Joriy yil mobaynida mamlakatimizning tashqi iqtisodiy sohasida tashqi savdo hajmi va eksportni tizimli ravishda jadal oshirishga qaratilgan tarkibiy o‘zgarishlar amalga oshirildi, xususan, valyuta siyosati liberallashtirildi, ma’muriy to‘siqlar bartaraf etildi, eksport qilinadigan meva-sabzavot mahsulotlari uchun narxlarni shakllantirish va to‘lovning bozor mexanizmi joriy qilindi.
Tovarlar (ishlar, xizmatlar)ni, shu jumladan komissioner (ishonchli vakil) orqali realizatsiya qilishdan tushgan umumiy tushumida eksport ulushi 15 foizdan yuqori bo‘lgan yuridik shaxslarga yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘i va yagona soliq to‘lovi bo‘yicha soliq solinadigan bazani kamaytirish imkoniyati berildi.
Shu bilan birga, amalga oshirilayotgan tadbirlarning samaradorligi ustidan muntazam ravishda olib borilayotgan monitoring tashqi savdo va eksportning umumiy ijobiy dinamikasiga qaramasdan ular hajmlarining real o‘sish sur’atlari iqtisodiyotni modernizatsiya qilish sur’atlariga muvofiq emasligini ko‘rsatmoqda.
Birinchi navbatda raqobatbardosh afzalliklarga ega bo‘lgan tarmoqlarda bir qator tizimli muammolar va kamchiliklarning saqlanib qolayotganligi eksport hajmlarining salmoqli o‘sishini ta’minlashga to‘sqinlik qilmoqda. Jumladan:
birinchidan, ishlab chiqarish quvvatlaridan va keng turdagi xomashyo, shuningdek, mehnat resurslari mavjud bo‘lgan hamda tashqi bozorlarda raqobatbardosh bo‘lgan yuqori qo‘shilgan qiymatga ega mahsulotlarni ishlab chiqarishni ta’minlovchi afzalliklardan to‘liq hajmda foydalanilmayapti;
ikkinchidan, eksport qiluvchi korxonalar faoliyatini moliyaviy qo‘llab-quvvatlash vositalari rivojlanmayapti, eksportoldi va eksportni moliyalashtirish mexanizmlari mavjud emas;
uchinchidan, chuqur marketing tadqiqotlarini o‘tkazish, uzoq muddatli barqaror tashqi bozorlarni shakllantirish va xorijda tashqi savdo infratuzilmasini yaratishga yetarli darajada e’tibor qaratilmayapti;
to‘rtinchidan, har xil xizmat turlari eksportini tashkil qilish va ilgari surish bo‘yicha tizimli ishlar mavjud emas, ularni ko‘rsatish uchun zarur infratuzilma rivojlanmagan.
Tovarlar va xizmatlar eksporti hajmini tubdan oshirish, eksportbop mahsulotlar nomenklaturasini kengaytirish, tashqi savdo muvozanatini ta’minlash va valyuta tushumlarini ko‘paytirish maqsadida:
Oldingi tahrirga qarang.
1. Tadbirkorlik subyektlariga quyidagilarda har tomonlama ko‘maklashish Vazirlar Mahkamasining komplekslari, Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi, Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi, vazirliklar, idoralar, xo‘jalik boshqaruvi organlari, boshqa tashkilotlar rahbarlari, shuningdek, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi Raisi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimlarining asosiy vazifalari etib belgilansin:
(1-bandning birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 27-sentabrdagi PF-6075-sonli Farmoni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 28.09.2020-y., 06/20/6075/1330-son)
yuqori qo‘shilgan qiymatga ega eksportbop raqobatbardosh mahsulotlar ishlab chiqarishni ko‘paytirish, xizmatlar (turistik, tibbiy, ta’lim, transport, qurilish va boshqalar) eksporti hajmini keskin oshirish hamda ularni ko‘rsatish uchun tegishli infratuzilmani jadal barpo etish;
o‘zi ishlab chiqargan mahsulotlarni yetkazib berishda hamkorlarni izlash hamda tashkilotlar va korxonalar bilan shartnomalar tuzish.
