LexUZ sharhi
Mazkur Shartnoma O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 2000-yil 31-avgustdagi 127-II-sonli “O‘zbekiston Respublikasi bilan Hindiston Respublikasi o‘rtasida ushlab berish to‘g‘risidagi shartnomani ratifikatsiya qilish haqida”gi Qarori bilan ratifikatsiya qilingan.
O‘zbekiston Respublikasi bilan Hindiston Respublikasi, bundan keyin “Ahdlashuvchi Tomonlar” deb ataluvchilar,
jinoiy huquqbuzarlikni amalga oshirgan shaxslarni o‘zaro ushlab berish to‘g‘risida quyidagi qoidalarni qabul qilish orqali har ikkala Tomonning jinoyatchilikka qarshi kurashishdagi hamkorlik samaradorligini oshirish niyatida,
jinoyatchilikning oldini olish va terrorizmga qarshi kurashda konkret tadbirlarni amalga oshirish zarurligini e’tirof etib,
1. Har bir Ahdlashuvchi Tomon ushbu Shartnomada ko‘zda tutilgan holat va shartlarga muvofiq huquqbuzarlikda ayblanayotgan yoki hukm qilingan, so‘rayotgan Tomon hududida ushbu Shartnomaning 2-moddasida berilgan ta’rifga muvofiq, ushlab berishga olib keladigan huquqbuzarlikni amalga oshirgan hamda so‘ralayotgan Tomon hududida bo‘lib turgan shaxsni, uning ushbu huquqbuzarligi Shartnoma kuchga kirganidan avval yoki keyin amalga oshirilganidan qat’i nazar, boshqa Ahdlashuvchi Tomonga ushlab berish majburiyatini oladi.
2. Ushlab berish, agar shunday holatlarda so‘ralayotgan Tomon ham yurisdiksiyaga ega bo‘ladigan huquqbuzarlik yuzasidan, so‘rayotgan Tomon hududidan tashqarida amalga oshirilgan, ushbu Shartnomaning 2-moddasida berilgan ta’rifga muvofiq keladigan va uning yurisdiksiyasiga kiradigan huquqbuzarlik tufayli ham amalga oshirilishi mumkin. Bunday hollarda so‘ralayotgan Tomon huquqbuzarlikning qay darajada og‘ir ekanligini hisobga olgan holda, ishning barcha jihatlariga e’tibor qaratadi.
3. Ushlab berish, shuningdek ushbu Shartnomaning 2-moddasi ta’riflariga muvofiq keladigan, so‘rayotgan Tomonining fuqarosi uchinchi davlatda sodir etgan va so‘rayotgan Tomon o‘z yurisdiksiyasini huquqbuzarning fuqaroligi bilan dalillayotgan huquqbuzarlikka nisbatan, yoki so‘ralayotgan Tomon hududida sodir etilgan hamda shu Tomonning qonunlariga ko‘ra ushlab berishga olib keladigan huquqbuzarlikka nisbatan ham amalga oshirilishi mumkin.
1. Har bir Ahdlashuvchi Tomonning qonunlariga ko‘ra kamida bir yil ozodlikdan mahrum etish bilan jazolanadigan huquqbuzarliklar ushbu Shartnomaga muvofiq ushlab berishni taqozo etadigan huquqbuzarliklar hisoblanadi.
2. Soliq to‘lash va daromad borasidagi, shuningdek fiskal tarzdagi huquqbuzarliklar ham ushlab berishni taqozo etadigan huquqbuzarliklar hisoblanadi.
Ushbu Shartnomaga muvofiq, ushlab berish talab etilayotgan shaxsning qilmishi, u so‘ralayotgan Tomon hududida to‘la yoki qisman amalga oshirilgan bo‘lishidan qat’i nazar, bu qilmish va uning oqibati yoxud kutilayotgan oqibati, birgalikda olib qaralganida, ikkala Ahdlashuvchi Tomonning qonunlariga ko‘ra ushlab berishni taqozo etadigan huquqbuzarliklarga nisbatan ham ushlab berish amalga oshiriladi.
