05.05.2008 yildagi 13-son
Jinoyatlar majmui deganda, shaxs tomonidan Jinoyat kodeksi Maxsus qismi turli moddalari yoki bitta moddasi turli qismlarida nazarda tutilgan ikki yoki undan ortiq jinoyat, ular qasddan yoxud ehtiyotsizlik oqibatida qilinishidan qat’i nazar, sodir etilishi tushunilishi lozim.
Jinoyat kodeksi Maxsus qismi aynan bir moddasida nazarda tutilgan bo‘lishi, basharti unda bir xil jinoyat tarkiblari uchun javobgarlik belgilangan bo‘lsa;
Oldingi tahrirga qarang.
Jinoyat kodeksi Maxsus qismi muayyan moddasi aynan bir qismida nazarda tutilgan bo‘lishi, basharti ushbu moddada turli jinoyat tarkiblari uchun javobgarlik belgilangan bo‘lsa (masalan, JK 1261, 131, 228, 248, 273-moddalari) shart.
Oldingi tahrirga qarang.
Jinoyat qonunida alohida nazarda tutilgan ayrim hollarda, shaxs tomonidan qasddan Jinoyat kodeksi Maxsus qismi turli moddalarida nazarda tutilgan ikki va undan ortiq jinoyat sodir etilishi ham takroran jinoyat deb topiladi (masalan, JK 118, 119, 129, 211, 212, 276-moddalari ikkinchi qismlari, 121-moddasining to‘rtinchi qismi, 1261-moddasi beshinchi va sakkizinchi qismlari, 128, 213-moddalari uchinchi qismlari).
3. Shaxs qonunda belgilangan tartibda jinoiy javobgarlikdan (JK 64—68-moddalari) yoki jazodan (JK 69—76-moddalari) ozod etilgan bo‘lsa, jinoyatlar majmui va takroranligi mavjud bo‘lmaydi.
5. Davomli jinoyat sodir etilishi davrida shaxs tomonidan boshqa jinoyat sodir etilgan bo‘lib, uning belgilari Jinoyat kodeksining davomli jinoyat uchun javobgarlikni nazarda tutuvchi moddasi dispozitsiyasi bilan qamrab olinmasa, uning harakatlari Jinoyat kodeksining davomli jinoyat uchun javobgarlikni nazarda tutuvchi hamda boshqa jinoyat uchun javobgarlikni nazarda tutuvchi moddalari majmui bo‘yicha kvalifikatsiya qilinadi.
Jinoyatlar real majmui ikki va undan ortiq, har qaysisi Jinoyat kodeksi Maxsus qismi turli moddalarida (moddasi turli qismlarida) nazarda tutilgan muayyan jinoyat tarkibini tashkil etuvchi, jinoiy qilmish sodir etilganda mavjud bo‘ladi.
Jinoyatlar ideal majmuida esa, aybdorning bitta xatti-harakatida Jinoyat kodeksi Maxsus qismi turli moddalarida (moddasi turli qismlarida) nazarda tutilgan kamida ikkita jinoyat tarkibi belgilari mavjud bo‘lib, qilmish ushbu normalardan birortasi bilan ham to‘liq qamrab olinmaydi.
7. JK 33-moddasiga muvofiq, jinoyatlar majmui mavjud bo‘lganda aybdor shaxs o‘zi sodir etgan har bir jinoyat uchun Jinoyat kodeksi tegishli moddasi yoki moddasi qismi bo‘yicha jinoiy javobgar bo‘ladi.
Jinoyatlar majmui sodir etilgan barcha jinoyatlar belgilari Jinoyat kodeksining og‘irroq jazoni nazarda tutuvchi bitta moddasi (moddasi bitta qismi) dispozitsiyasi bilan qamrab olingan holdagina JK bitta moddasi (moddasi bitta qismi) bilan kvalifikatsiya qilinishi mumkin.
