24.05.2017 йилдаги ПҚ-2995-сон
Ўзбекистон Республикаси Президентининг Қарори, 24.05.2017 йилдаги ПҚ-2995-сон
Kuchga kirish sanasi
25.05.2017
Олдинги таҳрирга қаранг.
(3-банднинг учинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 3 июлдаги ПФ-107-сонли Фармони таҳририда — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 04.07.2023 й., 06/23/107/0441-сон)
Олдинги таҳрирга қаранг.
(6-банднинг иккинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 3 июлдаги ПФ-107-сонли Фармони таҳририда — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 04.07.2023 й., 06/23/107/0441-сон)
Олдинги таҳрирга қаранг.
(6-банднинг учинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 3 июлдаги ПФ-107-сонли Фармони таҳририда — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 04.07.2023 й., 06/23/107/0441-сон)
Олдинги таҳрирга қаранг.
(10-банднинг иккинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 3 июлдаги ПФ-107-сонли Фармони таҳририда — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 04.07.2023 й., 06/23/107/0441-сон)
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
(11-банднинг биринчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 3 июлдаги ПФ-107-сонли Фармони таҳририда — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 04.07.2023 й., 06/23/107/0441-сон)
(11-банд Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 5 апрелдаги ПФ-5399-сон Фармони таҳририда — Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 06.04.2018 й., 06/18/5399/1018-сон)
 LexUZ шарҳи

Қосимхонов Б.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти қўлёзмалар фонди мудири, Экспертлар гуруҳи раиси

Бобожонов Б.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти етакчи илмий ходими, Экспертлар гуруҳи раиси ўринбосари

Лутфуллаев Ҳ.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти лойиҳа раҳбари

Аминов Ҳ.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти лойиҳа раҳбари

Қориев О.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти лойиҳа раҳбари

Муҳаммадаминов С.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти лойиҳа раҳбари

Жуманазаров А.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти катта илмий ходими

Пўлатов Ш.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти бўлим бошлиғи

Умрзоқов Б.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти кичик илмий ходими

Раҳимов К.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти кичик илмий ходими

Абдуллаев Б.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти кичик илмий ходими

Исмоилов М.

Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети доценти

Булдаков И.

Тошкент давлат Шарқшунослик институти назорат ва мониторинг бўлими бошлиғи

Исомов А.

Тошкент давлат Шарқшунослик институти «Мумтоз филология» кафедраси ўқитувчиси

Олдинги таҳрирга қаранг.

Абдуҳалимов Б.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси вице-президенти, комиссия раиси

Охунов Б.А.

Инновацион ривожланиш ва новаторлик ғояларини қўллаб-қувватлаш жамғармаси ижрочи директори в.б., комиссия раиси ўринбосари

Қосимхонов Б.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти қўлёзмалар фонди мудири, комиссия раиси ўринбосари

Каримова С.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти илмий ишлар бўйича директор ўринбосари

Ҳасанов М.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти етакчи илмий ходими

Юсупова Д.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти етакчи илмий ходими

Бўриев О.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти катта илмий ходими

Ғуломов С.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти катта илмий ходими

Уватов У.

Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот маркази директори

Зиёдов Ш.

Имом Бухорий халқаро илмий маркази директори

Насруллаев Н.

Тошкент ислом университети қўлёзмалар хазинаси мудири

Ҳасанов С.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Алишер Навоий номидаги адабиёт музейи директори

Мансуров А.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари

Салимов М.

Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонаси бўлими мудири

Исмоилов М.

Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий университети доценти

Исакова М.

Марказий давлат архиви бўлим бошлиғи

Исанов У.Х.

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси юристи

(2-илова Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 5 апрелдаги ПФ-5399-сонли Фармони таҳририда — Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 06.04.2018 й., 06/18/5399/1018-сон)

Т/р

Манбанинг номи

Нашр шакли

Изоҳлар

I. ТАРИХ

1.

«Иншо» тўпламларидаги Амир Темурнинг хатлари

Ўзбек тилига илмий-изоҳли таржима

Ушбу хатларда Амир Темур давлатининг дипломатик муносабатлари тарихи акс этган

2.