1. Ikkala Ahdlashuvchi Tomonning qonunlariga ko‘ra har qanday uchinchi shaxsning fitna, gijgijlash, suiqasdga urinish kabi qilmishlari, ushlab berishni taqozo etadigan har qanday huquqbuzarlikni boshlashi yoki unda ishtirok etishi huquqbuzarlik deb hisoblanadi.
2. Ikkala Ahdlashuvchi Tomonning qonunlariga ko‘ra Ahdlashuvchi Tomonlardan birining istalgan fuqarosi uning hududidan tashqarida amalga oshirgan har qanday huquqbuzarlik ham huquqbuzarlik deb hisoblanadi.
1.2 so‘rayotgan Tomonga bergan taqdirda u irqiy, diniy, milliy mansubiyati yoxud siyosiy qarashlari tufayli sudga tortilishi yoki jazolanishi mumkinligini isbot qilishi; yoki
1.3 u so‘rayotgan Tomonga barcha holatlarni hisobga olgan holda uni ushlab berish quyidagi sabablarga ko‘ra nohaq va shafqatsiz bo‘lishini isbotlay olsa:
1.3.1 so‘ralayotgan Tomonning qonunlariga ko‘ra, jinoiy ta’qibni qo‘zg‘ash yoki hukmni ijro etish uchun belgilangan muddatning o‘tib ketganligi yoxud boshqa qonuniy asos bunga yo‘l bermasa;
1.5 shaxs ayblanayotgan yoki shu asosda hukm qilingan huquqbuzarlik harbiy jinoyat bo‘lib, umumiy jinoyat huquqida huquqbuzarlik sanalmasa.
2. Agar shaxs so‘rovda ko‘rsatilgan huquqbuzarlik uchun so‘ralayotgan Tomonda jinoiy ta’qib etilgan hamda hukm qilingan yoki oqlangan hollarda ham uni ushlab berish rad etilishi mumkin.
3. So‘rovni taqozo etgan qilmishi uchun shaxs bu Tomonning sudi tarafidan sudlanishi mumkin bo‘lsa, so‘ralayotgan Tomon ushlab berish to‘g‘risidagi so‘rovni rad etishi mumkin.
4. O‘talayotgan jazo muddatining tutashiga olti oydan oz muddat qolgan ushlab berish to‘g‘risidagi so‘rov rad etilishi mumkin.
2. Ushbu Shartnomaga ko‘ra, quyidagi huquqbuzarliklar siyosiy xususiyatga ega huquqbuzarlik hisoblanmaydi:
(a) Havo kemalarini noqonuniy egallashning oldini olish to‘g‘risida imzolash uchun Gaaga shahrida 1970-yil 16-dekabrda ochilgan konvensiyaga muvofiq huquqbuzarliklar;
(b) Fuqaro aviatsiyasi xavfsizligiga qarshi qaratilgan noqonuniy xatti-harakatlarning oldini olish to‘g‘risida imzolash uchun Monreal shahrida 1971-yil 21-sentabrda ochilgan konvensiyaga muvofiq huquqbuzarliklar;
(c) Xalqaro muhofazaga ega bo‘lgan shaxslarga, bunga diplomatik agentlar ham kiradi, qarshi qaratilgan jinoyatlarning oldini olish va barham berish to‘g‘risida imzolash uchun Nyu-York shahrida 1973-yil 14-dekabrda ochilgan konvensiyaga muvofiq huquqbuzarliklar;
(d) Odamlarni garovga ushlab turishga qarshi Nyu- York shahrida 1979-yil 17-dekabrda ochilgan Xalqaro konvensiyaga muvofiq huquqbuzarliklar;
(g) jarohatlash yoki ziyon yetkazganlik, qurol-yarog‘, xavfli moddalar ishlatgan holda yoinki boshqa biron tarzda ataylabdan yaralash va og‘ir tan jarohati yetkazish;
(h) kishilar hayotiga tajovuz yoki mol-mulkka jiddiy ziyon yetkazish niyatida portlashlarni amalga oshirish;
