LexUZ sharhi
Mazkur Qonun O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 11-avgustdagi O‘RQ-707-sonli “Rasmiy statistika to‘g‘risida”gi Qonuniga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
Ushbu Qonun davlat statistikasini tashkil etish sohasidagi munosabatlarni tartibga soladi, davlat statistikasi organlarining vakolatlarini belgilaydi hamda yagona statistika axboroti tizimi yuritilishi uchun normativ asos yaratadi.
Davlat statistikasi to‘g‘risidagi qonun hujjatlari ushbu Qonun va boshqa qonun hujjatlaridan iboratdir.
Agar O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida O‘zbekiston Respublikasining davlat statistikasi to‘g‘risidagi qonun hujjatlarida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan bo‘lsa, xalqaro shartnoma qoidalari qo‘llaniladi.
Keyingi tahrirga qarang.
ijtimoiy-iqtisodiy hodisalar va jarayonlar hamda ularning natijalari to‘g‘risidagi statistika ma’lumotlarini yig‘ish, qayta ishlash, to‘plash, saqlash, umumlashtirish, tahlil etish va e’lon qilish;
davlat organlari va fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, yuridik shaxslar, davlat muassasalari va xalqaro tashkilotlarni, shuningdek jamoatchilikni belgilangan tartibda statistika ma’lumotlari bilan ta’minlash;
statistika ishlarini tashkil etish uchun zarur bo‘lgan iqtisodiy-statistika tasniflagichlar tizimini hamda Korxonalar va tashkilotlarning yagona davlat registrini yuritish.
statistika hisobotini yig‘ish, qayta ishlash va umumlashtirish tartibiga har qanday aralashishni istisno etuvchi statistika ishlarini tashkil etish tizimini yaratish.
Keyingi tahrirga qarang.
Oldingi tahrirga qarang.
Davlat statistikasi vakolatli organi hamda uning Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridagi, tumanlar va shaharlardagi organlari davlat statistikasi organlari hisoblanadi. Davlat statistikasi vakolatli organining rahbari O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan tasdiqlanadi.
LexUZ sharhi
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 8-yanvardagi 8-sonli “O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida”gi qaroriga qarang.
(5-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2010-yil 3-sentabrdagi O‘RQ-253-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2010-yil, 35-36-son 299-modda)
Davlat statistikasi organlari ma’lumotlar manbalarini, statistika usullarini, statistika ma’lumotlarining mazmuni, shakli, vaqti va tarqatilishini tanlashda mustaqildir. Davlat statistikasi organlarining faoliyatiga davlat organlari va mahalliy davlat hokimiyati organlari aralashishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
Davlat statistikasi organlarini moliyalashtirish hamda moddiy-texnika jihatidan ta’minlash Davlat statistika ishlari dasturiga muvofiq Davlat budjeti mablag‘lari hisobidan amalga oshiriladi. Davlat statistika ishlari dasturiga kiritilmagan statistika ishlariga haq to‘lash buyurtmachi tomonidan shartnoma asosida amalga oshiriladi.
Davlat statistikasi organlarining ayrim bo‘linmalari o‘z faoliyatini shartnoma asosida amalga oshirishi mumkin.
Keyingi tahrirga qarang.
davlat statistikasi sohasida muvofiqlashtirib borish va funksional tartibga solish ishlarini amalga oshirish;
davlat statistikasi organlari va boshqa davlat organlari tomonidan olib boriladigan davlat statistika kuzatuvlari dasturlarini tasdiqlash hamda idoraviy xususiyatdagi statistika kuzatuvlari shakllarini kelishib olish;
Oldingi tahrirga qarang.
