13.01.1998 yilda ro‘yxatdan o‘tgan, ro‘yxat raqami 390
Hujjat kuchini yo‘qotgan 01.05.2022
 LexUZ sharhi
1.1. Ushbu Yo‘riqnoma O‘zbekiston Respublikasining Bojxona kodeksiga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi bojxona hududiga olib kiriladigan tovarning bojxona qiymatini aniqlash tartibini belgilaydi.
Agar olib kiriladigan tovarning bojxona qiymatini aniqlashning 1-usulini qo‘llash mumkin bo‘lmasa, ushbu Yo‘riqnomaning 2.1-bandining uchinchi — yettinchi xatboshilarida ko‘rsatilgan usullar ketma-ketlikda qo‘llaniladi. Bunda har bir keyingi usulning qo‘llanilishiga, agar bojxona qiymatini aniqlashda oldingisidan foydalanish mumkin bo‘lmasa, yo‘l qo‘yiladi. Qiymatlarni chegirib tashlash va qo‘shish usullari teskari ketma-ketlikda qo‘llanilishi mumkin.
(3.2-bandning “a” kichik bandi O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 30-noyabrdagi 20-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3338, 30.11.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 30.11.2021-y., 10/21/3338/1117-son)
(3.3-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 30-noyabrdagi 20-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3338, 30.11.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 30.11.2021-y., 10/21/3338/1117-son)
(3.3-bandning “a” kichik bandi O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 30-noyabrdagi 20-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3338, 30.11.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 30.11.2021-y., 10/21/3338/1117-son)
(3.7-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 30-noyabrdagi 20-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3338, 30.11.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 30.11.2021-y., 10/21/3338/1117-son)
Deklarant yoki bojxona brokeri tomonidan taqqoslash uchun taqdim etilgan, ushbu bandning o‘n beshinchi — o‘n sakkizinchi xatboshlarida ko‘rsatilgan bitimning bahosiga va tovarning bojxona qiymatiga quyidagi mezonlar bo‘yicha farqlar hisobga olingan holda tuzatishlar kiritiladi:
Faqat O‘zbekiston Respublikasi Bojxona kodeksining 304-moddasida belgilangan xarajatlar qiymatga qo‘shimchalar sifatida kiritilishi mumkin:
Ushbu bandning “a” — “d” bandlarida ko‘rsatilgan, bitimning narxiga kiritiladigan xarajatlar tegishli tovarlar, ishlar va xizmatlar (tashish, sug‘urta qilish, brokerlik xizmati) uchun haq to‘langanligi to‘g‘risida vakolatli shaxs tomonidan taqdim etilgan hujjatlar (hisobvaraq-fakturalar, to‘lov topshiriqnomalari, cheklar) asosida aniqlanadi.
4.2. Tovarning tashqi ko‘rinishidagi juz’iy farqlar, agar bunday tovar qolgan jihatlari bilan ushbu Yo‘riqnomaning 4.1-bandida ko‘rsatilgan shartlariga muvofiq bo‘lsa, unga aynan bir xil deb qarashni rad etish uchun asos bo‘lib xizmat qila olmaydi.
Agar aynan bir xil tovar uchun ushbu Yo‘riqnomaning 3.9-bandi ikkinchi qismining “a” bandida ko‘rsatilgan xarajatlarning qiymati baholanayotgan tovar uchun shunday xarajatlarning qiymatidan masofa va transportning turlaridagi tafovut tufayli ancha farq qilsa, aynan bir xil tovarga doir bitimning qiymatiga ko‘ra aniqlanadigan bojxona qiymatiga tegishli tarzda tuzatishlar kiritilishi kerak.
Bojxona qiymatini aniqlash uchun tovarning sotish narxidan 6.3-bandda ko‘rsatilgan, tovar birligiga to‘g‘ri keladigan xarajatlarning bir qismini chiqarib tashlash kerak bo‘ladi. Masalan, bu, aytaylik, 18 pul birligi — savdo ustamasi, 5,4 pul birligi — bojxona bojlari va soliqlar, 0,6 pul birligi — transport xarajatlari bo‘lsin. O‘zbekiston Respublikasi hududida amalga oshirilgan va tovar birligiga to‘g‘ri keladigan barcha xarajatlarning jami summasi 24 pul birligini tashkil etadi. Tovar birligi narxi 90 dan 24 pul birligini chiqarib tashlash kerak. Shunday qilib, tovar birligining bojxona qiymati 66 pul birligidan iborat bo‘ladi. Bojxona qiymatini olib kiriladigan tovarlar soniga tuzatish kiritib, baholanayotgan tovarlar turkumining bojxona qiymatini belgilash mumkin.
