LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2016-yil 27-dekabrdagi 26-sonli “Jinoyat natijasida yetkazilgan mulkiy ziyonni qoplashga oid qonunchilikni qo‘llash bo‘yicha sud amaliyoti to‘g‘risida”gi qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
LexUZ sharhi
(O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2002-yil 14-iyundagi 10-sonli va 2006-yildagi 5-sonli qarorlariga asosan kiritilgan o‘zgartirish va qo‘shimchalar bilan)
Jinoiy harakatlar oqibatida yetkazilgan moddiy zararni undirish turli shakllardagi mulkning daxlsizligini ta’minlashda, davlat hamda fuqarolarning huquq va manfaatlarini himoyalashda muhim ahamiyat kasb etadi.
Shu bilan birga, ayrim sudlar har doim ham fuqaroviy da’voni ta’minlash choralarini ko‘rmaydilar, tergov organlari tomonidan mol-mulkni o‘z vaqtida xatlamaslik hollariga ba’zan tegishli munosabat bildirmaydilar, zararning miqdori va xususiyati to‘g‘risidagi dalillarni to‘liq tekshirmaydilar, fuqaroviy da’volarni yetarli asoslarsiz ko‘rmasdan qoldiradilar, jinoyat oqibatida qo‘lga kiritilgan mablag‘ evaziga zararni qoplash mumkinligi masalasini hamma vaqt ham muhokama etmaydilar, fuqaroviy da’vo qo‘zg‘atilmagan hollarda yetkazilgan mulkiy zararni undirish masalasini o‘z tashabbuslari bilan hal qilmaydilar, birgalikda sodir etilgan harakatlar natijasida zarar yetkazgan shaxslarning solidar javobgarligi haqidagi qonun talablarining buzilishiga yo‘l qo‘ymoqdalar. Zararni keltirib chiqaruvchi jinoyatlarning sodir etilishi sabablari va shart-sharoitlarini aniqlash ishlari yetarli darajada olib borilmayotir.
1. Sudlarning e’tibori jinoyat oqibatida yetkazilgan zararni undirish to‘g‘risidagi qonunlarga aniq va og‘ishmay amal qilinishi zarurligiga qaratilsin.
Jinoiy harakat oqibatida moddiy zarar yetkazilgan har bir ish yuzasidan hukm chiqarishda sud fuqaroviy da’voni hal etishi, agar bunday da’vo keltirilmagan bo‘lsa, moddiy zararni undirish haqidagi qarorni o‘z tashabbusiga ko‘ra chiqarishi mumkinligi haqidagi masalani muhokama qilishi lozimdir. Sud muhokamasini qoldirmay turib da’vo hajmini aniqlash imkoniyati bo‘lmagan va zarar miqdori jinoyatning tavsifiga, sudlanuvchiga tayinlanadigan jazo miqdoriga hamda hukm chiqarishda yuzaga keladigan boshqa masalalarni hal etishga ta’siri bo‘lmagan alohida hollarda sud, O‘zbekiston Respublikasi qonunlari talabiga ko‘ra, fuqaroviy da’vogarning fuqaroviy sud ishlarini yuritish tartibida da’vo miqdorini hal etish uchun talab keltirish huquqini e’tirof etishi mumkin.
Davlat korxona, muassasa yoki tashkilotiga yetkazilgan zarar qoplanmagan hollarda sud fuqaroviy da’vogarning da’vodan voz kechish haqidagi arizasini qabul qilishga haqli emas.
2. Jinoyatdan, shuningdek, aqli noraso shaxsning jamoat uchun xavfli xatti-harakatidan zarar ko‘rgan shaxs, shuningdek, yuridik shaxs hisoblanuvchi korxona, muassasa yoki tashkilotlar zararni qoplashni talab qilsalar, JPKning 56-moddasiga binoan, jinoyat ishida fuqaroviy da’vogar deb e’tirof etiladilar.
Voyaga yetmaganlarning, shuningdek, muomalaga layoqatsiz deb e’tirof etilgan shaxslarning manfaatlarini himoya qilish uchun fuqaroviy da’vo ularning qonuniy vakillari va prokuror tomonidan qo‘zg‘atilishi mumkin.
Jinoyat sodir etilishi yoki aqli noraso shaxsning ijtimoiy xavfli qilmishi natijasida mol-mulki yo‘qolgan yoki shikastlangan shaxs vafot etgan taqdirda jinoyat protsessida fuqaroviy da’vo qo‘zg‘atish va uni quvvatlash huquqiga marhumning merosxo‘rlari egadirlar.
