LexUZ sharhi
Mazkur qaror Xalq deputatlari Toshkent shahar Kengashining 2021-yil 4-iyundagi 390/41-6-sonli “Toshkent shahar mahalliy davlat hokimiyati organlarining eskirgan va o‘z ahamiyatini yo‘qotgan normativ tusdagi qarorlarini bekor qilish to‘g‘risida”gi qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
Respublika rahbariyatining tashabbusi bilan Vatanimiz poytaxti Toshkent shahar infratuzilmasini yanada rivojlantirish va obodonlashtirish ishlariga katta e’tibor berilib kelinmoqda. Jumladan, keyingi yillarda Toshkent shahrining qiyofasi tubdan o‘zgarib zamon talablariga mos qator turarjoy binolari, ma’muriy va madaniy-maishiy binolar, yangi istirohat bog‘lari, xiyobonlar, dam olish joylari hamda tibbiyot-profilaktika muassasalari bunyod etildi.
Shahar chiroyi, uning obodonlashtirilganligi va yashil libosi o‘ziga nisbatan muttasil diqqat, e’tibor va katta g‘amxo‘rlik bilan qarashni taqozo etmoqda. Poytaxtimizning yanada go‘zal, orasta, ko‘kalamzor, maftunkor bo‘lishi yo‘lida har bir fuqaro o‘z hissasini qo‘shishga harakat qilmoqda.
Ozodalik va tartibni saqlash, ko‘kalamzorlashtirish, obodonlashtirish ishlarini yanada yaxshilash, har bir bino, inshoot va uy-joylarni talab darajasida saqlash oldimizda turgan ustuvor vazifalardan biridir.
Aholining mehnat, turmush va dam olish sharoitlarini yanada yaxshilash hamda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2012-yil 23-apreldagi 76-sonli yig‘ilish bayoni bilan tasdiqlangan “Respublika hududlarida oilada turmush madaniyatini zamon talablari darajasiga ko‘tarish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar dasturi”ning 1-bandi ijrosini ta’minlash maqsadida, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi Kodeksining 6-moddasiga muvofiq qaror qilaman:
1. “Toshkent shahrida jamoat tartibini saqlash, obodonlashtirish va sanitariya qoidalari” ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
2. Ichki ishlar bosh boshqarmasi (A.Ibragimov), Obodonlashtirish bosh boshqarmasi (A.Karimov), Davlat sanitariya-epidemiologiya nazorati markazi (D.Alimuhamedov), Davlat veterinariya boshqarmasi (R.Hasanov), Davlat soliq boshqarmasi (Sh.Rahimov), Hududiy kommunal foydalanish birlashmasi (I.Xolmatov), Xususiy uy-joy mulkdorlari shirkatlari uyushmasi (A.Nabiyev),“Mahalla” xayriya jamoat fondining Toshkent shahar bo‘limi (J.Inog‘omov) hamda tuman hokimliklari mazkur qarorning Toshkent shahrida ijrosini to‘liq ta’minlanishi yuzasidan tegishli choralar ko‘rilsin.
3. “Toshkent oqshomi” va “Vecherniy Tashkent” gazeta tahririyati (A.Akromov)ga ushbu qarorni matbuotda e’lon qilish tavsiya etilsin.
4. Ushbu qaror xalq deputatlari Toshkent shahar Kengashining navbatdagi sessiyasiga tasdiqlash uchun kiritilsin hamda Kengashda tasdiqlangandan so‘ng kuchga kirishi belgilab qo‘yilsin.
LexUZ sharhi
Mazkur qaror Xalq deputatlari Toshkent shahar Kengashining 2012-yil 7-iyuldagi 170/21-4-sonli “Toshkent shahar hokimining 2012-yil 14-iyundagi “Toshkent shahrida jamoat tartibini saqlash, obodonlashtirish hamda sanitariya qoidalariga rioya qilinishini tartibga solish to‘g‘risida”gi 495-sonli qarorini tasdiqlash to‘g‘risida”gi qarori bilan tasdiqlangan.
6. Mazkur qaror ijrosini nazorat qilish Toshkent shahar hokimining barcha o‘rinbosarlari zimmasiga yuklansin.
2. Sport va boshqa shovqinli o‘yinlar maxsus ajratilgan maydonchalarda soat 700 dan 2200 gacha o‘tkazilishi mumkin.
3. Madaniy-oqartuv muassasalari, savdo, umumiy ovqatlanish va boshqa korxonalarning xodimlari mahalla vakillari bilan birgalikda jamoat tartibini buzish hollarini oldini olish uchun barcha zarur chora- tadbirlarni ko‘rishlari lozim.
— Ko‘chalarda, hovlilar va yo‘laklarda, stadionlarda, xiyobonlarda, istirohat bog‘lari va boshqa jamoat joylarida (spirtli ichimliklarni quyib sotish ruxsat berilgan umumiy ovqatlanish korxonalari bundan mustasno) spirtli ichimlik iste’mol qilish, insoniy qadr-qimmatga va ijtimoiy axloqqa dog‘ tushirish;
— belgilanmagan joylarda cho‘milish, fuqarolarning cho‘milish kiyimlarida plyajdan tashqari joylarda yurishlari;
— yuridik shaxslarga tegishli bo‘lgan transport vositalarini ishdan tashqari vaqtda maxsus jihozlanmagan joylarda, shuningdek yuridik va jismoniy shaxslarga tegishli bo‘lgan transport vositalarini ular uchun ruxsat bo‘lmagan joylarda saqlanishi;
— jamoat joylarida, xususan belgilanmagan hududda hamda ko‘cha va yo‘llarning qatnov qismida transport vositalarini yuvish;
— itlarning belgilanmagan joylarda va aholi yashash joylarida tumshuq bandi kiygizilmagan holda sayr ettirish;
— yirik va mayda shoxli chorva mollari, ot, eshaklar hamda xonaki parrandalarni ko‘chalar, maydonlar, istirohat bog‘lari va boshqa jamoat joylariga qo‘yib yuborish yoki boqish;
— fuqarolar tomonidan avtotransport bekatlari, ko‘chalar bo‘yida hamda maktabgacha tarbiya muassasalari, maktablar, tibbiyot muassasalari, kollej va litseylarga tutash hududlarda tamaki, saqich, uyda tayyorlangan taomlar, salqin ichimliklar va boshqa mahsulotlar bilan savdo qilish;
2. Aholi yashash mavzelari, mahallalar, ko‘chalar, maydonlar, ochiq suv havzalarining sohillari, ko‘priklar, yer osti o‘tish yo‘llari, yo‘lkalar, bog‘lar, xiyobonlar, maydonlar hamda bo‘sh turgan yer maydonlarini chiqindi va qor uyumlaridan tozalash — ushbu qoidalarda belgilangan tartibda tegishli korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, XUJMShlar, ijarachilar, uy egalari yoki maxsus qaror bilan ushbu hududga biriktirilgan tashkilot zimmasiga yuklanadi.
3. Hududga biriktirilgan tashkilot, korxona va muassasalar quyidagi shartlarni bajarishga majburlar:
v) qish paytlarida tevarak-atrofni qor uyumlari, muzdan o‘z vaqtida tozalash, balkonlar va bino karnizlarini sumalaklardan tozalash, yoz paytlarda suv sepib, supurish.
