LexUZ шарҳи
Мазкур қарор Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2020 йил 10 августдаги 472-сонли «Ўзбекистон Республикаси Ҳукуматининг айрим қарорларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш, шунингдек, баъзиларини ўз кучини йўқотган деб ҳисоблаш тўғрисида (Ўзбекистон Республикасининг «Валютани тартибга солиш тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш ҳақида» 2019 йил 22 октябрдаги ЎРҚ-573-сон ва «Банклар ва банк фаолияти тўғрисида» Ўзбекистон Республикаси Қонунига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш ҳақида» 2019 йил 5 ноябрдаги ЎРҚ-580-сон қонунлари)»ги қарорига асосан 2020 йил 1 сентябрдан ўз кучини йўқотади.
Вазирлар Маҳкамасининг «Валюта бозорини янада эркинлаштириш чора-тадбирлари тўғрисида» 2001 йил 22 июндаги 263-сон қарорини бажариш ҳамда биржадан ташқари валюта бозорининг самарали фаолияти учун зарур шарт-шароитлар яратиш, банклараро валюта савдолари қатнашчилари сонини кўпайтириш ва кўламларини кенгайтириш мақсадида Вазирлар Маҳкамаси қарор қилади:
Кейинги таҳрирга қаранг.
Биржадан ташқари валюта бозорида хорижий валютани харид қилиш ва сотиш операцияларини ўтказиш тартиби тўғрисидаги Низом 2-иловага мувофиқ маъқуллансин.
2. Ўзбекистон Республикаси Марказий банки, ваколатли банклар, хўжалик юритувчи субъектлар биржадан ташқари валюта бозорида қатнашиш ва операцияларни ўтказишнинг белгиланган тартибига қатъий амал қилсинлар.
Кейинги таҳрирга қаранг.
3. Бирлашган барқарорлаштириш жамғармасини бошқариш кенгашининг шахсий таркиби 3-иловага* мувофиқ тасдиқлансин.
Кейинги таҳрирга қаранг.
4. Вазирлар Маҳкамасининг «Биржадан ташқари валюта бозорини янада ривожлантириш ва мустаҳкамлаш чора-тадбирлари тўғрисида» 2000 йил 29 июндаги 245-сон қарори (Ўзбекистон Республикаси ҚТ, 2000 й., 6-сон, 33-модда)га 2-илова ўз кучини йўқотган деб ҳисоблансин.
5. Мазкур қарорнинг бажарилишини назорат қилиш Ўзбекистон Республикаси Бош вазирининг ўринбосари Р.С. Азимов ва Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг раиси Ф.М. Муллажонов зиммасига юклансин.
1. Ушбу Низом Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг «Валюта бозорини янада эркинлаштириш чора-тадбирлари тўғрисида» 2001 йил 22 июндаги 263-сон қарорига мувофиқ ишлаб чиқилган ва Бирлашган барқарорлаштириш жамғармаси маблағларини шакллантириш, бошқариш ва улардан фойдаланиш тартибини белгилайди.
2. Бирлашган барқарорлаштириш жамғармаси Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан валюта операцияларини ўтказиш ҳуқуқига бош лицензияга эга бўлган тижорат банклари (кейинги ўринларда «ваколатли банк» деб аталади) билан биргаликда банклараро валюта савдоларига хизмат кўрсатиш учун, ушбу савдоларни ўтказишнинг янги нормалари ва регламентини жорий этишни ҳисобга олган ҳолда ва, биринчи навбатда, банклараро валюта савдолари негизига хорижий валютага бўлган талаб ва таклифларга асосланган бозор тамойиллари қўйилганлигидан келиб чиққан ҳолда ташкил этилади.
3. Бирлашган барқарорлаштириш жамғармаси (кейинги ўринларда «Жамғарма» деб аталади) эркин алмаштириладиган валютада шакллантирилади.
Бирлашган барқарорлаштириш жамғармаси маблағлари Ўзбекистон Республикаси Марказий банкидаги махсус валюта ҳисоб рақамида жойлаштирилади.
ваколатли банкларда қоладиган валюта тушумининг 50 фоизини мажбурий сотишдан олинган маблағларнинг талаб қилиб олинмаган қисми;
юқори ликвидли маҳсулотларни кимошди савдосида хорижий компаниялар ва фирмаларга кафолатли етказиб бериш бўйича сотишдан олинган валюта тушуми;
Кейинги таҳрирга қаранг.
товарлар (ишлар, хизматлар)ни марказлаштирилган тартибда экспорт қилишдан олинган валюта тушумининг 100 фоизини мажбурий сотишдан тушган, уларнинг ҳукумат томонидан жалб этилган ёки унинг кафолати остида олинган хорижий валютадаги кредитларга хизмат кўрсатишда ҳамда Марказий банкнинг олтин валюта захираларини сақлашда фойдаланишдан кейин қолган маблағлар;
Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан валюта активларини бошқаришдан олинган хорижий валютадаги даромадлар;
5. Бирлашган барқарорлаштириш жамғармасини шакллантириш учун Марказий банкнинг Тошкент шаҳар бош бошқармасининг ҳисоб-китоб кассалари марказида белгиланган тартибда Жамғарманинг махсус валюта ҳисоб рақами очилади.
