LexUZ шарҳи
Мазкур қарор Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2003 йил 19 декабрдаги 17-сонли «Гумон қилинувчи ва айбланувчини ҳимоя ҳуқуқи билан таъминлашга оид қонунларни қўллаш бўйича суд амалиёти тўғрисида»ги қарорига асосан ўз кучини йўқотган.
Олий суднинг жиноят ишлари бўйича судлов ҳайъати раисининг «Ҳимоя ҳуқуқини таъминловчи қонунларни қўллаш амалиёти тўғрисида»ги Пленум қарорининг бажарилиши ҳақидаги маърузасини муҳокама қилиб, Пленум, ушбу Қарорнинг қабул қилиниши жиноят судлов ишларининг юритувини демократлаштиришга, фуқароларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилишни кучайтиришга хизмат қилганини қайд этади.
Шунинг билан бирга тергов органлари ва судлар кўп ҳолларда ҳар бир шахснинг ҳимоя ҳуқуқига эгалиги ҳақидаги жиноят-процессуал қонунчилик талабларининг ўта муҳимлигига, иш ҳолатларини ҳар томонлама, текширишни таъминловчи судда ишларни юритишда тарафларнинг ўзаро тортишув тамойилига, айбланувчини ёки судланувчини ҳам фош қиладиган, ҳам оқлайдиган ҳолатларни аниқлашга, охир-оқибатда эса ҳар бир ишнинг ҳақиқий ҳолатини холисона аниқлашга етарлича баҳо бермаяптилар.
Кўп ишлар бўйича фуқаро ушланган пайтдан бошлаб ҳимоячилар қатнашмаган, унинг ҳуқуқлари ҳамма вақт ҳам етарли даражада аниқ тушинтирилмаган, агар айбланувчи ёки судланувчи ҳибсда сақланаётган тақдирда ҳимоячи у билан миқдори ва муддати чекланмаган ҳолда ҳоли учрашув ўтказишга ҳақлилиги ҳақидаги қонун талаби кўп ҳолларда инкор қилиб келинган.
(муқаддиманинг учинчи хатбоши Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
Йўл қўйилаётган қонун бузилишлар қатор ҳолларда рухсат этилмаган тергов усулларини қўллаш, руҳий ва жисмоний тарзда кўрсатмалар беришга мажбур қилиш, асослантирилмаган ҳолда ушлаб туриш, ҳибсга олиш ва ҳатто судлашда ифодаланган фуқаролар ҳуқуқларининг Конституциявий кафолатларининг қўпол бузилишига олиб келди.
Олий суд қонунга хилоф равишда йиғилган далиллар юридик кучга эга эмаслиги ва оқибатда улар суд томонидан рад қилинишини кўрсатиб ўтган бўлсада, судлар қайд этилган ноқонуний ҳаракатларга баҳо беришда зарурий қатъиятлик кўрсатмаяпти, гумонланувчи томонидан ҳимоячининг иштирокисиз айбини бўйнига олганлиги ҳолатига ҳар доим ҳам танқидий баҳо бермаяпти.
(муқаддиманинг бешинчи хатбоши Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
Суд ишларини юритишда тарафларнинг тенг ҳуқуқлилиги, далиллар тақдим қилиш, уларни текширишда иштирок этиш, илтимоснома беришда тенг имкониятларга эгалиги ва бошқа тамойилларининг бузилишига йўл қўйилмоқда.
Ўзбекистон Республикаси «Адвокатлик фаолиятининг кафолатлари ва адвокатларнинг ижтимоий ҳимояси тўғрисида»ги Қонунига биноан, ҳимоячи тараф сифатида, суд ишларини юритишнииг ҳамма босқичида процесснинг барча иштирокчилари билан тенг ҳуқуқларга эга.
(муқаддиманинг еттинчи хатбоши Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
Қонунларни ижро қилишда йўл қўйилаётган камчиликларни бартараф қилиш, жиноят, судлов ишларида ҳимояга бўлган ҳуқуққа қатъий риоя қилиш мақсадида, Ўзбекистон Республикаси Олий судининг Пленуми қарор қилади:
1. Дастлабки тергов органлари ва судларнинг эътибори ҳимояга бўлган ҳуқуқни кафолатловчи жиноят-процессуал қонунчиликнинг ҳамда Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1996 йил 20 декабрдаги «Ҳимоя ҳуқуқини таъминловчи қонунларни қўллаш амалиёти тўғрисида»ги қарорининг жиддий бузилаётганлигига қаратилсин.
2. Қорақалпоғистон Республикаси жиноят ишлари бўйича Олий суди, жиноят ишлари бўйича вилоят, Тошкент шаҳар судлари, Ўзбекистон Республикаси Ҳарбий суди раислари фуқароларнинг ҳимояга бўлган ҳуқуқларинииг бузилишини бартараф қилиш, жиноят судлов ишларининг юритувида ҳимоячининг ҳақиқий иштирокини ва суд процессида тарафларнинг тенглигини таъминлаш чораларини кўрсинлар.
(2-банд Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
3. Ушбу қонунчиликка риоя қилиниши мунтазам таҳлил қилиб борилсин, апелляция, кассация ва назорат босқичларининг роли кучайтирилсин.