LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 16-martdagi 222-sonli “Transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urta qilishni yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qaroriga asosan 2019-yil 17-iyundan o‘z kuchini yo‘qotadi.
Xorijiy davlatlarning bojxona chegarasidan o‘tishda O‘zbekiston Respublikasi avtotransport vositalaridan yig‘im undirilganligi uchun tenglikni ta’minlovchi muqobil chora-tadbirlar hamda xorijiy davlatlar avtotransportining O‘zbekiston Respublikasi bojxona chegarasidan o‘tishining qo‘shimcha shartlarini belgilash maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
1. Chegaradosh mamlakatlar tomonidan bir tomonlama tusda quyidagi chora-tadbirlar joriy qilinganligi:
Qozog‘iston Respublikasida — tashuvchining yo‘lovchi oldidagi Fuqarolik, huquqiy javobgarligi uchun turli avtotransport vositalaridan sug‘urta yig‘imlari, avtotransportning qaytarib olib chiqib ketilishi to‘g‘risidagi majburiyat uchun yig‘imlar, karantin va avtomobilda o‘tganlik uchun yig‘imlar qo‘llanilayotganligi;
Turkmanistonda — xorijiy davlatlar avtotransport vositalari uchun motor yoqilg‘isi qiymati tafovutini qoplash bo‘yicha yig‘im joriy etilganligi, Turkmaniston hududiga kirib kelayotgan avtotransport vositalari egalaridan O‘zbekiston Respublikasida qabul qilingan yig‘imlarga teng bo‘lmagan yig‘imlar belgilanganligi;
Oldingi tahrirga qarang.
turli avtotransport vositalari haydovchilarining uchinchi shaxslar oldidagi fuqarolik javobgarligi sug‘urta yig‘imlarining (sug‘urta mukofotlarining) Qozog‘iston Respublikasi va Turkmanistonda amal qiluvchi miqdorlari O‘zbekiston Respublikasida belgilangan tegishli stavkalardan yuqori ekanligi ma’lumot uchun qabul qilinsin.
(1-bandning to‘rtinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002-yil 27-noyabrdagi 413-sonli qarori tahririda — O‘R QHT, 2002-y., 22-son, 180-modda)
Oldingi tahrirga qarang.
2. Belgilansinki, Qozog‘iston Respublikasi va Turkmanistonning transport vositalari, boshqa o‘ziyurar mashina va mexanizmlarining O‘zbekiston Respublikasi bojxona hududiga kirib kelishiga 1-ilovaga muvofiq stavkalar bo‘yicha haydovchilarning uchinchi shaxslar oldidagi fuqarolik majburiyati sug‘urtalanganligi to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga muvofiq sug‘urtaning mazkur turini amalga oshiruvchi sug‘urtalovchining polosi mavjud bo‘lgan taqdirda yo‘l qo‘yiladi.
(2-bandning birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002-yil 27-noyabrdagi 413-sonli qarori tahririda — O‘R QHT, 2002-y., 22-son, 180-modda)
Davlat bojxona qo‘mitasi O‘zbekiston Respublikasining sug‘urta tashkilotlari bilan birgalikda bojxona postlarida transport vositalari, boshqa o‘ziyurar mashina va mexanizmlar haydovchilarining uchinchi shaxslar oldidagi javobgarligini sug‘urta qilish ishlarini belgilangan tartibda tashkil etsin.
Qozog‘iston Respublikasi va Turkmanistonning O‘zbekiston Respublikasi hududiga kirib keluvchi transport vositalari hamda boshqa o‘ziyurar mashina va mexanizmlari egalarining uchinchi shaxslar oldidagi fuqarolik javobgarligi sug‘urtasi 2-ilovaga muvofiq namunaviy qoidalarga binoan amalga oshiriladi;
Turkmanistonning avtotransport vositalaridan undiriladigan motor yokilg‘isi tafovutini qoplash bo‘yicha muqobil yig‘imlar miqdori 3-ilovaga muvofiq belgilanadi.