moliya, bojxona, soliq organlaridan, banklardan, boshqa idoralar va xizmatlardan, yuridik shaxslar hamda ularning vakolatxonalari va filiallaridan, yakka tartibdagi tadbirkorlardan davlat statistika hisobotlarini, idoraviy hisobga olish ma’lumotlarini olish va ulardan statistika maqsadlarida foydalanish;
moliya, bojxona, soliq organlaridan hamda davlat tashkilotlaridan davlat statistika ishlarini olib borish uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlarni (ularni tayyorlashning har qanday bosqichida), shuningdek ularga ilova etiladigan tushuntirishlarni so‘rash va olish;
(6-moddaning birinchi qismi to‘rtinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2005-yil 20-dekabrdagi O‘RQ-16-sonli Qonuni bilan to‘rtinchi va beshinchi xatboshilar bilan almashtirilgan — O‘zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari to‘plami, 2005-y., 51-son, 376-modda)
korxonalar, muassasalar va tashkilotlarda statistika ma’lumotlari ishonchliligini tekshirish, qoidabuzarliklar aniqlangan taqdirda ularni bartaraf etish haqida ko‘rsatma berish va statistika ma’lumotlariga tegishli tuzatishlar kiritish;
statistika ma’lumotlarini taqdim etayotgan davlat organlari, yuridik shaxslar, ularning vakolatxonalari va filiallari, jismoniy shaxslar, shu jumladan yakka tartibdagi tadbirkorlar bajarishi majburiy bo‘lgan normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilish;
davlat statistika hisobotlarini taqdim etish tartibini buzgan shaxslarga nisbatan qonunga muvofiq ravishda jarima sanksiyalarini qo‘llash;
yuridik shaxslar va yakka tartibdagi tadbirkorlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish ishini amalga oshirayotgan organlardan Korxonalar va tashkilotlarning yagona davlat registrini yuritish uchun zarur ma’lumotlar olish;
Davlat statistika ishlari dasturiga kiritilmagan statistikaga oid, tahliliy, axborot, noshirlik xizmatlari va boshqa xizmatlarni shartnoma asosida qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ko‘rsatish;
boshqa davlatlarning statistika organlari va xalqaro statistika tashkilotlari bilan hamkorlik to‘g‘risida bitim tuzish;
Keyingi tahrirga qarang.
Keyingi tahrirga qarang.
davlat statistikasi prinsiplariga rioya etilishini va xalqaro standartlarga monand statistika uslubiyati birligini ta’minlashi;
mamlakatni, uning mintaqalarini, iqtisodiyotning tarmoqlari va shu’balarini ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish davlat dasturlarining bajarilish jarayoni ustidan davlat statistika kuzatuvlarini tashkil etishi;
davlat statistika hisobotlarini yig‘ish ishini, uy xo‘jaliklarining statistika kuzatuvlarini ro‘yxatga olish, bir marotabalik hisobga olish, so‘rovlar, tanlanma monografik va boshqa xil kuzatuvlar o‘tkazilishini tashkil etishi va ta’minlashi;
davlat hokimiyati va boshqaruv organlarini belgilangan tartibda statistika ma’lumotlari va tahliliy axborot bilan ta’minlashi;
jamlanma statistika ma’lumotlari e’lon qilinishini hamda yuridik va jismoniy shaxslarga ularning so‘rovlariga binoan shartnoma asosida taqdim etilishini ta’minlashi;
yakka tartibdagi statistika ma’lumotlarining maxfiyligini, davlat sirlari va yuridik shaxslarning tijorat sirlariga rioya etilishini, jismoniy shaxslar to‘g‘risidagi ma’lumotlarning egasi mavhumlashtirilishini ta’minlashi;
davlat statistikasi axborot tizimi davlatning boshqa axborot tizimlariga moslashuvchanligini hamda O‘zbekiston Respublikasining yagona axborot makonida o‘zaro hamkorlik qilishini ta’minlashi;
Korxonalar va tashkilotlarning yagona davlat registrini hamda davlat statistikasi uchun zarur bo‘lgan tasniflash tizimini yuritishi shart.
Davlat statistikasi organlari zimmasida qonun hujjatlariga muvofiq boshqa majburiyatlar ham bo‘lishi mumkin.
Keyingi tahrirga qarang.
Statistika kengashi davlat statistikasi vakolatli organi huzuridagi davlat statistikasining rivojlantirilishi, faoliyat ko‘rsatishi va muvofiqlashtirilishi muammolari bo‘yicha kollegial maslahat organidir.