8. Qonun bilan qo‘riqlanadigan bir necha obyektga (JK turli boblarida nazarda tutilgan) qilingan tajovuz jinoyatlar majmui sifatida Jinoyat kodeksining har bir alohida olingan obyektga tajovuz uchun javobgarlikni nazarda tutuvchi tegishli moddalari bo‘yicha kvalifikatsiya qilinishi lozim. Tajovuz predmeti bo‘yicha o‘zaro farq qiladigan qilmishlar ham shu tarzda kvalifikatsiya qilinishi kerak.
Agar qonunning bitta normasida jinoyat natijasida kelib chiqadigan turli ijtimoiy-xavfli oqibatlar nazarda tutilmagan bo‘lsa, qilmish jinoyatlar majmui sifatida Jinoyat kodeksining bevosita har bir obyektga ziyon yetkazilishi uchun javobgarlikni nazarda tutuvchi tegishli moddalari bilan kvalifikatsiya qilinishi kerak.
Qilmish Jinoyat kodeksining bir necha moddalarida ko‘rsatilgan obyektga nisbatan sodir etilganda (umumiy va maxsus norma raqobati) jinoyatlar majmui mavjud bo‘lmaydi va u maxsus norma bo‘yicha kvalifikatsiya qilinishi lozim.
Agar aynan bir jinoyatni sodir etganlik uchun jinoiy javobgarlikni yengillashtiruvchi kvalifikatsiya belgilari Jinoyat kodeksining bir necha moddasida nazarda tutilgan bo‘lsa, qilmish Jinoyat kodeksining javobgarlikni ko‘proq yengillashtiruvchi moddasi bilan kvalifikatsiya qilinishi kerak (masalan, zaruriy mudofaa chegarasidan chetga chiqib va kuchli ruhiy hayajonlanish holatida odam o‘ldirish faqat JK 100-moddasi bilan kvalifikatsiya qilinishi lozim).
10. Bir necha jinoyat sodir etilganda, agar jinoyatlardan biri boshqasini sodir etish vositasi yoki usuli bo‘lib, har ikkala jinoyat belgilari Jinoyat kodeksi tegishli moddasi dispozitsiyasida ko‘rsatilgan bo‘lsa, qilmish Jinoyat kodeksining faqat og‘irroq jinoyat uchun javobgarlik belgilovchi bitta moddasi bilan kvalifikatsiya qilinishi kerak. Bunda qilmishni yengilroq jinoyat uchun javobgarlikni nazarda tutuvchi modda bilan qo‘shimcha kvalifikatsiya qilish talab etilmaydi (masalan, xizmat mavqeyidan foydalangan holda bojxona to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzish faqat JK 182-moddasi ikkinchi qismi “g” bandi bo‘yicha kvalifikatsiya qilinishi lozim).
Jinoyatlar majmuini tashkil etuvchi jinoyatlar uyushgan guruh yoki jinoiy uyushma tomonidan sodir etilganda jinoyat barcha ishtirokchilarining harakatlari, ishtirokchilik turidan qat’i nazar, JK 28-moddasini qo‘llamagan holda, bevosita Jinoyat kodeksi Maxsus qismining sodir etilgan jinoyat uchun javobgarlikni nazarda tutuvchi tegishli moddasi bilan kvalifikatsiya qilinadi.
13. Shaxs tomonidan jinoyatlar majmuini tashkil etuvchi tugallangan va tugallanmagan jinoyatlar sodir etilganda har bir jinoyat alohida — tugallanmagan jinoyat JK 25-moddasi tegishli qismi hamda Jinoyat kodeksi Maxsus qismining tegishli moddasi bilan, tugallangan jinoyat esa — bevosita Jinoyat kodeksi Maxsus qismining tegishli moddasi bilan kvalifikatsiya qilinadi.
Bitta qilmishda takroranlik bilan bir qatorda Jinoyat kodeksi mazkur moddasining boshqa qismlarida ko‘rsatilgan kvalifikatsiya belgilari mavjudligi aniqlangan hollarda ham qilmish shu tarzda kvalifikatsiya qilinishi kerak (masalan, o‘g‘rilik sodir etilganda JK 169-moddasining uchinchi qismida ko‘rsatilgan takroranlik belgisi va ushbu moddaning to‘rtinchi qismida ko‘rsatilgan boshqa kvalifikatsiya belgilari aniqlangan bo‘lsa, qilmish JK 169-moddasining to‘rtinchi qismi bilan kvalifikatsiya qilinishi lozim).