Dastlabki tergov davomida fuqaroviy da’vo talabi keltirilmagan bo‘lsa, sud zarar ko‘rgan shaxsga yoki korxona, muassasa, tashkilotlarga ularning sudlanuvchiga yoki qonun talabiga ko‘ra zarar uchun moddiy javobgar hisoblanuvchi shaxslarga nisbatan fuqaroviy da’vo keltirish huquqlarini tushuntirishi lozim.
Bunday da’vo keltirilmagan taqdirda sud o‘z tashabbusi bilan jinoiy harakat natijasida yetkazilgan moddiy zararni qoplash masalasini muhokama qilib, bu majburiyatni mahkum zimmasiga yuklash haqida qaror chiqarishga haqlidir.
Jinoyat protsessida fuqaroviy da’vo qo‘zg‘atmagan, shuningdek, da’vosi ko‘rmasdan qoldirilgan shaxslar uni fuqaroviy sud ishlarini yuritish tartibida qo‘zg‘atishga haqlidirlar.
3. O‘n to‘rt yoshgacha bo‘lgan voyaga yetmaganlarning ota-onasi (farzandlikka oluvchilari) yoki vasiylari hamda JPKning 58-moddasiga binoan, fuqaroviy javobgar tariqasida ishga jalb etilgan korxona, muassasa va tashkilotlar zarar ularning aybi bilan yetkazilmaganligini isbotlay olmasalar, jinoiy harakat natijasida yetkazilgan moddiy zarar uchun javobgar bo‘ladilar.
O‘n to‘rt yoshdan o‘n sakkiz yoshgacha bo‘lgan shaxslar yetkazilgan zarar uchun umumiy asoslarda mustaqil javobgar bo‘ladilar. Voyaga yetmaganning zararni qoplash uchun yetarli mol-mulki yoki boshqa daromad manbalari bo‘lmagan hollarda yetkazilgan zarar yoki uning yetishmagan qismi bu shaxsning ota-onasi yoki boshqa qonuniy vakillari tomonidan to‘lanishi lozim.
Keyingi tahrirga qarang.
Ota va onaning bola tarbiyasida teng huquq va majburiyatlari inobatga olingan holda sud qarori asosida voyaga yetmagan shaxs tomonidan sodir etilgan jinoyat natijasida yetkazilgan zararni qoplash majburiyati ularning har ikkalasiga yuklatilishi lozim.
4. Jinoyat ishini sudda ko‘rish uchun tayinlash jarayonida sud fuqaroviy da’vo qo‘zg‘atilgani va jinoiy harakat oqibatida yetkazilgan moddiy zararning undirilishini ta’minlovchi choralar ko‘rilgani haqidagi masalalarni aniqlashi zarur. Agar surishtiruvchi yoki tergovchi fuqaroviy da’voni ta’minlash choralarini ko‘rmagan bo‘lsa, sud JPKning 290-moddasi talabiga binoan o‘z tashabbusi bilan bu choralarni ko‘radi yoki tegishli organlar zimmasiga moddiy zararning qoplanishini ta’minlash choralarini ko‘rish majburiyatini yuklaydi va bu haqda ajrim chiqaradi.
Aybdor shaxslarning mol-mulkini xatlash mulkiy zarar qoplanishini ta’minlashning muhim shakllaridan hisoblanadi. Ish materiallarida mol-mulk ro‘yxatining yo‘qligi mulkiy zararni qoplash to‘g‘risidagi masalani ko‘rmasdan qoldirishga asos bo‘la olmaydi, chunki bunday mol-mulk hukm ijrosi jarayonida ham aniqlanishi mumkin. Shu bilan birga, sudlar xususiy ajrim chiqarish yo‘li bilan surishtiruv va tergov organlari tomonidan aybdor shaxslarning mol-mulkini xatlash chorasini ko‘rmaganligi yoki o‘z vaqtida ko‘rmaganligi to‘g‘risidagi har bir holatga munosabat bildirishlari lozim.
