LexUZ шарҳи
Мазкур қарор Ўзбекистон Республикаси Марказий банки Бошқарувининг 2019 йил 14 сентябрдаги 22/5-сонли ««Микрокредит ташкилотларида бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақлари режасини тасдиқлаш ҳақида»ги қарор, шунингдек унга ўзгартириш ва қўшимчаларни ўз кучини йўқотган деб топиш тўғрисида»ги қарорига (рўйхат рақами 1639-4, 25.10.2019 й.) асосан ўз кучини йўқотган.
Ўзбекистон Республикасининг «Ўзбекистон Республикасининг Марказий банки тўғрисида»ги ва «Солиқ ва бюджет сиёсатининг 2018 йилга мўлжалланган асосий йўналишлари қабул қилинганлиги муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги қонунларига мувофиқ Ўзбекистон Республикаси Марказий банки Бошқаруви қарор қилади:
1. Ўзбекистон Республикаси Марказий банки Бошқарувининг 2006 йил 7 октябрдаги 24/5-сон қарори (рўйхат рақами 1639, 2006 йил 11 ноябрь) (Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2006 й., 46-47-сон, 463-модда) билан тасдиқланган Микрокредит ташкилотларида бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақлари режасига иловага мувофиқ ўзгартириш ва қўшимчалар киритилсин.
а) «10507 — Банкларга қўйилган муддатли депозитлар» баланс ҳисобварағидан сўнг қуйидаги мазмундаги 10509 баланс ҳисобварағи билан тўлдирилсин:
б) «16323 — Микролизинг (молиявий ижара) бўйича олиш учун ҳисобланган фоизлар» баланс ҳисобварағидан сўнг қуйидаги мазмундаги 16377 баланс ҳисобварағи билан тўлдирилсин:
в) «16397 — Бошқа олиниши лозим бўлган ҳисобланган фоизлар (воситачилик ҳақи)» баланс ҳисобварағидаги «(воситачилик ҳақи)» деган сўзлар чиқариб ташлансин;
г) «16397 — Бошқа олиниши лозим бўлган ҳисобланган фоизлар (воситачилик ҳақи)» баланс ҳисобварағидан сўнг қуйидаги мазмундаги 16400, 16401, 16405, 16409, 16413, 16499 баланс ҳисобварақлари билан тўлдирилсин:
16499 — Ҳисобланган фоизсиз даромадлар бўйича кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захираси (контр-актив)»;
д) «16563 — Омбордаги асосий воситаларнинг йиғилган эскириш суммаси(контр-актив)» баланс ҳисобварағидан сўнг қуйидаги мазмундаги 16575, 16579 баланс ҳисобварақлари билан тўлдирилсин:
16579 — Олинган кредитлар бўйича гаровга қўйилган асосий воситаларнинг йиғилган эскириш суммаси (контр-актив)»;
е) «19905 — Олинган кредитлар бўйича гаровга қўйилган мулклар ва мулкий ҳуқуқлар» баланс ҳисобварағи чиқариб ташлансин;
ж) «20000 — Мажбуриятлар» баланс ҳисобварағидан сўнг қуйидаги мазмундаги 21400, 21402, 21404 баланс ҳисобварақлари билан тўлдирилсин:
з) «22400 — Тўланиши лозим бўлган ҳисобланган фоизлар» баланс ҳисобварағидан сўнг қуйидаги мазмундаги 22402, 22404 баланс ҳисобварақлари билан тўлдирилсин:
и) «22510 — Нафақа (пенсия) фонди билан бўладиган ҳисоб-китоблар» баланс ҳисобварағининг номи қуйидаги таҳрирда баён қилинсин:
к) «22512 — Бандлик фонди ва бошқа фондлар билан бўладиган ҳисоб-китоблар» баланс ҳисобварағининг номи қуйидаги таҳрирда баён қилинсин:
л) «50000 — Харажатлар» баланс ҳисобварағидан сўнг қуйидаги мазмундаги 50600, 50601, 50603 баланс ҳисобварақлари билан тўлдирилсин:
м) «56122 — Бандлик фонди ва бошқа фондлар учун бадаллар» баланс ҳисобварағининг номи қуйидаги таҳрирда баён қилинсин:
н) «56418 — Китоб, газета ва бошқа даврий нашриётлар бўйича харажатлар» баланс ҳисобварағидан сўнг қуйидаги мазмундаги 56500, 56502, 56506, 56510 баланс ҳисобварақлари билан тўлдирилсин:
о) «56630 — Омбордаги асосий воситаларнинг эскириш суммаси» баланс ҳисобварағидан сўнг қуйидаги мазмундаги 56632 баланс ҳисобварағи билан тўлдирилсин:
п) «56830 — Асосий воситалари бўйича кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолаш» баланс ҳисобварағи чиқариб ташлансин.
