LexUZ sharhi
O‘zbekiston Respublikasi mazkur Konvensiyaga O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1996-yil 27-dekabrdagi 360-I-sonli “Xalqaro havo yo‘llarida tranzit to‘g‘risidagi bitimga qo‘shilish haqida”gi qaroriga asosan qo‘shilgan.
Xalqaro havo qatnovlarida tranzit kelishuvini imzolagan va qabul qilgan davlatlar xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkiloti a’zosi sifatida quyidagilarni e’lon qiladi:
1. Har bir Ahdlashuvchi davlat boshqa Ahdlashuvchi davlatlarga muntazam xalqaro havo xabarlariga nisbatan quyidagi havo erkinliklarini beradi:
Ushbu bo‘limda ko‘zda tutilgan imtiyozlar har qanday xalqaro havo xabarlarini bartaraf etish uchun harbiy maqsadlarda ishlatiladigan aeroportlarga nisbatan qo‘llanilmaydi. Faol harbiy harakatlar yoki harbiy mashg‘ulotlar sohalarida, shuningdek, urush paytida bunday hududlarga olib boradigan ta’minot yo‘llarida bunday imtiyozlarni amalga oshirish vakolatli harbiy hokimiyat tomonidan tasdiqlanishi kerak.
2. Yuqoridagi imtiyozlarni amalga oshirish xalqaro fuqaro aviatsiyasi to‘g‘risidagi vaqtinchalik bitim qoidalariga muvofiq amalga oshiriladi va u kuchga kirgandan so‘ng — 1944-yil 7-dekabrda Chikagoda tuzilgan xalqaro fuqaro aviatsiyasi to‘g‘risidagi Konvensiya.
3. Boshqa Ahdlashuvchi davlatning aviakompaniyalariga notijorat maqsadlarda qo‘nishni amalga oshirish sharafiga ega bo‘lgan ahdlashuvchi davlat, ushbu havo kompaniyalari bunday qo‘nishlarni amalga oshiradigan joylarda oqilona savdo xizmatini ta’minlashini talab qilishi mumkin.
Bunday talab bir xil yo‘nalishda faoliyat yuritadigan havo kompaniyalari o‘rtasida hech qanday kamsitishga olib kelmaydi, havo kemasining imkoniyatlarini hisobga oladi va tegishli xalqaro havo xabarlarining normal ishlashiga yoki har qanday Ahdlashuvchi davlatning huquq va majburiyatlarini bajarishga zarar etkazmaslik uchun amalga oshiriladi.
1) har qanday xalqaro havo qatnovini amalga oshirish uchun o‘z hududida marshrutni aniqlash va bunday xabarlarda ishlatilishi mumkin bo‘lgan aeroportlar;
2) bunday xabarlarda bunday aeroportlar va boshqa vositalardan foydalanish uchun adolatli va oqilona to‘lovlar bilan qopqoqni qoplash yoki ruxsat berish; ushbu to‘lovlar bunday aeroportlardan va uning milliy havo kemalari tomonidan bunday xalqaro havo aloqalarida ishtirok etadigan mablag‘lardan foydalanish uchun haq olinmaydi, agar manfaatdor Ahdlashuvchi davlatning taqdimnomasiga binoan aeroportlar va boshqa vositalardan foydalanish uchun olinadigan to‘lovlar yuqorida qayd etilgan Konvensiyaga muvofiq tashkil etilgan xalqaro fuqaro aviatsiyasi Tashkilotining Kengashi tomonidan ko‘rib chiqilishi kerak bo‘lsa,
5. Har bir Ahdlashuvchi davlat boshqa davlatning havo transporti korxonasiga berilgan guvohnoma yoki ruxsatnomani berishni rad etish yoki bekor qilish huquqini o‘zida saqlab qoladi, har qanday holatda, agar u imtiyozli egalik va samarali nazorat Ahdlashuvchi davlat fuqarolari tomonidan amalga oshirilsa yoki bunday havo transporti kompaniyasi ushbu shartnoma bo‘yicha o‘z majburiyatlarini bajarmasa, davlat qonunlariga rioya qilmasa.