Фосиҳ Хавофий. «Мужмал-и Фасихий» (Фасиҳий тўплами)

Ўзбек тилига илмий-изоҳли таржима

Асар хронологик тартибда тузилган бўлиб, Темурийлар давридаги муҳим воқеаларни ва Марказий Осиёдаги машҳур шахсларнинг таржимаи ҳолларини қамраб олади

3.

Номаълум муаллиф. «Таърифи Хоразм» (Хоразм таърифи)

Матннинг илмий-изоҳли таржимаси

Ушбу асар Хоразм тарихининг қадим замонлардан буён то мўғуллар истилосигача бўлган давридан иборат. У ўз ичига йирик шаҳарлар, мадрасалар, масжидлар, олимлар, қорилар, бозорлар, савдо дўконлари, ўша даврда Хоразмда амалда бўлган ҳунармандчиликнинг барча турлари ҳақидаги маълумотни қамраб олади

4.

Амир Абдулаҳад. «Рўзномайи сафари Фитирбург»

Илмий-изоҳли таржима

Бухоро амири Абдулаҳаднинг 1893-1894 йиллардаги Петербург сафари кундалиги

5.

Амир Абдулаҳад. «Рўзномайи сафари чаҳоруми Фитирбург»

Илмий-изоҳли таржима

Бухоро амири Абдулаҳаднинг 1907 йилдаги Петербург сафари кундалиги

6.

Истахрий (X аср). «Масолик ал-мамолик» (Йўллар ва мамлакатлар)

Араб тилидан ўзбек тилига илмий-изоҳли таржима

Китобда ўша давр мусулмон олами 20 та географик иқлимга тақсимланган ҳолда тавсифланган

7.

Муҳаммад Амин Бухорий (XVII асрнинг охири — XVIII асрнинг боши). «Муҳит ат-таворих»

Форс тилидан ўзбек тилига илмий-изоҳли таржима

Ушбу асар умумий тарихга бағишланган бўлиб, Аштархоний Субхон Қулихон (1680 — 1702) ҳукмронлиги давридаги Бухоро тарихи билан тугалланади. Китобнинг охири шу даврнинг етук арбоблари, ёзувчилар, шоирлар ва рассомларнинг ҳаёти ва фаолиятига бағишланган

8.

Абдуллажон Насимий. «Мажма ал-ҳаводис» (Ҳодисалар мажмуаси)

Эски ўзбек тилида. Табдил сўзбоши, изоҳли кўрсаткич билан нашрга тайёрлаш.

1918 — 1922 йилларда Фарғона водийсида бўлиб ўтган миллий озодлик ҳаракати воқеаларини гувоҳ сифатида ёритган

II. ТАБИИЙ ФАНЛАР

АСТРОНОМИЯ

9.

Абу Райҳон Беруний (973 — 1048). «Мамарр...» (Ёритқичларнинг ўтиш манзиллари)

Ўзбек тилига илмий-изоҳли таржима

Самовий объектларнинг олд ёки орқа томонидан ўтувчи ёритқичларнинг манзиллари ҳақидаги рисола

10.

Абу Райҳон Беруний. «Ғуррат аз-зиджат» (Зижлар ёғдуси)

Ўзбек тилига илмий-изоҳли таржима

Беруний томонидан санскрит тилидан араб тилига ўгирилган ҳинд астрономияси ҳақидаги рисола

11.

Абу Райҳон Беруний. «Тастиҳ ас-сувар ва табтих ал-кувар» (Картография)

Ўзбек тилига илмий-изоҳли таржима

Ер юзидаги объектлар ва ёритқичларнинг тасвирлари сатҳларини тузиш ҳақидаги математик рисола

12.

Жамшид Коший (XIV аср). «Зиж-и Хоқоний»

Танқидий матн ва таржима

Улуғбек мадрасаси кутубхонаси учун махсус тузилган астрономик жадваллар

ТИББИЁТ

13.