4. Ushbu qoidaning 6-bandida qayd etilgan tashkilotlar, korxonalar, muassasalar hamda uy egalari ular egallab turgan binolar atrofidagi hududni ozoda tutishlari, qishda esa qor va muzdan tozalashlari shart;
— binoning asfalt ko‘chagacha yoxud asfaltlanmagan ko‘chaning o‘rtasigacha, ko‘priklarni, ariqlarni, yo‘lka va yo‘laklarni, gulzorlarning marzasigacha tozalash;
— tevarak-atroflarni saranjom-sarishtalash ishlarini bahor va yoz oylarida ertalab soat 700 gacha, kuz-qish mavsumida esa ertalab soat 800 gacha tugallash hamda butun kun davomida ozodalikni ta’minlab turish;
— korxona binolari va uylarni ko‘ngildagidek saranjom-sarishta tutish, o‘z vaqtida ta’mirlab turish, binolarning fasad qismini bo‘yash;
— korxonalarning hududlarida maxsus ajratilgan joylarda chiqindi yig‘ish qutilarini o‘rnatish. Chiqindilar soat 2200dan soat 800gacha olib chiqilishi shart, soat 800dan soat 2200ga qadar ko‘chaga chiqindilarni chiqarish taqiqlanadi;
— chiqindi yig‘ish qutilari qo‘yilgan maydonchalar muntazam ravishda tozalanib, dezinfeksiya tadbirlari amalga oshirilib turilishi shart. Turarjoy mavzelarida, bu ish hududiy “Maxsustrans” korxonalari tomonidan, yakka tartibda qurilgan uylarda — uy egalari tomonidan, korxona va muassasalarda — ma’muriyat tomonidan bajarilishi lozim;
— ko‘chalarning qatnov qismini, maydonlar va jamoat transporti bekatlarini (so‘nggi bekatdan tashqari) tozalash (yuvish, suv sepish, chiqindi, qor va muzdan tozalash) tuman obodonlashtirish boshqarmalari, tegishli ixtisoslashtirilgan boshqarmalar hamda jamoat transporti bekatini ijaraga olgan tashkilotlar (fuqarolar) tomonidan bajariladi;
— qurilayotgan binolarni va ularga tutash hududlarni tozalash qurilish tashkilotlari tomonidan bajariladi;
— shaxsiy uylari bo‘lgan fuqarolarga maishiy chiqindilarni olib chiqib tashlash haqi, har bir oila a’zosiga belgilanadi, yirik va mayda shoxli chorva mollari, cho‘chqa va parranda boqqan kishilar tomorqasidan, bog‘idan go‘ng, chiqindilar, qurilish chiqindilarini tashib ketganlik uchun belgilangan tartibda haq undirib olinadi.
5. XUJMSh, yotoqxona binobandlari, korxona, muassasa, savdo va umumiy ovqatlanish korxonalarining rahbarlari, ijarachilar, quruvchilar binolari va qurilishlari to‘g‘risida yo‘lkalarning har 50 metr oraliq masofasida maxsus belgilangan mayda chiqindilarni yig‘ish qutilarini o‘rnatishlari va ularni o‘z vaqtida tozalab turishni ta’minlashlari shart.
6. Ixtiyorlarida uy - joylar, ma’muriy va ishlab chiqarish binolari bo‘lgan korxonalar, tashkilotlar, muassasalar rahbarlari, XUJMSh raislari, shuningdek shaxsiy uylari bo‘lgan fuqarolar quyidagi talablarni bajarishlari shart:
b) hovlilar, ko‘p qavatli uylarning yo‘laklarini, ko‘chalarni elektr chiroqlari bilan yoritilishini doimiy ravishda ta’minlash, qorong‘i tushishi bilan ularni yoqib qo‘yish;
v) har bir uyning ko‘cha tomonida yer ariq yoki betonlangan ariqlar qurib oqova suvlarni to‘siqsiz oqib o‘tishini, mavjud ariqlarni esa ozoda saqlanishini ta’minlash.
7. Savdo, umumiy ovqatlanish va maishiy xizmat ko‘rsatish korxonalari, shu jumladan, dorixonalar o‘z obyektlarining fasad qismini, tevarak-atroflarini toza va tartibli bo‘lishini ta’minlash, noqonuniy e’lon, axborot va reklama vositalarini joylashtirmaslik.
8. Tramvay yo‘llari hamda ularga tutash bo‘lgan yo‘llarning har ikki tarafidan yarim metr masofada tozalash, tramvay bekatlaridagi kutish maydonchalarini tozalash, ta’mirlash ularni xavfsizlik panjaralari bilan ta’minlash, soyabonlar o‘rnatish va chiqindilarni tashib ketish tramvay yo‘llarini ekspluatatsiyasi bilan shug‘ullanuvchi korxonalar tomonidan bajariladi.
9. Tramvay depolari hamda avtomobil xo‘jaliklari transport vositalarini shahar ko‘chalariga toza, benuqson holda chiqarishlari, tramvay va avtobuslarni kundalik ravishda avtokorxona yoki tramvay depolarida maxsus belgilangan joylarda yuvib - tozalanishini ta’minlashlari zarur.
10. Jamoat transportining so‘nggi bekatlarini tozalash “Toshshahartransxizmat” uyushmasi yoxud shartnomaga binoan tuman obodonlashtirish boshqarmasi va “Maxsustrans” korxonasi tomonidan amalga oshiriladi. Jamoat transporti qatnaydigan ko‘chalarda mavjud bo‘lgan bekatlar oralig‘iga qo‘shimcha bekat qurish ishlari “Toshkent bosh reja loyiha ilmiy tadqiqot instituti” rejasi hamda Toshkent shahar hokimining ko‘rsatmasi asosida amalga oshiriladi.
11. Temir yo‘llar hamda kirish yo‘llari, shahar hududidagi temir yo‘llar, tepaliklar, temir yo‘ldan o‘tish joylari, shuningdek “Toshkent vokzali”ning oldi maydonini obodonlashtirish, ko‘kalamzorlashtirish va tozalash ishlarini amalga oshirish, temir yo‘l yoki ular bilan shartnoma tuzgan boshqa korxona tomonidan amalga oshiriladi.
12. Qurilish va ta’mirlash ishlari olib borilayotgan paytlarda qurilish maydonlari devorlar bilan to‘silishi, piyodalar yo‘laklari to‘silib qolgan taqdirda ushbu devor yoqalab kengligi kamida 1,5 metr bo‘lgan panjarali taxta yo‘lak o‘rnatilishi, shuningdek temir-beton yotqizilgan kirish yo‘li uskunalanishi, ko‘chalarni ifloslantirmaslik uchun mashinalarni tozalaydigan, qurilish chiqindilari va tuproqni namlaydigan moslama bo‘lishi lozim.
Qurilish maydonlarini to‘siqlar bilan o‘rash va tartibga keltirish ishlari Toshkent shahar hokimligining Obodonlashtirish bosh boshqarmasi hamda Ichki ishlar bosh boshqarmasining yo‘l harakati xavfsizligi xizmati bilan kelishilgan holda amalga oshirilishi lozim va shundan keyingina qurilish ishlariga ruxsat beriladi.
13. Ko‘chalarni iflos qilishi mumkin bo‘lgan yuklar, qurilish chiqindilari, qum va tuproq faqat maxsus jihozlangan yukmashinalarda namlangan holda tashilishi shart. Ko‘chalarni ifloslantirish hollarining oldini olish maqsadida, bunday yuklar ortilgan yukmashinalar ustini brezent bilan yopish tavsiya etiladi.
14. Shahar hududini kuzgi - qishki mavsumda tozalash ishlari 1-oktabrdan 1-martgacha belgilanadi. Bunda, ko‘chalarni xazondan, qor uyumlari, muz, chiqindi, loydan tozalash, zarur bo‘lib qolgan taqdirda ko‘chalarning qatnov qismiga hamda yo‘lovchilar uchun yo‘lkalarga qum va tuz sepish ishlarini bajarish ko‘zda tutiladi.