6. Жамғарма ҳисоб рақами бўйича маблағлар ҳаракатини ҳисобга олиб бориш Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан амалга оширилади.
7. Жамғарма маблағларини шакллантириш учун Ўзбекистон Республикаси Марказий банки белгиланган тартибда, талаб ва таклифларга қараб вужудга келадиган эркин курс бўйича:
валюта тушумининг 50 фоизини мажбурий сотишдан олинган валюта маблағларининг талаб қилиб олинмаган қисмини ваколатли банклар томонидан банклараро савдо сессияларига қўйилишига кўра;
мижозларнинг ваколатли банклар томонидан жалб этилган ва сотишга қўйилган бўш валюта маблағларининг бир қисмини ҳар ойда;
б) «Ўзаукционсавдо» ихтисослаштирилган ташкилотидан юқори ликвидли маҳсулотларни кимошди савдоларида хорижий компаниялар ва фирмаларга кафолатли етказиб бериш бўйича сотишдан олинган валюта тушумини тўлиқ миқдорда тушишига қараб сотиб олади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
8. Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан маҳсулотларни марказлаштирилган тартибда экспорт қилишдан олинган валюта тушумининг ушбу Низомнинг 4-бандида кўрсатилган белгиланган тартибда тасдиқланган харажатларни амалга оширишдан кейин қолган қисми ҳар ойнинг якуни бўйича кейинги ойнинг 10-кунидан кечиктирилмай Жамғарманинг ҳисоб рақамига ўтказилади.
9. Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан валюта активларини бошқаришдан олинадиган хорижий валютадаги даромадлар ҳар чоракда кейинги чорак биринчи ойининг 10-кунидан кечиктирилмай Жамғарма ҳисоб рақамига ўтказилади.
10. Пул-кредит сиёсати бўйича Республика комиссиясининг қарорига кўра Жамғарма амалдаги қонунчиликка зид бўлмаган бошқа манбалардан маблағлар билан тўлдирилиши мумкин.
банклараро валюта савдоларига, уларни ўтказишнинг бозор тамойилларига асосланган, хорижий валютага бўлган талаб ва таклифлар негизидаги нормалари ва регламентини жорий этишни ҳисобга олган ҳолда хизмат кўрсатишда;
валюта бозорини эркинлаштириш даврида тўлов балансини ва миллий валютанинг алмаштириш курси барқарорлигини сақлашда фойдаланилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
12. Жамғарманинг фойдаланишга мўлжалланган маблағлари банклараро валюта бозорининг савдо сессияларида сотилади.
13. Бирлашган барқарорлаштириш жамғармасини бошқариш кенгаши (кейинги ўринларда «Кенгаш» деб аталади) Жамғарманинг бошқарув органи ҳисобланади.
Олдинги таҳрирга қаранг.
(13-банднинг иккинчи хатбоши Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2002 йил 5 январдаги 7-сонли қарори билан чиқарилган — ЎР ҚҲТ, 2002 й., 1-сон, 7-модда)
Кенгашнинг шахсий таркиби Ўзбекистон Республикаси ҳукумати томонидан тасдиқланади. Кенгаш таркибига кирувчи шахслар бошқа лавозимга ўтганда уларнинг ўрнига янги тайинланган шахслар Кенгаш таркибига киради.
банклараро валюта бозорида хорижий валютага бўлган талаб ва таклифлар ўзгариши ва тенденцияларини таҳлил қилади ҳамда таҳлил асосида тегишли чора-тадбирлар қабул қилади;
хорижий валютага бўлган талаб ва таклифларни мутаносиблаштириш учун банклараро савдо сессияларида Жамғарма маблағларидан фойдаланиш тўғрисида қарор қабул қилади;
Жамғарма маблағларининг тушиши ва сарфланиши прогноз балансларини белгиланган тартибда кўриб чиқади ва тасдиқлайди;
Жамғарма тушумлари ва харажатлари балансларининг амалдаги ижроси тўғрисидаги ҳисоботларни тасдиқлайди;
16. Кенгаш мажлислари заруратга қараб, лекин ҳар ҳафтада камида икки марта ўтказилади. Мажлисда Кенгаш аъзолари умумий сонининг камида учдан икки қисми қатнашган тақдирда у ўтказилган деб ҳисобланади.
Кенгаш қарорлари мажлисларда оддий кўпчилик овоз билан қабул қилинади, қарорни қабул қилиш ёки рад этиш учун берилган овозлар тенг бўлиб қолган тақдирда Кенгаш раисининг овози ҳал қилувчи ҳисобланади.
17. Банклараро валюта савдоларида Кенгаш раиси тайинлайдиган дилер Кенгаш номидан вакиллик қилади. У айни бир вақтда Бирлашган барқарорлаштириш жамғармасини бошқариш кенгашининг 5 кишидан иборат таркибдаги ишчи органининг раҳбари ҳисобланади.
