LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 22-fevraldagi 87-sonli “O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining o‘z ahamiyatini yo‘qotgan ayrim qarorlarini o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblash to‘g‘risida (O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘z ahamiyatini yo‘qotgan qonunchilik hujjatlarini qayta ko‘rib chiqish tizimini joriy etish orqali mamlakatda ishbilarmonlik muhitini yaxshilash chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2020-yil 27-sentabrdagi PF-6075-son Farmoni)”gi qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
Vazirlar Mahkamasi shuni tashvish bilan bildiradiki, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va nohiyalar hokimliklari qishloq xo‘jaligi ekinlari hosilini o‘z vaqtida yig‘ib-terib olish va tayyorlash yuzasidan chora-tadbirlar ko‘rishning muhimligini yetarlicha baholay olmayaptilar, bu ishda yo‘l qo‘yib bo‘lmaydigan sustkashlik va nazoratsizlik ko‘rsatyaptilar.
Buxoro, Samarqand va Qashqadaryo viloyatlarida 40 foizdan ko‘proq maydonlardagi sabzavotlarning yig‘ishtirib olinmaganligini faqat ishga ana shunday munosabatda bo‘linayotganligi bilan izohlash mumkin. Ushbu viloyatlarda va Toshkent viloyatining xo‘jaliklarida sabzavot va kartoshka tayyorlash asossiz ravishda cho‘zib yuborilmoqda, ular tegishli ravishda belgilanganining 70 va 50 foizi miqdorida xarid qilib olingan, bu noqulay ob-havoda hosilning nobud bo‘lish xavfini tug‘diradi.
Davlat resurslariga don topshirishga yetarli e’tibor berilmayapti, Surxondaryo viloyatining xo‘jaliklari hokimlikning yo‘l qo‘yib berishi tufayli boshoqli ekinlar donini tayyorlash topshirig‘ini bajarishni ta’minlamadilar. Etarlicha makkajo‘xori doni resurslari mavjud bo‘lgani holda Buxoro, Samarqand va Toshkent viloyatlarining kolxozlari va sovxozlari uni tayyorlashda sustkashlik ko‘rsatyaptilar, bu bilan chorvachilikni aralash ozuqalar bilan ta’minlash ishlarining ahvolini og‘irlashtirmoqdalar. Sholini o‘rib olish muddatlari o‘tkazib yuborilyapti, uni davlat resurslariga topshirish sur’atlari pastligicha qolmoqda.
Chorvachilikka rahbarlik darajasi keskin tushib ketdi, ko‘p hollarda tarmoq o‘z holiga tashlab qo‘yilgan. Jizzax (o‘rtoq Olimov), Samarqand (o‘rtoq Qilichov), Surxondaryo (o‘rtoq Xolboyev) va Farg‘ona (o‘rtoq Ahmadqulov) viloyatlarida go‘sht yetishtirishni kamaytirib yuborishga yo‘l qo‘yildi, ularda ushbu ko‘rsatkich o‘tgan yillarga nisbatan 26—30 foizga pasaydi. Qoraqalpog‘iston Respublikasi (o‘rtoq Yo‘ldoshev), Andijon (o‘rtoq Olimjonov) va Samarqand viloyatlarida go‘sht xarid qilish 29—33 foizga qisqardi.
Hamma joyda sog‘in sigirlar mahsuldorligining pasayishi kuzatilmoqda, bu sut yetishtirish va xarid qilish hajmlarining kamayishiga olib keldi.
Toshkent viloyatida sut o‘tgan yildagidan 22 foiz, Samarqand viloyatida 15 foiz kam tayyorlandi. Xorazm viloyatidan tashqari barcha viloyatlarda tuxum yetishtirish va xarid qilishning keskin kamayishiga yo‘l qo‘yildi.