15. Ko‘chalar, maydonlar, xiyobonlar va yo‘lovchilar uchun yo‘lkalarni qor uyumi va muzlardan tozalash ishlari qor tushishi bilanoq boshlanadi. Bu ishlar transport hamda yo‘lovchilarning bemalol qatnovini ta’minlash uchun dastavval markaziy ko‘chalardan, avtobus va metro stansiyasiga boradigan yo‘llardan boshlanadi.
16. Ko‘chalarni qatnov qismiga, maydonlarga, chorrahalarga qiyaliklarga mexanizatsiyalashgan usulda qum va tuz sepish ishlarini bajarish ixtisoslashtirilgan boshqarmalar hamda tuman obodonlashtirish boshqarmalari tomonidan rejali ravishda amalga oshiriladi.
17. Tashkilotlar, korxonalar, muassasalar, XUJMSh hamda shaxsiy uylari bo‘lgan fuqarolar zarur uskunalarga xamda qum zaxirasiga ega bo‘lishlari, o‘zlariga tegishli yo‘l va yo‘lkalarni qordan tozalashlari va qum sepib turishlari kerak.
18. Shaharni hamisha ozoda va saranjom - sarishta tutish maqsadida, har shanba kunlari “Tozalik kunlari” deb belgilash tavsiya etilsin, barcha korxonalar, tashkilotlar, muassasalar, savdo obyektlari, umumiy ovqatlanish, maishiy xizmat, transport korxonalari, o‘quv yurtlari, XUJMShlar, mahalla faollari, butun aholi o‘z tevarak atrofidagi hududlarni tozalab turishi, sug‘orish tarmoqlarini tozalashlari hamda dov-daraxtlarni parvarish qilib borishlari, shart deb hisoblansin.
a) ko‘chalar, aylanma ko‘chalar, yo‘llar, markaziy maydonlar, yo‘lkalar, ko‘priklar, tunnellar, yo‘lovchilar o‘tadigan yer osti yo‘llari, suv havzalarining qirg‘oqlari, aholining madaniy-maishiy ehtiyojlarini va hordiq chiqarishini qondirish uchun foydalaniladigan obyektlar (madaniyat va istirohat bog‘lari, bog‘lar, bulvarlar, xiyobonlar)ga barcha turdagi chiqindilarini va oqova suvlarni tashlash;
b) tashqi va alohida qismlari Toshkent shahrining tozaligi va ko‘rki talablariga javob bermaydigan darajada ifloslangan yoxud ko‘cha va yo‘llarni ifloslantirish ehtimoliga ega transport vositalarining shahar bo‘ylab harakat qilishi;
v) uylar hamda jamoat joylarning old tomonlariga yashil to‘siqdan tashqari har qanday to‘siqlar o‘rnatish;
d) kiyim-kechak, gilam, ko‘rpa-to‘shak singari buyumlarni ruxsat etilmagan joylarda quritish, tozalash va changini qoqish;
e) belgilanmagan joylarga e’lon, axborot va reklamalarni yopishtirish, binolar fasadiga noqonuniy axborot va reklama vositalarini joylashtirish;
yo) ariqlarga hovuzlar qazish, har xil to‘siqlar tashlash, ularga suvda yashovchi parrandalarni qo‘yib yuborish, kir yuvish, mag‘zava oqizish uy hayvonlarini cho‘miltirish;
y) shaharning belgilanmagan joylarida, norasmiy ravishda oziq-ovqat va sanoat mollari, uy-ro‘zg‘or buyumlari, kiyim-kechak va poyafzal sotish;
k) fuqarolar tomonidan noqonuniy ravishda oziq-ovqatlari (taomlar, salqin ichimliklarni va hokazo) sotish. Noqonuniy ravishda sotilayotgan mahsulotlar qonunda belgilangan tartibda musodara qilinadi va yo‘q qilinadi.
Savdo, umumiy ovqatlanish korxonalari va boshqa tashkilotlar tomonidan ko‘chalar, maydonlar va yo‘lkalarda sanoat mollari, sabzavot-meva va boshqa turdagi oziq-ovqat mahsulotlarini sotishni tashkil qilinganda, Toshkent shahar hokimligi tomonidan rasmiylashtirilgan tegishli ruxsatnoma bo‘lishi hamda sanitariya-gigiyena va savdo qoidalariga qat’iy rioya qilishlari kerak.
1. Yashil nihollar kimga qarashli bo‘lishidan qat’i nazar, ular shaharning daxlsiz yashil fondi hisoblansin. Yashil boylikni parvarishlash va saqlash ishiga butun aholi jalb etilishi kerak.
a) bog‘lar, xiyobonlar, maydonlar hamda ko‘chalarda — shahar va tuman obodonlashtirish boshqarmalari;
b) madaniyat va istirohat bog‘larida — ana shu bog‘larning rahbarlari hamda shahar hokimligining Madaniyat va sport ishlari bosh boshqarmasi;
v) uylarda eshik oldidan ko‘chaning qatnov qismi va hovlilarda XUJMShning raislari, binobandlar, mahalla raislari, uy egalari hamda ijarachilar;
g) korxona, muassasa, maktab, shifoxona va boshqa tashkilotlar hududlarida — ana shu tashkilotlarning ma’muriyati zimmasiga yuklatilsin.
3. Qurilish, ta’mirlash va boshqa korxona, muassasa, tashkilotlarning rahbarlari, qurilish, yer uchastkasini - rejalashtirish hamda boshqa ishlarni yashil hududlarda olib borish uchun Toshkent shahar hokimligidan rejalashtirilgan ishlarni olib borish to‘g‘risida tegishli ruxsat olishlari, nihollar atrofini to‘siqlar bilan o‘rab, muhofaza qilishlari, daraxt ildizlarini ochib tashlamasliklari, nihollarni hamda sug‘orish shoxobchalarini tuproq va har xil qurilish chiqindilari bilan ko‘mib yubormasliklari zarur. Qurilish uchun ajratilgan hududlardagi mavjud yashil boylikni boshqa joyga ko‘chirish zarurati bo‘lganda ehtiyotkorlik bilan ish tutib, barcha zarur choralarni ko‘rmoq hamda bu ishni Tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi va obodonlashtirish boshqarmalari bilan kelishilgan holda amalga oshirmoq lozim.
Yo‘l va yo‘lkalarning qurilishi paytida daraxtlarning atrofida diametri 1,5 metrdan kam bo‘lmagan bo‘sh joy (lunka) qoldirish zarur.
4. Obodonlashtirish boshqarmalari daraxtlar va butalarning shox-shabbalarini o‘z vaqtida kesib turishlari, ularga shakl berishlari, shahar elektr transporti qatnaydigan yo‘llarga alohida e’tibor berishlari kerak.
Daraxtlarni kesish, ularga shakl berish, kavlash, gidrotexnika inshootlari va ko‘kalamzorlashtirish bo‘yicha ixtisoslashtirilgan qurilish-ta’mirlash boshqarmasi tomonidan tashkilotlar, korxonalar, muassasalar buyurtmasiga binoan, ularning hisobiga amalga oshiriladi.