5. Moddiy zarar sudlanuvchi va jinoyat ishining qismi alohida ish yurituvga ajratilgan shaxsning birgalikdagi jinoiy harakatlari natijasida yetkazilgan holatda sud zararni to‘la qoplash majburiyatini mahkum zimmasiga yuklaydi. Ishi alohida yurituvga ajratilgan shaxsga nisbatan keyinchalik ayblov hukmi chiqarilayotganda sud uning zimmasiga muqaddam sudlangan mahkum bilan birgalikda zararni (solidar) qoplash majburiyatini yuklatishi mumkin.
Agar moddiy zarar sudlanuvchi va ishi unga nisbatan tugatilgan shaxsning birgalikdagi jinoiy harakatlari oqibatida yetkazilgan bo‘lsa, sud zararni to‘la hajmda qoplash majburiyatini mahkumga yuklaydi va fuqaroviy da’vogarga ishi harakatdan tugatilgan shaxsga nisbatan mahkum bilan birgalikda yetkazilgan zararni solidar tartibda undirish yuzasidan fuqarolik ishlarini yuritish tartibida da’vo qo‘zg‘atish huquqini tushuntiradi.
Sud hukmida birgalikda yetkazilgan zararning jinoyat ishi unga nisbatan tugatilgan yoki alohida yurituvga ajratilgan shaxslardan undirilishi haqida ko‘rsatilishi mumkin emas.
6. Jinoyat yoki ijtimoiy xavfli xatti-harakat yuz bermaganligi yoki shaxsning jinoyatga daxldor bo‘lmaganligi, shuningdek, shaxsning harakati zaruriy mudofaa chegarasidan chiqmagan holda sodir etilganligi sababli oqlov hukmi chiqarilayotganda sud JPKning 283-moddasi 2-qismi va O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 1997-yil 2-maydagi “Sud hukmi to‘g‘risida”gi 2-sonli qarorining 19-bandiga binoan fuqaroviy da’voni qanoatlantirishni rad etadi.
Keyingi tahrirga qarang.
Amnistiya akti qo‘llanishi tufayli tergov organlari qarori yoki sud ajrimi bilan jinoiy javobgarlikdan ozod etilgan shaxslarga nisbatan fuqaroviy da’vo ko‘rmay qoldirilganda manfaatdor shaxslarga fuqaroviy ishlarni yuritish tartibida da’vo bilan sudga murojaat etish huquqlari tushuntirilishi lozim.
Keyingi tahrirga qarang.
Jinoyat ishi apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat tartibida yuqorida ko‘rsatilgan asoslarga binoan tugatilganda ham fuqaroviy da’voga nisbatan shunday oqibatlar yuzaga keladi.
7. Fuqaroviy da’vo masalasini hal etishda sud JPKning 467-moddasiga binoan ayblov hukmining tavsif qismida da’voni to‘la yoki qisman qanoatlantirish yoinki uni rad etish asoslarini, jinoyat oqibatida yetkazilgan zararning mohiyati va hajmini ko‘rsatishi, shuningdek, zarar miqdorining tegishli hisoblarini keltirishi, fuqaroviy da’voni hal qilishda asoslanilgan qonunni ko‘rsatib o‘tishi lozim.
Qo‘zg‘atilgan fuqaroviy da’voning qanoatlantirilishi jinoiy ishni sudda ko‘rish jarayonida rad etilgan taqdirda da’vogar shu shaxsga va xuddi shu asoslar bo‘yicha fuqaroviy sud ishlarini yuritish tartibida da’vo qo‘zg‘atish huquqidan mahrum bo‘ladi.
Fuqaroviy da’vogarning da’vo hajmini hal etish uchun fuqaroviy sud ishlarini yuritish tartibida da’vo talabi bilan murojaat etish huquqini e’tirof etgan sud o‘z hukmida ko‘rsatilgan da’vo talablari bo‘yicha jinoyat ishtirokchilaridan aynan qaysilariga nisbatan moddiy javobgarlik majburiyati yuklatilishi lozimligi haqida ko‘rsatib o‘tishi mumkin emas.
8. Jinoyat obyekti bo‘lgan mulk qiymatini aniqlashda uning egasi tomonidan xarid qilinishi holatlaridan, jinoyat sodir etilgan vaqtdagi davlat ulgurji narxidan, bozor yoki komission narxlardan kelib chiqish lozim. Mulk qiymatini aniqlash imkoniyati bo‘lmaganda, u tegishli mutaxassislar jalb qilinib, ekspert xulosasiga ko‘ra belgilanadi.
Keyingi tahrirga qarang.