Абу Райҳон Беруний. «Китоб ас-Сайдана фи-т-тибб» (Табобатда доришунослик)

Илмий-изоҳли таржима

Доришуносликка оид асар бўлиб, унда мингдан ортиқ ўсимлик, маъдан ва бошқа моддаларнинг тавсифи ва турли тиллардаги номланиши берилган

III. ФАЛСАФА

14.

Абу Абдуллоҳ ал-Хоразмий (X аср). «Мафотиҳ ал-улум» (Илмлар калити)

Араб тилидан рус тилига изоҳли таржима

Ўрта аср илмлари таснифига бағишланган энциклопедик асар

IV. ИСЛОМ ИЛМЛАРИ

15.

Абу Ҳафс ан-Насафий (1067 — 1142).

«Машориъ аш-шаройиъ» (Диний ҳукмларнинг намуналари)

Матннинг илмий-изоҳли нашри

Ҳанафийлик мазҳаби соҳасидаги амалий фиқҳга оид классик асар бўлиб, унинг мавжудлиги шу пайтгача номаълум эди. Асар ҳанафий мазҳабига оид фиқҳий ҳукмлар тўпламидан иборат

16.

Ҳусайн Воиз Кошифий. «Мавоҳиби Алиййа» (Олиймақом туҳфалар)

Факсимиле кўринишдаги нашр

Ҳазрат Алишер Навоийнинг топшириғига биноан муаллиф томонидан Қуръоннинг барча сураларига ёзилган тафсир. Асарда тафсирдан ташқари XV асрдаги машҳур шахслар ва манбаларнинг номлари келтирилган

17.

Номаълум муаллиф. «Дур ал-ажойиб» (Ажойиботлар гавҳари)

Матннинг илмий-изоҳли таржимаси

Асар эътиқоднинг ахлоқий ва этик меъёрларини ёритишга бағишланган бўлиб, муаллиф унда маҳаллий олимларнинг асарларига асосланган

18.

Ҳаким ат-Термизий (820 — 930). «Хатм ал-авлийа» (Валийлар муҳри)

Ўзбек тилига илмий-изоҳли таржима

Асар тасаввуф тарихига, сўфийлар одобининг асосий қоидаларига, шунингдек тасаввуф таълимоти ғояларининг ёшларни маънавий-маърифий тарбиясидаги ўрнини ёритишга бағишланган

19.

Ҳаким ат-Термизий. «Масаъили макнуна» (Пинҳон масалалар, тушунчалар)

Ўзбек тилига илмий-изоҳли таржима

Асар тасаввуф тариқатлари таълимотининг асосини ташкил этувчи ахлоқий-тарбиявий, диний-маънавий масалаларни ёритишга бағишланган

20.

Ҳаким ат-Термизий. «Манҳийат» (Рухсат этилган ва ман қилинган)

Ўзбек тилига илмий-изоҳли таржима

Асар шариатда рухсат этилган ва ман қилинган ҳукмларга бағишланган

21.

Ҳаким ат-Термизий. «Таҳсил назаъир ал-Қуръон» (Куръон истилоҳларининг лексикологик талқини)

Ўзбек тилига илмий-изоҳли таржима

Асар қуръоншуносликда истифода этиладиган истилоҳларнинг лексик-филологик талқинига бағишланган

22.

Собир Термизий. «Девон» (Девон)

Ўзбек тилига илмий-изоҳли таржима

Ўрта аср шоирининг форс тилидаги шеър ва ғазалларидан таркиб топган

23.

Абу Исо Термизий (IX аср). «Сунан ат-Термизий»

Ўзбек тилига илмий-изоҳли таржима

Асар мусулмон фиқҳининг асосий манбаларидан бири бўлиб, у Пайғамбарнинг айтганлари ва ўзларини тутишларига бағишланган. Ахлоқий-этик ва тарбиявий мазмундаги ҳадислардан иборат тўплам

24.

Абу Исо Термизий. «Тасмиййа асҳоб ар-Расул» (Пайғамбар саҳобаларининг биографияси)

Ўзбек тилига илмий-изоҳли таржима

Асар Пайғамбар саҳобаларининг таржимаи ҳолларини ёритишга бағишланган

25.