5. Zararlantirilgan yoki nobud qilingan har bir tup daraxt uchun aybdor shaxsga, shahar hokimligi tomonidan ajratilgan joyda 10 tup ko‘chat o‘tkazish va yil bo‘yi parvarish qilish vazifasi joriy etilsin.
a) daraxtlarni, butalarni sindirish, ularni tilib, o‘yib yozish, belanchak osish, arqonlar, sim bog‘lash, mixlar qoqish, mevalar, shox-shabbalar, gullarni uzish, daraxtlarning sharbati va yelimini olish, maysazorlar ustidan yurish, daraxtlarga e’lon, axborot va reklamalarni osish;
b) aholi yashash mavzelarida, bolalar bog‘chalari va maktab maydonlaridagi o‘tirgichlar, qutilar, chiroqlar, panjaralarni buzish, bog‘lar va xiyobonlardagi shu kabi buyumlar va uskunalarni buzish;
v) Tabiatni muhofaza qilish shahar qo‘mitasi, Obodonlashtirish boshqarmalari va tuman hokimliklarining ruxsatisiz daraxt va butalarni, shu jumladan qurib qolgan va kasallangan daraxt ko‘chatlarini joyidan qo‘zg‘atish, kavlab tashlash, kesish va shakl berish;
g) turar joy binolari oralig‘i va xususiy xonadonlar atrofidagi hududlarni sabzavot-poliz ekinlari ekish maydonlariga aylantirish;
d) kimyoviy moddalar, sanoat chiqindilari bilan ifloslangan suvlar va boshqa zararli moddalar hamda suyuqliklarni ko‘chatlar tagiga yoxud uning atroflariga to‘kish.
1. Barcha sug‘orish tarmoqlari, jumladan, anhorlar, ariqlar, gidrotexnika inshootlari, sug‘orish hamda sun’iy yomg‘ir tizimlari, drenaj quvurlari, kollektorlar — ular ko‘chadami, bog‘dami, xiyobondami, korxona yoxud turar joylarning hovlisidami, qayerda bo‘lishidan qat’i nazar, shahar irrigatsiya xo‘jaligi hisoblanadi.
2. Sug‘orish tarmoqlarini muhofaza qilish, ta’mirlash va ehtiyot qilib saqlash, tozalash, chiqindilarni tashib ketish javobgarligi:
a) barcha tranzit- magistral va suv taqsimlash kanallarini, gidrotexnika inshootlarini tozalash — Toshkent shahar suv xo‘jaligi hamda irrigatsiya xo‘jaligini va ko‘kalamzorlashtirish obyektlarini ta’mirlash ixtisoslashtirilgan boshqarmalari;
b) sug‘orish hamda sun’iy yomg‘ir tizimlari - Toshkent shahar hokimligi huzuridagi Obodonlashtirish bosh boshqarmasi tizimidagi ixtisoslashtirilgan boshqarmalari;
v) shox ko‘chalar, xiyobonlar, maydonlar, ko‘chalar va mavzelar oralig‘idagi mayda ariq shoxobchalari — tuman obodonlashtirish boshqarmalari va XUJMShlar ixtiyorida bo‘ladi;
g) yakka tartibda qurilgan uy-joy mavzelar va mahallalardagi tarmoqlar — mahalla fuqarolar yig‘ini, uy egalari hamda ijarachilar;
d) sanoat korxonalari, maktab, shifoxona va boshqa tashkilot hamda muassasalarning hududidagi tarmoqlar — mazkur tashkilotlarning ma’muriyati zimmasiga yuklatiladi.
3. Yangi irrigatsiya tizimlarini qurish. yoxud ishlab turganlarini rekonstruksiya qilish Toshkent shahar suv xo‘jaligi boshqarmasi hamda Obodonlashtirish bosh boshqarmasining Irrigatsiya xo‘jaligini va ko‘kalamzorlashtirish obyektlarini ta’mirlash ixtisoslashtirilgan boshqarmasiga yuklatiladi.
b) ochiq irrigatsiya tizimiga korxonalarning tozalanmagan har xil texnikaviy va maishiy chiqindilari (ishqorli suv, yuvindi va boshqalar)ni chiqarib tashlash;
v) ariq va kanallar yonida har xil xo‘jalik inshootlarini qurish (hojatxona, tovuqxona, cho‘chqaxona, molxona va hokazolar), quvurlar yotqizish, ariq va kanallarda suv o‘zanlarini toraytirib qo‘yish.
1. Ko‘chalar, maydonlar, xiyobonlar, turar joy mavzelari hududlaridagi barcha yoritish vositalari (kabel tarmoqlari, ustunlar, chiroqlar, simlar, illyuminatsiyalar, boshqaruv shkaflari, yoritish reklamalari, transformator podstansiyalari) shahar elektr xo‘jaligi hisoblanadi va ularga shahar elektr yoritish idorasi, Toshkent shahar elektr tarmoqlari korxonasi va idoralar tomonidan xizmat ko‘rsatiladi.
2. Yo‘llar, maydonlar, xiyobonlar, bino va inshootlar, turar joy mavzelari barpo etish paytida shu ishga mutasaddi bo‘lgan barcha quruvchi tashkilotlar quyidagilarga rioya etishlari shart:
a) Toshkent shahar elektr tarmoqlari korxonasi hamda shahar elektr yoritish idorasi bilan kelishilgan holda ajratib berilgan hududda yoritish vositalari o‘rnatish hamda uni markazlashgan usulda boshqarishni ta’minlash;
b) kuchlanish kabellari, aloqa kabellari, radiolashtirish liniyasi, chiroqlar, yoritish shkaflari, svetofor kabellari, transpunktlar bo‘lgan joy yaqinida barcha turdagi ishlar Toshkent shahar elektr tarmoqlari korxonasi, shahar telefon tarmoqlari bosh boshqarmasi, Toshkent shahar radio eshittirish tarmoqlari, shahar elektr yoritish idorasi, Toshkent shahar Ichki ishlar bosh boshqarmasining Yo‘l harakat xavfsizligi xizmati bilan kelishilgan holda bajariladi.
Ish boshlanishidan oldin nazorat qilish maqsadida, ushbu tashkilotlarning vakillarini taklif etish lozim.
Yer-tuproq ishlari olib borayotgan korxona va tashkilotlar ana shu ishlarni boshqarish yuzasidan tuzilgan texnikaviy hujjatlarda qayt etilmagan yer osti injenerlik kommunikatsiyalariga duch kelganda, ishni darhol to‘xtatib kommunikatsiyalarga zarar yetkazmaslik uchun barcha choralarni ko‘rishlari va bu haqda yuqorida nomlari ko‘rsatilgan tashkilotlarga zudlik bilan ma’lum qilishlari zarur.
3. Elektr uzatish, havo aloqa va radio liniyalari gabaritlari joyini almashtirish yoki o‘zgartirish elektr kabellarini qayta o‘rnatish, yoxud ularni mexanik ravishda zararlanishdan muhofaza etish ishlari almashinuvi ishga manfaatdor bo‘lgan tashkilotlar hisobidan ekspluatatsiya qiluvchi tashkilotlar bilan kelishilgan holda va ular rahbarligi ostida amalga oshiriladi.
