Quyidagilar naslchilikning asosiy vazifalari hisoblanadi:
hayvonlarning nasldorlik va mahsuldorlik sifatlarini yaxshilash maqsadida naslchilik resurslarini yaratish, saqlash, takror ko‘paytirish va ulardan oqilona foydalanish;
seleksiya jarayonida foydalaniladigan naslchilik resurslarining kelib chiqishi aniq hisobga olinishini, mahsuldorligini, tipi va boshqa sifatlari bo‘yicha baholanishini ta’minlash;
mahsulot yetishtiriladigan podalarda hayvonlarning nasldorlik va mahsuldorlik sifatlarini oshirish hamda sermahsul hayvonlarni jadal ko‘paytirish;
naslchilik — seleksiya maqsadida nasldor hayvonlarni urchitish, naslli mahsulot (material) yetishtirish va undan foydalanish;
nasldor hayvon — kelib chiqishi hujjatlar bilan tasdiqlangan, muayyan zotni takror ko‘paytirish uchun foydalaniladigan va belgilangan tartibda ro‘yxatga olingan hayvon;
naslli mahsulot (material) — nasldor hayvon, uning urug‘i va embrionlari, nasldor tuxum, ipak qurti urug‘i;
genofond (kam sonli) zot — muayyan zotga mansub va yo‘q bo‘lib ketish xavfi ostidagi kam uchraydigan hayvonlar guruhi;
nasldor hayvonlar va nasldor podalarni davlat ro‘yxatiga olish — kelib chiqishini aniqlash va mahsuldorligini belgilash maqsadida nasldor hayvonlar hamda nasldor podalar haqidagi ma’lumotlarni hisobga olish;
sertifikat — nasldor hayvonning kelib chiqishi, mahsuldorligi va boshqa sifatlarini, shuningdek urug‘ yoki embrionning sifatini tasdiqlovchi hujjat.
Nasldor hayvonlar — qoramollar, qo‘ylar, echkilar, otlar, tuyalar, cho‘chqalar, shuningdek parrandalar, baliqlar, asalarilar, ipak qurti, yovvoyi hayvonlar (bundan buyon matnda hayvonlar deb yuritiladi) va ularning naslli mahsuloti naslchilik obyektlari hisoblanadi.
Naslchilik ishi bilan shug‘ullanuvchi ilmiy-tadqiqot muassasalari, korxonalar va xo‘jaliklar, seleksiya markazlari, ippodromlar, immunogenetik nazorat laboratoriyalari, nazorat-sinov stansiyalari, embrionlarni ko‘chirib o‘tkazish (transplantatsiya) markazlari hamda boshqa yuridik va jismoniy shaxslar — naslli mahsulot egalari naslchilik subyektlari hisoblanadi.
Oldingi tahrirga qarang.
(5-moddaning nomi O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
Naslchilik sohasidagi munosabatlar ushbu Qonun va boshqa normativ hujjatlar bilan tartibga solinadi.
Oldingi tahrirga qarang.
Qoraqalpog‘iston Respublikasida naslchilik sohasidagi munosabatlar Qoraqalpog‘iston Respublikasi qonunchiligi bilan ham tartibga solinadi.
(5-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
Oldingi tahrirga qarang.
Oldingi tahrirga qarang.
(6-moddaning nomi O‘zbekiston Respublikasining 2024-yil 17-yanvardagi O‘RQ-898-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 18.01.2024-y., 03/24/898/0046-son)
Oldingi tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi huzuridagi Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish qo‘mitasi:
(6-moddaning birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2024-yil 17-yanvardagi O‘RQ-898-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 18.01.2024-y., 03/24/898/0046-son)
naslchilik subyektlarini davlat attestatsiyasidan o‘tkazadi va naslchilik xo‘jaliklarining maqomi to‘g‘risidagi guvohnomani beradi;
nasldor hayvonlar va nasldor podani tegishliligi bo‘yicha davlat nasldor hayvonlar kitobiga hamda davlat naslchilik registriga kiritadi;
chorvachilikda sof genofondni saqlab qolish va rivojlantirish uchun ilmiy-tadqiqot muassasalari tomonidan ishlab chiqilgan naslchilik-seleksiya dasturlarini amaliyotga tatbiq etadi hamda muvofiqlashtiradi;
chorvachilikda naslchilik ishini va nasldorlik sifatini yaxshilash uchun naslchilik resurslarini yaratadi, saqlaydi, ko‘paytiradi hamda ulardan oqilona foydalanadi.