а) «10507 — Банкларга қўйилган муддатли депозитлар» баланс ҳисобварағидан сўнг қуйидаги мазмундаги 10509 баланс ҳисобварағи билан тўлдирилсин:
Ҳисобварақнинг таърифи: ушбу ҳисобварақда микрокредит ташкилотининг банкдаги депозит ҳисобварағига кирим қилинадиган, лекин келиб тушмаган нақдсиз пул маблағлари суммаси акс эттирилади.
Ҳисобварақнинг дебетида микрокредит ташкилотининг банкдаги депозит ҳисобварағига кирим қилинадиган, лекин келиб тушмаган нақдсиз пул маблағлари акс эттирилади.
Ҳисобварақнинг кредитида банкдан олинган депозит ҳисобварағи кўчирмаси асосида нақдсиз пул маблағлар суммасини ҳисобдан чиқарилиши акс эттирилади.
б) «16323 — Микролизинг (молиявий ижара) бўйича олиш учун ҳисобланган фоизлар» баланс ҳисобварағи таърифидан сўнг қуйидаги мазмундаги 16377 баланс ҳисобварағининг номи ва таърифи билан тўлдирилсин:
Ҳисобварақнинг таърифи: кредит шартномаси бўйича олиш учун ҳисобланган, бироқ муддатида тўланмаган фоизлар ҳисоби олиб борилади.
Ҳисобварақнинг дебетида шартнома бўйича олиш учун ҳисобланган, бироқ муддатида тўланмаган фоизлар суммаси акс эттирилади.
Ҳисобварақнинг кредитида тўланган (қопланган) ва/ёки ҳисобдан чиқарилган фоизлар суммаси акс эттирилади.
в) «16397 — Бошқа олиниши лозим бўлган ҳисобланган фоизлар (воситачилик ҳақи)» баланс ҳисобварағининг номи ва таърифидаги «(воситачилик ҳақи)» деган сўзлар чиқариб ташлансин;
г) «16397 — Бошқа олиниши лозим бўлган ҳисобланган фоизлар (воситачилик ҳақи)» баланс ҳисобварағи таърифидан сўнг қуйидаги мазмундаги 16400, 16401, 16405, 16409, 16413, 16499 баланс ҳисобварақларининг номи ва таърифи билан тўлдирилсин:
Ҳисобварақнинг таърифи: ҳисобланган, лекин ҳали олинмаган кўрсатилган хизмат ҳақлари суммаларининг ҳисоби олиб борилади.
Ҳисобварақнинг кредитида тўланган (қопланган) ва/ёки ҳисобдан чиқарилган, шунингдек, нотўғри ҳисобланган кўрсатилган хизмат ҳақларининг қайтарилиш суммаси акс эттирилади.
Ҳисобварақнинг таърифи: кредитлар, кўрсатилган хизматлар учун ҳисобланган, лекин ҳали олинмаган жарима ва пенялар суммаларининг ҳисоби олиб борилади.
Ҳисобварақнинг кредитида ундирилган ва/ёки ҳисобдан чиқарилган, шунингдек, нотўғри ҳисобланган жарима ва пенялар қайтарилиш суммаси акс эттирилади.
Ҳисобварақнинг таърифи: операцион ижара бўйича ҳисобланган, лекин ҳали олинмаган даромад ҳисоби олиб борилади.