15. Shaxs tomonidan bir necha jinoyat sodir etilib, ulardan ayrimlari Jinoyat kodeksining takroranlik kvalifikatsiya belgisi nazarda tutilgan bir moddasi (moddasi qismi), boshqa jinoyatlar — Jinoyat kodeksining boshqa moddalari ta’siri doirasiga tushgan hollarda qilmish jinoyatlar majmui sifatida kvalifikatsiya qilinishi kerak.
Bunday hollarda takroranlikni tashkil etuvchi bir necha qilmish Jinoyat kodeksi moddasining mazkur kvalifikatsiya belgisini nazarda tutuvchi qismi bilan, javobgarlik Jinoyat kodeksining boshqa moddalarida nazarda tutilgan boshqa qilmishlar — Jinoyat kodeksi tegishli moddalari bilan kvalifikatsiya qilinishi lozim.
Retsidiv jinoyat deganda, JK 34-moddasi birinchi qismi mazmuniga ko‘ra muqaddam qasddan sodir etgan jinoyati uchun sudlanganlik holati mavjud shaxs tomonidan qasddan yangi jinoyat sodir etilishi tushuniladi. Faqat ehtiyotsizlik oqibatida sodir etilgan bir necha jinoyat uchun sudlanganlik holatining mavjudligi ham jinoyat retsidivini tashkil etmaydi.
Bunda shuni inobatga olish lozimki, JPK 528, 531-moddalari mazmuniga ko‘ra, shaxs unga ayblov hukmi qonuniy kuchga kirganligi to‘g‘risida e’lon qilingan paytdan boshlab sudlangan deb topiladi.
shaxs ilgari sudlangan Jinoyat kodeksi Maxsus qismi aynan bir moddasida nazarda tutilgan (agar moddada bir xil jinoyat tarkiblari uchun javobgarlik belgilangan bo‘lsa);
Oldingi tahrirga qarang.
shaxs ilgari sudlangan Jinoyat kodeksi Maxsus qismi muayyan moddasi aynan bir qismida nazarda tutilgan (agar moddada turli jinoyat tarkiblari uchun javobgarlik belgilangan bo‘lsa, masalan, JK 1261, 228, 248, 273-moddalari) jinoyatlarni yangidan sodir etish tushunilishi lozim.
Oldingi tahrirga qarang.
21. Jinoyat kodeksi 34-moddasi uchinchi qismiga muvofiq o‘ta xavfli retsidiv jinoyat deb topish uchun yangi sodir etilgan jinoyatning nafaqat og‘irligi, balki shaxs ilgari og‘ir yoki o‘ta og‘ir jinoyati uchun besh yildan kam bo‘lmagan muddatga ozodlikdan mahrum qilish tariqasidagi jazoga hukm qilingan bo‘lishi shartligi ham ahamiyat kasb etadi.
Bunda sud har doim, hatto shaxs keyinchalik jazodan ozod qilingan yoki jazo yengilrog‘i bilan almashtirilgan hollarda ham (JK 72—76-moddalari) sud tomonidan tayinlangan jazo muddatidan kelib chiqishi shart, sudlanganlik holati qonunda belgilangan tartibda tugallangan yoki olib tashlangan hollar bundan mustasno.
22. Jinoyat kodeksi 34-moddasi uchinchi qismida nazarda tutilgan asoslar mavjud bo‘lgan barcha hollarda sudlar shaxsni o‘ta xavfli retsidivist deb topish haqidagi masalani muhokama qilishlari shart.
