O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 24-yanvardagi O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga Murojaatnomasida belgilangan “Jamiyat — islohotlar tashabbuskori” degan yangi g‘oyani amalda ro‘yobga chiqarish, aholining davlat va jamiyat ishlarini boshqarishdagi ishtiroki ko‘lamini kengaytirish, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Barqaror rivojlanish maqsadlariga erishish, fuqarolar, jamiyat va davlatning o‘zaro yaqin hamkorligini o‘rnatish, shuningdek davlat organlari va muassasalari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini kuchaytirish maqsadida:
1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Jamoatchilik palatasi (keyingi o‘rinlarda — Jamoatchilik palatasi) hamda Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar jamoatchilik palatalari (keyingi o‘rinlarda — hududiy jamoatchilik palatalari) tashkil etilsin.
davlat, fuqarolar va fuqarolik jamiyati institutlarining mamlakatni yanada jadal va har tomonlama rivojlantirishga qaratilgan sa’y-harakatlarini birlashtiruvchi zamonaviy shakldagi tizimli hamda samarali muloqotini yo‘lga qo‘yish hamda ularning ijtimoiy manfaatlari kelishilishini ta’minlash;
fuqarolarning davlat va jamiyat ishlaridagi ishtirokini faollashtirishga hamda davlat-xususiy sheriklikning zamonaviy mexanizmlarini joriy etishga ko‘maklashish;
aholi fikrini tizimli o‘rganib borish, joylarda va sohalarda aholini, fuqarolik jamiyati institutlarini hamda jamoatchilikni tashvishlantirayotgan dolzarb masalalarni muhokama qilish, shuningdek, ularning yechimi bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti, Oliy Majlisi palatalariga va Hukumatga tegishli normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish bo‘yicha takliflar kiritib borish;
ilmiy-ekspert guruhlari ishtirokida fuqarolik jamiyatini rivojlantirish sohasida fundamental va amaliy tadqiqotlar olib borish yuzasidan tashabbus ko‘rsatish, bu boradagi davlat siyosati va uning amaliy natijalari haqidagi jamoatchilik fikrini tizimli o‘rganish, umumlashtirish va tahlil qilishni tashkil etish;
fuqarolik jamiyati institutlarining davlat organlari bilan hamkorligi darajasi, ularning mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish, jismoniy va yuridik shaxslarning huquq va qonuniy manfaatlarini himoya qilishga qo‘shayotgan hissasini baholovchi ko‘rsatkichlarni ishlab chiqish hamda ular asosida fuqarolik jamiyatining holati va rivojlanish tendensiyalari to‘g‘risida yillik milliy ma’ruzalarni tayyorlash;
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Barqaror rivojlanish maqsadlariga erishishda fuqarolik jamiyati institutlarining amaliy va samarali hamkorligini yo‘lga qo‘yishga ko‘maklashish hamda mazkur masala bo‘yicha jamoatchilik eshituvlarini tashkil etish;
davlat organlari huzuridagi jamoatchilik kengashlari faoliyatini kuchaytirish, ularga uslubiy va boshqa amaliy yordam ko‘rsatish;
norma ijodkorligi sifatini tubdan yaxshilashga ko‘maklashish, jumladan, mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy hayotiga oid va jamoatchilikda alohida qiziqish uyg‘otadigan o‘ta dolzarb masalalarga doir normativ-huquqiy hujjat loyihalarini jamoatchilik ekspertizasidan o‘tkazish, ularni jamoatchilik bilan maslahatlashuv va eshituvlari asosida takomillashtirishga ko‘maklashish;
fuqarolar, nodavlat notijorat tashkilotlari, ommaviy axborot vositalari vakillari va blogyerlarni so‘z erkinligi, fuqarolarning axborot olish va tarqatish huquqini amalga oshirish, axborot erkinligi kafolatlarini ta’minlash bo‘yicha muhokamalarga jalb etish hamda mazkur masalalarga oid amaliy takliflar ishlab chiqish;
jamoatchilik nazoratining samarali tizimini shakllantirish, “jamoatchilik eshituvi”, “jamoatchilik ekspertizasi”, “jamoatchilik monitoringi” kabi ta’sirchan zamonaviy nazorat shakllarini amalda joriy etish;
islohotlar va davlat dasturlarining joylarda va sohalarda amalga oshirilishi ustidan jamoatchilik monitoringini tashkillashtirish, ularni sifatli bajarish uchun qo‘shimcha choralar ko‘rish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqish, erishilgan ko‘rsatkichlar, ijobiy o‘zgarishlar va mavjud muammolar to‘g‘risidagi axborotni O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti, Oliy Majlisi palatalari va Hukumatga muntazam kiritib borish;
“xalq diplomatiyasi” institutini rivojlantirish, jumladan mamlakat tashqi siyosatining ustuvor vazifalarini hayotga tatbiq etish, uning nufuzli xalqaro reytinglarda egallagan o‘rnini yaxshilashda fuqarolik jamiyati institutlarining imkoniyatlaridan keng foydalanish hamda xorijdagi vatandoshlar bilan yaqindan aloqalar o‘rnatish, nodavlat notijorat tashkilotlariga xalqaro hamkorlikni rivojlantirishda yordam ko‘rsatish.