Ишчи органнинг тузилмаси ва штат жадвали Кенгаш томонидан тасдиқланади. Ишчи орган ходимлари ишга Жамғармани бошқариш кенгашининг раиси билан келишилган ҳолда қабул қилинади.
банклараро савдо сессияларида хорижий валютага бўлган талаб ва таклифлар тенденциялари устидан мониторингни амалга ошириш ва таҳлил қилиш натижалари бўйича Кенгашга таклифлар киритиш;
Жамғармага валюта маблағлари тушишининг ҳар чораклик ва йиллик прогнозларини ишлаб чиқиш ва уларни кўриб чиқиш учун Кенгашга киритиш;
Жамғарма ҳисоб рақамига маблағлар тушишининг белгиланган тартибига ва миқдорларига риоя қилинишини, шунингдек уларнинг Кенгашнинг тасдиқланган қарорларига мувофиқ фойдаланилишини назорат қилиш;
Кенгаш қарорига биноан банклараро савдо сессияларида қатнашиш ва Жамғарма маблағлари билан операцияларни амалга ошириш;
19. Жамғарма маблағлари билан операцияларни ўтказиш ва расмийлаштириш ишчи орган, шунингдек Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг тегишли бўлинмалари томонидан, белгиланган тартибда, Жамғармани бошқариш кенгаши қабул қилган қарорларга қатъий мувофиқ равишда амалга оширилади.
20. Кенгашнинг ишчи органи ўзининг жорий фаолиятида Ўзбекистон Республикаси Марказий банки, Молия вазирлиги, Макроиқтисодиёт ва статистика вазирлиги, Давлат солиқ қўмитасининг тегишли бўлинмалари, шунингдек ваколатли банклар билан узвий ҳамкорлик қилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
1. Мазкур Низом «Валюта билан тартибга солиш тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига, Вазирлар Маҳкамасининг «Валюта бозорини янада эркинлаштириш чора-тадбирлари тўғрисида» 2001 йил 22 июндаги 263-сон қарорига мувофиқ ишлаб чиқилган ҳамда биржадан ташқари валюта бозорида ваколатли банклар ва юридик шахслар томонидан хорижий валютани харид қилиш ва сотиш бўйича савдоларни амалга ошириш ва ҳисоб-китоб қилиш тартибини белгилаб беради.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
а) корхоналар ва ташкилотларнинг марказлаштирилган ва марказлаштирилмаган экспортдан олинган валюта тушумини мажбурий сотиш;
(2-банднинг «а» кичик банди Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2001 йил 25 октябрдаги 422-сонли қарори таҳририда — ЎР ҚҲТ, 2001 й., 20-сон, 422-модда)
Кейинги таҳрирга қаранг.
б) ваколатли банклар томонидан ўз мижозларидан бўш валюта маблағларини шартнома асосида харид қилиш;
Кейинги таҳрирга қаранг.
в) хорижий валютани асбоб-ускуналар, бутловчи буюмлар, хом ашё, материаллар ва хизматлар импорти учун харид қилиш;
Кейинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
(2-банднинг «г» кичик банди Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2001 йил 25 октябрдаги 422-сонли қарори таҳририда — ЎР ҚҲТ, 2001 й., 20-сон, 422-модда)
д) лизинг шартномалари бўйича лизинг тўловларини амалга ошириш (лизинг берувчилар маблағларини қайтариш) учун хорижий валютани харид қилиш;
е) хорижий мамлакатлардаги Ўзбекистон Республикаси элчихоналарига сарфланадиган харажатларни қоплаш, халқаро ташкилотларга бадаллар тўлаш ва давлат бюджети маблағлари ҳисобига амалга ошириладиган бошқа жорий харажатлар учун хорижий валютани харид қилиш;
ж) хорижий инвесторларнинг фойдаси, дивидендлари ва бошқа даромадларини репатриация қилиш учун хорижий валютани харид қилиш;
Кейинги таҳрирга қаранг.
к) Бирлашган барқарорлаштириш жамғармаси маблағларини шакллантириш ва улардан фойдаланиш билан боғлиқ операциялар;
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
3. Биржадан ташқари валюта бозорида операцияларни амалга ошириш учун қуйидагилар ваколатли банклар валюта маблағларининг асосий манбалари ҳисобланади:
б) хўжалик юритувчи субъектлар томонидан марказлаштирилмаган экспортдан олинган хорижий валютадаги тушумнинг бир қисмини мажбурий сотишдан тушган маблағлар;
в) ваколатли банклар томонидан шартнома асосида ўз мижозларидан сотиб олинадиган бўш валюта маблағлари;
Кейинги таҳрирга қаранг.
г) сўмларда бюджетга тўловлар ва банклар ссудалари бўйича муддати ўтказиб юборилган қарзлари бўлган корхоналар ва ташкилотларнинг ваколатли банкларга мажбурий сотиладиган валюта маблағлари;
д) ваколатли банклар томонидан алмаштириш шохобчалари орқали ва банклараро битишувлар бўйича сотиб олинган маблағлар;
Кейинги таҳрирга қаранг.