Ҳисобварақнинг кредитида олиши лозим бўлган тўловлар ва/ёки ҳисобдан чиқарилган суммаси акс эттирилади.
Ҳисобварақнинг таърифи: ҳисобланган, лекин ҳали олинмаган бошқа фоизсиз даромадлар ҳисоби олиб борилади.
Ҳисобварақнинг кредитида тўланган (қопланган) ва/ёки ҳисобдан чиқарилган, шунингдек, нотўғри ҳисобланган бошқа фоизсиз даромадларнинг қайтарилиш суммаси акс эттирилади.
16499 — Ҳисобланган фоизсиз даромадлар бўйича кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захираси (контр-актив)
Ҳисобварақнинг таърифи: олиниши лозим бўлган ҳисобланган фоизсиз даромадларнинг ундириб олинмаслиги натижасида вужудга келиши мумкин бўлган зарарлар бўйича яратилган захира ҳисоби олиб борилади.
Ҳисобварақнинг кредитида ташкил этилган захиранинг баҳолаш суммаси ва/ёки унинг ўсиш суммаси акс эттирилади.
Таҳлилий ҳисоб активларнинг тури бўйича ташкил этилган захиралар бўйича алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.»;
д) «16563 — Омбордаги асосий воситаларнинг йиғилган эскириш суммаси (контр-актив)» баланс ҳисобварағи таърифидан сўнг қуйидаги мазмундаги 16575, 16579 баланс ҳисобварақларининг номи ва таърифи билан тўлдирилсин:
Ҳисобварақнинг таърифи: олинган кредитлар бўйича микрокредит ташкилоти томонидан гаровга қўйилган асосий воситаларнинг ҳисоби юритилади.
Ҳисобварақнинг дебетида микрокредит ташкилоти томонидан олинган кредитларнинг таъминоти сифатида қўйилган асосий воситаларнинг ҳамда қайта баҳолаш натижасида киритилган тузатишлар суммаси акс эттирилади.
Ҳисобварақнинг кредитида қайтарилмаган кредитни қоплаш учун фойдаланилган, шунингдек кредитни қоплашдаги ва кредит шартномаси муддати тугагандаги асосий воситалар ҳамда қайта баҳолаш натижасида киритилган тузатишлар суммаси акс эттирилади.
Таҳлилий ҳисоб ҳар бир гаровга қўйилган асосий воситалар бўйича алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.
16579 — Олинган кредитлар бўйича гаровга қўйилган асосий воситаларнинг йиғилган эскириш суммаси (контр-актив)
Ҳисобварақнинг мақсади: олинган кредитлар бўйича микрокредит ташкилоти томонидан гаровга қўйилган асосий воситаларнинг йиғилган эскириш суммаси ҳисоби юритилади.
Ҳисобварақнинг кредитида олинган кредитлар бўйича гаровга қўйилган асосий воситаларнинг эскиришини баҳолаш суммаси, қадрсизланиш натижасида кўрилган зарарлар, шунингдек қайта баҳолаш натижасида киритилган тузатишлар суммаси акс эттирилади.
Ҳисобварақнинг дебетида кредитор томонидан қайтарилмаган кредитни қоплаш учун фойдаланилганда, шунингдек кредитни қоплашдаги ва кредит шартномаси муддати тугагандаги гаровга қўйилган асосий воситаларнинг йиғилган эскириш суммасининг ҳисобдан чиқарилиши ҳамда қайта баҳолаш натижасида киритилган тузатишлар суммаси акс эттирилади.
Таҳлилий ҳисоб гаровга қўйилган асосий воситалар тури бўйича алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.»;
е) «19905 — Олинган кредитлар бўйича гаровга қўйилган мулклар ва мулкий ҳуқуқлар» баланс ҳисобварағининг номи ва таърифи чиқариб ташлансин;
ж) «20000 — Мажбуриятлар» баланс ҳисобварағидан сўнг қуйидаги мазмундаги 21400, 21402, 21404 баланс ҳисобварақларининг номи ва таърифи билан тўлдирилсин:
Ҳисобварақнинг таърифи: микрокредит ташкилоти таъсисчиларидан олинган қарз маблағларнинг ҳисоби олиб борилади.