(i) qasddan o‘zi yoki boshqalar vositasida kishilar hayotiga tajovuz yoki mol-mulkka jiddiy ziyon yetkazish niyatida portlovchi moddalarni ishlab chiqarish yoki sotib olish;
j) qasddan o‘zi yoki boshqalar vositasida kishilar hayotiga tajovuz yoki mol-mulkka jiddiy ziyon yetkazish niyatida o‘q otar qurollar va boshqa narsalarni saqlash;
(k) o‘zi va boshqa kishilarni hibsga olish yoki tutishga shaxsning qarshilik qilishi va daf etish niyatida qurol ishlatishi;
(l) kishilar hayotiga tajovuz qilish yoki ularning hayotiga xavf solib turgan falokatdan qutulish imkoniyatini yo‘qqa chiqarish niyatida jamoatchilik ishlatadigan yoki boshqa maqsadda qo‘llanadigan mol-mulkka ziyon yetkazish;
(m) to‘lov undirish niyatida kishilarni o‘g‘irlash, ayollar va bolalarni o‘g‘irlash, noqonuniy hibsga olish, noqonuniy ushlab turish, bunga garovga olish ham kiradi;
(o) so‘ralayotgan Tomonning qonunlariga muvofiq terrorizmga aloqador deb hisoblanadigan boshqa huquqbuzarliklar, siyosiy tarzdagi bundan huquqbuzarliklar mustasno, yoki;
(p) mazkur huquqbuzarliklarni maxfiy ravishda amalga oshirish yoki amalga oshirishga urinish yoxud shunday huquqbuzarliklarni amalga oshirgan yoki amalga oshirishga uringan shaxslarga sheriklik qilish.
1. Agar so‘ralayotgan Tomon ushbu Shartnoma 5- moddasining 1.1 va 3-bandlarida ko‘rsatilgan sabablarga ko‘ra ushlab berishni rad etsa, u bu ishni qabul qilib olib, jinoiy ta’qibni amalga oshirish uchun o‘z vakolatli organlariga topshiradi.
2. Agar vakolatli organlar ushbu ish yuzasidan jinoiy ta’qibni amalga oshirmaslikka qaror qilgan bo‘lsa, ushlab berish to‘g‘risidagi so‘rov yana ushbu Shartnomaga muvofiq ko‘rib chiqiladi.
1. Ushlab berilishi so‘ralayotgan shaxs so‘ralayotgan Tomon hududida boshqa jinoyati uchun jinoiy javobgarlikka tortilgan yoki jazoni o‘tayotgan bo‘lsa, ushlab berish ish bo‘yicha tadbirlar yakunlanishiga qadar, jazoni o‘tab bo‘lish yoki muddatidan oldin ozod qilinishiga qadar kechiktirilishi mumkin, bu to‘g‘rida so‘rayotgan Tomonga xabar beriladi.
2. Ushlab berishning kechiktirilishi javobgarlikka tortish muddatining o‘tib ketishiga sabab bo‘lsa yoki huquqbuzarlikni tekshirishni qiyinlashtiradigan bo‘lsa, shaxs so‘rayotgan Tomonning maxsus so‘rovi bo‘yicha vaqtincha ushlab berilishi mumkin.
3. Vaqtincha ushlab berilgan shaxs so‘ralayotgan Tomonga ish bo‘yicha tadbirlar tugashi bilanoq qaytarilishi lozim.
2.1 ushlab berilishi so‘ralayotgan shaxsning familiyasi va ismi (ota ismi), uning fuqaroligi, yashash yoki bo‘lib turish joyi va boshqa zarur materiallar, shuningdek, iloji bo‘lsa bu shaxsning og‘zaki qiyofasi, fotorasmlari va barmoq izlari;
3. Jinoiy ta’qibni amalga oshirish uchun ushlab berish to‘g‘risidagi so‘rov matniga mazkur ma’lumotlardan tashqari, so‘rayotgan Tomonning sudi yoki vakolatli organining hibsga olish uchun qarori nusxasi ilova etilishi lozim.