(6-modda O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 12-noyabrdagi O‘RQ-583-sonli Qonuniga asosan kiritilgan — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 13.11.2019-y., 03/19/583/4016-son)
LexUZ sharhi
Qarang: O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 27-iyundagi 532-son qarori bilan tasdiqlangan O‘zbekiston Respublikasi Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish davlat qo‘mitasi huzuridagi “O‘zbekchorvanasl” agentligi to‘g‘risidagi nizom.
Oldingi tahrirga qarang.
Oldingi tahrirga qarang.
(7-moddaning nomi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 12-noyabrdagi O‘RQ-583-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 13.11.2019-y., 03/19/583/4016-son)
Oldingi tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Agrosanoat majmui ustidan nazorat qilish inspeksiyasi:
(7-moddaning birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 12-noyabrdagi O‘RQ-583-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 13.11.2019-y., 03/19/583/4016-son)
zotli mollar yetkazib beruvchi korxonalar hamda ularning iste’molchilari tomonidan hayvonlarning sifat (nasldorlik) ko‘rsatkichlari to‘g‘ri aniqlanganligi ustidan nazoratni amalga oshiradi;
Oldingi tahrirga qarang.
(7-moddaning uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 12-noyabrdagi O‘RQ-583-sonli Qonuniga asosan chiqarilgan — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 13.11.2019-y., 03/19/583/4016-son)
zotli mollardan oqilona foydalanilishi, hayvonlar va ularning urug‘lari eksport va import qilinishi ustidan nazoratni amalga oshiradi;
davlat, idoraviy va xususiy sektorlardagi chorvachilikda naslchilik ishlari bo‘yicha mutaxassislar faoliyati ustidan nazoratni amalga oshiradi, ularning faoliyatini muvofiqlashtirib boradi;
nasldor hayvonlarning, naslchilik xo‘jaliklarining va podalarning davlat ro‘yxatidan o‘tkazilishini, seleksiya jarayonida foydalanadigan naslchilik resurslarining kelib chiqishi, mahsuldorligi hisobga olinishining, turi va boshqa sifatlari bo‘yicha baholanishining ishonchliligi ta’minlanishi ustidan nazoratni amalga oshiradi;
chorvachilikda naslchilik ishlari xo‘jaliklariga yer uchastkalari ajratilishi va ulardan samarali foydalanilishi, omuxta yem korxonalari tomonidan ishlab chiqariladigan mahsulotlarning sifat ko‘rsatkichlari ustidan nazoratni amalga oshiradi;
naslchilik mahsulotini (materialini) yetishtirish va uning texnologik jarayonlarini tashkil etish muvofiqlashtirilishi ustidan nazoratni amalga oshiradi.
(7-modda O‘zbekiston Respublikasining 2018-yil 23-iyuldagi O‘RQ-486-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 24.07.2018-y., 03/18/486/1559-son)
LexUZ sharhi
Qarang: O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 12-iyuldagi “O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Agrosanoat majmui ustidan nazorat qilish inspeksiyasi faoliyatini tartibga soluvchi normativ-huquqiy hujjatlarni tasdiqlash to‘g‘risida”gi 575-sonli qarori.
Oldingi tahrirga qarang.
(8-modda O‘zbekiston Respublikasining 2018-yil 23-iyuldagi O‘RQ-486-sonli Qonuniga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 24.07.2018-y., 03/18/486/1559-son)
Oldingi tahrirga qarang.
Oldingi tahrirga qarang.
(9-moddaning nomi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 12-noyabrdagi O‘RQ-583-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 13.11.2019-y., 03/19/583/4016-son)
Oldingi tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Agrosanoat majmui ustidan nazorat qilish inspeksiyasi organlarining xodimlari o‘z vakolatlari doirasida quyidagi huquqlarga ega:
(9-modda birinchi qismining birinchi xatboshsi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 12-noyabrdagi O‘RQ-583-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 13.11.2019-y., 03/19/583/4016-son)
idoraviy mansubligidan qat’i nazar naslchilik tashkilotlariga moneliksiz kirish va ulardan zarur axborotni olish;
naslchilik tashkilotlariga qoidabuzarliklarni bartaraf etish yuzasidan ko‘rsatmalar berish va ularning bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshirish;
qoidabuzarliklar aniqlangan taqdirda, naslli mahsulotni (materialni) realizatsiya qilishni to‘xtatib turish;
hayvonlar seleksiyasi, naslli mahsulotni (materialni) takror ko‘paytirish sohasida yangi texnologiyalarning va biotexnologiya usullarining qo‘llanilishi ustidan davlat nazoratini amalga oshirish;
naslli mahsulotning (materialning) sertifikatsiz realizatsiya qilinishiga va undan boshqacha tarzda foydalanilishiga yo‘l qo‘ymaslik;
Oldingi tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Agrosanoat majmui ustidan nazorat qilish inspeksiyasi organlarining xodimlari qonunchilikka muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bo‘lishi mumkin.