4. O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasiga O‘zbekiston Respublikasining avtotransport vositalariga nisbatan shunga o‘xshash yig‘imlarni qo‘llovchi xorijiy davlatlarning avtotransport vositalari O‘zbekiston Respublikasi Davlat chegarasidan o‘tayotganda tenglik asosida bir xil miqdordagi stavkalarni nazarda tutgan holda muqobil yig‘imlar joriy etish va ularni bekor qilish huquqi berilsin.
5. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o‘rinbosari L.A. Axmetov zimmasiga yuklansin.
Oldingi tahrirga qarang.
(ilovaning nomi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002-yil 27-noyabrdagi 413-sonli qarori tahririda — O‘R QHT, 2002-y., 22-son, 180-modda)
Keyingi tahrirga qarang.
1.1. Ushbu qoidalarda O‘zbekiston Respublikasi bojxona hududiga kirib kelayotgan xorijiy transport vositalari haydovchilarining uchinchi shaxslar oldidagi fuqarolik javobgarligini sug‘urta qilish tartibi belgilanadi.
2.1. “Sug‘urtalanuvchilar” — jismoniy shaxslar — to‘liq fuqarolik layoqatiga ega bo‘lgan, O‘zbekiston Respublikasi bojxona hududida turgan, sug‘urta to‘lovlari to‘laydigan va sug‘urtalovchilar bilan aniq sug‘urta munosabatlariga kirishadigan O‘zbekiston Respublikasi bojxona hududiga kirib kelayotgan xorijiy transport vositalarining haydovchilari.
Oldingi tahrirga qarang.
2.2. “Sug‘urtalovchi” — sug‘urta shartnomasiga muvofiq sug‘urta qoplamasi (sug‘urta summasi) to‘lash majburiyatini o‘z zimmasiga oluvchi tegishli turdagi sug‘urtani amalga oshirishga litsenziyaga ega bo‘lgan yuridik shaxs.
(2.2.-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002-yil 27-noyabrdagi 413-sonli qarori tahririda — O‘R QHT, 2002-y., 22-son, 180-modda)
2.3. “Sug‘urta polisi” — sug‘urtalovchi tomonidan sug‘urtalanuvchiga beriladigan belgilangan namunadagi hujjat. U tuzilgan sug‘urta shartnomasini tasdiqlaydi va uning barcha shartlarini o‘z ichiga oladi.
2.4. “Sug‘urta shartnomasi” — sug‘urta to‘lovi to‘langan va sug‘urta polisi berilgan vaqtdan boshlab kuchga kiradi.
2.5. “Sug‘urta hodisasi” — sug‘urta hodisasi boshlanganda sug‘urtalovchining uchinchi shaxsga (jabrlanuvchiga) sug‘urta tovonini to‘lash majburiyatini olishiga sabab bo‘ladigan voqea yoki baxtsiz hodisa.
Oldingi tahrirga qarang.
2.7. “Sug‘urta mukofoti” — sug‘urta shartnomasi tuzishda sug‘urtalanuvchi tomonidan sug‘urtalovchiga to‘lanadigan to‘lov.
(2.7.-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002-yil 27-noyabrdagi 413-sonli qarori tahririda — O‘R QHT, 2002-y., 22-son, 180-modda)
2.8. “Transport vositalari” — transport vositalari deganda barcha mexanik transport vositalari, shuningdek, traktorlar, o‘ziyurar mashinalar va tirkamalar, yarim tirkamalar hamda yoyilma tirkamalar tushuniladi.
3.1. O‘zbekiston Respublikasi bojxona hududiga kirib kelayotgan xorijiy transport vositalari haydovchilarining uchinchi shaxslar (jismoniy va yuridik shaxslar)ning sog‘lig‘iga va mol-mulkiga yetkazilgan zarar uchun fuqarolik javobgarligi sug‘urta qilish obyekti hisoblanadi.
Oldingi tahrirga qarang.