a) Jamoatchilik palatasi va hududiy jamoatchilik palatalari doimiy faoliyat yurituvchi maslahat-kengash organlari hisoblanadi;
b) Jamoatchilik palatasi jamoatchilik asosida ishlaydigan 50 nafar a’zodan iborat bo‘lib, uning tarkibi quyidagi tartibda shakllantiriladi:
Jamoatchilik palatasining 18 nafar a’zosi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan jamiyat rivoji, huquqiy davlatni shakllantirish va milliy qonunchilikni takomillashtirish, aholining huquqiy madaniyatni oshirish, fuqarolarning huquq va erkinliklarini himoya qilish, O‘zbekiston ilm-fani, sporti, madaniyati va iqtisodiyoti rivoji, sog‘lom va barkamol avlodni voyaga yetkazishga katta hissa qo‘shgan, el-yurt izzat-hurmatiga sazovor bo‘lgan fuqarolar, nodavlat notijorat tashkilotlari va ommaviy axborot vositalari vakillari orasidan tayinlanadi;
Jamoatchilik palatasining 18 nafar a’zosi respublika miqyosida faoliyat ko‘rsatayotgan nodavlat notijorat tashkilotlari (O‘zbekiston Respublikasida faoliyat yuritayotgan chet el nodavlat notijorat tashkilotlari vakolatxonalari va filiallari bundan mustasno), ommaviy axborot vositalari va keng jamoatchilik vakillari taqdim etgan nomzodlar orasidan tanlov asosida Jamoatchilik palatasi qaroriga asosan a’zo etib qabul qilinadi;
Jamoatchilik palatasining 14 nafar a’zosi hududiy jamoatchilik palatalari vakillari bo‘lib, ular lavozimi bo‘yicha hududiy jamoatchilik palatalari raislari hisoblanadi;
g) hududiy jamoatchilik palatalari tarkibi jamoatchilik forumlarida tavsiya etilgan hududlarda faoliyat olib borayotgan nodavlat notijorat tashkilotlari (O‘zbekiston Respublikasida faoliyat yuritayotgan chet el nodavlat notijorat tashkilotlari vakolatxonalari va filiallari bundan mustasno), ilmiy doiralar, ommaviy axborot vositalari va keng jamoatchilik vakillaridan shakllantiriladi;
d) Jamoatchilik palatasining va hududiy jamoatchilik palatalarining birinchi umumiy yig‘ilishlarida:
Jamoatchilik palatasi raisi — Jamoatchilik palatasi Kengashi raisi va uning uchta o‘rinbosari, jumladan bitta birinchi o‘rinbosari — Jamoatchilik palatasi apparati rahbari, shuningdek hududiy jamoatchilik palatalarining raislari va ularning o‘rinbosarlari saylanadi;
Jamoatchilik palatasining va hududiy jamoatchilik palatalarining faoliyatlarini samarali tashkil etish maqsadida ularning boshqaruv organlari — Jamoatchilik palatasi Kengashi va hududiy jamoatchilik palatalarining kengashlari tuziladi. Jamoatchilik palatasi Kengashining va hududiy jamoatchilik palatalarining kengashlari tarkibiga tegishlicha Jamoatchilik palatasi raisi va uning o‘rinbosarlari, hududiy jamoatchilik palatalari raislari va ularning o‘rinbosarlari hamda komissiyalar rahbarlari kiradi;
e) Jamoatchilik palatasi va hududiy jamoatchilik palatalari a’zolarining vakolat muddati Jamoatchilik palatasi va hududiy jamoatchilik palatalarining birinchi umumiy yig‘ilishlari o‘tkazilgan kundan boshlab, 3 yil etib belgilanadi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Jamoatchilik palatasining tuzilmasi 1-ilovaga muvofiq;
Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar jamoatchilik palatalarining tuzilmasi 2-ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
Jamoatchilik palatasining faoliyati uning ijro organi — yuridik shaxs hisoblangan O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Jamoatchilik palatasi apparati (keyingi o‘rinlarda — Apparat) tomonidan ta’minlanadi;
Apparat O‘zbekiston Respublikasining Davlat gerbi tasviri tushirilgan hamda o‘z nomi davlat tilida yozilgan muhriga, blankiga, mustaqil balansiga, Moliya vazirligida shaxsiy g‘azna hisob varaqlariga, tijorat banklarida xorijiy valyutadagi hisob raqamlariga ega bo‘ladi;
hududiy jamoatchilik palatalari apparatlari Apparatning hududiy bo‘linmalari (keyingi o‘rinlarda — hududiy bo‘linmalar) hisoblanadi.
6. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari, Vazirlar Mahkamasi, Fuqarolik jamiyatini rivojlantirish markazi (keyingi o‘rinlarda — Markaz) ta’sischilari, “Yuksalish” umummilliy harakati hamda keng jamoatchilikning quyidagi takliflariga rozilik berilsin:
Jamoatchilik palatasi tashkil etilganligi munosabati bilan hamda uning fuqarolik jamiyatini rivojlantirishga oid vakolatlari boshqa organ va jamoatchilik tuzilmalari vazifalari bilan takrorlanishining oldini olish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Fuqarolik jamiyatini rivojlantirish bo‘yicha maslahat kengashi va Markazni tugatish;
Apparat shtat birliklarini va moddiy-texnika bazasini tugatilayotgan Markaz hisobidan shakllantirish;
hududiy bo‘linmalar shtat birliklarini tugatilayotgan Markaz hududiy bo‘linmalari shtat birliklari hisobidan shakllantirish.
Jamoatchilik palatasi raisi va hududiy jamoatchilik palatalari raislari jamoatchilik asosida faoliyat yuritadi;
Jamoatchilik palatasi raisi maqomi hamda transport va tibbiy ta’minotiga ko‘ra vazirga tenglashtiriladi;
Jamoatchilik palatasi raisining birinchi o‘rinbosari va o‘rinbosarlari maqomi, mehnatga haq to‘lash, tibbiy va transport ta’minotiga ko‘ra tegishlicha vazirning birinchi o‘rinbosari va vazir o‘rinbosarlariga tenglashtiriladi;
Apparat xodimlari — vazirliklar markaziy apparati, Apparatning hududiy bo‘linmalari xodimlari esa — vazirliklarning hududiy bo‘linmalari xodimlariga tenglashtiriladi;
Yagona tarif setkasi bo‘yicha mehnatga haq to‘lashning tasdiqlangan razryadlariga ko‘ra Apparat hamda uning hududiy bo‘linmalari xodimlarining lavozim maoshlarini belgilashda tarif koeffitsiyentlari ikki baravar oshirilgan miqdorda qo‘llaniladi.
8. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari va “Yuksalish” umummilliy harakatining “Mening fikrim” veb-portalini Jamoatchilik palatasi tasarrufiga o‘tkazish to‘g‘risidagi taklifiga rozilik berilsin.
O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi tomonidan o‘tkaziladigan tanlovlar natijalari bo‘yicha ajratiladigan grantlar;
jismoniy va yuridik shaxslarning homiylik xayriyalari va qonun hujjatlari bilan taqiqlanmagan boshqa manbalar.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi, xalq deputatlari viloyatlar va Toshkent shahar, tuman (shahar) Kengashlarida Jamoatchilik palatasi va hududiy jamoatchilik palatalari tomonidan jamoatchilik uchun dolzarb bo‘lgan masalalar yuzasidan o‘tkazilgan o‘rganish va tahlil natijalarini har chorakda ko‘rib chiqish amaliyoti joriy etiladi;
Jamoatchilik palatasi har yili O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti va O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalariga fuqarolik jamiyatining holati va rivojlanish tendensiyalari to‘g‘risida yillik milliy ma’ruzalarni taqdim etadi;
Jamoatchilik palatasi va hududiy jamoatchilik palatalari a’zolari har bir davlat organining ochiq hay’at majlisida, shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining majlislarida, “Hukumat soati”da, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi, xalq deputatlari viloyatlar va Toshkent shahar, tuman (shahar) Kengashlari majlislarida ishtirok etishga haqli;
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga o‘zgartirish hamda tuzatishlar kiritish to‘g‘risidagi takliflar, mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy hayotiga oid va jamoatchilikda alohida qiziqish uyg‘otadigan o‘ta dolzarb masalalarga doir normativ-huquqiy hujjatlar loyihalari Jamoatchilik palatasiga ko‘rib chiqish uchun yuboriladi;
Jamoatchilik palatasi va hududiy jamoatchilik palatalarining qarorlari davlat organlari va tashkilotlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari hamda boshqa tuzilmalar uchun tavsiyaviy xususiyatga ega;
Jamoatchilik palatasi va hududiy jamoatchilik palatalari davlat organlari va tashkilotlariga qonunlarning, turli sohalardagi davlat dasturlarining ijrosi hamda ularning vakolatlariga kiradigan boshqa muhim masalalar yuzasidan asoslantirilgan tushuntirish berish yoki nuqtai nazarini bayon etish talabi bilan Jamoatchilik palatasi so‘rovini yuborish huquqiga ega. Bunda davlat organlari va tashkilotlari so‘rovga javobni, agar boshqa muddat belgilangan bo‘lmasa, u olingan kundan e’tiboran o‘n kundan kechiktirmay yuborishi lozim;
Jamoatchilik palatasi va hududiy jamoatchilik palatalari har bir davlat organi, jumladan Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari huzuridagi jamoatchilik kengashlari (huquqni muhofaza qiluvchi organlar huzuridagi jamoatchilik kengashlari bundan mustasno) tarkiblarini shakllantirishda ishtirok etadi;
davlat hokimiyati va mahalliy davlat hokimiyati organlari o‘z faoliyatini nodavlat notijorat tashkilotlarining mustaqilligi va ular faoliyatiga aralashmaslik prinsiplariga qat’iy rioya qilgan holda Jamoatchilik palatasi va hududiy jamoatchilik palatalari bilan o‘zaro yaqin hamkorlikda amalga oshiradi;
davlat organlari va mahalliy ijro hokimiyati organlari rahbarlari Jamoatchilik palatasi va hududiy jamoatchilik palatalari ishining tashkil etilishi va amalga oshirilishida zarur shart-sharoitlar yaratadi va har tomonlama ko‘maklashadi.