6.8. Baholanayotgan, aynan bir xil yoki o‘xshash tovarning baholanayotgan tovar olib kirilishidan oldin to‘qson kalendar kun ichida sotilganligi faktlari mavjud bo‘lmagan taqdirda, ushbu Yo‘riqnomaning 6.1-bandi va 6.3-bandi birinchi — to‘rtinchi xatboshlarining qoidalari inobatga olingan holda baholanayotgan tovarning bojxona qiymatini aniqlash uchun asos sifatida baholanayotgan, aynan bir xil yoki o‘xshash tovar birligining qaysi narxi bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasida eng katta turkumda, o‘zgarmas holatda, baholanayotgan tovar olib kirilgan kunga eng yaqin muddatda, lekin baholanayotgan tovar olib kirilgan kundan e’tiboran to‘qson kundan kechiktirmay sotilayotgan bo‘lsa, o‘sha narx qabul qilinadi.
b) ushbu bandning “a” bandida aks ettirilmagan umumiy xarajatlarning hajmi va baholanayotgan tovar ishlab chiqarilgan ayni o‘sha mamlakatda ishlab chiqarilgan ayni o‘sha klassdagi va turdagi tovarni O‘zbekiston Respublikasida sotishda odatda eksport qiluvchi tomonidan olinadigan foyda;
7.4. “Umumiy xarajatlar” atamasi ushbu Yo‘riqnomaning 7.1-bandining “a”-bandida aks ettirilmagan tovarning ishlab chiqarilishi va eksportga sotilishiga doir bevosita va bilvosita xarajatlarni qamrab olishi kerak.
Taqdim etilgan ma’lumotlarni tahlil etishda shuni qayd qilish kerakki, “foyda va xarajatlar miqdori” bir butun sifatida ko‘rib chiqilishi lozim. Bu shuni anglatadiki, agar biron-bir alohida holda ishlab chiqaruvchi foydasi miqdori unchalik katta bo‘lmasdan, uning umumiy xarajatlari yuqori bo‘lsa, unda uning birgalikda olingan foydasi va umumiy xarajatlari baribir odatda shunday sinfdagi yoki turdagi tovarlar sotilishida aks etadigan bunday ko‘rsatkichlarga muvofiq kelishi mumkin. Bunday vaziyat, masalan, mahsulot import mamlakatida bozorga chiqadigan va ishlab chiqaruvchi ushbu bozorni o‘zlashtirish bilan bog‘liq yuqori umumiy xarajatlarini qisman shuning hisobiga qoplash niyatida foydaning nol darajasi yoki undan past darajani qabul qiladigan holda vujudga kelishi mumkin. Agar ishlab chiqaruvchi import qilinadigan tovarlarni sotishda u alohida tijoratchilik holatlari oqibatida foyda olishini ko‘rsata olsa, unda uning foydaning amaldagi ko‘rsatkichlarini oqlash uchun jiddiy tijoratga doir dalillari mavjud bo‘lib, uning narxlarga oid siyosati sanoatning ushbu tarmog‘idagi oddiy narx siyosatini aks ettirishi sharti bilan bunday ko‘rsatkichlarni e’tibor uchun qabul qilish kerak bo‘ladi. Bunday vaziyat, masalan, ishlab chiqaruvchilar talabning kutilmagan tarzda pasayib ketishi natijasida narxlarni pasaytirishga majbur bo‘lganida yoki ular tovarlarni import mamlakatida ishlab chiqariladigan tovarlar toifasini to‘ldirish tartibida sotadigan va o‘zining raqobatga bardoshliligini saqlab qolish maqsadida kam foydaga rozi bo‘ladigan holda vujudga kelishi mumkin.
7.6. O‘zbekiston Respublikasi Bojxona kodeksining 304-modda birinchi qismi “a” bandida ko‘rsatilgan xarajatlarga quyidagi tovarni bojxona hududiga olib kiriladigan joyga yetkazib berilgunga qadar qilinadigan xarajatlar kiradi:
8.1. Agar tovarning bojxona qiymatini ushbu Yo‘riqnomaning 2.1-bandining ikkinchi — yettinchi xatboshlarida ko‘rsatilgan bojxona qiymatini aniqlash usullarini ketma-ketlikda qo‘llash natijasida deklarant yoki bojxona brokeri tomonidan aniqlash mumkin bo‘lmasa, baholanayotgan tovarning bojxona qiymati bojxona qiymatini aniqlash usullarining muddatlarni qo‘llash, tovarlarning ishlab chiqarilgan mamlakatini, aynan bir xilligini yoki o‘xshashligini aniqlashga doir talablarini bir muncha qayishqoqlik bilan qo‘llash orqali aniqlanadi.
8.5. O‘zbekiston Respublikasi hududida sarflangan xarajatlarni tasdiqlovchi hujjatlar mavjud bo‘lmagan taqdirda, 4-usul bilan bojxona qiymatini aniqlash uchun ilovaga muvofiq ekspert baholash qo‘llanilishiga yo‘l qo‘yiladi. Bunda tovar birligining bojxona qiymati aniqlanib, keyinchalik butun turkumning bojxona qiymati qayta hisob-kitob qilinadi.
(9.1-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 30-noyabrdagi 20-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3338, 30.11.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 30.11.2021-y., 10/21/3338/1117-son)