2. Tashqi savdo vazirligi, Moliya vazirligi, Iqtisodiyot vazirligi va Markaziy bankning Eksportni qo‘llab-quvvatlash milliy tizimini tashkil etish va uning asosiy vazifalari etib quyidagilarni belgilash to‘g‘risidagi taklifi qabul qilinsin:
eksportni rivojlantirish va qo‘llab-quvvatlash sohasida davlat siyosatini takomillashtirish, eksport salohiyatini rivojlantirish bo‘yicha davlat dasturlarini amalga oshirishda ko‘maklashish;
marketing, narx shakllanishi, transport logistikasi, sertifikatlash, standartlashtirish va sifat nazorati, soliq hamda bojxona ma’muriyatchiligi (shu jumladan, xorijdagi) masalalari, “yagona darcha” tamoyili asosida tashqi bozorlarga kirish sharoitlari bo‘yicha eksport qiluvchilarga va ularning chet eldagi hamkorlariga axborot va maslahat ko‘magini ko‘rsatish;
xorijiy xaridorni izlashga va eksport shartnomasini tuzishga qadar muzokaralar jarayoniga, shu jumladan ularning loyihalarini tayyorlashga ko‘maklashish;
respublika vazirliklari va idoralari, viloyatlar hamda tuman hokimliklari bilan milliy mahsulotlarni chet elga eksport qilish, eksport qiluvchilarni eksportni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha chora-tadbirlar, mavjud imtiyozlar va preferensiyalar, vakolatli davlat organlarining vazifalari va funksiyalari to‘g‘risidagi ma’lumotlar bilan ta’minlashda tizimli hamkorlikni ta’minlash;
mahalliy eksport qiluvchilar, ishlab chiqariladigan mahsulotlar va xizmatlar bazasini ta’minlash orqali elektron tashqi savdo maydonchalarini yuritish, ishlab chiqarish va eksport faoliyati bilan shug‘ullanadigan tadbirkorlik subyektlariga yetakchi xalqaro elektron tijorat maydonchalariga kirish uchun yordam ko‘rsatish;
ishonchli sifatli mahsulot yetkazib beruvchi sifatida mahalliy ishlab chiqaruvchilarning halolligini isbotlash uchun, shu jumladan har yili “Made in Uzbekistan” milliy ko‘rgazmasini, tarmoq va mintaqaviy tovarlar ko‘rgazmalari va savdo yarmarkalarini o‘tkazish, xalqaro ko‘rgazmalar va taqdimotlarda ishtirok etish yo‘li orqali o‘zbek brendlari va mahsulotlarini xorijda ilgari surish bo‘yicha “Made in Uzbekistan” dasturini amalga oshirish;
eksport qilishni boshlayotganlar uchun o‘quv seminarlari va treninglar, tadbirkorlar uchun xorijiy mamlakatlarga tashqi savdo masalalari bo‘yicha savdo missiyalari tashkil etish va o‘tkazish;
eksport qiluvchi korxonalarni moliyaviy resurslar bilan ta’minlash, noxomashyo eksport hajmi, milliy eksport qiluvchilar va ularning mahsulotlarini sotib oladigan mamlakatlar sonini oshirishga ko‘maklashish;
Oldingi tahrirga qarang.
xorijiy vakolatli organlarda milliy mahsulotlar va brendlarni (tovar belgilarini) ro‘yxatdan o‘tkazishga, respublika tashkilotlarining xalqaro ko‘rgazma-yarmarkalarda hamda xalqaro tender va tanlovlarda ishtirok etishiga, an’anaviy milliy mahsulotlar va brendlarni (tovar belgilarini) potensial sotish bozorlariga kiritishda taqdimotlar va reklama kompaniyalari o‘tkazilishiga hamda mahsulotlar namunalarini tanishtirish maqsadida xorijiy mamlakatlarga yuborishda moliyaviy ko‘maklashish;
(2-band “b” kichik bandining uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2023-yil 21-noyabrdagi PF-198-sonli Farmoni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.11.2023-y., 06/23/198/0868-son)
milliy mahsulotlarni xorijiy vakolatli organlar tomonidan rasmiylashtirilishi orqali standartlashtirish va sertifikatlashtirishning ham respublikadagi, ham xorijdagi xalqaro tizimlarini joriy etish bilan bog‘liq xarajatlarni qoplash maqsadida eksport qiluvchi korxonalarga maqsadli moliyaviy yordam ko‘rsatish;
Oldingi tahrirga qarang.