4. Kuchlanish kabellari, aloqa va radiolashtirish kabellari, shuningdek, ko‘chaga yoritish uskunalari o‘rnatish yoki ta’mirlash bilan shug‘ullanadigan korxona yoki tashkilotlar ish olib borilayotgan hududda transport va piyodalar qatnovi xavfsizligini ta’minlashlari, Ichki ishlar bosh boshqarmasining Yo‘l harakati xavfsizligi xizmati xodimlari esa, uni nazorat qilib turishlari kerak.
a) sim yog‘och, transformator punktlari, svetoforlar, yoritishni boshqarish shkaflari yoniga chiqindilarni to‘plash;
b) kabelli elektr liniyalari trassalari, aloqa, radiolashtirish va svetofor liniyalariga qurilish chiqindilarini tashlash, zaharli suyuqliklar (kislota, ishqor suv kabilar) ni to‘kish, qoziq qoqish turli xil narsalarni uyub qo‘yish;
v) nur taqsimlagich vositalari hamda ko‘cha yoritish va radiolashtirish tarmoqlariga o‘zboshimchalik bilan ulanish;
g) chiroqlarni, lampalarni, yo‘l belgilari, simyog‘ochlarni, shkaflarni, kronshteynlarni svetofor va radio karnaylarni o‘z xolicha olib qo‘yish va o‘rnatilgan holatidan boshqa tomonga burib qo‘yish;
d) kuchlanish kabellari trassalarini, avtotransportlarning elektr uzatish ustunlariga, chiroqlarga, transpunktlarga, svetoforlarga, boshqarish shkaflariga, boshqa yo‘l belgilari yoniga kelish yo‘llarini to‘sib qo‘yish, yashil nihollar o‘tkazish, ekin ekish natijasida svetofor qurilmalari va yo‘l belgilarini ko‘rinishini cheklash.
6. Qoidaning ushbu bo‘limining buzilishi yoki ko‘cha yoritish va radiolashtirish tizimining ishdan chiqib qolish hollaridan voqib bo‘lgan barcha tashkilotlar va fuqarolar bu to‘g‘rida shahar yoritish idorasiga va Toshkent shahar radio eshittirish tarmoqlariga, turar joy va jamoat binolarida elektr quvvati bo‘lmay qolgan taqdirda — mazkur tuman elektr tarmoqlarini tuzatish bo‘limiga, svetoforlar ishi buzilgan holda esa, IIBBning Yo‘l harakat xavfsizligi xizmatiga xabar qilishlari kerak.
1. Yer osti injenerlik tarmoqlari, transport va gidrotexnika inshootlari, yo‘l, trotuarlarni qurish, qayta qurish va kapital ta’mirlash, geologiya-qidiruv maqsadlarida quduqlar qazishishlarini olib borish, yoritish machtalari, xar xil ustunlar hamda geodeziyaga oid belgilar o‘rnatish bo‘yicha ishlarni Toshkent shahar hokimiyatining maxsus komissiyasi ruxsati bilan Toshkent shahar hokimligi huzuridagi Obodonlashtirish bosh boshqarmasidan order olgandan keyingina amalga oshiriladi. Bu turdagi ishlar Toshkent shahar hokimligi huzuridagi Obodonlashtirish bosh boshqarmasi tomonidan nazorat qilinadi.
2. Qurilish-montaj tashkilotlarining rahbarlari bunday ishga ruxsatnoma olishlari uchun buyurtmachi bilan birgalikda quyidagi hujjatlarni taqdim etishlari lozim:
a) yer osti kommunikatsiyalari yotqizish va ishni tashkil etishning arxitektura planlashtirish bosh boshqarmasi tasdiqlagan va mazkur ishdan manfaatdor bo‘lgan tashkilotlar bilan kelishib olingan loyiha hujjati;
v) bajariladigan ishlar uchun ishchi kuchi, material, mexanizmlardan to‘la ta’minlanganligi, ish jarayonida shahardagi obodonlashtirish elementlari (asfalt, yo‘l yotiq chiziqlari, irrigatsiya, yoritish, ko‘kalamzorlashtirish va boshqalar) buzilgan taqdirda, uni qayta tiklash muddati qayd etilgan kafolatnoma;
3. Ishni bajaruvchilarda obyektda bevosita ish olib borish huquqi ko‘rsatilgan order bo‘lishi, qanday ishni kim bajarayotganligi, ishni boshlanishi, tugatish muddati ko‘rsatilgan yorliq peshtaxta o‘rnatib qo‘yishi kerak.
4. Yangidan qurilgan tarmoqni ishlab turgan tarmoqchaga ulash (uzish) bo‘yicha ishlarni amalga oshirish uchun orderni yangi liniya qurilishida bosh pudratchi bo‘lgan tashkilot qiladi.
5. Yer osti ishlarini bajarayotgan qurilish va buyurtmachi tashkilot rahbarlari xavfsizlik elementlarini o‘rnatishda Toshkent shahar Ichki ishlar bosh boshqarmasi Yo‘l harakat xavfsizligi xizmatining ruxsati bilan ishga tushirishlari, shuningdek obyektda ish boshlanishidan oldin muhandislik kommunikatsiyalarini ekspluatatsiya qiluvchi tashkilotlar vakillarini chaqirishlari kerak.
6. Kommunikatsiya o‘tkazish paytida yo‘l usti qoplamlarini buzishga to‘g‘ri kelgan holda, ana shu qoplamlarni qayta tiklash Toshkent shahrini qurish qoidalariga muvofiq amalga oshiriladi.
7. Materiallarni va maydondagi ortiqcha tuproqlarni tashib ketish, shuningdek, qatnov yo‘l ustidagi qoplamlarni qayta tiklash ish tugaganidan so‘ng 24 soat davomida amalga oshiriladi.
8. Ishlab turgan gaz trubalari, vodoprovod, kanalizatsiya, elektr kabel liniyalarida, tramvaylarning ulangan simlarida avariyalarni bartaraf etish ishlarini istisno tarzida ordersiz yozma ravishda IBBning Yo‘l harakat xavfsizligi xizmati bilan shahar yo‘lovchi transportlarining ishini rivojlantirish va koordinatsiya qilish boshqarmasi bilan kelishilgan hamda Obodonlashtirish bosh boshqarmasini o‘rnatilgan tartibda xabardor qilib amalga oshirish mumkin.
9. Obyektda ishlar tugagandan so‘ng, u mazkur tuman hokimligining komissiyasiga taqdim etiladi. Bu komissiya mazkur obyektda qurilish boshqarmasi tomonidan obodonlashtirish elementlari (yo‘l, trotuar, ariqlar, irrigatsiya shoxobchalari, ko‘kalamzorlashtirish va hokazo) bajarilganligini tasdiqlovchi dalolatnoma tuzadi. Bu dalolatnoma bankka va boshqa manfaatdor tashkilotlarga taqdim etiladi.
10. Avariya bartaraf etilgandan keyin, ana shu joyga asfalt yotqizish yoki obodonlashtirishning boshqa elementlarini bajarish muhandislik kommunikatsiyalaridan foydalanish tashkilotlari bilan 1 yil muddatga tuzilgan shartnomaga muvofiq (obyekt qayerga joylashtirilganligiga qarab) tuman Obodonlashtirish boshqarmasi va maxsus yo‘l ekspluatatsiyasi tresti tomonidan amalga oshiriladi.
11. Qurilish tashkilotlari, berilgan qaror bo‘yicha ishlarini olib borish tartibi va muddatini buzgan taqdirda, komissiya ana shu tashkilotga boshqa yangi ish boshlanishiga ruxsatnoma bermaslikka haqli.
1. Barcha qabristonlar Toshkent shahar Fuqarolarga xizmat ko‘rsatish boshqarmasi qaramog‘ida saqlanadi.
b) marhumlarni belgilangan sanitariya normalari va qoidalariga rioya etilgan holda dafn etish, shuningdek, qabr usti yodgorliklarini tayyorlash va o‘rnatish, ularni ozoda saqlash, qabristonda ko‘rsatiladigan xizmatlar bo‘yicha buyurtma qabul qilish, buyurtmalarni o‘z vaqtida sifatli bajarish va tasdiqlangan preyskurantga ko‘ra haq olish;
v) fuqarolarga qabrlarga qarashlari uchun tilxat asosida bepul tegishli zaruriy uskunalar (belkurak, supurgi, xaskash va boshqalar)ni berish;
a) qabristonlar ma’muriyatining ruxsatisiz qabr usti yodgorliklarini o‘rnatish. Ularni qayta o‘zgartirish yoxud buzish;
b) qabr usti yodgorliklarini hamda nihollarni nobud qilish, mevali daraxtlarni ekish, qabriston hududiga chorva mollari va uy hayvonlarini boqish hamda olib kirish va bu joylarni ifloslantirish;
g) qabriston hududiga avtomashinalar, velosipedlar, mototsikllar (avtokatafalk va maxsus maqsaddagi yuk va avtomashinalar bundan mustasno)ning kiritilishi;
e) qabristonlar va ularga tutash hududlarda tegishli ruxsatnomasiz gullar, gulchambarlar va boshqa ashyolarni sotish.