Абу Исо Термизий. «Илал ат-Термизий» (Ҳадисларнинг иллатларини аниқлаш қоидаси)

Ўзбек тилига илмий-изоҳли таржима

Асар ҳадис ровийларининг даражалари ва уларнинг ўзаро боғлиқлик силсиласини ҳамда ҳадис матнини аниқлашга бағишланган

26.

Бурҳониддин ал-Марғиноний (1118 — 1197). «Мухтарат ан-навозил» (Нозил бўлганлардан танлаб олинганлари)

Матн нашри

Асар ҳар бир инсоннинг кундалик ҳаётида учраб турадиган масалаларни ҳанафийлик мазҳаби фиқҳи нуқтаи назаридан ёритишга бағишланган

27.

Бурҳониддин ал-Марғиноний.
«ат-Таджнис ва-л мазид»

Матн нашри

Асар ҳанафийлик мазҳабининг амалий фиқҳ соҳасига бағишланган

28.

Фахруддин Қозихон (ваф. 1196). «Фатаво-и Қозихон» (Қозихон фатволари)

Матн нашри

Асар ҳанафийлик мазҳабининг амалий фиқҳ соҳасига бағишланган

Мустақилликнинг дастлабки йилларидан бошлаб кўп асрлик маданий ва илмий ютуқларимиз акс этган ёзма ёдгорликларни сақлаш, ўрганиш ва тарғиб қилишга катта эътибор берилмоқда.

Ўзбекистонда асрлар давомида Марказий Осиё бўйича энг бой қўлёзма мерос жамланган бўлиб, унинг салмоқли қисми Ўзбекистон Фанлар академиясининг Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институтида сақланади. Ҳар бири улкан маънавий обида, маданият дурдонаси бўлган бу қўлёзмалар фонди жаҳон миқёсида беқиёс аҳамиятга эга бўлган бебаҳо хазинадир. Мазкур фонд 2000 йилда ноёб илмий ва маданий объектлардан бири сифатида ЮНЕСКОнинг Бутунжаҳон маданий мероси рўйхатига киритилган. Институтнинг қўлёзмалар фонди олтита алоҳида бўлимдан ташкил топган бўлиб, араб, форс, эски ўзбек тили ва бошқа шарқ тилларида битилган 26 минг жилд қўлёзма, 39 минг жилд тошбосма китоблар ва 10 мингга яқин тарихий ҳужжатлардан ташкил топган.

Мазкур илм даргоҳида нафақат илмий-тадқиқот ишлари, балки қўлёзмаларни сақлаш, таъмирлаш, фондни бойитиб бориш, шунингдек, маҳаллий ва хорижий тадқиқотчиларга манбалар билан ишлашлари учун зарур шарт-шароитлар яратиш каби кенг қамровли ишлар олиб борилади.

Миллий ўзликни англаш, тарихий хотира давомийлигини таъминлаш, улкан ёзма меросни асраб-авайлаш, бойитиб бориш ва тадқиқ қилиш ҳамда маданий ва маънавий қадриятларни оммалаштириш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Қадимий ёзма манбаларни сақлаш, тадқиқ ва тарғиб қилиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарори қабул қилинди.

Ушбу қарор ёш авлодни ватанпарварлик ва бой тарихимизга чуқур ҳурмат руҳида тарбиялаш ҳамда Ўзбекистоннинг жаҳон илм-фани ва маданияти ривожига улкан ҳисса қўшган мамлакат сифатидаги халқаро обрў-эътиборини янада мустаҳкамлаш, бой ёзма меросимизни сақлаш, ўрганиш ва кенг тарғиб қилиш ишларини янги сифат босқичига кўтаришга йўналтирилган.