Ҳисобварақнинг кредитида микрокредит ташкилоти таъсисчиларидан олинган қарзлар суммаси акс эттирилади.
Таҳлилий ҳисоб ҳар бир кредитор бўйича шартномалар қирқимида алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.
Таҳлилий ҳисоб ҳар бир кредитор бўйича шартномалар қирқимида алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.»;
з) «22006 — Банклардан олинган узоқ муддатли кредитлар» баланс ҳисобварағининг таърифидаги «1 йил муддатгача» деган сўзлар «1 йилдан ортиқ муддатга» деган сўзлар билан алмаштирилсин;
и) «22400 — Тўланиши лозим бўлган ҳисобланган фоизлар» баланс ҳисобварағи таърифидан сўнг қуйидаги мазмундаги 22402, 22404 баланс ҳисобварақларининг номи ва таърифи билан тўлдирилсин:
Юқорида кўрсатилган баланс ҳисобварақлари ўз хусусиятлари бўйича бир хил бўлганлиги учун уларнинг таърифи умумлаштирилиб берилмоқда.
Ҳисобварақнинг таърифи: микрокредит ташкилоти таъсисчиларидан ҳамда бошқа шахслардан жалб қилинган қарз маблағлари бўйича ҳисобланган, лекин тўланмаган фоизлар ҳисоби олиб борилади.
Ҳисобварақнинг дебетида тўланган фоизлар суммаси, шунингдек нотўғри ҳисобланган фоизларнинг қайтарилган суммаси ҳисобдан чиқарилади.
Таҳлилий ҳисоб ҳар бир кредитор бўйича қарз шартномалари қирқимида алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.»;
к) «22502 — Ҳисобланган фойда солиқлари» баланс ҳисобварағининг таърифидаги «фойда, ижтимоий инфратузилмани ривожлантириш ва қонунчиликка мувофиқ равишда» деган сўзлари «фойда солиғи ва» деган сўзлар билан алмаштирилсин;
л) «22510 — Нафақа (пенсия) фонди билан бўладиган ҳисоб-китоблар» баланс ҳисобварағининг номи ва таърифи қуйидаги таҳрирда баён қилинсин:
Ҳисобварақнинг таърифи: қонунчиликка мувофиқ микрокредит ташкилоти томонидан ягона ижтимоий тўлов бўйича маблағлар ҳисоби юритилади.
Ҳисобварақнинг кредитида микрокредит ташкилоти томонидан ягона ижтимоий тўловга ўтказиладиган маблағлар суммаси акс эттирилади.
м) «22512 — Бандлик фонди ва бошқа фондлар билан бўладиган ҳисоб-китоблар» баланс ҳисобварағининг номи ва таърифи қуйидаги таҳрирда баён қилинсин:
Ҳисобварақнинг таърифи: микрокредит ташкилоти томонидан қонун ҳужжатларига мувофиқ жамғармаларга ўтказиладиган тўловлар ҳисоби олиб борилади.
Таҳлилий ҳисоб ҳар бир жамғарма ва тўловлар тури бўйича алоҳида шахсий ҳисобварақларда олиб борилади.»;
н) «31203 — Тақсимланмаган фойда (актив-пассив)» баланс ҳисобварағининг таърифи қуйидаги таҳрирда баён этилсин:
«Ҳисобварақнинг таърифи: микрокредит ташкилотининг ўтган молиявий йиллардаги фаолияти давомида олган тақсимланмаган фойдаси (зарари)нинг ҳисоби олиб борилади.
Ҳисобварақнинг кредитида 31206 — «Соф фойда (зарар) (актив-пассив)» ҳисобварағидан ўтказилган соф фойда ҳамда захира капиталидан тақсимланмаган фойдага ўтказилган суммалар акс эттирилади.