1. Ushbu shartnoma bo‘yicha boshqa Ahdlashuvchi davlatning xatti-harakatlari unga nisbatan adolatsiz yoki og‘ir shart-sharoitlarni yaratib beradigan har qanday Ahdlashuvchi davlat ushbu qoidani tergov qilish uchun maslahat so‘rashi mumkin. Shundan so‘ng Kengash bu masalani ko‘rib chiqadi va manfaatdor davlatlar bilan maslahatlashadi. Agar bunday maslahat qiyinchiliklarga yo‘l qo‘ymasa, Kengash manfaatdor Ahdlashuvchi davlatlarga tegishli xulosalar va tavsiyalar berishi mumkin. Agar bundan keyin manfaatdor Ahdlashuvchi davlat, Kengashning fikriga ko‘ra, tegishli tuzatuvchi qoidalarsiz tegishli choralar ko‘rmasa, Kengash yuqorida qayd etilgan tashkilot Majlisiga bunday Ahdlashuvchi davlat bunday choralar qabul qilinmaguncha ushbu shartnoma bo‘yicha o‘z huquq va imtiyozlaridan vaqtincha mahrum etilishini tavsiya qilishi mumkin. Assambleya ovozlarning uchdan ikki qismi shunday huquq va imtiyozlardan mahrum bo‘lishi mumkin, bu shartnoma davlatini zarur deb hisoblagan vaqt uchun yoki Kengash bunday davlatning tuzatuvchi choralar ko‘rganligini hisoblagunga qadar.
2. Agar ikki yoki undan ortiq Ahdlashuvchi davlatlar o‘rtasida ushbu shartnomani talqin qilish yoki qo‘llash bilan bog‘liq har qanday kelishmovchilik muzokaralar yo‘li bilan hal etilmasa, yuqorida qayd etilgan Konvensiyaning XVIII bobining qoidalari yuqorida qayd etilgan Konvensiyani talqin qilish yoki qo‘llash bilan bog‘liq har qanday kelishmovchilikka nisbatan ko‘zda tutilgan tarzda qo‘llaniladi.
Ushbu kelishuv yuqorida qayd etilgan Konvensiya kuchga kirgunga qadar kuchga kiradi, biroq ushbu kelishuvning har qanday Ahdlashuvchi davlat tomoni uni bir yil ichida Amerika qo‘shma Shtatlari hukumati tomonidan ogohlantirishi orqali rad etishi mumkin, bu esa boshqa barcha Ahdlashuvchi davlatlarga bunday xabar berish va kelishuvni bekor qilish to‘g‘risida darhol xabar beradi.
Yuqorida keltirilgan Konvensiyaning kuchga kirishidan oldin, 2 va 5 moddalarning 2-qismida mavjud bo‘lgan barcha murojaatlar, vaqtinchalik xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkiloti, vaqtinchalik Assambleya va vaqtinchalik Kengashga tegishli ravishda ko‘rib chiqiladi.
Ushbu Bitim maqsadlari uchun “hudud” yuqorida keltirilgan Konvensiyaning 2 moddasida ko‘rsatilganidek belgilanadi.
Chikagodagi 1944-yil 1 noyabda tashkil etilgan xalqaro fuqaro aviatsiyasi bo‘yicha konferensiyaning imzo chekkan delegatlari ushbu shartnoma bo‘yicha o‘z imzolarini qo‘ydilar, shuning uchun Amerika qo‘shma Shtatlari hukumati qisqa muddatda har bir hukumat tomonidan imzolangan shartnoma kelishuvni qabul qilgan.
Xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkilotining har qanday a’zosi ushbu shartnomani Amerika qo‘shma Shtatlari hukumati tomonidan qabul qilinganligi to‘g‘risida xabarnoma yuborish orqali unga majburiyat sifatida qabul qilishi mumkin va bunday qabul qilish ushbu hukumat tomonidan bunday xabarni olgan kundan boshlab kuchga kiradi.
Ushbu bitim ularning har biri tomonidan qabul qilinganidan keyin Ahdlashuvchi davlatlar o‘rtasida kuchga kiradi. Keyinchalik, bu hukumat tomonidan bunday xabarni olgan kundan boshlab, Amerika qo‘shma Shtatlari hukumatiga qabul qilinishini bildirgan har bir boshqa davlat uchun majburiy bo‘ladi. Qo‘shma Shtatlar hukumati ushbu shartnomani imzolagan va qabul qilgan barcha davlatlarga shartnoma qabul qilingan barcha sanalar va uni qabul qilgan har bir davlat uchun kuchga kirgan sanalar haqida xabar beradi.
Quyidagi imzo chekuvchilar tegishli vakolatli vakillarning ushbu shartnomani o‘z imzolariga qarshi ko‘rsatilgan sanalarda o‘z hukumatlari nomidan imzolaganligini tasdiqlovchi hujjatga imzo chekdilar.
Chikagoda 1944-yil 7-dekabr ingliz tilida o‘tkazildi. Ingliz, ispan va fransuz tillarida yozilgan matn, ularning har biri teng darajada haqiqiydir, Vashingtonda imzolash uchun ochiladi. Ikkala matn ham Amerika qo‘shma Shtatlari hukumati arxivlariga topshiriladi va tasdiqlangan nusxalar ushbu hukumat tomonidan ushbu shartnomani imzolashi yoki qabul qilishi mumkin bo‘lgan barcha davlatlarning hukumatlariga yuboriladi.