(9-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
naslchilikni rivojlantirishga qaratilgan kuch-g‘ayratlarni birlashtirish maqsadida hayvonlarni urchitish bo‘yicha uyushmalarga, jamiyatlarga kirish, naslchilik sohasidagi davlat dasturlarini amalga oshirishda ishtirok etish;
Oldingi tahrirga qarang.
(10-moddaning uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
LexUZ sharhi
naslli mahsulot (material) savdo-ko‘rgazmalarida (kimoshdi savdolarida), ko‘rgazmalari va ko‘riklarida ishtirok etish;
Oldingi tahrirga qarang.
(10-moddaning beshinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
Oldingi tahrirga qarang.
(10-moddaning oltinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
naslchilik resurslari yaxshilanishini, saqlanishini, takror ko‘paytirilishini va ulardan oqilona foydalanilishini ta’minlashlari;
hayvonlar mahsuldorligi hisob-kitobini yuritish, tipi bo‘yicha tasniflash, kelib chiqishini genetik ekspertiza qilish va ularni o‘z mahsuldorligi hamda avlodining sifati bo‘yicha baholash talablarini bajarishlari;
Oldingi tahrirga qarang.
xo‘jalikni attestatsiyadan o‘tkazish, nasldor erkak hayvonlarni aprobatsiya qilish uchun va takror ko‘paytirish maqsadida ulardan foydalanishga ruxsatnoma olish uchun hujjatlarni O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi huzuridagi Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish qo‘mitasiga taqdim etishlari;
(11-moddaning beshinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2024-yil 17-yanvardagi O‘RQ-898-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 18.01.2024-y., 03/24/898/0046-son)
urug‘ olish uchun faqat takror ko‘paytirishga ruxsat etilgan nasldor erkak hayvonlardan foydalanishlari, urug‘ va embrionlarni texnologik va veterinariya-sanitariya talabnomalarida belgilangan shart-sharoitda tayyorlashlari, identifikatsiyalashlari va saqlashlari;
Naslli mahsulot (material) davlatning, nasldor hayvonlarni urchitish va ulardan foydalanish bilan shug‘ullanayotgan yuridik hamda jismoniy shaxslarning mulki bo‘lishi mumkin.
Oldingi tahrirga qarang.
Nasldor hayvonlar seleksiyasida erishilgan yutuqlarning natijalari intellektual mulk obyekti hisoblanadi, ularga mualliflik va ulardan foydalanish qonunchilik bilan belgilab qo‘yiladi.
(13-moddaning matni O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
LexUZ sharhi
Naslli mahsulotni (materialni) eksport va import qilish Vazirlar Mahkamasi belgilaydigan tartibda amalga oshiriladi.
Nasldor hayvonlarni, naslchilik xo‘jaliklari va podalarini davlat ro‘yxatiga olish tegishincha davlat nasldor hayvonlar kitobida va davlat naslchilik registrida qayd etish orqali amalga oshiriladi.
Oldingi tahrirga qarang.
Davlat nasldor hayvonlar kitobi to‘g‘risidagi nizom va davlat naslchilik registri to‘g‘risidagi nizom O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi huzuridagi Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish qo‘mitasi tomonidan tasdiqlanadi.
(15-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2024-yil 17-yanvardagi O‘RQ-898-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 18.01.2024-y., 03/24/898/0046-son)
Naslli mahsulot (material) naslchilikning belgilangan standartlari, normalari va qoidalariga muvofiqligi to‘g‘risida majburiy sertifikatlashtirilishi lozim.
Naslli mahsulotni (materialni) sertifikatlashtirish nasldor hayvonlarning kelib chiqishini, mahsuldorligini, ularda genetik nuqsonlar yo‘qligini, shuningdek urug‘ yoki embrionlarning kelib chiqishi va sifatini aniqlash hamda hujjatlar bilan tasdiqlash maqsadida o‘tkaziladi.
Oldingi tahrirga qarang.
Naslli mahsulotni (materialni) sertifikatlashtirish davlat naslchilik xizmatining tegishli organlari tomonidan “O‘zstandart” agentligida akkreditatsiya qilingan seleksiya markazlari, chorvachilik nazorat-sinov stansiyalari, ippodromlar, sut, jun sifatining seleksiya nazorati laboratoriyalari va immunogenetik ekspertiza laboratoriyalari ishtirokida amalga oshiriladi.
(16-moddaning uchinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2003-yil 25-apreldagi 482-II-son Qonuni tahririda — Oliy Majlis Axborotnomasi, 2003-y., 5-son, 67-modda)
Oldingi tahrirga qarang.