Ҳисобварақнинг дебетида тақсимланмаган фойда ҳисобидан ҳар хил фондлар учун ажратмалар, 31206 — «Соф фойда (зарар) (актив-пассив)» ҳисобварағидан ўтказилган зарар суммаси, шунингдек таъсисчилар қарорига мувофиқ микрокредит ташкилотининг устав фондига қилинган қайта инвестиция (реинвестиция)лаш ҳамда эълон қилинган дивидендлар суммалари акс эттирилади.
о) «31206 — Соф фойда (зарар) (актив-пассив)» баланс ҳисобварағининг таърифи қуйидаги таҳрирда баён этилсин:
«Ҳисобварақнинг таърифи: ҳисобот йили давомида микрокредит ташкилоти молиявий фаолияти натижасида олинган соф фойда (зарар)лар ҳамда ушбу давр давомида эълон қилинган дивидендлар суммаси ҳисоби олиб борилади.
Ҳисобварақнинг кредитида ҳисобот йили давомида микрокредит ташкилоти томонидан олинган фойда, 31203 — «Тақсимланмаган фойда (актив-пассив)» ҳисобварағига ўтказилган зарар суммаси, шунингдек нотўғри эълон қилинган дивидендларнинг қайтарилиши акс эттирилади.
Ҳисобварақнинг дебетида ҳисобот йили давомида микрокредит ташкилоти томонидан кўрилган зарар, 31203 — «Тақсимланмаган фойда (актив-пассив)» ҳисобварағига ўтказилган фойда суммаси, эълон қилинган дивидендлар, шунингдек захира капиталига ўтказилган сумма акс эттирилади.
п) «50000 — Харажатлар» баланс ҳисобварағи таърифидан сўнг қуйидаги мазмундаги 50600, 50601, 50603 баланс ҳисобварақларининг номи ва таърифи билан тўлдирилсин:
Юқорида кўрсатилган баланс ҳисобварақлари ўз хусусиятлари бўйича бир хил бўлганлиги учун уларнинг таърифи умумлаштирилиб берилмоқда.
Ҳисобварақнинг таърифи: жалб қилинган қарз маблағлари бўйича микрокредит ташкилотининг фоизли харажатлари ҳисоби олиб борилади.
Ҳисобварақларнинг дебетида жалб қилинган қарз маблағлари бўйича тўланиши лозим бўлган ҳисобланган фоизли харажатлар суммаси акс эттирилади.
Ҳисобварақларнинг кредитида нотўғри ҳисобланган ёки тўланган фоизларнинг қайтарилиш суммаси, шунингдек ҳисобот йилининг охирида микрокредит ташкилотининг молиявий натижаси сифатида 31206 — «Соф фойда (зарар) (актив-пассив)» ҳисобварағига ўтказиладиган сумма акс эттирилади.»;
с) «56114 — Ижтимоий суғурта бўйича бадаллар» баланс ҳисобварағининг таърифидаги «микрокредит ташкилотининг иш ҳақи фондидан бюджетдан ташқари Пенсия фондига ажратмалари,» деган сўзлар чиқариб ташлансин;
т) «56122 — Бандлик фонди ва бошқа фондлар учун бадаллар» баланс ҳисобварағининг номи ва таърифи қуйидаги таҳрирда баён қилинсин:
Ҳисобварақнинг таърифи: қонун ҳужжатларига мувофиқ жамғармаларга ажратмалар, шунингдек ходимларнинг соғлиқларини мажбурий ва ихтиёрий суғурталаш ва бошқа бадаллар ҳисоби олиб борилади.
Ҳисобварақнинг кредитида нотўғри тўланган харажатларнинг қайтарилиш суммаси, шунингдек молиявий ҳисобот йилининг охирида микрокредит ташкилотининг молиявий натижаси сифатида 31206 — «Соф фойда (зарар) (актив-пассив)» ҳисобварағига ўтказиладиган сумма акс эттирилади.»;
у) «56418 — Китоб, газета ва бошқа даврий нашриётлар бўйича харажатлар» баланс ҳисобварағи таърифидан сўнг қуйидаги мазмундаги 56500, 56502, 56506, 56510 баланс ҳисобварақларининг номи ва таърифи билан тўлдирилсин:
Ҳисобварақнинг таърифи: микрокредит ташкилоти томонидан ўз мавқеи ва фаолиятини ривожлантириш мақсадида амалга оширилган репрезентация ва кўнгил очар тадбирлар учун қилинган харажатлар суммаси ҳисобга олинади.