4. So‘rov hukm qilingan shaxsga oid bo‘lsa, unga shuningdek hukmning tasdiqlangan nusxasi hamda ushbu shaxs hukmni inkor etolmasligi xususida bayonnoma ilova qilinishi, shuningdek ushbu shaxs jazo muddatining qancha qismini o‘tamaganligi ko‘rsatib o‘tilishi lozim.
5. So‘ralayotgan Tomon ushbu Shartnoma bo‘yicha unga taqdim etilgan axborot yetarli emas, deb hisoblasa, tez orada qo‘shimcha axborot etilishi darkor.
1. Oshig‘ich hollarda so‘ralayotgan Tomon so‘rayotgan Tomon vakolatli organlarining diplomatik kanallar yoki Xalqaro Jinoiy Politsiya Tashkiloti INTERPOLning Milliy Markaziy Byurosi orqali bergan so‘roviga binoan o‘z qonunlariga muvofiq holda shaxsni ushlab berish to‘g‘risidagi so‘rov olingunicha ham hibsga olishi mumkin. Bu xildagi so‘rovda ushbu shaxsni ushlab berish to‘g‘risida so‘rov yuborish hamda unga tegishli hibsga olish to‘g‘risida order yoki hukm mavjudligiga havola etilishi hamda agar mavjud bo‘lsa, ushbu Shartnoma 9-moddasining 2.1 hamda 2.3 bandlarida ko‘rsatilgan ma’lumotlar, shuningdek so‘ralayotgan Tomon hududida shaxs huquqbuzarlikni amalga oshirgan yoki ta’qib qilinayotgan holida hibsga olish uchun order berilishida asqotadigan boshqa axborot bo‘lishi lozim.
2. Agar ushlab berish to‘g‘risidagi so‘rov olinmasa, so‘rov asosida hibsga olingan shaxs hibsga olinganidan keyin 60 kunlik muddat o‘tgunicha ozod qilinishi lozim. Bu qoida keyinchalik ushbu shaxsni ushlab berish to‘g‘risida so‘rov olinganidan keyingi tadbirlarini o‘tkazishga to‘sqinlik qilmaydi.
1. Ushlab berilgan shaxs so‘ralayotgan Tomonning roziligisiz so‘rayotgan Tomon hududida so‘rovda ko‘rsatilganidan bo‘lak huquqbuzarlikni amalga oshirganligi shuningdek uni ushlab berish to‘g‘risidagi asoslovda etilgan, dalillar asosida fosh etilgan, biroq kamroq ahamiyatli bo‘lgan huquqbuzarliklar uchun jazoga tortilmasligi hamda ushbu shaxs so‘ralayotgan Tomonning oldindan roziligi olinmasdan turib hech qaysi uchinchi davlatga berib yuborilmasligi lozim.
2.1 ushlab berilgan shaxs jinoiy ta’qib, jazoni o‘tash tugaganligi yoki istalgan qonuniy asosda ozod etilganidan keyin 30 kun ichida, imkoni bo‘lgani holda so‘rayotgan Tomon hududini tark etmagan bo‘lsa. Berilgan shaxs so‘rayotgan Tomon hududini o‘ziga bog‘liq bo‘lmagan sabablarga binoan tark etish imkoni bo‘lmagan vaqt bunga qo‘shilmaydi;
2.2 ushlab berilgan shaxs so‘rayotgan Tomon hududini tark etgach, o‘z ixtiyori bilan yana unga qaytib kelsa.
3. Ushbu modda 1-bandining qoidalari shaxs so‘rayotgan Tomonga qaytib kelganidan keyin amalga oshirgan huquqbuzarliklarga yoki bu huquqbuzarliklarga bog‘liq ravishda kelib chiqadigan masalalarga tatbiq etilmaydi.
1. Bir Ahdlashuvchi Tomon hududida uning qonunlariga muvofiq ravishda nashr etilgan yoki tasdiqlangan, shuningdek vakolatli sudlar va bo‘lak organlar tarafidan belgilangan tartibda olingan hujjatlar boshqa Ahdlashuvchi Tomon hududida legalizatsiya qilinmaydi.