1. It egalari bo‘lgan fuqarolar va tashkilotlar (Milliy xavfsizlik xizmati, Mudofaa va Ichki ishlar vazirliklarining muassasalari bundan mustasno) — har yilning yanvar — may oylarida o‘z qaramoqlaridagi itlarni o‘zlari turadigan joydagi (yoki tashkilot joylashgan erda) veterinariya shifoxonalariga olib kelib, qayta ro‘yxatdan, shuningdek veterinariya profilaktikasi ko‘rigidan o‘tkazishlari shart. Ushbu xizmatlar bepul bajariladi.
Zotidan qat’i nazar, 3 oyliqdan boshlab itlar vaksinatsiya qilinishi kerak. Yangi sotib olingan itlar, agar ular vaksinatsiya qilingan muddat noma’lum bo‘lsa, sotib olingandan keyin bir hafta muddatda vaksinatsiya qilinishi va ro‘yxatga olinishi kerak (O‘z.R VM 08.07.2011-yil 202 -son qarori, 4-ilova, 5-bandi).
2. Itlar va mushuklarni sotib olish, sotish, ko‘rgazmalarda namoyish etish, Toshkent shahriga olib kirish va shahardan olib chiqish hollari ushbu hayvonlarning ro‘yxatdan o‘tkazilganligi to‘g‘risidagi guvohnoma va ularning salomatligi to‘g‘risidagi veterinariya hujjati mavjud bo‘lgan, karantin holati yuz bermagan vaqtdagina ruxsat etiladi. Itlar va mushuklarni sotishga faqat maxsus ajratilgan joylardagina ruxsat beriladi.
3. Har bir oilaga faqat bitta it va mushuk saqlashga ruxsat beriladi. Ko‘p xonadonli uylarda esa turar joy organlarining (XUJMSh), shuningdek osoyishtalik va sanitariya-gigiyena qoidalariga albatta rioya qilingan holda qo‘shnilarning roziligi olingan bo‘lsa ruxsat beriladi.
Shahar Davlat veterinariya boshqarmasi shahar bo‘yicha itlar ro‘yxatini oladi. Itlarning egalariga, ularni saqlash qoidalarini tushuntiradi va ro‘yxatdan o‘tkazilganligi to‘g‘risidagi guvohnomani taqdim etadi.
— itlarni kalta zanjirga bog‘langan, tumshuq bandi kiygizilgan holda faqatgina katta yoshdagi shaxslar hovliga yoki ko‘chaga olib chiqishlari mumkin. XUJMShalari maxsus ajratib bergan joylardagina itlar bilan sayr qilishga ruxsat etiladi.
— itlarni savdo, umumiy ovqatlanish obyektlari, maktablar, xiyobonlar, plyajlar, stadionlar, sport va bolalar maydonchalari, bozorlar, liftlarga olib kirmaslik;
— xonadonlar, zinapoya maydonchalari, ko‘chalar, hovlilar va umumiy foydalaniladigan boshqa joylarni itlar va mushuklarning iflos qilishiga yo‘l qo‘ymaslik (bu hayvonlarning egalari har qanday hollarda, ularning chiqindilarini darhol yo‘qotishlari lozim).
— itlar va mushuklar kasal bo‘lganda yoxud nobud bo‘lganda (ularni jasadlarini) tuman veterinariya bo‘limiga olib bormoq lozim (o‘lgan it va mushuklarni ko‘mish yoki chiqarib tashlash man etiladi).
— itlar va mushuklarni qarovsiz qoldirmaslik, ular ko‘payib ketganda shahar veterinariya boshqarmasiga xabar berish;
— tuman veterinariya bo‘limining talabi bilan itlar va mushuklarni ko‘rsatish, diagnostika tekshiruviga, emlashga olib borish.
5. Tashkilot, korxona va muassasalarga, tuman veterinariya xizmatiga albatta xabardor qilingan holda qo‘riqlash itlarini saqlashga ruxsat beriladi. Bunday holda itlar mahkam bog‘langan bo‘lishi, bolalar va bu joylarga keluvchilarni yaqin yo‘latmaslik lozim. Ana shu muassasalarning xodimlariga o‘zlariga tegishli bo‘lgan itlarni, shu muassasaning hududida saqlashlari taqiqlanadi.
6. Faqat tuman veterinariya xizmatining ijozati bilangina hayvonlarni vivariy, pitomnik va hayvonlar burchaklarida saqlashga ijozat beriladi.
7. Itlar va mushuklarni umumiy yashaydigan hovlilarda, umumiy foydalanadigan joylar va ochiq maydonlarda (oshxona, koridor, ayvon, balkon, lodjiya, zinapoya, cherdak va yerto‘lalar)da saqlash man etiladi.
8. Itlar qaysi zotga mansub bo‘lishidan, kimga tegishli bo‘lishi va qanday maqsadda boqilayotganligidan qat’i nazar, bo‘yinbog‘i va tumshuq bandi bo‘lsa ham, agar ular ko‘chalar, maydonlar, xiyobonlar, hovli va boshqa jamoat joylarida egalarisiz paydo bo‘lib qolsa, shuningdek boqilayotgan xonadondan tashqarida yurgan mushuklar daydi sanaladi va ushlab olib ketiladi. Belgilangan muhlatda ro‘yxatdan o‘tkazilmagan hamda quturish kasalligiga qarshi emlanmagan itlar veterinariya nazorati xodimlari tomonidan so‘zsiz olib ketiladi va yo‘q qilib yuboriladi.
9. Daydi itlar va mushuklarni tutish ishlarini Toshkent shahar Obodonlashtirish bosh boshqarmasi va shahar veterinariya boshqarmasi bajaradi. Hayvonlarni yerto‘la, cherdak, zinapoya va boshqa binolar hamda uy-joy hisoblanmagan binolardan, korxonalar, tashkilotlarning yopiq hududidan tutish imkoni bo‘lmagan taqdirda, shahar veterinariya boshqarmasiga xabar berilishi lozim.
10. Odamlar yoki hayvonlarni tishlab olgan it va boshqa hayvonlar o‘z egalari tomonidan zudlik bilan ko‘rikdan o‘tkazilishi va karantinlash uchun tuman veterinariya shifoxonasiga olib borilishi shart.
Karantin (10 kun davom etadi) tugagach, veterinariya kuzatuvlari natijalari hamda tishlab olish sabablarini aniqlanishiga ko‘ra it va boshqa hayvonlar egalariga qaytarib beriladi.
Egalari belgilangan qoidaga rioya etmaganligi sababli kishilarni tishlab olgan, o‘z vaqtida ro‘yxatdan o‘tkazilmagan itlar va mushuklar tuman veterinariya bo‘limlari tomonidan tutib olinadi.
