LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2013-yil 19-martdagi 82-sonli “O‘zbekiston Respublikasida suvdan foydalanish va suv iste’moli tartibi to‘g‘risidagi Nizomni tasdiqlash haqida”gi qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
Suv resurslari taqchilligi kuchayayotgan sharoitda aholi va xalq xo‘jaligini suv bilan kafolatli ta’minlash va undan tejamli hamda samarali foydalanish maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
1. O‘zbekiston Respublikasida suvdan cheklangan miqdorda foydalanish bo‘yicha Vaqtinchalik tartib tasdiqlansin va u 1993-yilning ikkinchi yarmidan amalga kiritilsin.
2. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar, shaharlar, tumanlar hokimliklari xalq xo‘jaligining hamma tarmoqlarida suvdan foydalanishga bo‘lgan talabchanlikni oshirsinlar va suv xo‘jaligi organlariga suvdan cheklangan miqdorda foydalanish bo‘yicha tartibni amalga oshirishda zarur yordam ko‘rsatsinlar.
3. O‘zbekiston Respublikasi Melioratsiya va suv xo‘jaligi vazirligi 1993-yil 1-oktabrga qadar barcha tayyorgarlik ishlarini amalga oshirsin va respublikaning suv iste’molining barcha sohalarida suvdan cheklangan miqdorda foydalanishga o‘tishi uchun barcha tashkiliy tadbirlarni nihoyasiga yetkazsin. Boshqa vazirliklar va idoralarning yordam ko‘rsatishi zarur bo‘lgan taqdirda tegishli takliflar kiritsin.
4. Bir kecha-kunduzda 100 kub metrdan ko‘p suv oluvchi barcha suvdan foydalanuvchilar 1993-yilning 1-oktabrigacha suvdan maxsus foydalanish uchun ruxsatnomani rasmiylashtirsinlar.
5. Ushbu qarorning bajarilishini nazorat qilish Vazirlar Mahkamasining dehqonchilik sanoati majmui zimmasiga yuklatilsin.
Oldingi tahrirga qarang.
Suvdan cheklangan miqdorda foydalanish bo‘yicha vaqtinchalik tartib suv taqchilligi kuchayib borayotgan bir sharoitda qishloq va suv xo‘jaligi organlari bilan suvdan foydalanuvchilar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar tartibini belgilaydi.
(muqaddima O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 24-sentabrdagi 411-son qarori tahririda)
1. Suvdan foydalanuvchilar bo‘yicha suv miqdorini cheklash uchun mo‘ljallangan suv hajmlari quyidagilardan tashkil topadi:
daryolarning haqiqiy sersuvligidan kelib chiqib, respublikalararo qarorlar bilan tuzatishlar hisobga olingan holda belgilangan cheklashlar bo‘yicha suv manbalari (bir necha respublika hududidan oqib o‘tadigan Amudaryo va Sirdaryo daryolari hamda ularning irmoqlari) hajmidan;
O‘zbekiston hududidagi haqiqiy sersuvligidan, shuningdek, qayta tartibga solinganligi va bir o‘zandan ikkinchi o‘zanga tashlanganligidan kelib chiqib kiritilgan tuzatishlar hisobga olingan yer usti suv manbalari hajmidan;
2. Vazirliklar, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar va boshqa suvdan foydalanuvchilar, shu jumladan, xorijiy yuridik va jismoniy shaxslar faqat ro‘yxatdan o‘tkazilgan suv olish inshootlari va suvdan maxsus foydalanishga ruxsatnomalari bo‘lgan taqdirda suv olish huquqiga ega bo‘ladilar.
Suvdan cheklangan miqdorda foydalanish tartibi birinchi bosqichda suv olish inshootlari ro‘yxatdan o‘tkazilgan va bir kecha-kunduzda 100 kub metr va undan ortiq suv olishga ruxsatnomasi bo‘lgan suvdan foydalanuvchilarga, keyinchalik esa oladigan suv hajmidan qat’i nazar, barchaga belgilanadi, xo‘jalik-ichimlik suv maqsadlaridagi kommunal suv quvurlari bundan mustasnodir.
Oldingi tahrirga qarang.