2. Bir Tomon hududida rasmiy hisoblangan hujjatlar ikkinchi Tomon hududida ham rasmiy kuchga ega bo‘ladi.
1. Bir huquqbuzarlik yuzasidan Ahdlashuvchi Tomonlardan bir miqdordagi so‘rovlar tushgan bo‘lsa, ustuvorlik avval huquqbuzarlik qaysi Tomonning hududida amalga oshirilib, uning xavfsizligi va manfaatlariga, yoki fuqarolarining xavfsizligi hamda manfaatlariga daxl qilgan bo‘lsa, o‘shanga va oxirgi navbatda ushlab berilishi so‘ralayotgan shaxs qaysi Tomonning fuqarosi bo‘lsa, o‘shanga beriladi.
2. Agar shart-sharoit bir xil bo‘lsa, so‘rovni birinchi bo‘lib bergan Ahdlashuvchi Tomonga imtiyoz beriladi. Agar ushlab berish bir necha huquqbuzarlik yuzasidan talab etilayotgan bo‘lsa, imtiyoz jinoyat tarkibi va uning jiddiyligiga qarab belgilanadi.
So‘rayotgan Tomonning qonunlariga muvofiq, ushlab berilishi so‘ralayotgan shaxsga amalga oshirgan huquqbuzarligi uchun o‘lim jazosi berilishi mumkin bo‘lsa, ammo so‘ralayotgan Tomonning qonunlarida bunday huquqbuzarlik uchun o‘lim jazosini belgilash ko‘zda tutilmagan bo‘lsa, bunday hollarda so‘rayotgan Tomon so‘ralayotgan Tomonning fikricha o‘lim jazosi amalga oshirilmasligiga yetarli darajada inontirmagunicha ushlab berish rad etilishi mumkin.
1. Ushlab berishga ruxsat olinganligi to‘g‘risida xabarni olgach, Tomonlar asossiz kechiktirishsiz talab etilayotgan shaxsni o‘tkazish yuzasidan kelishib oladilar va so‘ralayotgan Tomon so‘rayotgan Tomonga talab etilayotgan shaxs qaysi muddat davomida berish uchun ushlanganini xabar qiladi.
2. Shaxs so‘ralayotgan Tomon hududidan shu so‘ralayotgan Tomon belgilagan maqbul vaqt ichida qabul qilib olib ketilishi kerak, basharti, shaxs bu davr ichida olib ketilmasa, so‘ralayotgan Tomon ushbu shaxsni ozod qilishi va uni ayni jinoyati tufayli ushlab berishni rad etishi mumkin.
3. Tomonlardan birontasi uzrli sabablarga binoan ushlab berilishi kerak bo‘lgan shaxsni berish yoki qabul qilish imkonini topolmasa, u bu to‘g‘risida boshqa Tomonni xabardor qiladi. Bu holda har ikkala Tomon ushlab berishning yangi muddatini tayinlaydilar, bunda ushbu moddaning 2-bandi qoidalari qo‘llanadi.
1. Agar shaxs biron-bir Tomonga boshqa Tomonning hududi orqali uchinchi davlatdan olib kelinadigan bo‘lsa, ushbu shaxs. beriladigan Tomon boshqa Tomondan ushbu shaxsni uning hududi orqali tranzit o‘tkazish uchun ruxsat berishni so‘raydi. Bu qoida havo transportidan foydalanilayotgan va boshqa Tomonning hududida qo‘nib o‘tish mo‘ljallanmagan hollarda qo‘llanmaydi.
2. Tegishli axborot darj etilgan bunday so‘rov olingach, so‘ralayotgan Tomon ushbu so‘rovni o‘z qonunlarida ko‘zda tutilgan tartiblarga muvofiq ko‘rib chiqadi. Agar bu so‘rovni bajarish uning tub maqsadlariga ziyon yetkazmasa, so‘ralayotgan Tomon uni tezda qondirish chorasini ko‘radi.
3. Tranzit tashish chog‘ida tranzit davlati shaxsni hibsda saqlashning yuridik imkoniyatlarini etadi.
4. Mo‘ljallanmagan qo‘nish hollarida tranzit olib o‘tilishi to‘g‘risida so‘rov berilishi kerak bo‘lgan Tomon kuzatuvchi xodimning iltimosiga ko‘ra, tranzit tashish to‘g‘risida ushbu moddaning 1-bandi qoidalariga muvofiq so‘rov olingunicha 48 soatlik vaqt mobaynida shaxsni hibsda ushlab turishi mumkin.