11. Chorva mollari, uy hayvonlari va parrandalarning egalari quyidagi shartlarga rioya qilishlari shart:
b) chorva mollari, parrandalar, uy hayvonlarini alohida jihozlangan binolarda saqlash, bu binolar davolash-profilaktika, o‘quv, madaniy- oqartuv muassasalari, bozorlar, oziq-ovqat do‘konlari, umumiy ovqatlanish binolaridan kamida 100 metr narida, turar joylardan esa 15 metr narida bo‘lishi kerak. Parrandalar boqiladigan joylar erdan 1,5 metr balandlikda sim to‘r bilan o‘ralgan bo‘lishi lozim;
d) molxonalarni pashshaga qarshi ishlovdan o‘tkazish maqsadida har yili tuman dezinfeksiya bo‘limlari va tuman “Maxsustrans” korxonalari bilan go‘ng va boshqa chiqindilarni olib chiqib ketish yuzasidan shartnomalar tuzish;
a) chorva mollari, uy hayvonlari, parrandalar va asalarilarni muassasalar hududida, umumiy yashaladigan hovlilarda (vivariylar bundan mustasno) saqlash;
b) har bir oilada bitta sigir va bir yoshgacha bo‘lgan buzoq yoxud sigir o‘rnida bir yoshgacha uloqlari bo‘lgan echki, bo‘rdoqiga bir cho‘chqa yoki bir yoshgacha qo‘zisi bo‘lgan uchtagacha qo‘y donasidan ko‘proq hayvon, 20 tagacha uy parrandasidan ko‘proq parrandalar va 20 ta asalari oilasidan ko‘proq asalarilar oilasini saqlash;
13. XUJMShlari, idoralarga qarashli uylarning binobandlari, mahalla fuqarolar yig‘ini raislari, shaxsiy uy egalari quyidagilarga amal qilishlari shart:
a) ro‘yxatga olish va itlarni qayta ro‘yxatdan o‘tkazishdan bosh tortgan shaxslar, shuningdek, xonaki va uy hayvonlarini saqlash qoidalarini buzgan kishilar ustidan dalolatnoma tuzish. Tuzilgan dalolatnomalarni tuman ichki ishlar bo‘limiga taqdim etish va bu haqida veterinariya bo‘limiga ma’lum qilish;
b) yerto‘lalar, cherdaklar va boshqa yordamchi xonalarga hayvonlar kirmasligi uchun ularni yopib qo‘yish yoxud to‘r bilan to‘sish;
v) XUJMSh o‘z hududida va xonadonlarda istiqomat qiluvchi barcha fuqarolarni uy hayvonlari va parrandalarni saqlash qoidalari bilan tanishtirish;
g) ushbu qoidalarni amalga oshirish uchun o‘tkaziladigan barcha tadbirlarda tuman veterinariya bo‘limi xodimlari hamda daydi it va mushuklarni tutish bilan shug‘ullanuvchi tashkilot xodimlarini jalb etish;
14. Ko‘rgazma va musobaqalar tashkil etish, itlarni jamoa bo‘lib o‘rgatish hollari, faqatgina shahar veterinariya boshqarmasining ruxsati bilangina amalga oshirilishiga yo‘l qo‘yiladi.
1. Tuman hokimliklari, vazirlik idoralari va korxonalarga qarashli binolardagi turar joy xonalari fuqarolarga belgilangan tartib bo‘yicha doimiy yoki vaqtincha foydalanish uchun beriladi.
2. Istiqomat qiluvchilar uylarning jihozlariga, turar joy va yordamchi binolarga, uylarning uskunalari, podyezdlarga, xonadonlarga, shuningdek bino hovlisining va unga tutash bo‘lgan hududlardagi dov daraxtlarga zarar yetkazganliklari uchun qonunga muvofiq javobgar sanaladilar.
3. Istiqomat qiluvchi yoki uning oila a’zolari tomonidan turar joy vayron qilinsa yoxud unga shikast yetkazilgan taqdirda, agar ogohlantirish hamda jamoatchilik ta’siri ham unga kor etmasa, u vaqtda aybdor shaxslar qonunchilikda belgilangan tartibda, boshqa turar joy berilmasdan ko‘chirib yuboriladi.
4. Xususiy uylarning egalari, ularni orasta saqlashi, kamida 3 yilda bir marta arxitektura talablariga binoan ularni joriy ta’mirlashi hamda binoning fasad qismini ko‘rkam qilishga majbur.
a) O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan “Turar joylarni saqlash va ulardan foydalanish qoidalari” to‘g‘risidagi qaroriga qat’iy rioya qilish;
b) ko‘p qavatli turar joy binolarining xonadonlaridagi hamma xonalar — bevosita istiqomat qilinadigan xonalar hamda yordamchi xonalar, umum foydalaniladigan joylar va qo‘rg‘on hovlisi hamisha toza va saranjom bo‘lishi va ulardan maqsadga muvofiq foydalanish;
v) pashsha va boshqa shu kabi zararkunanda hasharotlarni yo‘qotish bo‘yicha muntazam ravishda tadbirlar belgilab borish va profilaktik dezinfeksiya va deratizatsiya tadbirlarini o‘tkazish bo‘yicha tuman dezinfeksiya stansiyasi bilan shartnomalar tuzish;
d) elektr simlarini uzilmaganligini (turar joy xonalari va umum foydalaniladigan joylarda) kuzatib borish, biron-bir nuqson ko‘zga tashlanganda darhol XUJMSh yoki tuman elektr tarmog‘iga xabar qilish;
e) gaz jihozlariga to‘g‘ri munosabatda bo‘lib, ularni ishdan chiqish hamda buzilishidan asrash, gazdan foydalanish qoidalariga qat’iy rioya qilish;
yo) sanitariya-texnika jihozlarining sozligini va vodoprovod hamda kanalizatsiya tizimlarining to‘g‘ri ishlayotganini kuzatib borish, suv oqib ketishini, rakovina va unitazlarning ifloslanishining oldini olish bo‘yicha shoshilinch tadbirlar belgilash. Markaziy isitish tizimining isitish jihozlarini hamisha soz holda saqlash.
6. Uylarning hovlilari hamisha ozoda bo‘lishi va har kuni kamida ikki marta supurilishi kerak. Qishki paytlarda hovlilarda turar joy binolariga hamda xizmat xonalariga olib kiradigan yo‘laklar tozalanishi kerak.
7. Ta’mirdan chiqarilayotgan uylardan, qurilish chiqindilari ta’mirlar-qurilish tashkilotlarining kuchi va mablag‘i bilan har kuni tashib ketilishi kerak. Trotuarlar va yo‘laklarning o‘tish qismiga qurilish chiqindilarini tashlash va saqlash taqiqlanadi.
8. XUJMShning raislari, uy egalari va uylarga bevosita rahbarlik qilish zimmasiga yuklatilgan boshqa shaxslar uylaridagi tartibni doimo saqlashlari, har kuni binoning tashqi ko‘rinishi hamda uning ayrim qismlari hisoblangan balkon, karniz, tarnov va yer to‘lalarning texnikaviy holatini kuzatib borishlari kerak. Tomlar va tarnovlarni o‘z vaqtida chiqindilardan, xazondan va qordan tozalashlari lozim.
9. XUJMSh raislari, binobandlar va farroshlar zinapoyalarni va maydonchalarni, uyga tutash bo‘lgan hudud, trotuar va ko‘chalarni hamisha toza turishini, suv sepib turilishini ta’minlashlari, shuningdek, har bir turar joy binosida hovlining hamda unga tutashgan hududning sanitariya holatiga mas’ul bo‘lgan kishilarni nomlari yozilgan peshtaxtalarni ilib qo‘yishlari kerak.
