга оширади. Акс ҳолда, суд бошқарувчиси талаб қилиш ҳуқуқини сотиш ва бошқа кредитор фойдасига воз кечиш усулларини тасдиқлаш учун кредиторлар йиғилишини чақиради.
Ушбу модданинг учинчи қисмида назарда тутилган ҳолатлар бўйича келишмовчиликлар бўлган тақдирда, қарздор контрагентининг шартномани ўзгартириш ёки бекор қилиш тўғрисидаги талаби суд томонидан тўловга қобилиятсизлик тўғрисидаги иш доирасида кўриб чиқилади.
Ушбу Қонун 150 ва 185-моддаларининг қоидалари ўзаро талабларни кўриб чиқишда инобатга олинмайди. Тарафлардан бири мажбуриятларни тугатиш тўғрисида маълум қилса, тарафларнинг қарама-қарши талаблари бир-бирига мос келган кундан эътиборан кучга кирган, яъни мажбуриятни бажариш муддати ўтган пайтдан эътиборан мажбуриятлар, тўлаш учун ариза тушган-тушмаганлигидан ёки қабул қилинган-қилинмаганлигидан қатъи назар, тугатилган деб ҳисобланади.
Талаблари ушбу Қонун 87-моддасининг биринчи қисмида назарда тутилган тартибда тақдим этилган ва кредиторларнинг талаблари реестрига киритилган кредиторлар кредиторлар биринчи йиғилишининг овоз бериш ҳуқуқига эга бўлган иштирокчиларидир.
ушбу Қонун 96-моддасининг бешинчи қисмида назарда тутилган ҳолларда қарздорнинг битимлари ва қарорларини келишиб олишга ҳамда мазкур битимлар ва қарорлар ҳақида кредиторларга ахборот тақдим этишга;
ушбу Қонуннинг 63, 64 ва 65-моддаларида белгиланган тартибда қарздорнинг битимларини ҳақиқий эмас деб топиш тўғрисида судга ариза беришга;
Ушбу модданинг иккинчи ва учинчи қисмларида назарда тутилган қоидалар бажарилиш муддати ташқи бошқарув тартиб-таомили жорий этилганидан кейин бошланган пул мажбуриятларига ва (ёки) солиқларга ҳамда йиғимларга нисбатан қўлланилмайди.
Ушбу модданинг иккинчи қисмида назарда тутилган ҳолларда шартнома барча тарафлар томонидан шундай шартнома юзасидан ташқи бошқарувчининг шартномани бажаришни рад этиши тўғрисидаги аризаси олинган пайтдан эътиборан бекор қилинган деб ҳисобланади.
Ушбу модданинг биринчи қисми нормалари бузилган ҳолда тузилган битимлар, агар улар илгари қарздорнинг ташқи бошқарувчиси вазифасини бажарган шахс томонидан тузилган бўлса, кредиторнинг, шунингдек янги тайинланган ташқи бошқарувчининг аризасига кўра суд томонидан ҳақиқий эмас деб топилиши мумкин.
Қарздорнинг тўлов қобилияти ушбу Қонуннинг 5-моддасида белгиланган тўловга қобилиятсизлик аломатлари мавжуд бўлмаган ва (ёки) кредиторлар томонидан билдирилган талаблардан воз кечилган тақдирда тикланган деб эътироф этилади.
Агар ушбу модданинг бешинчи қисмида назарда тутилган муддатларда судга ташқи бошқарув режаси тақдим этилмаган бўлса, суд қарздорни банкрот деб топиш ва тугатишга доир иш юритишни бошлаш ҳақида қарор қабул қилишга ҳақли.
Ушбу модданинг биринчи қисмида назарда тутилган чора-тадбирлардан ташқари ваколатли давлат органининг тақдимномасига биноан суд устав фондида (устав капиталида) давлат улуши бўлган қарздорнинг фаолият кўрсатмаётган объектларини консервация қилиш тўғрисида ажрим чиқариши мумкин.
Ижро этилиши ушбу модда биринчи қисмининг тўққизинчи хатбошисига мувофиқ тугатилган ижро ҳужжатлари қонунчиликда белгиланган тартибда давлат ижрочилари томонидан тугатиш бошқарувчисига ўтказилиши лозим. Қарздорнинг барча мажбуриятларини бажаришга фақат тугатишга доир иш юритиш доирасида йўл қўйилади.
Ушбу Қонун 165-моддасининг биринчи қисмида кўрсатилган харажатларнинг ўрнини қоплашга ва талабларни қаноатлантиришга доир мажбуриятлар бажарилмаган тақдирда суд келишув битимини тасдиқлашни рад этади.
Ушбу модданинг учинчи қисмида назарда тутилган талабларга риоя этилмаслиги қарздорни банкрот деб топиш ва тугатишга доир иш юритишни бошлаш учун асос бўлади.
Ушбу Қонуннинг 103-моддаси талабларига мувофиқ суд санацияси тартиб-таомилини муддатидан илгари тугатиш фақат қишлоқ хўжалиги ишларининг тегишли даври тугайдиган муддатни ҳамда етиштирилган қишлоқ хўжалиги маҳсулотини реализация қилиш учун зарур бўлган вақтни ҳисобга олган ҳолда амалга оширилиши мумкин.