1. So‘ralayotgan Tomon o‘z qonunlarida belgilangan tartiblar doirasida, so‘rayotgan Tomonning so‘roviga ko‘ra, ushlab berilayotgan shaxs amalga oshirgan jinoyat quroli bo‘lib xizmat qilgan, shuningdek jinoyat izlari qolgan yoki jinoyat orqasida topilgan narsalarni berib yuboradi.
2. Mazkur narsalar ushlab berilishi lozim bo‘lgan shaxsning o‘limi, qochib ketganligi yoki boshqa sabablar bilan amalga oshmay qolgan hollarda ham berib yuboriladi.
3. So‘ralayotgan Tomon ushbu moddaning 1-bandida ko‘rsatilgan narsalarni berib yuborishni, agar ular so‘ralayotgan Tomonda boshqa jinoiy ish ko‘rib chiqilishi uchun lozim bo‘lsa, bu ish yakunlanguniga qadar orqaga surishi mumkin.
4. Uchinchi shaxslarning so‘rayotgan Tomonga berib yuborilgan narsalariga bo‘lgan huquqlariga qayta ziyon yetkazilmaydi. Ishni ko‘rib chiqish yakunlanganidan keyin so‘rayotgan Tomon bu narsalarni o‘z hududida yashaydigan egalariga qaytarib beradi. Agar ularning egalari so‘ralayotgan Tomon hududida bo‘lsa, bu narsalar ularga topshirish uchun berib yuboriladi. Agar narsalarning egalari uchinchi davlat hududida bo‘lsalar, narsalarni ularga qaytarish xarajatlari so‘rayotgan Tomon hisobidan bo‘ladi.
5. Narsalar va pul mablag‘larini o‘tkazish so‘ralayotgan Tomon qonunlarida ko‘zda tutilgan doirada bo‘ladi.
Tomonlar o‘z qonunlariga muvofiq, ushlab berishni taqozo etadigan jinoiy ishlar yuzasidan bir-biriga imkoni boricha huquqiy yordam beradilar.
Ushlab berishga aloqador barcha xarajatlarni hududida ushlab berish amalga oshiriladigan Ahdlashuvchi Tomon ko‘taradi. Ushlab berilgan shaxsni ikkinchi Ahdlashuvchi Tomon hududi orqali uchinchi davlatdan tranzit tashish xarajatlari tranzitni amalga oshirayotgan Tomon zimmasida bo‘ladi.
Ushbu Shartnomani bajarishda Ahdlashuvchi Tomonlar o‘z davlat tillaridan foydalanadilar va boshqa Ahdlashuvchi Tomonning davlat tilidagi yoki inglizcha tarjimasini ilova etadilar.
Ushbu Shartnoma Ahdlashuvchi Tomonlarning ular ishtirok etgan boshqa xalqaro konvensiyalar shartnomalardan kelib chiqadigan majburiyatlariga daxl qilmaydi.
Ahdlashuvchi Tomonlar istalgan Ahdlashuvchi Tomonning iltimosiga binoan ushbu Shartnomani yaxlit yoinki undagi biron-bir konkret jihatni talqin qilish va qo‘llash yuzasidan darhol maslahatlashuv o‘tkazadilar.
1. Ushbu Shartnoma ratifikatsiya qilinishi kerak hamda ratifikatsiya yorliqlari almashingan kundan kuchga kiradi.
2. Istalgan Ahdlashuvchi Tomon diplomatik kanallar orqali istalgan vaqtda ikkinchi Ahdlashuvchi Tomonga uning faoliyatini to‘xtatish niyati to‘g‘risida bildirishnoma yuborib, uning faoliyatini to‘xtatishi mumkin. Ushbu Shartnoma shunday bildirishnoma olganidan keyin olti oy o‘tgach o‘z faoliyatini to‘xtatadi.