Statistika kengashi davlat statistikasining ayrim masalalarini ko‘rib chiqish uchun ekspert komissiyalari tayinlashi mumkin. Statistika kengashi va ekspert komissiyalarining yig‘ilishlariga ekspertlar taklif etilishi, yig‘ilishlarda vazirliklar, davlat qo‘mitalari va idoralar vakillarining davlat statistikasi masalalari bo‘yicha axborotlari eshitilishi mumkin.
Davlat statistikasi organlari Davlat statistika ishlari dasturini bajarishda davlat statistikasi organlariga yordam berishi shart bo‘lgan boshqa davlat organlari hamda yuridik shaxslar bilan statistika ishlarini o‘zaro hamkorlikda amalga oshiradi.
Keyingi tahrirga qarang.
Davlat statistikasi organlari o‘zlarining vakolat doirasiga kiruvchi ayrim ishlarning boshqa davlat organlari hamda yuridik shaxslar tomonidan bajarilishiga qonun hujjatlarida belgilangan tartibda yo‘l qo‘yadi.
Keyingi tahrirga qarang.
Boshqa davlat organlari hamda yuridik shaxslar Davlat statistika ishlari dasturiga muvofiq umumdavlat statistika kuzatuvlarini, shuningdek davlat statistikasi vakolatli organi bilan kelishilgan shakllarda idoraviy statistika kuzatuvlarini o‘tkazadi.
Keyingi tahrirga qarang.
Idoraviy statistika kuzatuvlarining ma’lumotlari davlat statistikasi vakolatli organiga uning so‘roviga binoan taqdim etiladi.
Davlat statistika ishlari dasturi mamlakatda sodir bo‘layotgan ijtimoiy-iqtisodiy hodisalar va jarayonlar to‘g‘risida statistika axborotini tayyorlash uchun aniq yo‘naltirilgan topshiriqlar hamda statistika ishlarini moliyalashtirish hajmlari qamrab olingan hujjatdir.
Davlat statistikasi vakolatli organi statistika ma’lumotlaridan foydalanuvchilar talabini o‘rganish asosida ko‘p yillik Davlat statistika ishlari dasturini ishlab chiqadi, bu dasturda davlat statistikasining istiqbolga mo‘ljallangan maqsadlari va yo‘nalishlari belgilab beriladi.
Davlat statistika ishlari ko‘p yillik dasturini bajarish maqsadida davlat statistikasi vakolatli organi tomonidan davlat statistika ishlari yillik dasturi ishlab chiqilib, unda ishlarning bajarilish muddatlari, davlat statistika kuzatuvlari davriyligi va shakllari belgilab olinadi.
Davlat statistika ishlari dasturi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi.
Davlat statistika kuzatuvlari iqtisodiyotda va jamiyatda sodir bo‘layotgan hodisalar va jarayonlar to‘g‘risidagi statistika ma’lumotlarini izchil yig‘ib borishdan iborat bo‘lib, ular birlamchi hisob hujjatlari asosida ham, bevosita kuzatuvlar yo‘li bilan ham o‘tkaziladi.
Davlat statistikasi vakolatli organi tomonidan tasdiqlanadigan davlat statistika kuzatuvlari dasturlari statistika ma’lumotlarini taqdim etuvchi davlat organlari va fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, yuridik shaxslar, ularning tuzilmaviy bo‘linmalari, jismoniy shaxslar, shu jumladan yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun majburiydir.
Davlat statistikasi organlari davlat statistika kuzatuvlarini o‘tkazish uchun shartnoma asosida yuridik va jismoniy shaxslarni jalb etishi mumkin.
Yuridik shaxslar davlat statistika kuzatuvlari o‘tkazilayotganida qonun hujjatlariga muvofiq birlamchi hujjatlardan foydalanish, zarur hollarda esa, xizmat binolari va yer uchastkalariga kirish erkinligini ta’minlashi shart.