Jinoiy tajovuz oqibatida yetkazilgan moddiy zarar miqdorini aniqlashda, mulkning moddiy zararni undirish haqida qaror chiqarilayotgan kundagi narxini inobatga olish zarur.
9. Etkazilgan moddiy zararni qoplash masalasini hal qilishda sudlar jinoyat oqibatida yetkazilgan zarar to‘liq hajmda qoplanishi lozimligi haqidagi FKning 985-moddasi talablaridan kelib chiqishlari kerak.
Sud ma’lum ish holatlarini, mahkumning ayb darajasini va mulkiy holatini hisobga olib, yetkazilgan zararning qoplanishi lozim bo‘lgan miqdorini hukmda o‘z xulosasini asoslab, kamaytirishi mumkin. Zarar qasddan sodir etilgan jinoyat oqibatida yetkazilgan hollarda qoplanishi lozim bo‘lgan zarar miqdorining kamaytirilishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
Keyingi tahrirga qarang.
10. Birgalikdagi jinoiy harakatlar natijasida zarar yetkazgan barcha shaxslar yetkazilgan moddiy zararni qoplashda solidar javobgar bo‘ladilar. FKning 1000-moddasiga binoan jabrlanuvchining arizasiga ko‘ra va uning manfaatlarini ko‘zlab, agar bu tartib zarar qoplanishini ta’minlasa, sud birgalikda zarar yetkazgan shaxslar zimmasiga solidar emas, hissali javobgarlikni yuklatishga haqli.
jinoyatlar bir necha shaxslar tomonidan sodir etilganda, ular birgalikdagi ishtiroki aniqlangan epizodlar bo‘yicha jinoyat oqibatida yetkazilgan moddiy zararni qoplashda solidar javobgar hisoblanadilar;
bir jinoiy ish bo‘yicha sudlansalarda, lekin umumiy maqsad bilan bog‘liq bo‘lmagan mustaqil jinoiy harakatlar sodir etgan shaxslarga nisbatan, shuningdek, ulardan ayrimlari qasddan sodir etilgan, masalan, mulkni talon-toroj qilish jinoyati uchun, boshqalari esa sovuqqonlik jinoyati uchun sudlanganda, oxirgilarining harakatlari oldingilarining jinoyat sodir etishlariga qay darajada bo‘lmasin sharoit yaratgan bo‘lsalarda, ularga nisbatan solidar javobgarlik majburiyati yuklatilmaydi;
korxona, muassasa, tashkilotga uning bir necha xodimi yoki bir xodimi va korxona bilan mehnat munosabatlarida bo‘lmagan boshqa shaxslar aybi bilan zarar yetkazilib, bu zarar ularning birgalikdagi qasddan sodir etilgan jinoiy harakatlari natijasida yetkazilgani aniqlansa, sud ularning barchasiga solidar javobgarlik majburiyatini yuklashga haqli;
mahkumning g‘ayriqonuniy harakatlari uchun qonun talablariga ko‘ra moddiy javobgar hisoblanuvchi fuqaro yoki korxonalar jinoyat oqibatida yetkazilgan zararni qoplashda solidar emas, balki hissali javobgar bo‘ladilar.
Bir necha shaxslar tomonidan yetkazilgan zararni qoplash haqida qaror chiqarayotgan sud hukmning qaror qismida sudlanuvchilardan qaysi biriga solidar, qaysi biriga hissali javobgarlik majburiyati yuklanishini, shuningdek, zararni qoplash uchun qancha miqdorda va kimning foydasiga summa undirilishini ko‘rsatishi lozim.
11. Solidar moddiy javobgar bo‘lgan mahkumlarga nisbatan chiqarilgan hukm ayrim shaxslarga nisbatan bekor qilinib, ish qayta sudlovga yuborilganda umumiy zararning barchasini qoplash majburiyati hukm o‘zgarishsiz qoldirilgan mahkumlar zimmasiga yuklatiladi.
Ishi yangidan ko‘rilganda bu shaxsga nisbatan ayblov hukmi chiqarilsa, uning zimmasiga ham ushbu jinoyat yuzasidan muqaddam sudlangan shaxslar bilan birgalikda zararni solidar qoplash majburiyati yuklatilishi mumkin.
12. Iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar natijasida yetkazilgan zararni undirish haqidagi da’volarni hal etishda sudlar amaldagi qonun talablariga, shuningdek, O‘zR Oliy sudi Plenumining 1998-yil 17-apreldagi “Iqtisodiyot sohasidagi jinoiy ishlar bo‘yicha sud amaliyotida yuzaga kelgan ayrim masalalar to‘g‘risida”gi 11-sonli qaroriga og‘ishmay amal qilishlari kerak.