11. Jamoatchilik palatasi manfaatdor vazirlik va idoralar bilan birgalikda uch oy muddatda keng jamoatchilik fikrini va ilg‘or tajribani hisobga olgan holda, shu jumladan quyidagilarni nazarda tutuvchi “O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Jamoatchilik palatasi to‘g‘risida”gi qonun loyihasini ishlab chiqsin va Vazirlar Mahkamasiga kiritsin:
Jamoatchilik palatasi a’zosi maqomi, faoliyati kafolatlari, huquq va majburiyatlari, shuningdek, ular vakolatini to‘xtatish va tugatish tartibi;
masalasi bo‘yicha Jamoatchilik palatasi bilan kelishilishi lozim bo‘lgan normativ-huquqiy hujjatlar loyihalari qat’iy turlari;
moliya, iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish, bandlik va mehnat munosabatlari, ichki ishlar vazirliklari, O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi, Davlat bojxona qo‘mitasi, Davlat statistika qo‘mitasi, Bosh prokuraturasi, Oliy sudi, boshqa vazirlik va idoralarning statistika axboroti;
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Budjet-soliq tadqiqotlari instituti hamda Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi huzuridagi Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar institutining tahliliy materiallari majburiy yuboriladigan reyestrga kiritilsin.
davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari mutaxassislarini, fuqarolik jamiyati institutlari vakillarini, ilmiy-tadqiqot institutlari va markazlari xodimlarini, shuningdek, mahalliy va xorijiy olimlar va mutaxassislarni shartnoma asosida tadqiqotlar olib borishga jalb qilish;
tadqiqotlar olib borish va kadrlar tayyorlash bo‘yicha xalqaro tashkilotlar, jamg‘armalar, mahalliy va xorijiy tadqiqot markazlari va o‘quv muassasalari bilan shartnomalar tuzish;
noshirlik faoliyatini amalga oshirish, axborot-tahliliy sharhlar va ma’ruzalar, “Fuqarolik jamiyati” jurnali, “Jamiyat” gazetasi va boshqa nashrlarni chop etish;
davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, xo‘jalik boshqaruvi organlari va boshqa tashkilotlardan zarur statistik, tahliliy va boshqa ma’lumotlarni so‘rash va olish.
14. Apparat Toshkent shahar, Shayxontohur tumani, Furqat ko‘chasi, 1A-uy manzilida tekin foydalanish huquqi asosida joylashtirilsin.
a) hududiy bo‘linmalarning tugatilayotgan Markazning hududiy bo‘linmalari egallab turgan binolaridan beg‘araz foydalanish huquqi saqlanib qolishini ta’minlasin;
b) Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy budjetlarining qo‘shimcha manbalari mablag‘lari hisobidan:
hududiy jamoatchilik palatalarining o‘z vazifa va funksiyalarini samarali bajarishi uchun zarur moddiy-texnik sharoitlar yaratib bersin;
hududiy jamoatchilik palatalarining buyurtmanomalari asosida bino va xonalarni kapital va joriy ta’mirlash, ularni zamonaviy tashkiliy texnika, mebel va zarur aloqa vositasi turlari bilan jihozlash bo‘yicha ishlarni tashkil etsin.
Apparat to‘g‘risidagi nizom loyihasini ishlab chiqib, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasiga kiritsin;
qonun hujjatlariga ushbu Farmondan kelib chiqadigan o‘zgartirish va qo‘shimchalar to‘g‘risida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritsin.
17. Mazkur Farmonning ijrosini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasining Bosh vaziri A.N. Aripov, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi rahbari Z.Sh. Nizomiddinov va O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining maslahatchisi R.S. Qosimov zimmasiga yuklansin.