4. Хўжалик юритувчи субъектлар томонидан хорижий валютадаги тушумни мажбурий сотиш, Бирлашган барқарорлаштириш жамғармаси маблағларини шакллантириш ва улардан фойдаланиш, шунингдек жисмоний шахслар томонидан алмаштириш шохобчалари орқали хорижий валютани харид қилиш ва сотиш ҳукуматнинг тегишли қарорлари ва норматив ҳужжатларда белгиланган тартибда амалга оширилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
бевосита банкларда содир этиладиган ваколатли банк билан унинг мижозлари ўртасидаги хорижий валютани харид қилиш ва сотиш операциялари;
Кейинги таҳрирга қаранг.
6. Тижорат банкларига мазкур Низомда белгиланган талабларга мувофиқ ўз мижозларининг банклараро валюта савдоларига валюта конвертациясига қўйилиши учун ҳуқуқ ва жавобгарлик юкланади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
7. Биржадан ташқари валюта бозорида хорижий валютани барча мижозлар савдо-воситачилик фаолияти билан шуғулланувчи субъектлардан ташқари, хўжалик юритувчи субъектлар томонидан хорижий валютани сотиб олиш ва сотиш бўйича операциялар ваколатли банклар орқали амалга оширилади (ижтимоий аҳамиятга эга бўлган халқ истеъмол товарлари ва дори-дармонларни импорт қилувчи корхоналар, шунингдек вазирликлар, муассасалар ва ҳокимликларнинг уларнинг марказлаштирилган моддий-техника таъминоти билан шуғулланувчи идоравий корхоналари бундан мустасно).
Кейинги таҳрирга қаранг.
(7-банд Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2001 йил 25 октябрдаги 422-сонли қарори таҳририда — ЎР ҚҲТ, 2001 й., 20-сон, 422-модда)
Кейинги таҳрирга қаранг.
8. Ўзбекистон Республикасининг ваколатли банклари ва Марказий банк банклараро валюта бозори қатнашчилари ҳисобланади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Марказий банк банклараро савдо сессияларида фақат Бирлашган барқарорлаштириш жамғармаси маблағлари билан қатнашади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
9. Ваколатли банкларнинг мижозлари банклараро валюта бозори битишувларида фақат ўзлари мижози ҳисобланган ваколатли банклар орқали қатнашиши мумкин. Ушбу ҳолда ваколатли банк бозорда мижознинг топшириғига кўра ўз номидан иш кўради.
Кейинги таҳрирга қаранг.
10. Банклараро валюта савдолари сессияларида ваколатли банкларнинг валюта ресурсларини харид қилиш ва сотиш операциялари амалга оширилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Биржадан ташқари валюта бозори операцияларининг қуйидаги турлари фақат банклараро савдо сессияларида амалга оширилади:
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
11. Ваколатли банклар марказлаштирилмаган экспортдан тушган валюта тушумининг бир қисмини мажбурий сотишдан тушган маблағларни 3 иш кунидан кеч бўлмаган муддатда банклараро савдо сессиясига қўйишлари шарт.
Кейинги таҳрирга қаранг.
12. Банклараро валюта битишувлари бир ҳафтада камида икки марта ўтказиладиган махсус савдо сессияларида, шунингдек электрон дилинг тизимлар орқали амалга оширилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
13. Савдо қатнашчилари банклараро савдо сессияси бошланишидан бир кун олдин хорижий валютани харид қилиш ёки сотишга олдиндан буюртманомалар беришлари шарт.
Бунда қатнашчиларнинг буюртманомаларига банк Бошқаруви раиси томонидан имзоланган хорижий валютанинг манбалари ва улардан фойдаланиш мақсадлари тўғрисидаги ахборот илова қилинади.
Олдинги таҳрирга қаранг.
14. Олдиндан бериладиган буюртманомаларга биноан хорижий валютани сотиб олиш ёки сотиш учун етарли бўлган сўмдаги ва хорижий валютадаги пул маблағларини Ўзбекистон Республикаси Марказий банкидаги махсус ҳисоб рақамларига депонентга ўтказиш банклараро савдо сессияларини ўтказиш бошланишидан бир соат олдин тугалланади.
Банклараро савдо сессияси ўтказиладиган кундан олдинги кунда соат 15.00 гача Бирлашган барқарорлаштириш жамғармасини бошқариш кенгаши ишчи органига савдо қатнашчиларидан олдиндан тушган буюртманомалар ва сўм билан қоплаш учун маблағ мавжудлиги бўйича ахборот берилади.
Юқорида кўрсатилган шартларни бажармаган савдо қатнашчилари банклараро савдо сессиясида қатнашишга қўйилмайди.
(14-банднинг биринчи хатбоши Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2001 йил 25 октябрдаги 422-сонли қарори таҳририда — ЎР ҚҲТ, 2001 й., 20-сон, 422-модда)
Кейинги таҳрирга қаранг.
