20.12.1991 йилдаги 5-сон
Ҳужжат 15.05.2008 санаси ҳолатига
Амалдаги версияга ўтиш
Кейинги таҳрирга қаранг.
 LexUZ шарҳи
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
2. Судлар ФПКнинг 283-моддасида кўзда тутилган суд йўли билан белгиланадиган фактлар рўйхати қатъий эмаслигини эътиборга олган ҳолда, юридик аҳамиятга эга бўлган фактларни белгилаш тўғрисидаги ишларнинг судларга тааллуқлилиги ҳақидаги қонун талабларини аниқ бажаришлари лозим.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
4. Фактни белгилаш тўғрисидаги аризалар ФПКнинг 280, 283-моддаларига биноан алоҳида иш юритиш тартибида кўришда қуйидаги шартларга риоя қилинган тақдирдагина суд томонидан қабул қилиниши мумкин:
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
5. ФПКнинг 283-моддасига биноан юридик аҳамиятга эга бўлган фактлар суд тартибида фақат фуқароларнинг эмас, балки бундан манфаатдор ташкилотларнинг ҳам аризалари бўйича белгиланишини судлар эътиборда сақлашлари лозим.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
7. ФПКнинг 283-моддасининг 1-бандида қариндошлик муносабатлари деганда тўғри қариндошлик, бири иккинчисидан ёки бир умумий уруғдан келиб чиққан шахсларнинг қон-қариндошлиги назарда тутилганлиги судларга тушунтирилсин.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Судлар мерос қолдирувчининг қарамоғида бўлганлик фактини белгилашда Фуқаролик кодексининг 1139, 1141-моддалари ва Олий суд Пленумининг 2000 йил 22 декабрдаги «Мерос ҳуқуқига оид қонунларни қўллашнинг айрим масалалари тўғрисида»ги қарорининг 4-5-бандларида баён қилинган меҳнатга қобилиятсиз боқимларининг уч тоифаси юзасидан берилган тушунтиришларга амал қилишлари лозим. Бунда, мерос қолдирувчи билан унинг қарамоғида бўлган шахс ўртасида қариндошлик муносабатлари бор-йўқлиги аҳамиятга эга эмас.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Меросга бўлган ҳуқуқни расмийлаштириш мақсадида, бировнинг қарамоғида бўлганлик фактини белгилаш учун бировнинг қарамоғидаги одам мерос қолдирувчининг ўлими кунига меҳнатга лаёқатсиз бўлиб, марҳумнинг ўлимига қадар камида бир йил унинг қарамоғида бўлган бўлиши ва у билан биргаликда яшаган бўлиши шарт (ФКнинг 1141-моддаси). Агарда қарамоғда бўлганлик бир йилдан кам давом этган бўлса, суд бу фактни белгилашни рад этади. Мерос қолдирувчи билан қарамоғида бўлган шахс ўртасида қариндошлик муносабатларининг бор-йўқлиги аҳамиятга эга эмас.
Боқувчисини йўқотиш муносабати билан зарарни ундиртириш учун бировнинг қарамоғида бўлганлик фактини белгилашда судлар Фуқаролик кодексининг 1009-моддасига мувофиқ зарарни ундиртириб олишга бўлган ҳуқуқ боқувчининг қарамоғида бўлганлик муддатига боғлиқлигини, лекин бунда уларнинг қариндошлиги аҳамиятга эга эмаслигини назарда тутишлари керак.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
13. ФПКнинг 283-моддасининг 5-банди ва Ўзбекистон ССР Олий Совети Президиумининг 1944 йил 22 августдаги Фармонига кўра фактик никоҳ муносабатларида бўлганлик факти фақат бундай муносабатлар 1944 йил 8 июлгача вужудга келган бўлса ва никоҳни фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд қилиш органида эр-хотиндан бирининг вафоти туфайли рўйхатдан ўтказиш мумкин бўлмасагина белгиланади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд қилиш органи томонидан ёзувларга тузатиш ва ўзгартиришлар киритиш рад қилинган тақдирда Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 38, Оила кодексининг 228, ФПКнинг 274-моддасига кўра манфаатдор шахслар судга мурожаат қилишлари мумкинлигини назарда тутиш керак. Бундай ҳолатларда иш юридик фактни белгилаш тартибида эмас, балки фуқаролик ҳолати далолатномаларидаги ёзувларни нотўғрилигини белгилаш тартибида амалга оширилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
18. ФПКнинг 283-моддаси 8-бандига мувофиқ, иморатга хусусий мулк ҳуқуқи асосида эгалик қилиш фактини белгилаш тегишли органлар маъмурий тартибда ушбу фактни белгилашни рад қилган бўлса ва аризачини ушбу иморатларга бўлган ҳуқуқини бошқа шахслар инкор этмаётган бўлсаларгина судга тааллуқлидир.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
20. Агар шахснинг маълум вақт ва маълум ҳолатда вафот этганлигини тасдиқловчи ишончли далиллар мавжуд бўлса, ФПК 283-моддасининг 10-бандига асосан суд ўлганлик фактини белгилайди. Судга мурожаат қилаётган манфаатдор шахслар фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд қилувчи органларнинг ўлганликни рўйхатга олишни рад қилганлиги ҳақидаги ҳужжатни тақдим этишлари лозим.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
22. Юридик аҳамиятга эга бўлган фактларни белгилаш ишлари бўйича чиқарилган ҳал қилув қарори ФПКнинг 206-моддасида кўзда тутилган талабларга монанд бўлиши керак. Ҳал қилув қарорида ишнинг ҳолати тўғрисидаги хулосаларни тасдиқловчи ишни ҳал этиш учун аҳамиятли бўлган далиллар кўрсатилиши керак. Ариза қаноатлантирилган тақдирда белгиланган факт аниқ ифода этилиши лозим. Ҳал қилув қарорининг хулоса қисми баёнини суд ФПК 283-моддасининг тегишли бандида ёзилганидек, аниқ кўрсатиши зарур.
Кейинги таҳрирга қаранг.
ФПКнинг 16-моддасига мувофиқ, юридик аҳамиятга эга бўлган фактларни белгилаш бўйича суднинг қонуний кучга кирган ҳал қилув қарори, бундай фактларни рўйхатга олувчи ёки суд томонидан фактни белгиланиши муносабати билан вужудга келган ҳуқуқни расмийлаштирувчи органлар учун мажбурийдир.
23. ФПКнинг 19-моддасига амал қилган ҳолда судлар бундай ишларни кўришда фуқароларнинг нафақа ва ёрдам пулларини олиш, эгалик ҳуқуқи, ворислик ҳуқуқи ва бошқа қонун билан қўриқланадиган ҳуқуқларининг бузилиши аниқланиши муносабати билан хусусий ажрим чиқариш борасида ўзларининг фаолиятларини жадаллаштиришлари зарур. Хусусий ажрим тегишли ташкилот ва мансабдор шахсларга йўл қўйилаётган камчиликларни йўқотиш учун керакли чораларни кўриш мақсадида юборилиши лозим.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.