Suv olishning cheklangan miqdorlari qishloq va suv xo‘jaligi organlari tomonidan suv manbalarining taxmin etilgan va haqiqiy sersuvligini hisobga olgan holda qishloq xo‘jaligidagi suvdan foydalanuvchilar uchun yiliga 2-marta va sug‘orish bilan bog‘liq bo‘lmagan suvdan foydalanuvchilar uchun 1-marta belgilanadi.
(2-bandning uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 24-sentabrdagi 411-son qarori tahririda)
Suvdan foydalanish uchun belgilangan suv hajmlari cheklangan hisoblanadi va ular suv taqchilligi sharoitlarida kamaytirilishi mumkin. Ustuvor sohalarning suvdan foydalanish hajmi har yili ortib borishi hisobga olingan holda sug‘orishga cheklangan suv miqdorlari kamaytirib boriladi.
Oldingi tahrirga qarang.
Suv olish limitlari manbalar, havza irrigatsiya tizimlari, magistral kanallar (tizimlar), irrigatsiya tizimlari, birlamchi suvdan foydalanuvchilar, iqtisodiyot tarmoqlari, hududlar bo‘yicha belgilanadi;
(2-bandning beshinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 24-sentabrdagi 411-son qarori tahririda)
Oldingi tahrirga qarang.
Qishloq va suv xo‘jaligi organlari belgilagan suv olishning cheklangan miqdorlari hamda ularning cheklashlari qaysi idoraga bo‘ysunishlaridan qat’i nazar, barcha suvdan foydalanuvchilar tomonidan bajarilishi majburiydir.
(2-bandning oltinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 24-sentabrdagi 411-son qarori tahririda)
3. Tuman hududida suv olish va uni hisobga olish shartnoma asosida hamda O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining irrigatsiya tizimi boshqarmasi (irrigatsiya tizimi boshqarmasi) tomonidan belgilangan me’yorlar bo‘yicha ro‘yxatdan o‘tkazilgan suv olish inshootlari (xo‘jalik taqsimlagichi bosh inshooti, kanal, quduq, nasos stansiyasi va boshqa suv olish inshootlari) da amalga oshiriladi.
Suv olish inshootini ro‘yxatdan o‘tkazmasdan va irrigatsiya tizimlari boshqarmasi bilan shartnoma tuzmasdan har qanday manbadan suv olish tasdiqlangan tartibni buzish deb qayd qilinadi, noqonuniy, o‘zboshimchalik bilan suv olish deb hisoblanadi va suv olish qurilmasi buzib tashlanadi.
Suv olish va berishni amalga oshirish har kuni suv xo‘jaligi tashkiloti va suvdan foydalanuvchining har bir suv olish inshootiga biriktirib qo‘yilgan mas’ul shaxslari tomonidan maxsus hisobga olish jurnallariga imzo chekish bilan olib boriladi. Ortiqcha suv olinganda dalolatnoma tuziladi.
Suvdan foydalanuvchining vakili kelmasa, bir tomonlama dalolatnoma tuziladi va suv berish to‘xtatiladi.
(3-bandning birinchi va ikkinchi xatboshilari O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 24-sentabrdagi 411-son qarori tahririda)
suv olish inshootining ro‘yxatdan o‘tkazilgan pasporti hamda suvdan maxsus foydalanishga ruxsatnoma;
belgilangan cheklashlar miqdori doirasida suv yetkazib berishga yoki suvdan voz kechish uchun tezkor buyurtmalarni rasmiylashtirish tartibi;
Cheklangan miqdordan ortiqcha suv olganlik uchun iqtisodiy mas’uliyat va jarima miqdori suv berish shartnomalarida, tarmoqlarning holatiga qarab, lekin har bir kub metr suv uchun 15 so‘mdan kam bo‘lmagan miqdorda belgilanadi. Suvdan cheklangan miqdorda foydalanish tartibini buzganlik uchun, tartib buzishlar takrorlanib turilishiga qarab, jarima miqdori 10 baravargacha ko‘paytirilishi mumkin. Ro‘yxatdan o‘tkazilmagan suv olish inshootlari qurganlarga va o‘zboshimchalik bilan suv olganlarga jarima solinadi, hujjatlar rasmiylashtirilib qat’iy hisobdagi maxsus daftarlarda ro‘yxatga olinadi. Olingan barcha suv haqini to‘lashga schyot taqdim etiladi, noqonuniy suv olish inshooti berkitib qo‘yiladi. Zarurat tug‘ilsa, hujjatlar sud organlariga topshiriladi.
