Oxirgi yillarda respublikamizda tadbirkorlikni rivojlantirish, investitsiyalarni jalb qilish va biznes yuritish uchun qulay muhit yaratish sohasida keng ko‘lamli ishlar olib borildi.
Shu bilan birga, tahlil shuni ko‘rsatadiki, hozirgi paytda tadbirkorlik va innovatsiyalar sohasidagi istiqbolli loyihalarni moliyalashtirish mexanizmlarini samarali rivojlantirishga to‘siq bo‘layotgan qator salbiy omillar mavjud, xususan:
birinchidan, O‘zbekiston Respublikasining fuqarolik qonun hujjatlaridagi yuridik shaxslarning amaldagi tashkiliy-huquqiy shakllari birgalikdagi biznesni yuritish uchun bir qadar murakkab tartib-taomillarni nazarda tutadi. Natijada ayrim investorlar yangi yuridik shaxs tashkil etmasdan o‘zlarining bo‘sh mablag‘larini og‘zaki shartnoma yoki qarz shartnomasi asosida yagona hissaga yo‘naltiradilar yoki birlashtiradilar;
ikkinchidan, potensial investorlarni, ayniqsa, mustaqil ravishda tadbirkorlik tuzilmalarini tashkil etishga kirishmaydigan va o‘z mablag‘larini biznes yuritish uchun taklif qiladigan xorijiy investorlarni faol jalb qilish uchun huquqiy baza va tashkiliy platforma mavjud emas;
uchinchidan, rivojlangan davlatlardan farqli ravishda O‘zbekiston Respublikasida biznesni yuritish asosan tavakkalchilik bir joyda to‘plangan sharoitlarda amalga oshiriladi, ya’ni pul mablag‘larini jamg‘arish va ularni boshqarish bilan ayni bir shaxslar shug‘ullanadi. Tavakkalchilikni taqsimlash mexanizmlari hamda investitsiya aktivlarini professional boshqaruvchilarining mavjud emasligi xorijiy investorlar tomonidan O‘zbekiston Respublikasida investitsiya loyihalarini amalga oshirish to‘g‘risida qarorlar qabul qilishda salbiy ta’sir qilmoqda;
to‘rtinchidan, tadbirkorlik subyektlari o‘rtasidagi munosabatlarning haddan ziyod tartibga solinishi ular o‘rtasida sherikchilik munosabatlarining rivojlanishiga to‘sqinlik qilmoqda, buning natijasida biznesni yuritish va investitsiyalarni jalb qilishning zamonaviy prinsiplari amaliyotga asossiz ravishda sekin tatbiq etilmoqda.
Innovatsion g‘oyalar, startaplar, venchur loyihalarni moliyalashtirish, ilmiy-texnik ishlanmalar natijalarini ishlab chiqarishga tatbiq qilishni tezlashtirish va innovatsion mahsulotlarni xalqaro bozorga chiqarish tizimining barqaror zanjirini yaratish va rivojlantirish, shuningdek, 2017 — 2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasida belgilangan vazifalarga muvofiq:
1. O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi, Investitsiyalar bo‘yicha davlat qo‘mitasi hamda Xususiylashtirilgan korxonalarga ko‘maklashish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasining investorlar, ayniqsa xorijiy investorlarning investitsiya hissalarini tezkor va samarali jalb etish maqsadida investitsiya va boshqaruv kompaniyalarini tashkil qilish amaliyotini kengaytirish to‘g‘risidagi taklifiga rozilik berilsin.
investitsiya kompaniyasi boshqaruv kompaniyasi tomonidan keyinchalik innovatsion va boshqa istiqbolli loyihalarga kiritish uchun malakali investorlarning jalb etilgan mablag‘larini shakllantirish va jamlash bilan bog‘liq faoliyatni amalga oshiruvchi tijorat tashkiloti hisoblanadi;
Keyingi tahrirga qarang.
boshqaruv kompaniyasi investitsiya kompaniyasining investitsiya hissasini ular o‘rtasida tuzilgan shartnomaga muvofiq boshqaradigan tijorat tashkiloti hisoblanadi;
venchur fondi jamlangan pul mablag‘larini faqatgina yuqori xavfli venchur loyihalariga investitsiya qilish uchun mo‘ljallangan, boshqaruv kompaniyasi boshqaruvidagi investitsiya kompaniyasi hisoblanadi;
malakali investorlar milliy valyutada va/yoki O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining hissa kiritilgan kundagi kursi bo‘yicha xorijiy valyutada 500 million so‘mdan kam bo‘lmagan miqdordagi pul mablag‘lari ko‘rinishidagi investitsiya hissalarini investitsiya kompaniyalariga kiritgan yuridik va jismoniy shaxslar, shu jumladan xorijiy shaxslar hisoblanadi;
Keyingi tahrirga qarang.
investitsiya hissalari malakali investor tomonidan investitsiya kompaniyasiga investitsiya faoliyatini amalga oshirish uchun berilgan va investitsiya kompaniyasining ustav kapitaliga ulush hisoblanmaydigan pul mablag‘lari hisoblanadi;
Keyingi tahrirga qarang.
boshqaruv va investitsiya kompaniyalari, agar qonun hujjatlarida boshqa holat nazarda tutilgan bo‘lmasa, har qanday tashkiliy-huquqiy shaklda tuzilishi mumkin;
ustav kapitalida davlat ulushi bo‘lgan yuridik shaxslar, davlat organlari, shuningdek siyosiy partiyalar, notijorat tashkilotlar, kasaba uyushmalari, jamoat fondlari va diniy tashkilotlar boshqaruv kompaniyasining ta’sischilari bo‘lishi mumkin emas, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.