15. Сўмга нисбатан хорижий валютанинг бошланғич курси сифатида олдинги банклараро савдо сессиясида қайд қилинган курсдан фойдаланилади. Савдолар бошлангунгача савдо тизими барча дилерларга кўрсатиб ўтилган курсга мувофиқ бўлган хорижий валютани харид қилиш ва сотишга тушган буюртманомалар суммаси тўғрисида ахборот тақдим этади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Агар савдонинг бошланишида хорижий валютани таклиф этишнинг умумий миқдори унга бўлган талабнинг умумий миқдоридан ортиқ бўлса, биржа маклери хорижий валютанинг сўмга нисбатан курсини пасайтиради. Агар хорижий валютани таклиф этишнинг умумий миқдори унга бўлган талабнинг умумий миқдоридан кам бўлса, биржа маклери хорижий валютанинг сўмга нисбатан курсини оширади.
16. Хорижий валютанинг сўмга нисбатан курсини ўзгартиришнинг энг кам бирлиги — 0,01 сўм. Курснинг навбатдаги ўзгариши дилерлар савдо тизимига биржа маклери томонидан охирги марта эълон қилинган курс бўйича хорижий валютани харид қилиш ёки сотишга тушган қўшимча буюртманомаларни киритганларидан кейин амалга оширилади. Талаб ва таклиф ўртасидаги тафовутдан келиб чиққан ҳолда биржа маклери, савдо қатнашчиларининг розилиги билан курс ўзгариши бирлигини кўпайтириши ёки камайтириши мумкин.
Сотиш ёки харид қилишга навбатдаги қўшимча буюртманома тушган тақдирда талаб ва таклиф ўртасидаги тафовут белгиси ўзгарган тақдирда энг охирида берилган буюртманома фиксингни белгилаш учун зарур бўлган ҳажмда қолдирилади.
17. Жорий савдолар учун хорижий валютанинг миллий валюта – «сўм»га нисбатан қайд этилган курси хорижий валютага талаб ва таклиф мутаносиблигига эришилганидан кейин белгиланади.
18. Савдо давомида тузилган барча битишувлар учун фиксинг бўйича белгиланган хорижий валютанинг миллий валюта – «сўм»га нисбатан ягона курси қўлланилади.
Олдинги таҳрирга қаранг.
19. Ваколатли банклар ва уларнинг мижозлари ўртасида хорижий валютани сотиб олиш ва сотиш бўйича операцияларни ўтказишда олдинги ҳафта мобайнида ўтказилган банклараро савдо сессияларида қайд қилинган курсларнинг ўртача миқдоридан фойдаланилади.
(19-банд Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2001 йил 25 октябрдаги 422-сонли қарори таҳририда — ЎР ҚҲТ, 2001 й., 20-сон, 422-модда)
Кейинги таҳрирга қаранг.
20. Савдо давомида сўмнинг хорижий валютага нисбатан курсининг чекланган ўзгариши Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан белгиланади.
Савдолар давомида сўмнинг хорижий валютага нисбатан курсининг чекланган ўзгаришининг белгиланган миқдорига эришилган тақдирда биржа маклери бу ҳақда савдо қатнашчиларига маълум қилади, техник танаффус эълон қилади ва Ўзбекистон Республикаси Марказий банкига вужудга келган вазият тўғрисида ахборот беради.
Ўз навбатида Ўзбекистон Республикаси Марказий банки курснинг чекланган ўзгаришининг янги миқдорини белгилаган ҳолда савдони тиклаш, ёхуд савдони бўлмаган деб ҳисоблаб унинг натижаларини бекор қилиш тўғрисида кўрсатма беради.
21. Савдо бўлмаган деб эълон қилинган тақдирда курс ва савдо натижалари қайд этилмайди. Банклараро савдо сессиялари қатнашчилари ва ташкилотчилари мазкур савдолар бўйича ўзаро талаблар ва мажбуриятлардан эркин ҳисобланадилар.
Кейинги таҳрирга қаранг.
22. Савдо тамом бўлгандан кейин икки соат мобайнида унда тузилган битишувлар тегишли ҳужжатлар билан расмийлаштирилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
23. Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг банклараро савдо сессияларидаги барча операциялари фақат Бирлашган барқарорлаштириш жамғармасининг маблағларини харид қилиш ва сотиш йўли билан амалга оширилади.
24. Бирлашган барқарорлаштириш жамғармаси маблағларини шакллантириш учун Ўзбекистон Республикаси Марказий банки банклараро савдо сессияларида талаб ва таклифдан келиб чиқиб шаклланадиган эркин курс бўйича белгиланган тартибда:
мижозларнинг ваколатли банклар томонидан жалб қилинган сотувга қўйиладиган бўш валюта маблағларининг бир қисмини;
валюта тушумининг 50 фоизини мажбурий сотишдан тушган валюта маблағларининг талаб қилинмаган қисмини сотиб олади.