24. Jinoyat kodeksi 34-moddasi oltinchi qismiga muvofiq shaxsni o‘ta xavfli retsidivist deb topish haqidagi masalani hal qilishda u 18 yoshga to‘lgunga qadar sodir etgan jinoyat uchun sudlanganligi inobatga olinmasligi kerak. Shu sababli, yangi jinoyat shaxs tomonidan voyaga yetgandan so‘ng, biroq 18 yoshga to‘lgunga qadar sodir etilgan qilmish uchun jazo o‘tash davrida sodir etilgan bo‘lsa, u o‘ta xavfli retsidivist deb topilishi mumkin emas.
26. Agar jinoyatlar yoki hukmlar majmui bo‘yicha tayinlangan ozodlikdan mahrum qilish tariqasidagi jazo belgilangan jinoyatlardan hech bo‘lmaganda biri JK 34-moddasi uchinchi qismida ko‘rsatilgan bo‘lib, uni o‘tayotgan shaxs yangi sodir etgan jinoyati uchun besh yildan kam bo‘lmagan muddatga ozodlikdan mahrum qilish tariqasidagi jazoga sudlansa, bunday shaxs qonunda nazarda tutilgan shartlar mavjud bo‘lganda o‘ta xavfli retsidivist deb topilishi mumkin.
27. Jinoyat kodeksi 34-moddasi uchinchi qismini qo‘llashda ozodlikdan mahrum qilish jazosiga sudlangan shaxs deganda, muqaddam sudning qonuniy kuchga kirgan hukmiga ko‘ra ozodlikdan mahrum qilish tariqasidagi jazo tayinlangan shaxs tushunilib, bunda hukm ijroga qaratilganligining, shu jumladan shaxs mazkur jazoni o‘tamaganligi (masalan, shaxsning jazoni o‘tashdan bo‘yin tovlaganligi, jazo ijrosi JPK 533-moddasiga muvofiq kechiktirilganligi)ning yoki qisman o‘taganligining (masalan keyinchalik jazodan muddatidan ilgari shartli, amnistiya aktiga asosan, kasalligi oqibatida ozod qilinganligining, jazo yengilrog‘i bilan almashtirilganligining) ahamiyati yo‘q, hukm jazoni ijro etish muddatlari o‘tib ketganligi uchun ijroga qaratilmagan hollar (JK 69-moddasi) bundan mustasno.
Shu munosabat bilan JK 34-moddasi uchinchi qismida ko‘rsatilgan belgilar mavjud bo‘lganda, sud ilgari shartli hukm qilingan yoxud hukm ijrosi kechiktirilgan shaxsni ham, agar bu shaxs tegishlicha sinov muddati yoki hukm ijrosi kechiktirilgan davr ichida yangi jinoyat sodir etsa, o‘ta xavfli retsidivist deb topishga haqli.
28. Shuni e’tiborga olish lozimki, Jinoyat kodeksi Maxsus qismining o‘ta xavfli retsidivist tomonidan sodir etilgan jinoyat uchun javobgarlikni nazarda tutuvchi moddalari bilan faqat bu jinoyatni sodir etgunga qadar qonunda belgilangan tartibda o‘ta xavfli retsidivist deb topilgan shaxslar harakatigina kvalifikatsiya qilinishi mumkin.
Oldingi tahrirga qarang.
29. Agar birinchi instansiya sudi JK 34-moddasida nazarda tutilgan asoslar bo‘lishiga qaramay, shaxsni o‘ta xavfli retsidivist deb topish to‘g‘risidagi masalani hal etmasa yoxud asossiz ravishda uni o‘ta xavfli retsidivist emas deb topsa, yuqori instansiya sudi apellatsiya, kassatsiya tartibida (prokuror protesti yoki jabrlanuvchining shikoyati bo‘yicha) shaxsni o‘ta xavfli retsidivist deb topishi mumkin (JPK 49730, 500-moddalari).
Sudlarning e’tibori shunga qaratilsinki, JPK 500-moddasiga muvofiq, mahkumni o‘ta xavfli retsidivist deb topish maqsadida hukmni kassatsiya tartibida qayta ko‘rib chiqishga u qonuniy kuchga kirgandan keyin bir yil mobaynidagina yo‘l qo‘yiladi.
Oldingi tahrirga qarang.