10. Turar joy fondlari va uning jihozlariga zarar yetkazgan xonadonlarning sanitariya holati buzilishida aybdor bo‘lgan shaxslarga nisbatan zarur talabchanlik ko‘rsatmagan XUJMShlar va turar joy tashkilotlari, vazirlik va idoralarning rahbarlari buning uchun shaxsan javobgar ekanliklarini belgilash;
Tuman hokimliklari, vazirlik va idoralar turar joy tashkilotlari turar joy fondini saqlash, undan foydalanish va obodonlashtirish bo‘yicha mutasaddi xodimlarga nisbatan doimo talabchan bo‘lishlari kerak.
a) uy, mavze va mahalla faollari, injener-texnik xodimlar va farroshlar faoliyatini turar joy fondlaridan foydalanishni yaxshilashga hamda shikastlanishida aybdor bo‘lgan kishilarni qonun bo‘yicha javobgarlikka tortishga qaratishlari;
b) XUJMShlari, mahalla faollari hamda aholining turar joy binolar va hovlilarni saqlashni yaxshilashga qaratilgan tashabbuslarni har taraflama qo‘llab-quvvatlash, ilg‘or tajribani keng ommalashtirish, uy xo‘jaliklariga xizmat ko‘rsatishning jamoatchilik asosidagi formalarini rag‘batlantirish (xonadonlardagi mayda nuqsonlarni bartaraf qilish, dov— daraxtlarni parvarish etish, kirish yo‘laklari va hovlilarda aholining navbatchilik qilishini yo‘lga qo‘yish).
a) turar joy xonalarini va umum foydalaniladigan joylarni o‘zboshimchalik bilan qayta jihozlash yoxud qayta rejalashtirish (panjaralar o‘rnatish, ularni o‘rnidan qo‘zg‘atish va olib tashlash, eshiklarni almashtirish, eshik o‘rnini qaytadan qurish, yashash xonasi va yordamchi binolar qurish, isitish jihozlari, sanitariya-texnika uskunalari, plitalar, elektr hisoblagichlarning o‘rnini almashtirish, balkonlarga va peshayvonlarga deraza o‘rnatish va panjara qilish, ko‘chaga qaragan balkonlarga sim tortib kir va boshqa narsa yoyish, balkonlarga har xil idishlarni uyib qo‘yish).
Istiqomat qiluvchilar va uy egalari turar joylarni agar o‘zboshimchalik bilan qayta jihozlasalar va qayta qursalar, u vaqtda ular turar joy organlarining talabiga ko‘ra o‘z hisoblaridan xonalarni avvalgi holatiga keltirib qo‘yishga majburdirlar. Agar ular bu talabni bajarmasalar, xonalarni avvalgi holiga keltirish ishlari turar joy organlari kuchi bilan bajariladi va xarajatlar qonunga ko‘ra xonadon egalaridan undirib olinadi.
b) turar joy binolarining hovlilarida, maxsus ajratib qo‘yilgan joydan tashqarida har xil buyumlar va idishlarni qo‘yish hamda saqlash;
v) nuqsoni bo‘lgan elektr simlardan foydalanish, elektr simlarni mixga ilib qo‘yish, ularga gulli qog‘ozlar yopishtirish, simlarga arqonlar bog‘lash, roliklarga, elektr simlariga, armaturalarga har xil buyumlarni ilib qo‘yish, qo‘lbola probkalardan foydalanish, elektr chiroqlarini qog‘oz va boshqa materiallar bilan o‘rash, elektr dazmollar, elektr choynaklar, elektr plitalardan va boshqa turdagi elektr buyumlaridan o‘tga chidamli tagliklarsiz foydalanish;
g) gaz plitalaridan xonalarni isitish uchun foydalanish, gaz plitalari ustiga kiyim va boshqa buyumlarni ilish, gaz trubalariga arqonlar bog‘lash, yosh bolalarning gazdan foydalanishiga yo‘l qo‘yish;
13. Ushbu bo‘limdagi qoidalarning bajarilishini nazorat qilib borish, tuman hokimliklari, XUJMSh, Ichki ishlar bosh boshqarmasi, obodonlashtirish va yakka tartibda qurilgan uylarni nazorat qilish bo‘yicha davlat inspeksiyasi, “Toshkentshahargaz” birlashmasi, Davlat sanitariya - epidemiologiya nazorati xizmati hamda Davlat veterinariya boshqarmasining zimmasiga yuklanadi.
1. Dehqon bozorlari va ularning shoxobchalarida veterinariya-sanitariya me’yori talablariga rioya qilinishi;
2. Dehqon bozorlarida haftaning bir kunini “Tozalik kuni” deb belgilash, shu kuni, bozorlar hamda ularning hududida joylashgan barcha obyektlarda tub tozalash va dezinfeksiya tadbirlari amalga oshirilishi;
3. Dehqon bozorlari va ularning shoxobchalari hududida har kuni ish boshlanishidan oldin va ish jarayoni davomida muntazam ravishda tozalash ishlari olib borilishi;
4. Savdo rastalarini sotiladigan mahsulotlarning turiga qarab, jihozlanishi (tez buziladigan mahsulotlarni vaqtinchalik saqlash va sotish uchun muzlatgich va sovutgich uskunalarini o‘rnatish);
5. Kundalik yig‘ilgan chiqindilarni, har kuni olib chiqib ketilishini tashkil etish hamda chiqindi yig‘ish maydonchasida, muntazam ravishda tozalash va zararsizlantirish tadbirlarini o‘tkazilishi;
6. Bozorga sotish uchun keltirilgan mahsulotlarni veterinariya-sanitariya ekspertizasidan o‘tkazilishi;
7. Go‘sht, baliq, sut, milliy non, salat, sharq shirinliklari va boshqa turdagi mahsulotlar bilan savdo qiluvchi tadbirkor va fuqarolarni maxsus ish kiyimi, tosh-tarozi hamda savdo qilish anjomlari bilan ta’minlanishi;
8. Go‘sht, sut, milliy non, salat, sharq shirinliklari mahsulotlari bilan savdo qiluvchi tadbirkor va fuqarolarni tibbiy ko‘rikdan o‘tganligi to‘g‘risida daftarchasi bo‘lishi;
9. Bozorlarga sotish uchun keltirilgan mahsulotlarni, faqat shu turdagi mahsulotlar uchun belgilangan rastalar orqali sotilishi;
10. Bozorlarda savdo qiluvchi tadbirkor va fuqarolar, sotish uchun keltirgan mahsulotlarini vaqtinchalik saqlash va sotish qoidalariga rioya qilishlari hamda ular uchun ajratilgan savdo rastasi va uning tevarak atrofini toza holda tutishlari shart.
— Bozorlarda savdo qiluvchi tadbirkor va fuqarolar tomonidan veterinariya-sanitariya hamda savdo qilish qoidalariga rioya qilmaslik;
— bozorga sotish uchun keltirilgan mahsulotlarni veterinariya-sanitariya ekspertizasidan o‘tkazmagan holda savdoga chiqarish;
— go‘sht, baliq, sut, milliy non, salat, sharq shirinliklari va boshqa turdagi mahsulotlar bilan savdo qiluvchi tadbirkor va fuqarolarni maxsus ish kiyimini kiymagan holda savdo faoliyatini yuritish;
— go‘sht, sut, milliy non, salat, sharq shirinliklari mahsulotlari bilan savdo qiluvchi tadbirkor va fuqarolarni tibbiy ko‘rikdan o‘tganligi to‘g‘risida daftarchasi bo‘lmasligi;
— mahsulotlarni vaqtinchalik saqlash va sotish qoidalariga rioya qilmaslik, savdo rastalarini toza holatda tutmaslik;