банклараро валюта савдоларини ўтказишнинг хорижий валютага талаб ва таклиф негизидаги бозор принципларига асосланган янги нормалари ва уларни ўтказиш тартибини жорий этишни ҳисобга олган ҳолда банклараро валюта савдоларига хизмат кўрсатиш;
валюта бозори эркинлаштирилиши даврида тўлов балансини ва хорижий валютани алмаштириш курси барқарорлигини сақлаш.
Кейинги таҳрирга қаранг.
26. Банклараро савдоларда Бирлашган барқарорлаштириш жамғармаси маблағлари билан операциялар ўтказиш ва уларни расмийлаштириш Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан Бирлашган барқарорлаштириш жамғармасини бошқариш кенгашининг қабул қилинган қарорларига қатъий мувофиқ ҳолда амалга оширилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
27. Биржадан ташқари валюта бозорида операциялар ўтказиш учун кафолатли банклар ўз мижозларига махсус валюта ҳисоб рақамлари очадилар, ушбу ҳисоб рақамларига валюта бозорида сотиб олинган хорижий валюта ўтказилади. Махсус валюта ҳисоб рақами очмасдан банк мижози томонидан хорижий валюта харид қилинишига йўл қўйилмайди.
Махсус валюта ҳисоб рақамига, шунингдек мазкур ҳисоб рақамидан илгари чиқарилган ва фойдаланилмаган ёки қайтарилган валюта ҳам ўтказилади.
Махсус валюта ҳисоб рақамидаги маблағлардан қатъий равишда мижознинг буюртманомасида назарда тутилган хорижий валютани харид қилиш мақсадларида фойдаланилади.
махсус ҳисоб рақамидан нақд валютани олиш, хизмат сафари харажатлари тўлаш учун олиш бундан мустасно;
махсус валюта ҳисоб рақамидан хорижий валютани хўжалик юритувчи субъектларнинг бошқа валюта ҳисоб рақамларига ўтказиш, шунингдек маблағларни депозитга жойлаштириш ва ҳисоб рақамлари қолдиғига фоизлар ҳисоблаш.
Кейинги таҳрирга қаранг.
28. Хўжалик юритувчи субъектлар томонидан валюта харид қилиш фақат уларнинг миллий валютадаги ўз маблағлари ҳисобига амалга оширилиши мумкин. Хорижий валютани қарз олинган ресурслар ҳисобига сотиб олиш қатъиян тақиқланади, қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳоллар бундан мустасно.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
(28-банднинг иккинчи хатбоши Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2002 йил 5 январдаги 7-сонли қарори билан чиқариб ташланган — ЎР ҚҲТ, 2002 й., 1-сон, 7-модда)
29. Қуйидагилар хўжалик юритувчи субъектлар томонидан хорижий валютани харид қилиш бўйича операциялар ўтказишнинг мажбурий шартлари ҳисобланади:
Кейинги таҳрирга қаранг.
ваколатли банкларда хорижий валютани харид қилиш учун етарли миқдорда миллий валютада ўз пул маблағлари захираси мавжудлиги;
банк мижозларининг ҳисоб рақамларида мажбуриятдан эркин бўлган хорижий валютадаги маблағлар йўқлиги;
банк мижозларининг бюджетга ва бюджетдан ташқари фондларга тўловлар бўйича қарзлари, маҳсулот етказиб берувчиларга ва банк ссудалари бўйича муддати ўтказиб юборилган кредиторлик қарзлари йўқлиги, шунингдек амалга оширилган экспорт ва импорт бўйича аванс тўловлар бўйича муддати ўтказиб юборилган валютадаги дебиторлик қарзлари йўқлиги.
Кейинги таҳрирга қаранг.
30. Бюджет ташкилотлари хорижий валютани харид қилишга Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ёки маҳаллий молия органлари томонидан тасдиқланган маблағлардан фойдаланиш йўналиши кўрсатилган ҳолда тегишли йилга давлат бюджетининг тасдиқланган параметрларида фойдаланиш назарда тутилган пул маблағлари мавжуд бўлган тақдирда қўйиладилар.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
31. Хорижий валютани харид қилиш учун ваколатли банкларнинг мижозлари бўлган корхоналар ва ташкилотлар банкка қуйидагиларни тақдим этадилар:
Кейинги таҳрирга қаранг.
а) Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан тасдиқланадиган шакл бўйича конвертацияга буюртманома;
б) белгиланган тартибда рўйхатдан ўтказилган хорижий ҳамкор билан тузилган контракт (шартнома, битим) ва унинг бажарилиши тўғрисида маълумот;
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
г) маблағларнинг чет элга ўтказилиши ҳуқуқини тасдиқловчи ҳужжатлар (юкка оид божхона ҳужжатлари, бажарилган ишлар, кўрсатилган хизматлар далолатномалари ва бошқалар).
Кейинги таҳрирга қаранг.
Валютани харид қилиш мақсадига боғлиқ равишда мижозлар, шунингдек ваколатли банкларга буюртманомаларнинг асосланганлигини тасдиқловчи ҳужжатларни ҳам тақдим этадилар.