savdo uylarini ochish va saqlash, ofis, savdo va ombor binolarini ijaraga olish, shuningdek reklama kampaniyalarini tashkil qilish bilan bog‘liq chet eldagi xarajatlarining 50 foizini, meva-sabzavot mahsulotlarini eksport qiluvchilarning qishloq xo‘jaligi birlashmalari a’zolarini yangi texnologiyalarga o‘rgatish, agrotexnik tadbirlar monitoringi va marketing tadqiqotlarini o‘tkazish bilan bog‘liq xarajatlarining 50 foizini hamda vakolatli organlarning mahsulotlarni eksport qilish uchun zarur bo‘lgan ruxsatnoma va sertifikatlarni rasmiylashtirish bilan bog‘liq xarajatlarni kompensatsiya qilish;
muvofiqlikni baholash organlarini xalqaro ILAC/IAF tashkilotlari a’zosi hisoblangan akkreditatsiya idorasi tomonidan akkreditatsiyadan o‘tkazish bilan bog‘liq xarajatlarni kompensatsiya qilish;
to‘qimachilik va tikuv-trikotaj korxonalariga moliyaviy hisobotlarni xalqaro standartlar asosida yuritishni joriy qilish xarajatlarini qisman qoplab berish;
(2-bandning “b” kichik band O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2023-yil 21-noyabrdagi PF-198-sonli Farmoniga asosan beshinchi — yettinchi xatboshilar bilan to‘ldirilgan — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.11.2023-y., 06/23/198/0868-son)
moliyaviy qo‘llab-quvvatlash va milliy eksportni sug‘urtalashning zamonaviy mexanizmlarini muvaffaqiyatli qo‘llagan xorijiy mamlakatlar tajribasini inobatga olib, shu jumladan xalqaro moliyaviy institutlarni jalb qilgan holda eksportoldi va eksportni moliyalashtirish, eksport kreditlari va tavakkalchiligini sug‘urtalash mexanizmlarini joriy etish;
savdoni moliyalashtirish uchun xalqaro va xorijiy moliya institutlarining qarzlari va imtiyozli kreditlarini jalb qilish;
3. Belgilansinki, Eksportni qo‘llab-quvvatlash milliy tizimining faoliyati O‘zbekiston Respublikasi Tashqi savdo vazirligi tomonidan muvofiqlashtiriladi.
4. Tashqi savdo vazirligi, Moliya vazirligi, Iqtisodiyot vazirligi, Markaziy bank, Investitsiyalar bo‘yicha davlat qo‘mitasi va O‘zbekiston Respublikasi Xususiylashtirilgan korxonalarga ko‘maklashish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasining:
O‘zbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki huzuridagi Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlarining eksportini qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi negizida O‘zbekiston Respublikasi Tashqi savdo vazirligi huzuridagi Eksportni rag‘batlantirish agentligini tashkil etish;
“O‘zbekinvest” eksport-import milliy sug‘urta kompaniyasiga eksport kreditlari va operatsiyalarini sug‘urtalash vazifasini yuklash va uni Tashqi savdo vazirligiga o‘tkazish;
O‘zbekiston Respublikasi Tashqi savdo vazirini “O‘zagroeksportbank” aksiyadorlik tijorat banki Kuzatuv kengashining raisi etib saylash;
O‘zbekiston Respublikasining xorijdagi elchixonalari qoshida savdo vakolatxonalarini tashkil etish to‘g‘risidagi takliflari qabul qilinsin.
Oldingi tahrirga qarang.
5. O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi 2019-yildan boshlab har yili O‘zbekiston Respublikasi Davlat budjeti parametrlarini shakllantirishda 15 million AQSh dollaridan kam bo‘lmagan miqdordagi mablag‘ni O‘zbekiston Respublikasi Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi huzuridagi Eksportni rag‘batlantirish agentligiga ajratishni ko‘zda tutsin.
(5-band O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 27-sentabrdagi PF-6075-sonli Farmoni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 28.09.2020-y., 06/20/6075/1330-son)
6. O‘zbekiston Respublikasi Tashqi savdo vazirligi Moliya vazirligi, Investitsiyalar bo‘yicha davlat qo‘mitasi va Markaziy bank bilan birgalikda:
bir oy muddatda Eksportni qo‘llab-quvvatlash milliy tizimining faoliyatini tashkil etish bo‘yicha uning samarali faoliyat ko‘rsatishi doirasidagi tadbirlarni moliyalashtirish manbalarini, shuningdek, eksportchilarni moliyaviy qo‘llab-quvvatlash va eksport jarayonida xatarlarni sug‘urtalash mexanizmlari, eksportchilarni kamsituvchi choralar, tarif va notarif to‘siqlardan himoya qilishni nazarda tutuvchi takliflarni Vazirlar Mahkamasiga;
bir hafta muddatda “O‘zagroeksportbank” aksiyadorlik tijorat bankining ustav kapitalini minimal talab etilgan darajaga ko‘tarish bo‘yicha takliflar kiritsin.
17. Mazkur qarorning ijrosini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasining Bosh vaziri A.N. Aripov, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi rahbari Z.Sh. Nizomiddinov va O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti maslahatchisining o‘rinbosari E.M. G‘aniyev zimmasiga yuklansin.