boshqaruv kompaniyasi o‘zining ta’sis hujjati va qonun hujjatlari bilan belgilanadigan tarkibda va tartibda ichki audit xizmatini tashkil etishga majbur;
investitsiya kompaniyalari, boshqaruv kompaniyalari va malakali investorlar o‘rtasidagi munosabatlar faqatgina shartlari ular tomonidan mustaqil ravishda belgilanishi, shu jumladan birgalikdagi faoliyat jarayonida paydo bo‘ladigan nizolarni hal qilish shakli va usullarini tanlash erkin bo‘lgan shartnoma asosida tartibga solinadi;
investitsiya kompaniyalari zayomlar, shu jumladan garov ta’minoti bilan yoki garov ta’minotisiz foizsiz zayomlar berish huquqiga ega;
investitsiya kompaniyasi o‘zining ta’sis hujjati va qonun hujjatlarida belgilangan tartibda har yili tashqi audit o‘tkazilishini tashkil etishga majbur;
investitsiya va boshqaruv kompaniyalarining faoliyatini monitoring qilish qimmatli qog‘ozlar bozorini tartibga solish bo‘yicha vakolatli davlat organi tomonidan amalga oshiriladi.
4. Ma’lumot uchun qabul qilinsinki, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 22-yanvardagi PF-5308-son “2017 — 2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasini “Faol tadbirkorlik, innovatsion g‘oyalar va texnologiyalarni qo‘llab-quvvatlash yili”da amalga oshirishga oid Davlat dasturi to‘g‘risida”gi Farmoni bilan quyidagilar 2023-yil 1-yanvarga qadar muddatga yagona ijtimoiy to‘lovdan tashqari, barcha turdagi soliq va majburiy to‘lovlar to‘lashdan ozod qilingan:
Keyingi tahrirga qarang.
yuqori texnologiyali tadbirkorlik loyihalari-startaplarni birgalikda moliyalashtirish uchun tashkil qilinadigan venchur fondlar;
5. O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi va Investitsiyalar bo‘yicha davlat qo‘mitasi:
Keyingi tahrirga qarang.
Xususiylashtirilgan korxonalarga ko‘maklashish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasi, boshqa manfaatdor vazirlik va idoralar bilan birgalikda uch oy muddatda investitsiya va boshqaruv kompaniyalarining faoliyat mezonlari, turlarini belgilash va ularni, shu jumladan venchur moliyalashtirishni amalga oshirishdagi monitoringi to‘g‘risidagi Nizom loyihasini ishlab chiqsin va O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga kiritsin;
Savdo-sanoat palatasi bilan birgalikda, shuningdek, O‘zbekiston Respublikasining xorijiy davlatlardagi diplomatik va boshqa vakolatxonalari, ommaviy axborot vositalarini jalb etgan holda investitsiya va boshqaruv kompaniyalarini tashkil etish, shuningdek, ular faoliyatiga investitsiyalar va yuqori malakali mutaxassislarni jalb qilish bo‘yicha doimiy ravishda keng tushuntirish va amaliy chora-tadbirlarni amalga oshirsin;
Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, Iqtisodiyot vazirligi va Fanlar Akademiyasi bilan birgalikda ikki oy muddatda investitsiya va boshqaruv kompaniyalari uchun malakali kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritsin.
ushbu Farmonning 2 — 4-bandlari yangi tuzilgan investitsiya va boshqaruv kompaniyalari faoliyati samaradorligini o‘rganish va baholash uchun tajriba tariqasida 2022-yil 1-yanvargacha amal qiladi;
Keyingi tahrirga qarang.
2022-yil 1-yanvargacha tashkil etilgan hamda o‘z faoliyatini amalga oshirayotgan investitsiya va boshqaruv kompaniyalari o‘z faoliyatlarini belgilangan tartibda davom ettirishlari mumkin.
Keyingi tahrirga qarang.
Oldingi tahrirga qarang.
7. O‘zbekiston Respublikasi Kapital bozorini rivojlantirish agentligi, Investitsiyalar bo‘yicha davlat qo‘mitasi, Davlat statistika bo‘yicha qo‘mitasi, Davlat soliq qo‘mitasi, boshqa manfaatdor vazirlik va idoralar bilan birgalikda Vazirlar Mahkamasiga:
(7-bandning birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 30-maydagi PF-5733-sonli Farmoni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 30.05.2019-y., 06/19/5733/3216-son)
Keyingi tahrirga qarang.
har yili, 1-dekabrga qadar, yangi tashkil etilgan boshqaruv va investitsiya kompaniyalari faoliyatining asosiy ko‘rsatkichlari bo‘yicha ma’lumotni;
2020-yil 1-yanvarga qadar muddatda, shu jumladan boshqaruv va investitsiya kompaniyalari, shuningdek, malakali investorlarning investitsiya faoliyatini tartibga soluvchi “Sherikchilik to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonuni loyihasini;
Keyingi tahrirga qarang.
2021-yil 1-yanvarga qadar muddatda keyinchalik tegishli qaror qabul qilish uchun o‘tkazilgan eksperiment natijasi bo‘yicha takliflarni kiritsin.
Keyingi tahrirga qarang.
8. Ushbu Farmonning ijrosini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasining Bosh vaziri A.N. Aripov, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi rahbari Z.Sh. Nizomiddinov, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti maslahatchisining birinchi o‘rinbosari B.M. Mavlonov va O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o‘rinbosari S.R. Xolmurodov zimmasiga yuklansin.