Andijon, Surxondaryo va Farg‘ona viloyatlarida dag‘al ozuqa tayyorlash muddatlari o‘tkazib yuborilmoqda. Samarqand, Buxoro va Toshkent viloyatlarida o‘tgan yildagiga qaraganda silos ancha kam tayyorlandi, bu chorva qishlovini o‘tkazishda qiyinchiliklar tug‘diradi.
Meva-sabzavot mahsulotlari va kartoshkani qishga saqlashga qo‘yish juda sust sur’atlarda olib borilmoqda. Resurslar bilan ta’minlanganiga qaramasdan Buxoro, Jizzax, Sirdaryo, Toshkent va Farg‘ona viloyatlarida piyozni saqlashga qo‘yish cho‘zib yuborilmoqda. Ko‘p hollarda kartoshka, sabzi va boshqa sabzavotlar o‘tgan yildagidan kam saqlashga qo‘yilgan.
Toshkent shahri, respublikaning boshqa shaharlari va sanoat markazlari hokimliklari tomonidan meva-sabzavot mahsulotlari zaxiralarini yaratish bo‘yicha ishlarni jiddiy yaxshilash taqozo etiladi. “O‘zbeksavdo” va O‘zbekbirlashuv uyushmalarining bo‘linmalari ushbu masalaga o‘ta kam e’tibor beryaptilar.
Kuzgi don ekinlarini ekishni tezroq tugallash uchun qulay imkoniyatlardan qoniqarsiz foydalanilmoqda. O‘tgan yilning shu davridagiga qaraganda barcha viloyatlarda kuzgi ekinlar kam ekilgan.
Ta’kidlangan va boshqa nuqsonlar qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishida texnologiyalarni tashkil etish va ularga rioya qilish uchun mahalliy qishloq xo‘jaligi organlariga, mutaxassislari va rahbarlariga nisbatan talabchanlikni bo‘shashtirib yuborgan O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligi vazirligi, “O‘zmevasabzavotuzumsanoat”, “O‘zkooptayyorlovsavdo”, O‘zbekiston Respublikasi Davlat suv xo‘jaligi qurilishi qo‘mitasi, O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi fanlari akademiyasi tomonidan qishloq xo‘jaligiga rahbarlik qilish ishidagi jiddiy kamchiliklar borligidan dalolat beradi.
Hokimliklar, vazirliklar va idoralarning qishloq xo‘jaligiga rahbarlik ishidagi eng yaqqol nuqsonlar Surxondaryo viloyatining Oltinsoy (o‘rtoq Abdurahmonov) va Qumqo‘rg‘on (o‘rtoq Mengliboyev) nohiyalari misolida ko‘rinadi, ularda barcha asosiy ko‘rsatkichlar bo‘yicha ishlab chiqarishda keskin pasayishga yo‘l qo‘yilgan: o‘tgan yildagidan kartoshka, poliz mahsulotlari, uzum kam tayyorlangan, chorva mollari va parrandalar bosh soni kamaygan, go‘sht, sut va tuxum yetishtirish va xarid qilish qisqargan, mollarning mahsuldorligi pasaygan.
1. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va nohiyalar hokimliklari, dehqonchilik sanoati kompleksi vazirliklari va idoralarining qishloq xo‘jaligi ekinlarini yig‘ib-terib olish va tayyorlash, meva-sabzavot mahsulotlarini va kartoshkani qishga saqlashga qo‘yish, qishloq xo‘jaligi yilini yakunlash yuzasidan boshqa yumushlarni amalga oshirish bo‘yicha ishi qoniqarsiz deb topilsin.
Ulardan yo‘l qo‘yilgan nuqsonlarni bartaraf etish va qishloq xo‘jaligi ekinlarini yig‘ib-terib olishni va tayyorlashni tezroq tugallash hamda Vazirlar Mahkamasining 1992-yil 11-sentabrdagi 426-son qarori bilan belgilangan miqdorlarda oziq-ovqat resurslarini vujudga keltirish bo‘yicha topshiriqlarni so‘zsiz bajarish yuzasidan keskin choralar ko‘rish talab qilinsin.
2. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va nohiyalar hokimliklari o‘z diqqat-e’tiborlarini quyidagi kechiktirib bo‘lmaydigan vazifalarni hal etishga qaratsinlar:
sovuqqa chidamsiz ekinlar hosilini yig‘ishtirib olishni tezda tugallash, ularni saqlash va qayta ishlashni tashkil etish;
sholi hosilini yig‘ishtirib olishni shu yil 5-noyabrgacha va uni davlat resurslariga topshirishni shu yil 10-noyabrgacha tugallash. Mana shu maqsadlarda har bir xo‘jalik bo‘yicha sholi hosilini yig‘ishtirib olish va uni tayyorlashning qanday borayotganligini aniqlab chiqish, uning nobud bo‘lishi va respublikadan tashqariga tashib ketilishini istisno qiluvchi chora-tadbirlarni belgilash;
shu yil 1-noyabrgacha Hukumat tomonidan belgilangan hajmlarda makkajo‘xori doni topshirish topshiriqlarini bajarish. Buxoro (o‘rtoq Rahmonov) va Samarqand (o‘rtoq Qilichov) viloyatlari hokimliklariga makkajo‘xori doni topshirish topshiriqlarining bajarilishidagi intizomsizlik ko‘rsatib o‘tilsin.
Ishlab chiqarishning surunkali ravishda pasayishiga, dalalar va fermalar mahsuldorligining pasayishiga yo‘l qo‘yayotgan kolxozlar, sovxozlar va nohiyalar rahbarlarining javobgarligi ko‘rib chiqilsin, ularga prinsipial baho berilsin.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashining Raisi, viloyatlar va nohiyalar hokimlari yuqorida qayd qilingan ishlarning aytib o‘tilgan muddatlarda bajarilishini tashkil etish uchun shaxsan javobgar ekanliklari to‘g‘risida ogohlantirilsin.
3. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar hokimlari, “O‘zmevasabzavotuzumsanoat”, “O‘zkooptayyorlovsavdo”, O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi, O‘zbekbirlashuv, “O‘zbeksavdo” uyushmasi meva-sabzavot mahsulotlari va kartoshkani qishda saqlashga qo‘yish bo‘yicha Hukumat tomonidan belgilangan topshiriqlarning shak-shubhasiz bajarilishini ta’minlasinlar, respublika shaharlari va sanoat markazlarida bu mahsulotlarning, eng avvalo, kartoshka, piyoz, sabzi va karamning zaxiralarini yaratishga alohida e’tibor bersinlar.
Toshkent viloyati (o‘rtoq Ibobekov), Toshkent shahri (o‘rtoq Fozilbekov) hokimliklari, “O‘zmevasabzavotuzumsanoat” va “O‘zkooptayyorlovsavdo” qo‘shma majlisda Toshkent shahri, shuningdek, Olmaliq, Angren, Chirchiq va boshqa sanoat markazlari uchun qishga saqlash uchun mahsulotlar qo‘yish bo‘yicha ishlarning ahvolini muhokama qilsinlar. Farg‘ona viloyati hokimligi (o‘rtoq Ahmadqulov) ushbu masalani viloyat tarkibiga kiruvchi shaharlar bo‘yicha ko‘rib chiqsin.
4. Mo‘ljallangan hajmlarda kartoshka tayyorlash, tashib keltirish va uni saqlashga qo‘yish uchun javobgarlik “O‘zmevasabzavotuzumsanoat” (o‘rtoq Toshkenboyev), “O‘zkooptayyorlovsavdo” (o‘rtoq Qurbonov), O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligi vazirligi (o‘rtoq Qayumov), “O‘zbeksavdo” uyushmasi (o‘rtoq Usmonov), O‘zbekbirlashuv (o‘rtoq Volkov), Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi va viloyatlar hokimlariga yuklatilsin, ularga bu ishni kuchaytirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar ko‘rish topshirilsin.
5. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashining viloyatlar va nohiyalar hokimliklarining e’tibori chorvachilikdagi ahvolning qoniqarsizligiga, mahsulot ishlab chiqarishning pasayib ketishiga yo‘l qo‘ymaslikka qaratilsin. Ulardan tarmoq ishlarini barqarorlashtirish, mollarni oziqlantirish va saqlash qoidalari hamda normalariga rioya qilishni nazorat qilish bo‘yicha aniq chora-tadbirlar ko‘rish, har bir xo‘jalikda chorva qishlovini betalofat o‘tkazish uchun sharoitlar yaratish talab qilinsin.
6. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar hokimliklari kuzgi don ekinlari ekishni shu yil 1-noyabrgacha tugallash ishini tashkil etsinlar, aholi tomorqa uchastkalarida don ekinlari ekishni kengaytirsinlar.
7. Tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi (o‘rtoq Sultonov), “O‘zbeksavdo” uyushmasi (o‘rtoq Usmonov), “O‘zoziqovqatsanoat” konserni (o‘rtoq Hamidov), “O‘zmevasabzavotuzumsanoat” (o‘rtoq Toshkenboyev), “O‘zdonmahsulot” (o‘rtoq Miryoqubov), “O‘zkooptayyorlovsavdo” (o‘rtoq Qurbonov), O‘rta Osiyo temir yo‘llar boshqarmasi (o‘rtoq Jeltouxov), Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar hokimliklari Vazirlar Mahkamasining 1992-yil 11-sentabrdagi 426-son qarori bilan belgilangan asosiy oziq-ovqat mahsulotlari turlarini yetishtirish, tashib keltirish va davlat ehtiyojlari uchun yetkazib berish topshiriqlari qanday bajarilayotganligining borishini ko‘rib chiqsinlar, qoloqlikka yo‘l qo‘yilishini istisno qiluvchi chora-tadbirlar ko‘rsinlar.
8. Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishiga rahbarlik qilishdagi jiddiy xatolari, xotirjamlik kayfiyatiga berilganligi va faoliyatsizligi uchun Oltinsoy nohiyasi hokimi T. Abdurahmonovga va Qumqo‘rg‘on nohiyasi hokimi A. Mengliboyevga qattiq hayfsan e’lon qilinsin. Surxondaryo viloyati hokimligiga ularning javobgarligi to‘g‘risidagi masalani ko‘rib chiqish tavsiya qilinsin.
9. Kolxoz bozorlarini meva-sabzavot mahsulotlari va kartoshka bilan to‘ldirishda “O‘zkooptayyorlovsavdo” (o‘rtoq Qurbonov)ning yetarli ish olib bormayotganligi qayd qilinsin, bu esa mahsulotlar narxining haddan tashqari oshib ketishiga olib kelmoqda. Bozorlarga meva-sabzavot mahsulotlari keltirishni ko‘paytirish, ana shuning hisobiga qishloq xo‘jaligi mahsulotlari narxlarining barqarorlashishi va to‘xtatilishi yuzasidan chora-tadbirlar ko‘rilsin. Ushbu masala bo‘yicha olib borilayotgan ishlar to‘g‘risida Vazirlar Mahkamasi har oyda xabardor qilinsin.
10. O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasi (o‘rtoq Abdug‘aniyev), Ichki ishlar vazirligi (o‘rtoq Almatov) meva-sabzavot mahsulotlarini qishda saqlashga qo‘yish yuzasidan topshiriqlarning bajarilishini ta’minlash uchun respublika ichida transport vositalarining meva-sabzavot mahsulotlari bilan to‘siqsiz qatnovi uchun shart-sharoitlar yaratsinlar.
11. Mazkur qaror Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, barcha viloyatlar va nohiyalar hokimliklarining majlislarida, tegishli vazirliklar va idoralarning hay’atlarida muhokama qilinsin.