Naslli mahsulotni (materialni) sertifikatlashtirishdan o‘tkazish tartibini O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi huzuridagi Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish qo‘mitasi belgilaydi.
(16-moddaning to‘rtinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2024-yil 17-yanvardagi O‘RQ-898-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 18.01.2024-y., 03/24/898/0046-son)
Oldingi tahrirga qarang.
Naslchilik xo‘jaliklarining hammasi o‘z faoliyatini to‘la xo‘jalik hisobida amalga oshiradi qonunchilik hujjatlarida va belgilanadigan imtiyozlardan foydalanadi.
(17-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
Naslchilik bo‘yicha davlat tarmoq dasturlarini ishlab chiqish va ularni mablag‘ bilan ta’minlash Vazirlar Mahkamasi belgilaydigan tartibda amalga oshiriladi.
Oldingi tahrirga qarang.
Naslchilikni ilmiy jihatdan ta’minlashni Fanlar akademiyasi hamda ilmiy-tadqiqot institutlari, oliy o‘quv yurtlari, ilmiy-tadqiqot muassasalarining seleksiya markazlari amalga oshiradilar, ular davlat naslchilik xizmati va idoralar bilan birgalikda quyidagilarni ishlab chiqadilar:
(18-moddaning birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 8-yanvardagi O‘RQ-512-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 09.01.2019-y., 03/19/512/2435-son)
hayvonlar va parrandalarning mavjud zotlari, tiplari, liniyalari hamda krosslarini takomillashtirish va yangilarini yaratish, naslchilik resurslari genofondini saqlash va ulardan oqilona foydalanishga doir seleksiya-genetik dasturlarini;
seleksiya jarayoni samaradorligini oshirish, hayvonlarni takror ko‘paytirish, ularning mahsuldorligini oshirish usullari va yo‘llarini;
naslli mahsulotni (materialni) baholash va genetik nazorat qilish uchun uslubiyotlar, texnika vositalari va nazorat-o‘lchov asbob-uskunalarini;
tamg‘alangan yoki hayvonning kelib chiqishini aniq identifikatsiya qilish imkonini beradigan biron-bir boshqa yo‘sinda unga belgi qo‘yilgan bo‘lsa;
ro‘yxatdan o‘tkazilgan va unga sertifikat olingan bo‘lsa, zotni takror ko‘paytirish maqsadida foydalaniladi.
qishloq xo‘jalik hayvonlarini sun’iy urug‘lantirish va embrionlarini ko‘chirib o‘tkazish bilan shug‘ullanuvchi tashkilotlarda olingan bo‘lsa;
Nasldor hayvonlarning urug‘i va embrionlari qishloq xo‘jalik hayvonlarini sun’iy urug‘lantirish va embrionlarini ko‘chirib o‘tkazish bilan shug‘ullanuvchi tashkilotlar tomonidan boshqa shaxslarga realizatsiya qilinishi yoki o‘tkazilishi mumkin.
Naslli mahsulot (material) bonitirovkasi naslchilik bilan shug‘ullanuvchi barcha tashkilotlarda har yili o‘tkaziladi.
Oldingi tahrirga qarang.
Naslli mahsulot (material) bonitirovkasini o‘tkazish tartibi va shartlarini O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi huzuridagi Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish qo‘mitasi belgilaydi.
(21-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2024-yil 17-yanvardagi O‘RQ-898-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 18.01.2024-y., 03/24/898/0046-son)
Zotni takror ko‘paytirish uchun tanlab olingan nasldor erkak hayvonlar avlodining sifati va o‘z mahsuldorligi bo‘yicha tekshirilishi hamda baholanishi lozim.
Nasldor erkak hayvonlarni tekshirish va baholashni naslchilik tashkilotlari nasldor hayvonlarning belgilangan mahsuldorlik darajasiga qarab o‘tkazadilar.
Oldingi tahrirga qarang.
Nasldor erkak hayvonlarni tekshirish va baholash O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi huzuridagi Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish qo‘mitasi tasdiqlaydigan uslubiyotga muvofiq o‘tkaziladi.
(22-moddaning uchinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2024-yil 17-yanvardagi O‘RQ-898-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 18.01.2024-y., 03/24/898/0046-son)
Oldingi tahrirga qarang.
(23-moddaning matni O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
Oldingi tahrirga qarang.
Naslchilik to‘g‘risidagi qonunchilikni buzganlikda aybdor shaxslar belgilangan tartibda javobgar bo‘ladilar.
(24-moddaning nomi va matni O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
Agar O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalari yoki bitimlarida ushbu Qonunda nazarda tutilganidan o‘zgacha qoidalar belgilangan bo‘lsa, xalqaro shartnoma yoki bitim qoidalari qo‘llaniladi.