Кейинги таҳрирга қаранг.
32. Асбоб-ускуналар, бутловчи буюмлар, хом ашё, материаллар ва хизматлар импорт қилинганда ваколатли банкка қўшимча равишда қуйидагилар тақдим этилади:
Кейинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
(32-банднинг иккинчи хатбоши Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2002 йил 5 январдаги 7-сонли қарори билан чиқариб ташланган — ЎР ҚҲТ, 2002 й., 1-сон, 7-модда)
маҳсулотнинг келиб чиқиши, сифати ёки мувофиқлиги тўғрисида ваколатли органлар томонидан берилган сертификат нусхалари ёки улар берилиши тўғрисида маҳсулот етказиб берувчиларнинг кафолат хатлари;
буюртманомада кўрсатилган асбоб-ускуналар, хом ашё ва материалларга эҳтиёжни тасдиқловчи маълумотлар.
Кейинги таҳрирга қаранг.
33. Хорижий валютадаги кредитларга, шу жумладан лизинг битимлари бўйича кредитларга хизмат кўрсатишда ваколатли банка қўшимча равишда қуйидагилар тақдим этилади:
асосий суммани ва фоиз тўловларини қайтариш жадвали (банк ўтказмаларини содир этишнинг назарда тутилган ва амалдаги саналари кўрсатилган ҳолда);
олинган ёки ҳукумат томонидан кафолатланган шартномалар бўйича – ҳукуматлараро битим нусхаси, Вазирлар Маҳкамасининг қарори ёки Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги томонидан берилган кафолатнома;
кафолатланмаган шартномалар бўйича – кредит битимининг Марказий банкда рўйхатдан ўтказилганлиги тўғрисида тасдиқнома.
34. Хорижий инвесторларнинг фойдаси, дивидендлари ва бошқа даромадлари репатриация қилинганда ваколатли банкка қўшимча равишда қуйидагилар тақдим этилади:
фойда тақсимланганлиги (акциядорлар умумий йиғилишининг қарори) ва дивидендлар тўланганлиги тўғрисидаги ҳужжат;
дивидендлар бўйича даромадга солиқ бўйича солиқ органлари томонидан тасдиқланган ҳисоб-китоб ва ушбу солиқ тўланганлиги тўғрисидаги тасдиқнома.
Кейинги таҳрирга қаранг.
35. Марказий банк лицензиялари эгалари бўлган корхоналарга сўмдаги маблағларни конвертация қилишга буюртманомалар бериш ва уларни кўриб чиқиш тартиби Пул-кредит сиёсати бўйича республика комиссияси томонидан тасдиқланган Марказий банкнинг лицензиялари эгалари бўлган корхоналарга биржадан ташқари валюта бозорида сўмларни хорижий валютага конвертация қилиш тартиби тўғрисидаги Низомга мувофиқ амалга оширилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
36. Тижорат банки банк мижозлари хўжалик юритувчи субъектларнинг биржадан ташқари валюта бозорига сўмларни хорижий валютага конвертация қилишга қўйилиши учун жавобгарликни ўз зиммасига олади.
Мижозларнинг сўмларни конвертация қилиш бўйича буюртманомаларини кўриб чиқиш учун ваколатли банкларда эксперт гуруҳлар ташкил этилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
мижозлар тақдим этган ҳужжатларни ва уларнинг ҳисоб рақамларида зарур бўлган ўз пул маблағларининг мавжудлигини текширади;
истеъмол товарларини импорт қилувчи корхоналарда Ўзбекистон Республикаси Марказий банки лицензиясининг мавжудлигини текширади.
Тақдим этилган ҳужжатлар ваколатли банклар экспертлари томонидан бир ҳафта муддат ичида кўриб чиқилади.
Берилган буюртманоманинг белгиланган талабларга жавоб бермаслиги аниқланганда эксперт гуруҳ раҳбарининг қарорига кўра буюртманома мижозга қайта ишлашга жўнатилади ёки рад этилади ҳамда бу тўғрида буюртманомаларни рўйхатга олиш дафтарига тегишли қайд киритилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
38. Тақдим этилган ҳужжатлар белгиланган талабларга жавоб берган ҳолларда эксперт гуруҳ аъзолари томонидан Ўзбекистон Республикаси Марказий банки тасдиқлайдиган шакл бўйича ваколатли банкнинг эксперт хулосаси тайёрланади.
Банк мижози томонидан тақдим этилган хорижий валютани харид қилиш тўғрисидаги буюртманома ваколатли банкнинг эксперт хулосаси олинган вақтдан эътиборан бир ой мобайнида амал қилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
39. Ваколатли банкларнинг эксперт хулосаларини бериш тўғрисидаги қарорлар ваколатли банк эксперт гуруҳининг банк Бошқаруви томонидан белгиланган муддатларда, лекин камида ҳафтасига икки марта ўтказиладиган йиғилишларда қабул қилинади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Эксперт хулосаларини қабул қилиш, қайта ишлаш учун қайтариш ёки бекор қилиш тўғрисидаги қарор эксперт гуруҳ йиғилишининг эксперт гуруҳ барча аъзолари томонидан имзоланадиган баённомасида қайд этилади.