4.1. Jismoniy shaxslar — to‘liq fuqarolik layoqatiga ega bo‘lgan, O‘zbekiston Respublikasi bojxona hududida turgan, sug‘urta mukofotlari to‘laydigan va sug‘urtalovchilar bilan aniq sug‘urta munosabatlariga kirishadigan O‘zbekiston Respublikasi bojxona hududiga kirib kelayotgan xorijiy transport vositalarining haydovchilari sug‘urtalanuvchilar hisoblanadi.
(4.1.-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002-yil 27-noyabrdagi 413-sonli qarori tahririda — O‘R QHT, 2002-y., 22-son, 180-modda)
5.1. Xorijiy transport vositasi haydovchisi tomonidan uchinchi shaxsga yetkazilgan zararning sug‘urtalovchi tomonidan to‘lanishini nazarda tutuvchi voqea yoki tasodif sug‘urta hodisasi hisoblanadi.
5.2. Zarar miqdoriga shikastlangan transport vositasini eng yaqin joydagi texnik xizmat ko‘rsatish stansiyasigacha yetkazish va uni tuzatish xarajatlari ham kiritiladi.
6.1. Sug‘urtalanuvchilarning fuqarolik javobgarligini sug‘urta qilish shartnomasi xorijiy transport vositasining O‘zbekiston Respublikasi bojxona hududida bo‘ladigan davrda, biroq ko‘pi bilan bir yil amal qiladi.
6.2. Agar sug‘urta shartnomasining amal qilishi mobaynida xorijiy transport vositasidan foydalanish belgilangan tartibda taqiqlangan bo‘lsa yoki u kelgusida foydalanish uchun yaroqsiz holga kelgan bo‘lsa, u holda shartnomaning amal qilishi sug‘urtalanuvchining xohishiga ko‘ra to‘xtatiladi, sug‘urta to‘lovi esa sug‘urta shartnomasining o‘tgan davriga mutanosib ravishda sug‘urtalanuvchiga qaytariladi.
Oldingi tahrirga qarang.
6.3. Xorijiy transport vositasi boshqa haydovchiga o‘tganda, sug‘urta o‘z-o‘zidan bekor qilinadi va sug‘urta mukofoti transport vositasi sug‘urtalovchining javobgarligida turgan kunlar soniga mutanosib summada qaytariladi.
(6.3.-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002-yil 27-noyabrdagi 413-sonli qarori tahririda — O‘R QHT, 2002-y., 22-son, 180-modda)
7.1. Fuqarolarning sog‘lig‘iga yoki hayotiga, ularning mol-mulkiga, yuridik shaxslarning mol-mulkiga yetkazilgan zarar uchun sug‘urtalanuvchining fuqarolik javobgarligi yo‘l-transport hodisasining (keyingi o‘rinlarda yo‘l-transport hodisasi deb ataladi) har bir holati bo‘yicha to‘g‘ridan to‘g‘ri yetkazilgan zarar miqdorida, biroq transport vositasini ro‘yxatdan o‘tkazgan mamlakatning ana shunday sug‘urta summasi miqdoridan ko‘p bo‘lmagan miqdorda sug‘urta qilingan hisoblanadi.
Oldingi tahrirga qarang.
8.1. Sug‘urta mukofotlari sug‘urta kompaniyasi tomonidan transport vositasini ro‘yxatdan o‘tkazgan mamlakatning sug‘urta to‘lovlari stavkalariga teng miqdorda belgilangan sug‘urta summasidan hisoblab chiqiladi.
8.2. Sug‘urtalanuvchilar sug‘urta mukofotlarini O‘zbekiston Respublikasi bojxona hududiga kirib kelayotganda to‘laydilar.
8.3. Sug‘urta mukofotlari bevosita bojxona postlarida erkin almashtiriladigan valyutada to‘lanadi, keyinchalik bu mablag‘lar shartnoma asosida sug‘urtalovchining hisob raqamiga o‘tkaziladi.
Keyingi tahrirga qarang.
8.4. Hisoblab chiqilgan sug‘urta mukofoti to‘langandan keyin sug‘urtalovchi sug‘urtalanuvchiga belgilangan namunadagi polis beradi.