Ҳисобварақнинг дебетида микрокредит ташкилоти томонидан ўз мавқеи ва фаолиятини ривожлантириш мақсадида амалга оширилган репрезентация ва кўнгил очар тадбирлар учун қилинган харажатлар суммаси акс эттирилади.
Ҳисобварақнинг кредитида микрокредит ташкилоти томонидан ўз мавқеи ва фаолиятини ривожлантириш мақсадида амалга оширилган репрезентация ва кўнгил очар тадбирлар учун қилинган харажатлар бўйича нотўғри ҳисобланган, шунингдек молиявий ҳисобот йилининг охирида микрокредит ташкилотининг молиявий натижаси сифатида 31206 — «Соф фойда (зарар) (актив-пассив)» ҳисобварағига ўтказиладиган сумма акс эттирилади.
Ҳисобварақнинг таърифи: микрокредит ташкилоти томонидан клублар, уюшмалар, жамоат ва бошқа ташкилотларга аъзо бўлиб кирганда тўланадиган аъзолик бадаллари суммаси ҳисобга олинади.
Ҳисобварақнинг дебетида клублар, уюшмалар, жамоат ва бошқа ташкилотларга аъзо бўлиб кирганда тўланган аъзолик бадаллари суммаси акс эттирилади.
Ҳисобварақнинг кредитида клублар, уюшмалар, жамоат ва бошқа ташкилотларга аъзо бўлиб кирганда тўланган аъзолик бадаллари бўйича нотўғри ҳисобланган, шунингдек молиявий ҳисобот йилининг охирида микрокредит ташкилотининг молиявий натижаси сифатида 31206 — «Соф фойда (зарар) (актив-пассив)» ҳисобварағига ўтказиладиган сумма акс эттирилади.
Ҳисобварақнинг таърифи: микрокредит ташкилотининг хайрия жамғармаларига, бошқа нотижорат фаолият билан шуғулланмайдиган хайрия ташкилотларига, шунингдек табиий офатдан талафот кўрганларга кўрсатган хайр-эҳсон суммалари ҳисобга олинади.
Ҳисобварақнинг дебетида микрокредит ташкилотининг хайрия жамғармаларига, бошқа нотижорат фаолият билан шуғулланмайдиган хайрия ташкилотларига, шунингдек табиий офатдан талафот кўрганларга кўрсатган хайр-эҳсон суммалари акс эттирилади.
Ҳисобварақнинг кредитида микрокредит ташкилотининг хайрия жамғармаларига, бошқа нотижорат фаолият билан шуғулланмайдиган хайрия ташкилотларига, шунингдек табиий офатдан талафот кўрганларга кўрсатган хайр-эҳсонлар бўйича нотўғри ҳисобланган, шунингдек молиявий ҳисобот йилининг охирида микрокредит ташкилотининг молиявий натижаси сифатида 31206 — «Соф фойда (зарар) (актив-пассив)» ҳисобварағига ўтказиладиган сумма акс эттирилади.»;
ф) «56630 — Омбордаги асосий воситаларнинг эскириш суммаси» баланс ҳисобварағи таърифидан сўнг қуйидаги мазмундаги 56632 баланс ҳисобварағининг номи билан тўлдирилсин:
х) «56830 — Асосий воситалари бўйича кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолаш» баланс ҳисобварағи чиқариб ташлансин;
ц) «56902 — Фойда солиғини баҳолаш» баланс ҳисобварағининг таърифидаги «, ободонлаштириш ва ижтимоий инфратузилмани ривожлантириш солиғи» деган сўзлар чиқариб ташлансин.