Мазкур қарор билан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Шарқшунослик институти қадимий қўлёзмалар, тарихий-маданий аҳамиятга эга бўлган бошқа ёзма манбаларни сақлаш, ўрганиш, илмий асосда тадқиқ этиш ва тарғиб қилиш бўйича мамлакатимиздаги етакчи илмий-тадқиқот муассасаси этиб белгилангани унинг дунёдаги етакчи шарқшунослик марказларидан бири сифатидаги мавқеини мустаҳкамлайди. Шу билан бирга, қарорда Институтнинг илмий ва ташкилий фаолиятини такомиллаштиришга қаратилган қатор чора-тадбирлар кўзда тутилган. Жумладан, замонавий талаблар асосида Институтнинг асосий вазифа ва фаолиятининг устувор йўналишлари белгилаб берилган. Улардан бири институт фондларини сақлаш ва аҳоли қўлида сақланаётган қўлёзма ва бошқа ёзма ёдгорликларни харид қилиш ҳисобидан бойитишни назарда тутади. Шу мақсадда ёзма ёдгорликларни тўплаш, баҳолаш ва сотиб олиш билан шуғулланадиган экспертлар гуруҳи ва махсус комиссия тузилмоқда.

Шунингдек, Ўрта асрларда Марказий Осиё ҳудудидан етишиб чиққан аллома ва мутафаккирларнинг илм-фаннинг аниқ, табиий, гуманитар соҳалари ва ислом илмлари бўйича яратган асарлари тадқиқини кенгайтириш ва чуқурлаштириш ҳамда уларни асл матн ва илмий изоҳли таржима шаклида нашр этиб, таълим-тарбия жараёнига жорий этиш ва илмий муомалага киритиш ишларига алоҳида урғу берилган.

Шу билан бирга, қарорда институтнинг турдош олий таълим муассасалари билан ҳамкорликда қўлёзма манбалар билан ишлаш малакасига эга ёш кадрларни тайёрлаш ишига алоҳида эътибор қаратилган.

Қарорда Институтнинг хорижий Шарқ мамлакатлари тарихи, ривожланиш босқичлари, ҳозирги кунда ушбу давлатларда кечаётган сиёсий, иқтисодий ва маданий жараёнларни уларнинг Ўзбекистон Республикаси билан икки томонлама ва кўп томонлама муносабатлари нуқтаи назаридан ўрганиш борасидаги илмий тадқиқотлар кўламини янада кенгайтириш борасидаги вазифалар аниқ белгилаб берилган.

Дунё миқёсида қўлёзмаларни сақлаш ва реставрация қилишга бўлган эътиборнинг тобора ортиб бораётганини ҳисобга оладиган бўлсак, қарорда Институтнинг фото ва реставрация лабораториялари моддий-техник базасини мустаҳкамлаш кўзда тутилгани алоҳида аҳамият касб этади. Бу борадаги ишларнинг самарали йўлга қўйилиши қўлёзмаларнинг умрини узайтириш ва ушбу лабораторияларни Ўзбекистондаги бошқа мавжуд фондлар учун намунавий пешқадам реставрация майдонига айлантириш имконини беради. Бундан ташқари, қадимий ёзма манбалар билан ишлашнинг ўзига хос мураккаб хусусиятларини, бу иш юқори илмий малака ва кўникмаларни талаб қилишини инобатга олиб, Институтнинг қадимий қўлёзмаларни реставрация қилиш ва сақлаш билан шуғулланувчи ходимларини молиявий рағбатлантириш чоралари ҳам белгиланган.

Қарорда ўз ечимини топган муҳим масалалардан яна бири — бу бой ва турфа ёзма меросимизни намойиш этиш мақсадида Институтнинг Шарқ қўлёзмалари музейини яратишдир. Музейда қўлёзмалар фондида мавжуд коллекцияларнинг энг ёрқин намуналари намойиш этилади.

Ушбу қарор давлатимиз томонидан илм-фаннинг ролини кучайтириш, мамлакатнинг интеллектуал салоҳиятини мустаҳкамлаш, академик институтларнинг моддий-техника базасини яхшилаш ҳамда тарихий ва маданий ёдгорликларни тизимли ва илмий асосда сақлаш бўйича амалга оширилаётган комплекс чора-тадбирларнинг мантиқий давоми бўлиб, у барчамизни бой маънавий меросимизни кўз қорачиғидек асраш, уни бугунги ва келажак авлодлар учун хизмат қилдиришга даъват этади.