(8-bo‘lim O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002-yil 27-noyabrdagi 413-sonli qarori tahririda — O‘R QHT, 2002-y., 22-son, 180-modda)
uchinchi shaxslarning mol-mulki nobud bo‘lsa, yo‘q qilinsa yoki shikastlansa sug‘urtalovchi tomonidan to‘lanadi.
— transport vositasi yo‘lda to‘xtab turgan yoki tuzatilayotgan vaqtda kelib chiqqan zararlar ham kiritiladi.
— naqd pul, qimmatli qog‘ozlar, har qanday turdagi hujjatlar, shuningdek, filatelistik, numizmatik va boshqa kolleksiyalar va boyliklar yo‘qolganligi uchun javob bermaydi.
10.1. Zarar uchun tovon mazkur Namunaviy qoidalarda belgilangan fuqarolik javobgarligi doirasida belgilanadi va to‘lanadi.
10.2. Zarar miqdori aybdor, jabrlanuvchi yoki uning ishonchli vakili ishtirokida sug‘urtalovchi tomonidan belgilanadi.
10.3. Shaxsga yetkazilgan zarar uchun sug‘urta summasi jabrlanuvchiga, unga boshqa sug‘urta shartnomalari bo‘yicha to‘lanadigan summalardan qat’i nazar, to‘lanadi.
Jabrlanuvchining sog‘lig‘iga yetkazilgan zarar uchun tovon miqdori davolash-profilaktika muassasasining tegishli hujjatida ko‘rsatib o‘tilgan zarar darajasiga qarab yoki vafot etganlik to‘g‘risidagi dalolatnoma asosida belgilanadi.
Salomatlikka yetkazilgan zarar uchun tovon sug‘urta summasiga mutanosib ravishda, biroq uning jami miqdorining 60 foizidan (o‘lgan taqdirda) ko‘p bo‘lmagan miqdorda to‘lanadi.
Uchinchi shaxslarning mol-mulkiga zarar yetkazilganligi yoki nobud bo‘lganligi uchun sug‘urta tovoni sug‘urta summasiga mutanosib ravishda, biroq uning jami miqdorining 40 foizidan (mol-mulk to‘liq nobud bo‘lgan taqdirda) ko‘p bo‘lmagan miqdorda to‘lanadi.
Mol-mulkka yetkazilgan zarar uchun yoki jabrlanuvchilarning sog‘lig‘iga ziyon yetkazganlik uchun sug‘urta to‘lovi har bir aniq sug‘urta hodisasi bo‘yicha bir vaqtda to‘lanadi.
10.4. Sug‘urta to‘lovini sug‘urtalovchi barcha zarur hujjatlar olingandan so‘ng 72 soat mobaynida to‘laydi. To‘lov sug‘urtalovchining aybi bilan kechiktirilgan har bir kun uchun hisoblab chiqilgan sug‘urta tovoni summasining 0,5 foizi miqdorida penya to‘lanadi.
— yo‘l-transport hodisasi (baxtsiz hodisa) yuz bergan joyda harakatlanish xavfsizligini ta’minlash maqsadida tegishli choralar ko‘rishga, voqea oqibatlarini yengillashtirish, shuningdek, mol-mulkning saqlanishini ta’minlash choralarini ko‘rishga;
— jabr ko‘rgan shaxslarga fuqarolik javobgarligini sug‘urta qilish shartnomasini tuzgan sug‘urtalovchi to‘g‘risida zarur ma’lumotlar berishga;
— voqea ro‘y bergan joydagi sug‘urtalovchini darhol xabardor qilishga yoki sug‘urta tuzishga va voqea ro‘y bergandan keyingi ish kunidan kechiktirmay sug‘urtalovchiga zarur axborot va tushuntirish xati taqdim etishga majburdir.