13. Jinoyat ishida ma’naviy zararni undirish haqidagi fuqaroviy da’voni ko‘rishda sud ma’naviy zarar moddiy jihatdan qoplanishiga faqat qonunda belgilangan hollarda yo‘l qo‘yilishini yodda tutishi lozim.
Jabrlanuvchi vafot etgan taqdirda ma’naviy zararni undirish huquqiga uning yaqin qarindoshlari yoki qonuniy vakillari egadirlar.
Mahkumlar tomonidan yetkazilgan ma’naviy zararni undirish masalasini hal etishda sud zarar yetkazgan shaxslardan har birining ayb darajasini inobatga olishi lozim.
Agar ma’naviy zarar jabrlanuvchining yetkazilgan ma’naviy zararni qoplash huquqini nazarda tutuvchi qonun amalga kiritilguniga qadar yetkazilgan bo‘lsa, fuqaroviy da’vogarning bu haqdagi talabi qanoatlantirilmaydi.
14. Tabiatni muhofaza qilish haqidagi qonunlarni buzish bilan bog‘liq ishlar bo‘yicha tabiat obyektlariga yetkazilgan moddiy zararni qoplash qonun talablariga ko‘ra va O‘zR Oliy sudi Plenumining 1996-yil 20-dekabrdagi “Atrof muhitni muhofaza qilish va tabiatdan foydalanish sohasidagi jinoyatlar va boshqa huquqbuzarliklar to‘g‘risidagi ishlar bo‘yicha sud amaliyoti haqida”gi 36-sonli qarorida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
15. Faoliyati tevarak-atrofdagilarga oshiqcha xavf tug‘diradigan davlat yoki mulkchilik shaklidan qat’iy nazar boshqa tashkilotlarga qarashli transport vositalarini boshqarayotgan shaxs tomonidan transport jinoyati sodir etilganda moddiy zararni qoplash masalasini hal qilayotgan sudlar yetkazilgan zararning bevosita jinoyat sodir etgan aybdor shaxsdan emas, balki ushbu tashkilotlardan undirilishi lozimligiga e’tibor qaratishlari kerak.
Shu bilan birga sudlar fuqaroviy da’vogarlarga FKning 1001-moddasiga binoan umumiy asoslarda fuqaroviy ishlarini yuritish tartibida zarar yetkazilgan shaxsdan to‘langan zarar miqdorini qayta talab qilish (regress) huquqiga ega ekanliklarini tushuntirishga majburdirlar.
Korxona, muassasa, tashkilotlar o‘rtasidagi nizolar FPKning 31-moddasiga ko‘ra sudga taalluqli emasligini e’tiborga olib, faoliyati tevarak-atrofdagilarga oshiqcha xavf tug‘diruvchi manba boshqa korxonaga moddiy zarar yetkazgan hollarda FPKning 100-moddasi 1-bandiga muvofiq keltirilgan da’vo talabi bo‘yicha ish yuritishdan tugatilishi va manfaatdor taraflarga xo‘jalik sudida nizoni hal etish huquqlari tushuntirilishi lozim.
16. Ishni apellatsiya kassatsiya yoki nazorat bosqichida ko‘rayotgan sud hukmning moddiy zararni qoplash qismiga o‘zgartirish kiritishi mumkin, masalan, birinchi bosqich sudi tomonidan moddiy zarar yetkazish holatlari to‘g‘ri va to‘liq aniqlangan bo‘lib, ish bo‘yicha qo‘shimcha dalillar to‘plash va tekshirish talab qilinmasa, lekin moddiy huquq me’yorlarini qo‘llashda xatolikka yo‘l qo‘yilgan bo‘lsa, apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat bosqich sudi undiriladigan zarar hajmini kamaytirishi yoki ko‘paytirishi mumkin.
Moddiy zarar hajmini o‘zgartirish jinoyatning tavsifiga ta’sir qilishi mumkin bo‘lsa yoki mahkumning ahvolini og‘irlashtiruvchi tarafga ayblov miqdorining hajmi o‘zgarishi aniqlanganda, agar bu asoslarga ko‘ra prokuror tomonidan protest yoki jabrlanuvchidan shikoyat keltirilgan bo‘lsa, sud hukmi bekor qilinib, ish qo‘shimcha tergovga yoki yangidan ko‘rish uchun sudga yuboriladi.