Агар ушбу модданинг иккинчи қисмида кўрсатилган шахслар бир ой ичида қишлоқ хўжалиги корхонасининг мол-мулкини ва мулкий ҳуқуқларини сотиб олиш истагини билдирмаган бўлса, суд бошқарувчиси ёки қарздорнинг раҳбари мол-мулк қонунчиликка мувофиқ реализация қилинишини амалга оширади.
Ушбу Қонуннинг 38-моддасида назарда тутилган шахслардан ташқари, Ўзбекистон Республикаси Марказий банки ва Фуқароларнинг банклардаги омонатларини кафолатлаш фонди ҳам банкнинг тўловга қобилиятсизлиги тўғрисидаги ишда иштирок этувчи шахслардир.
Ушбу Қонуннинг 38-моддасида назарда тутилган шахслардан ташқари, суғурта фаолиятини тартибга солиш соҳасидаги махсус ваколатли давлат органи ҳам суғурталовчининг тўловга қобилиятсизлиги тўғрисидаги ишда иштирок этувчи шахсдир.
Ушбу Қонуннинг 38-моддасида назарда тутилган шахслардан ташқари, қимматли қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органи ҳам қимматли қоғозлар бозори профессионал иштирокчисининг тўловга қобилиятсизлиги тўғрисидаги ишда иштирок этувчи шахсдир.
Ушбу Қонуннинг 38-моддасида назарда тутилган шахслардан ташқари, қурилиш фаолиятини тартибга солиш соҳасидаги ваколатли давлат органи ҳам улуш киритиш асосидаги қурилиш бўйича қурувчининг (бундан буён матнда қурувчи деб юритилади) тўловга қобилиятсизлиги тўғрисидаги ишда иштирок этувчи шахсдир.
Ушбу Қонун 9-моддаси биринчи қисмининг иккинчи хатбошисида назарда тутилган ҳолларда, агар жисмоний шахс барча мажбуриятларининг умумий суммаси базавий ҳисоблаш миқдорининг камида икки юз бараварини ташкил этса, бундай ҳолат юзага келган кундан эътиборан ўттиз кундан кечиктирмай жисмоний шахс ўзига нисбатан тўловга қобилиятсизлик тўғрисида иш қўзғатиш ҳақидаги ариза билан судга мурожаат қилиши керак.
Ушбу модданинг биринчи қисмида кўрсатилган суд қарори мавжуд бўлмаган тақдирда, жисмоний шахсни тўловга қобилиятсиз деб топиш ҳақидаги ариза кредитор томонидан қуйидаги талаблар бўйича берилиши мумкин:
Агар ушбу Қонуннинг 221-моддасига мувофиқ қаноатлантирилиши керак бўлган жорий мажбуриятларга доир талабларнинг, кредиторларнинг талаблари реестрига киритилган биринчи ва иккинчи навбатдаги кредиторлар талабларининг тўлиқ қаноатлантирилиши назарда тутилган бўлса, кредиторлар йиғилиши томонидан маъқулланган жисмоний шахснинг қарзини таркибий жиҳатдан ўзгартириш режаси суд томонидан тасдиқланиши лозим.
Ушбу модданинг биринчи қисмида назарда тутилган ҳолларда кредитор ёки тегишли ваколатли орган жисмоний шахснинг қарзини таркибий жиҳатдан ўзгартириш тартиб-таомилини муддатидан илгари тугатиш тўғрисида судга мурожаат қилиш ҳуқуқига эга.
Ушбу модданинг бешинчи қисмида назарда тутилган ҳолларда суд жисмоний шахснинг мол-мулкини сотиш тартиб-таомилини тамомлаш тўғрисидаги ажримда жисмоний шахсга нисбатан мажбуриятларни бажаришдан озод этиш ҳақидаги қоида қўлланилмаслигини кўрсатади, агар ушбу ҳоллар тўловга қобилиятсизлик тўғрисидаги иш тамомланганидан кейин аниқланган бўлса, суд қарздор жисмоний шахсни мажбуриятлардан озод этиш ҳақидаги қоида қўлланилмаслиги тўғрисида ажрим чиқаради.
Ушбу модданинг биринчи қисмида назарда тутилган ҳолатлар аниқланган тақдирда, тугатиш комиссияси (тугатувчи) юридик шахсга нисбатан тўловга қобилиятсизлик тўғрисида иш қўзғатиш ҳақидаги ариза билан судга ёки қонунчиликда назарда тутилган тегишли чоралар кўрилиши учун давлат солиқ хизмати органларига мурожаат этиши шарт.
Ушбу Қонун 238-моддасининг иккинчи қисмида назарда тутилган талабларнинг бузилганлиги юридик шахсларнинг ягона давлат реестрига юридик шахс тугатилганлиги тўғрисидаги ёзувни киритишни рад этиш учун асос бўлади.
Ушбу Қонун 238-моддасининг иккинчи қисмида назарда тутилган талабларнинг бузилишига йўл қўйган тугатиш комиссиясининг раиси ёки тугатувчи тугатилаётган юридик шахснинг пул мажбуриятлари ва (ёки) солиқлари ҳамда йиғимлари юзасидан қаноатлантирилмаган талаблар бўйича субсидиар жавобгар бўлади.