11.2. Transport vositasi egasi, haydovchi yoki da’vo qiluvchi shaxs sug‘urta tashkilotiga yo‘l-transport hodisasi (baxtsiz hodisa)ga taalluqli mavjud dalillarni taqdim etishi hamda sug‘urtalovchining yuz bergan voqea tafsilotlarini va yetkazilgan zarar miqdorining aniqlanishini ta’minlashi, shuningdek, sug‘urtalovchi tomonidan yo‘l-transport hodisasi (baxtsiz hodisa) aybdorlariga qarshi da’volarni tekshirishda yordam ko‘rsatishi shart.
12.1. Yo‘l-transport hodisasi (baxtsiz hodisa) to‘g‘risida xabar olingandan so‘ng sug‘urtalovchi zarar miqdorini, hodisaning haqiqiy holatlarini aniqlash maqsadida harakat qiladi hamda sug‘urta dalolatnomasini va manfaatdor shaxslar ishtirokida belgilangan namunadagi hisob-kitob smetasini tuzadi.
12.2. Sug‘urtalovchi transport vositasi egasini va da’vo qiluvchi shaxsni to‘lanadigan zarar miqdorini aniqlash uchun qanday hujjatlar taqdim etish zarurligi haqida xabardor qiladi.
13.1. Jabrlanuvchi yoki uning topshirig‘iga ko‘ra vakolatli shaxs transport vositasi tomonidan yetkazilgan zarar to‘g‘risida sug‘urtalovchini xabardor qiladi.
13.2. Agar zarar noma’lum transport vositasi tomonidan yetkazilgan bo‘lsa, u holda jabrlanuvchi militsiyaga yoki DANga, sug‘urtalovchiga darhol xabar berishi va zarar noma’lum transport vositasi tomonidan yetkazilganligi to‘g‘risida tergov organlarining tasdiqnomasini olishi shart.
Keyingi tahrirga qarang.
13.3. Jabrlanuvchi tomonidan ushbu shartlar bajarilmagan taqdirda sug‘urtalovchi voqeaning muhim holatlari aniqlanmay qolganligi uchun tovon to‘lashga majbur emas.
— transport vositasini alkogol ichimlik ichish yoki giyohvand modda iste’mol qilish natijasida mast holatda boshqargan va bu bilan sug‘urta voqeasini yuzaga keltirgan;
— transport vositasidan uning egasining ra’yiga qarshi foydalangan va ushbu transport vositasi bilan zarar yetkazgan haydovchi to‘langan sug‘urta tovonini sug‘urtalovchiga qaytarishga majburdir.
14.2. Agar sug‘urtalanuvchi sug‘urtalovchiga zarar yetkazilganligi to‘g‘risida xabar bermasa yoki o‘z vaqtida xabar bermasa, u holda sug‘urtalovchi bunday xabar bermaslik yoki o‘z vaqtida xabar bermaslik oqibatida kelib chiqqan qo‘shimcha xarajatlar va sud chiqimlarini qoplash yuzasidan sug‘urtalangan shaxsga nisbatan da’vo qo‘zg‘ashi mumkin.
15.1. Jabrlanuvchilar va sug‘urtalanuvchilarning arizalari va shikoyatlari O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda ko‘rib chiqiladi.
15.2. Sug‘urta shartnomasidan kelib chiqadigan nizolar da’vo muddati doiralarida amaldagi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ko‘rib chiqiladi.
(1 kilometr uchun AQSh dollarida) | ||
benzin | dizel | |
a) yuk avtotransport vositalari — yuk ko‘tarish imkoniyati: | ||
10 tonnagacha | 0,12 | 0,09 |
10 tonnadan 20 tonnagacha | — | 0,13 |
20 tonnadan ortiq | — | 0,16 |
b) avtobuslar — o‘rindiqlar soni: | ||
12 tadan kam | 0,06 | 0,04 |
13 tadan 30 tagacha | 0,12 | 0,09 |
30 tadan ortiq | 0,16 | 0,16 |
v) yengil avtomobillar | 0,06 | 0,04 |
g) mototsikllar | 0,04 | — |
Keyingi tahrirga qarang.
Keyingi tahrirga qarang.