Aholi punktlarida har bir xo‘jalik uchun alohida yuritiladigan hisob-kitob davlat statistika kuzatuvlari turlaridan biridir va u qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
Davlat statistika organlari Korxonalar va tashkilotlarning yagona davlat registrini, shuningdek to‘planadigan ma’lumotlar hisobga olinishini va ko‘rsatkichlar identifikatsiya qilinishini ta’minlaydigan statistika kuzatuvlari obyektlarining statistika registrlarini yuritadi.
Korxonalar va tashkilotlarning yagona davlat registri axborot-ma’lumotnoma xususiyatidagi, vaqti-vaqti bilan yangilab turiladigan ma’lumotlarni o‘z ichiga oluvchi avtomatlashtirilgan tizim bo‘lib, korxonalar va tashkilotlar yagona tasniflash tizimi asosida davlat hisobiga olinishi va identifikatsiya qilinishini ta’minlaydi.
Yuridik shaxslar to‘g‘risidagi ma’lumotlar registrini va axborot bazalarini yaratadigan va yuritadigan davlat organlari hamda ularning tasarrufidagi tashkilotlar davlat statistikasi organlariga Korxonalar va tashkilotlarning yagona davlat registrini shakllantirish hamda uning dolzarbligini ta’minlash uchun zarur bo‘lgan axborotni bepul beradi.
LexUZ sharhi
Qo‘shimcha ma’lumot uchun qarang: O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2012-yil 25-sentabrdagi 274-son qarori bilan tasdiqlangan “Korxonalar va tashkilotlarning yagona davlat registri to‘g‘risida”gi nizom.
Moliya, bojxona, soliq organlari, banklar hamda boshqa idoralar va xizmatlar, shuningdek yuridik shaxslar, ularning vakolatxonalari va filiallari, jismoniy shaxslar, shu jumladan yakka tartibdagi tadbirkorlar davlat statistikasi organlariga davlat statistika hisobotlarini, idoraviy hisobga olish ma’lumotlarini hamda davlat statistika ishlarini olib borish uchun zarur bo‘lgan boshqa ma’lumotlarni (ularni tayyorlashning har qanday bosqichida), shuningdek ularga ilova etiladigan tushuntirish-izohlarni bepul taqdim etadi.
Statistika ma’lumotlari ishonchli bo‘lishi va ular davlat statistika kuzatuvlari dasturlariga muvofiq belgilangan hajmlarda, muddatlarda va shakllarda taqdim etilishi kerak.
Buxgalteriya hisobi, moliyaviy va boshqa hisobotlarni tartibga soluvchi, qonun hujjatlari bilan belgilangan normalar statistika hujjatlarini to‘ldirish (statistika ko‘rsatkichlarining hisob-kitobi) uchun asos bo‘lib xizmat qiladi.
Keyingi tahrirga qarang.
Statistika ma’lumotlaridan davlat manfaatlarini ko‘zlab va ilmiy maqsadlarda, jamoatchilikni xabardor etish, bunday ma’lumotlardan foydalanuvchilarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini ta’minlash uchun foydalaniladi.
Davlat statistikasi organlari yuridik shaxslardan, ularning vakolatxonalari va filiallaridan, jismoniy shaxslar, shu jumladan yakka tartibdagi tadbirkorlardan olgan birlamchi statistika ma’lumotlari faqat jamlanma statistika ko‘rsatkichlarini tayyorlashda statistika maqsadlarida ishlatiladi hamda jamlanma holatda va egasi mavhumlashtirilgan tarzda e’lon qilinadi.
Tarkibida davlat siri va tijorat sirlari bo‘lgan statistika ma’lumotlari qonun hujjatlarida belgilangan tartibda taqdim etiladi.
Keyingi tahrirga qarang.
Keyingi tahrirga qarang.
Davlat statistika hisobotlarini buzib ko‘rsatganlik, statistika ma’lumotlarini yashirganlik va davlat statistikasi to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini boshqacha tarzda buzganlikda aybdor shaxslar qonunga muvofiq jinoiy, ma’muriy va boshqa yo‘sinda javobgar bo‘ladilar.
Keyingi tahrirga qarang.