Кейинги йилларда республикада қоракўлчилик соҳасини ривожлантиришга, наслчилик ишларини такомиллаштиришга, ишлаб чиқарилаётган маҳсулотларни қайта ишлаш ва экспортга йўналтириш масалаларига катта эътибор қаратилмоқда.
Ҳозирги вақтда Республика «Қоракўлчилик» уюшмаси тизимидаги қоракўлчиликка ихтисослашган субъектларда 1 млн. 100 минг бош қоракўл зотли қўйлар парвариш қилинмоқда.
Дастлабки ҳисоб-китобларга кўра улар томонидан жорий йилда 200 минг дона қоракўл тери, 1 минг 700 тонна жун ҳамда 10 минг тоннадан ортиқ гўшт маҳсулотлари етиштирилиши кутилмоқда.
Шу билан бирга, қуйидагилар қоракўлчилик маҳсулотларини ишлаб чиқариш ҳажмларини кўпайтириш, уларни харид қилиш, сақлаш ва қайта ишлаш корхоналарига етказиб беришга ўзининг салбий таъсирини кўрсатмоқда:
биринчидан, қоракўлчилик билан шуғулланадиган субъектларни аксарияти узоқ чўл худудларида жойлашганлиги ва унинг ўзига хос хусусиятларининг инобатга олинмаганлиги;
иккинчидан, асосий озуқа базаси табиий яйловлар бўлиб, яйловлар ҳосилдорлиги бевосита йилнинг келишига ва ёғингарчиликнинг миқдорига боғлиқлиги;
учинчидан, табиат инжиқликлари, ёғингарчиликлар кам бўлган ва қиш даврида совуқ об-ҳавонинг узоқ давом этиши натижасида чорва молларини нобуд бўлишини олдини олиш мақсадида узоқ чўл ҳудудларида жойлашган қоракўлчиликка ихтисослашган субъектларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш ва уларга омихта ем, арпа дони, пахта шроти, пахта шелухаси ва бошқа зарурий ресурсларни етказиб бериш тизимининг йўқлиги;
тўртинчидан, асосий подадан яроқсизга чиқарилган қари она (совлиқ) қўйларни гўшт учун боқиш ва экспортбоп қоракўл тери етиштириш тизимининг жорий этилмаганлиги;
бешинчидан, етиштирилган қоракўлчилик маҳсулотларини қайта ишлаш корхонларига етказиб бериш ишларининг ўз ҳолига ташлаб қўйилганлиги.
Қоракўлчилик соҳасини янада ривожлантириш қоракўлчилик субъектлари томонидан қайта ишлаш корхоналарига етказиб берилган маҳсулотлар учун уларни рағбатлантириш тизимини яратиш, шунингдек, ёғингарчиликлар кам бўлган ёки қиш мавсуми узоқ давом этган ва қаттиқ совуқ бўлган даврларда қоракўлчилик билан шуғулланадиган субъектларга кучли озуқа маҳсулотлари етказиб беришнинг алоҳида тизимини жорий этишни тақозо қилади.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Қоракўлчилик соҳасини жадал ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида» 2018 йил 14 мартдаги ПҚ-3603-сон қарори ижросини таъминлаш, шунингдек, узоқ чўл ҳудудларида фаолият кўрсатаётган қоракўлчилик билан шуғулланадиган субъектлар томонидан етиштириладиган маҳсулотларни қайта ишлаш корхоналарига етказиб беришни рағбатлантириш ва об-ҳавони ноқулай келган даврларида уларга зарур ресурсларни зудлик билан етказиб бериш тизимини жорий этиш мақсадида Вазирлар Маҳкамаси қарор қилади:
1. Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ва Республика «Қоракўлчилик» уюшмасининг қоракўлчилик билан шуғулланадиган субъектлар томонидан етиштирилган қўй териси, қоракўл териси ва жунни ҳудудий «Қоракўл» уюшмаларининг «Қоракўлчилик» марказлари томонидан қоракўл териси ва жунни харид қилиш, сақлаш ҳамда қайта ишлаш ташкилотларига шартнома асосида етказиб бериш тизимини ташкил этиш тўғрисидаги таклифи маъқуллансин.
2. Қоракўлчилик билан шуғулланадиган субъектлар томонидан етиштирилган қўй териси, қоракўл териси ва жунни харид қилиш, шунингдек, уларга озуқа мақсадлари учун омихта ем, арпа дони, пахта шроти ва шелухасини сотиш тартиби тўғрисида низом 1-иловага мувофиқ тасдиқлансин.
3. Бухоро, Қашқадарё, Навоий ва Самарқанд вилоятлари ҳокимликлари Республика «Қоракўлчилик» уюшмаси билан биргаликда:
наслчилик қоракўлчилик мақомига эга бўлган жамиятларда мазкур қарорнинг 2-иловасига мувофиқ келгусида насл олиш учун фойдаланилмайдиган қари она (совлиқ) қўйларни марказлаштирилган ҳолда гўшт учун боқиш ҳамда экспортбоп қоракўл тери ва сифатли гўшт етиштиришни ташкил этилишини;
бўрдоқичилик хўжаликлари (комплекслари)да етиштирилган қоракўл терисининг камида 80 фоизини экспорт қилиш ҳамда гўшт маҳсулотларини шартнома асосида истеъмол бозорларига етказиб берилишини таъминласинлар.
4. Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги, Республика «Қоракўлчилик» уюшмаси, «Ўздонмаҳсулот» АК, «Ўзпахтаёғ» АЖ раҳбарлари, шунингдек, Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши Раиси, вилоятлар ва туманлар ҳокимларига ушбу қарорда белгиланган тартибга риоя этилиши юзасидан шахсий масъулият юклансин.
5. Мазкур қарорнинг бажарилишини назорат қилиш Ўзбекистон Республикаси Бош вазирининг ўринбосари З.Т. Мирзаев ва Қишлоқ хўжалиги вазири Б.Т. Юсупов зиммасига юклансин.
1. Ушбу Низом қоракўлчилик билан шуғулланадиган субъектлар томонидан етиштирилган қўй териси, қоракўл териси ва жунни харид қилиш, шунингдек, уларга озуқа мақсадлари учун омихта ем, арпа дони, пахта шроти ва шелуха сотиш тартибини белгилайди.
қоракўлчилик билан шуғулланадиган субъектлар — қоракўлчилик йўналишидаги масъулияти чекланган жамиятлари, фермер ва деҳқон хўжаликлари;
кучли озуқа маҳсулотлари — қоракўлчилик билан шуғулланадиган субъектлар учун қишлов даврида, йил оғир келганда ва келгусида насл учун фойдаланилмайдиган она (совлиқ) қўйларни гўшт учун боқиш ва улардан экспортбоп қоракўл тери олиш ҳамда қўйларни уруғлантириш мавсуми учун талаб этиладиган омихта ем, арпа дони, пахта шроти ва шелухаси;
сотувчилар — «Ўздонмаҳсулот» АКнинг омихта ем ва арпа донини, «Ўзпахтаёғ» АЖнинг пахта шроти ва шелухасини биржа савдолари орқали сотиш ҳуқуқига эга бўлган ҳудудий ташкилотлари;
3. Республика ҳудудида қўй териси, қоракўл тери ва жунни тайёрлаш ҳамда харид қилиш «Чармсаноат» ва «Қоракўлчилик» уюшмалари тизимидаги корхоналар томонидан олдиндан 50 фоиз бўнак тўлаш орқали амалга оширилади.
Бошқа юридик ва жисмоний шахслар ҳам қўй териси, қоракўл тери ва жунни тайёрлаши ҳамда харид қилиши мумкин.
4. Қоракўлчилик билан шуғулланадиган субъектларга озуқа маҳсулотлари савдоларини ташкил этиш ҳамда озуқа маҳсулотлари етказиб бериш мазкур Низомга иловадаги схемага мувофиқ амалга оширилади.
5. Ҳудудий «Қоракўл» уюшмалари ҳар йил якуни билан Қорақалпоғистон Республикаси ва қоракўлчилик субъектлари мавжуд бўлган вилоятлар кесимида қоракўлчилик субъектларидаги чорва молларига келгуси йил учун талаб этиладиган кучли озуқа маҳсулотлари миқдори тўғрисидаги таклифларни тайёрлайди ва Республика «Қоракўлчилик» уюшмасига тақдим этади.
Талаб этиладиган кучли озуқалар миқдорини аниқлашда ҳар бир қоракўлчилик субъектидаги чорва мол бош сони ва республикамиз ҳудудида куз, қиш ва баҳор ойларида об-ҳавонинг келиши, яъни, ёғингарчилик миқдори ва яйловларнинг ҳосилдорлиги инобатга олинади.
Шунингдек, қайта ишлаш корхоналарига қоракўлчилик маҳсулотларини етказиб берган қоракўлчилик субъектларини рағбатлантириш мақсадида қайта ишлаш корхоналарига етказиб берилган ёки етказиб берилиши кутилаётган маҳсулот суммасининг 30 фоизига тенг суммадаги кучли озуқалар ҳам йиллик талаб этиладиган кучли озуқалар миқдорига киритилади.
Олдинги таҳрирга қаранг.
(6-банд Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2023 йил 8 апрелдаги 147-сонли қарорига асосан ўз кучини йўқотган — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 10.04.2023 й., 09/23/147/0203-сон)
7. Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт вазирлиги «Ўздонмаҳсулот» АК ва «Ўзпахтаёғ» АЖ билан биргаликда ҳар йили қоракўлчилик субъектлари учун ажратиладиган кучли озуқа маҳсулотлари ҳажмларини Қорақалпоғистон Республикаси ва қоракўлчилик субъектлари мавжуд бўлган вилоятлардаги омихта ем, пахта шроти ва шелухасини ишлаб чиқарувчи корхоналар кесимида шакллантиради ва тасдиқлайди.