Эксперт гуруҳ ижобий қарор қабул қилган буюртманомалар бўйича эксперт хулосалар ваколатли банк бошқарувининг раиси томонидан тасдиқланади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Банк Бошқаруви раиси эксперт гуруҳнинг фаолияти, қабул қилинаётган қарорларнинг белгиланган талабларга мувофиқлиги учун шахсан жавоб беради.
Кейинги таҳрирга қаранг.
40. Хорижий валютани харид қилиш ва сотишга доир операциялар ваколатли банк ва мазкур банкнинг мижози бўлган хўжалик юритувчи субъект ўртасида тузиладиган, банкнинг ваколатли шахслари, хўжалик юритувчи субъектнинг раҳбари томонидан икки нусхада имзоланадиган ва томонларнинг муҳри билан тасдиқланадиган шартномага асосан амалга оширилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
41. Шартномада томонлар валюта номини, битишув хусусиятини, хорижий валютадаги суммани, ҳисоб-китоб қилиш тартиби, томонларнинг мажбуриятлари, шунингдек амалдаги қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа қоидаларни акс эттирадилар. Тузилаётган шартномалар ваколатли банклар томонидан махсус журналларда рўйхатга олиб борилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
43. Биржадан ташқари валюта бозоридаги операциялар охирги банклараро савдо сессиясида хорижий валютага бўлган талаб ва таклиф асосида шаклланадиган эркин курс бўйича амалга оширилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
44. Махсус валюта ҳисоб рақамларига қўшиб қўйилган маблағлар корхоналар ва ташкилотлар томонидан қатъиян мақсадли равишда тузилган шартномаларга мувофиқ сарфланади.
45. Банк мижози томонидан харид қилиниб, мижознинг махсус валюта рақамига қўшиб қўйилган вақтдан эътиборан 7 иш куни мобайнида фойдаланилмаган хорижий валюта, муқаррар равишда ваколатли банкка қайта сотилади ҳамда навбатдаги банклараро савдо сессиясида сотувга қўйилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Бунда ваколатли банклар томонидан хорижий валютани қайта сотиш акцептсиз тартибда сотув кунидаги курс бўйича амалга оширилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Илгари махсус валюта ҳисоб рақамидан кўчирилган ва фойдаланилмаганлиги ёки қайтарилмаганлиги сабабли мазкур ҳисоб рақамига қайтиб тушган валюта ҳам қайта сотилиши шарт.
46. Ўтказилган операциялар учун ваколатли банклар харид қилинган ёки сотилган хорижий валюта суммасининг кўпи билан 2 фоизидан ошмаган миқдорда воситачилик мукофоти олиш ҳуқуқига эга.
Кейинги таҳрирга қаранг.
47. Корхоналар ва ташкилотлар, ваколатли банкларнинг раҳбарлари мазкур Низом талабларига риоя этилиши учун шахсан жавоб берадилар.
Кейинги таҳрирга қаранг.
48. Ваколатли банклар корхоналарнинг конвертацияга буюртманомалар беришининг тўғрилиги, харид қилинган хорижий валютадан ўз вақтида ва мақсадли фойдаланилиши, валютани тартибга солиш ва валюта назоратига доир бошқа қонунчилик ва меъёрий ҳужжатларга риоя этилиши устидан назоратни амалга оширадилар.
Кейинги таҳрирга қаранг.
49. Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитаси бўлинмалари томонидан мазкур Низомга мувофиқ конвертация қилинадиган суммаларни белгилашнинг тўғрилиги юзасидан текширишлар ўтказиб турилади.
Ортиқча конвертация қилинган суммалар аниқланганда солиқ органларининг кўрсатмаси билан ортиқча конвертация қилинган хорижий валюта ваколатли банклар томонидан корхоналарнинг ҳисоб рақамларидан кўчирилади ҳамда мазкур суммалар Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг ҳисоб рақамларига қўшиб қўйилади.
50. Мижозларнинг операциялари бўйича валюта назорати агенти функцияларини бажармаслик ва мазкур Низомда назарда тутилган тартибга риоя этмаслик ваколатли банклар ва хўжалик юритувчи субъектларни вақтинчалик, 6 ой муддатгача, ички валюта бозорида хорижий валюта харид қилиш ҳуқуқидан маҳрум этиш, ёки ваколатли банкнинг хорижий валютадаги операцияларни ўтказиш ҳуқуқини берувчи лицензиясининг олиб қўйилиши учун асос бўлиши мумкин.
Кейинги таҳрирга қаранг.
51. Ваколатли банклар биржадан ташқари валюта бозорида ўтказилаётган операциялар тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан белгиланган шакл ва муддатларда ахборот тақдим этади.
Кейинги таҳрирга қаранг.