Jarimalarning 60 foizi respublika budjetiga o‘tkaziladi, qolgan 40 foizi esa — suv xo‘jaligi tashkilotlarining maxsus hisob raqamlariga o‘tkaziladi. Yig‘ilgan pul mablag‘lari sug‘orish tarmoqlarini suv o‘lchash vositalaridan foydalanishni takomillashtirish hamda daryo havzalarining, irrigatsiya tizimlarining ekologiya holatini yaxshilash va boshqa maqsadlarda ishlatiladi.
(4-bandning to‘qqizinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2010-yil 2-apreldagi 62-sonli qarori tahririda — O‘R QHT, 2010-y., 14-15-son, 106-modda)
Oldingi tahrirga qarang.
5. Cheklangan suv miqdoriga asoslangan holda suvdan foydalanuvchi tegishli irrigatsiya tizimi boshqarmalariga suvdan foydalanish rejasining aniq maqsadlarini ko‘rsatib, belgilangan muddatda taqdim qilishi shart. Suv hajmini tartibga solish va uni bir o‘zandan ikkinchi o‘zanga oqizish, ob-havo sharoitini va haqiqiy suv hajmini, yo‘lda behuda sarf bo‘ladigan va cheklangan suv miqdorining hajmini hisobga olgan holda tuzilgan bu reja suv yetkazib beruvchi organlarning ishi uchun asosiy hujjat bo‘lib qoladi.
(5-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 24-sentabrdagi 411-son qarori tahririda)
Oldingi tahrirga qarang.
6. Suv taqchil bo‘lganda suv berish suvning kam kelishiga mutanosib ravishda qisqartiriladi. Suv muttasil kam bo‘ladigan joylarda suvdan cheklangan miqdorda foydalanish ushbu irrigatsiya tizimidagi barcha suvdan foydalanuvchilarning suv bilan baravar ta’minlanishi prinsipi asosida belgilanadi.
(6-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 24-sentabrdagi 411-son qarori tahririda)
hukumat yoki uning tomonidan vakil qilingan organning maxsus qarori bilan tasdiqlangan suvdan foydalanuvchilarni suv bilan ta’minlash;
sug‘orish tarmoqlari va kichik daryolardan sanitariya maqsadlarida suv oqizishni ta’minlash ustuvor hisoblanadi.
Oldingi tahrirga qarang.
8. Qishloq va suv xo‘jaligi organlari tomonidan suv xo‘jaligi obyektlarining mustahkamligini ta’minlash, avariya holatlarining oldini olish, aholi yashaydigan joylarni himoya qilish uchun o‘tkazilayotgan tadbirda qatnashish, barcha suvdan foydalanuvchilar uchun, ular qaysi idoraga qarashli bo‘lishlaridan qat’i nazar, majburiy shart hisoblanadi.
(8-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 24-sentabrdagi 411-son qarori tahririda)
Oldingi tahrirga qarang.
9. Oldindan taxmin qilingan va haqiqiy ma’lumotlarga asoslanib cheklangan suv miqdorini belgilash, iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va aholining ichimlik suvga bo‘lgan ehtiyojini qondirish uchun suv sarfini qisqartirish vazifasi O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligiga yuklatiladi.
(9-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 24-sentabrdagi 411-son qarori tahririda)
10. Cheklangan me’yordan ortiqcha suv olish, suvni maqsadsiz ishlatish, samarasiz oqizib yuborish, o‘zboshimchalik bilan suv olish, olinayotgan suvning hajmini ataylab yashirish sifatida suvdan foydalanishning belgilangan tartibini inkor etuvchi yuridik va mansabdor shaxslar pul jarimasi to‘lashi kabi iqtisodiy javobgarlikka tortiladilar.
Oldingi tahrirga qarang.
11. Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligiga O‘zbekiston Respublikasida suvdan cheklangan miqdorda foydalanish bo‘yicha vaqtinchalik tartibning bajarilishini ta’minlaydi.
(11-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 24-sentabrdagi 411-son qarori tahririda)