8. «Ўздонмаҳсулот» АК ва «Ўзпахтаёғ» АЖ Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан ойлар бўйича тақдим этилган йиллик талабга асосан тегишли ой учун биржа савдоларига қўйиладиган ҳажмлар тўғрисидаги маълумотларни тегишли ойнинг 1-санасигача Республика «Қоракўлчилик» уюшмасига ва ўзларининг ҳудудий ташкилотларига юборади.
Бунда, биржа савдоларига чиқариладиган маҳсулотнинг бошланғич нархи сотувчи томонидан декларацияланадиган нарх ва улгуржи сотиш нархи даражасида белгиланади.
Савдолар жараёнида нархлар ошишининг йўл қўйиладиган чегараси бошланғич нархга нисбатан 15 фоизгача миқдорида белгиланади ва нарх 15 фоиздан ошиб кетган тақдирда савдолар тўхтатилади ҳамда сотилмай қолган маҳсулот ҳажми кейинги савдоларга ўтказилади.
9. Биржа савдолари орқали қоракўлчилик билан шуғулланадиган субъектларга сотилиши лозим бўлган кучли озуқа маҳсулотлари ҳажми ҳудудий «Қоракўл» уюшмалари томонидан ҳар ойнинг 3-санасигача Республика «Қоракўлчилик» уюшмасига киритилади.
Бунда, қоракўлчилик билан шуғулланаётган субъектларга ажратиладиган озуқа миқдори чорва моллари бош сони, мазкур худуддаги яйловлар ҳосилдорлиги ва қайта ишлаш ташкилотларига етказиб берилган маҳсулотлар ҳажмига қараб аниқланади.
10. Ҳудудий «Қоракўл» уюшмалари томонидан тақдим этилган қоракўлчилик билан шуғулланаётган субъектлар ва уларга ажратилиши назарда тутилган кучли озуқалар миқдори Республика «Қоракўлчилик» уюшмаси томонидан ўрганилади ва ҳар бир ҳудуд бўйича алоҳида рўйхат ҳар ойнинг 5-санасигача «Ўзбекистон Республика товар хом ашё биржаси» АЖга тақдим этилади.
Бунда, ажратилган кучли озуқа маҳсулотларининг фақатгина қоракўлчилик йўналишидаги субъектларга ажратилишига Республика «Қоракўлчилик» уюшмаси ва ундан мақсадли ва самарали фойдаланилишига худудий «Қоракўл» уюшмалари ҳамда қоракўлчилик билан шуғулланаётган субъектларнинг раҳбарлари масъул ҳисобланади.
11. Сотувчилар ва қоракўлчилик билан шуғулланадиган субъектлар биржага хизмат қилувчи банкдаги ҳисоб-китоб-клиринг палатасининг иккиламчи талаб қилиб олингунгача депозит ҳисобварағига биржа савдоларига қўйилган озуқа маҳсулоти умумий қийматининг ва мўлжалланаётган келишув ҳажмининг 2 фоизигача бўлган миқдордаги закалат қўяди.
12. Биржа савдолари бўйича ҳисоб-китоблар товар хом ашё биржаларида ҳисоб-китоб-клиринг операцияларини ўтказиш қоидаларига мувофиқ амалга оширилади.
13. Қоракўлчилик билан шуғулланадиган субъектлар томонидан етиштирилган ва қайта ишлаш ташкилотларига етказиб берилган маҳсулотлар тўғрисидаги маълумотлар ҳудудий «Қоракўл» уюшмалари томонидан ҳар ой якунига кўра келгуси ойнинг 3-санасигача Республика «Қоракўлчилик» уюшмасига тақдим этилади.
Олдинги таҳрирга қаранг.
14. Ушбу Низом қоидалари бузилишида айбдор бўлган шахслар қонунчиликда белгиланган тартибда жавоб берадилар.
(14-банд Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2022 йил 4 апрелдаги 153-сонли қарори таҳририда — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 05.04.2022 й., 09/22/153/0266-сон)
Қоракўлчилик билан шуғулланадиган субъектлар томонидан етиштирилган қўй териси, қоракўл териси ва жунни харид қилиш, шунингдек, уларга озуқа мақсадлари учун омихта ем, арпа дони, пахта шроти ва шелухасини сотиш тартиби тўғрисида низомга
ИЛОВА
ИЛОВА
Олдинги таҳрирга қаранг.
(илова Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 13 майдаги 397-сонли қарори таҳририда — Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 14.05.2019 й., 09/19/397/3123-сон)
Худудлар | Бўрдоқиланадиган қари она қўйлар сони, бош | Экспортбоп қоракўл териси ишлаб чиқариш, дона | Гўшт ишлаб чиқариш, тонна | ||
1. | Бухоро | 15000 | 9000 | 270 | |
2. | Қашқадарё | 12000 | 7200 | 216 | |
3. | Навоий | 18000 | 10800 | 324 | |
4. | Самарқанд | 5000 | 3000 | 90 | |
Жами: | 50000 | 30000 | 900 |