17. Jinoiy ishdan kelib chiquvchi fuqaroviy da’voni fuqaroviy sud ishlarini yuritish tartibida ko‘rayotgan sud qoplanishi lozim bo‘lgan zarar miqdorini jinoyat ishida mavjud dalillar, shuningdek, taraflar tomonidan qo‘shimcha taqdim qilingan va sud tashabbusi bilan to‘plangan dalillar asosida aniqlaydi.
Fuqaroviy sud ishlarini yuritish tartibida da’vo ishini ko‘rgan sud zarar hajmi o‘zgarishi natijasida hukm qayta ko‘rib chiqilishi lozim degan xulosaga kelsa, tahlil qilingan dalillarga asoslanib da’vo talabi bo‘yicha hal qiluv qarori chiqarishi va jinoyat ishining nazorat tartibida tekshirib chiqilishi zarurligi to‘g‘risida o‘z munosabatini bildirishi lozim.
Oldingi tahrirga qarang.
(18-band O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi plenumi plenumining 2006-yil 3-fevraldagi 5-sonli qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan)
19. Ro‘yxatga olinib xatlangan mulkning o‘zlashtirilgani, boshqa shaxslarga o‘tkazilgani yoki yo‘q qilingani aniqlansa, sud ushbu mulk ishonib topshirilgan shaxsni qonun bilan belgilangan javobgarlikka tortish masalasini hal qilishi lozim (JK ning 167-moddasi).
Keyingi tahrirga qarang.
20. Jinoyat protsessida fuqaroviy da’vo qo‘zg‘atish va uni ko‘rib chiqishda davlat boji undirilmaydi va bunday da’volarga da’vo muddati joriy qilinmaydi (JPK ning 276, 281-moddalari).
Ish bo‘yicha bir necha shaxslar aybli deb topilgan taqdirda, JPKning 320-moddasiga ko‘ra, sud xarajatlari mahkumlar zimmasiga ulardan birining ayb darajasi va mulkiy ahvoli inobatga olinib yuklatiladi.
21. Hukmning fuqaroviy da’vo qismi FPK ning 377-moddasida belgilangan muddat ichida majburiy tartibda ijro etish uchun topshirilishi mumkin. O‘tkazib yuborilgan protsessual muddat hukm chiqargan sud yoki ijro qilinadigan joydagi sud tomonidan tiklanishi mumkin (FPK ning 379-moddasi).
22. Sudlar moddiy zarar yetkazish bilan bog‘liq jinoyatlarning sodir etilishiga sharoit yaratuvchi sabab va shart-sharoitlarni aniqlash borasidagi ishlarni kuchaytirishlari zarur; har bir ish bo‘yicha xususiy ajrim chiqarish yo‘li bilan ularni bartaraf qilish zarurligiga tegishli rahbar xodimlarning e’tibori qaratilsin.
23. O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining jinoiy ishlar bo‘yicha sudlov hay’ati, Qoraqalpog‘iston Respublikasi jinoyat ishlari bo‘yicha Oliy sudi, jinoyat ishlari bo‘yicha viloyat, Toshkent shahar sudlari hamda O‘zbekiston Respublikasi Harbiy sudi jinoyat oqibatida yetkazilgan moddiy zararni qoplash to‘g‘risidagi qonunlarning sudlar tomonidan to‘g‘ri va aniq qo‘llanishi ustidan nazoratni kuchaytirsinlar, ushbu masala yuzasidan sud amaliyotini muntazam ravishda umumlashtirib borsinlar va aniqlangan kamchiliklarni bartaraf qilish chorasini ko‘rsinlar.
24. Ushbu qarorning qabul qilinishi munosabati bilan O‘zbekiston SSR Oliy sudi Plenumining 1983-yil 12-dekabrdagi “O‘zbekiston SSR sudlari tomonidan SSSR Oliy sudi Plenumining 1979-yil 23-martdagi “Jinoyat oqibatida yetkazilgan moddiy zararni qoplash to‘g‘risidagi qonunlarni qo‘llash amaliyoti haqida”gi 7-sonli qarori (1984-yil 11-maydagi 3-sonli Plenum qarorida kiritilgan o‘zgartirishlar bilan) o‘z kuchini yo‘qotgan deb topilsin.