LexUZ шарҳи
(Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли ва 2006 йил 3 февралдаги 5-сонли қарорларига асосан киритилган ўзгартириш ва қўшимчалар билан)
Транспорт воситаларини олиб қочиш ишлари бўйича суд амалиётини умумлаштириш натижаларини муҳокама қилиб, Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми судлар фаолиятида бу ҳақдаги ишларни кўришда жиддий хато ва камчиликлар мавжудлигини қайд этади.
Жиноятнинг такрорийлиги, бир гуруҳ шахслар томонидан жиноий тил бириктириб содир этилиши белгилари ҳар доим ҳам тўғри талқин қилинмайди.
Жиноятнинг шу турини содир этилишига имкон туғдирувчи сабаб ва шароитлар ҳар бир иш бўйича аниқланмайди ва уларни бартараф этиш чоралари кўрилмайди.
Транспорт воситаларини олиб қочиш ишлари бўйича суд амалиётида вужудга келган масалаларни ҳисобга олиб, Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми қарор қилади:
1. Судлар, транспорт воситаларини ҳайдаб қочиш деганида, ўзига тегишли бўлмаган транспорт воситасини ўзлаштириш мақсадисиз уни турган жойидан бошқа жойга олиб қочишни тушунишлари керак.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Ушбу жиноят айбдор шахс томонидан транспорт воситасини турган жойидан бошқа жойга олиб қочган пайтдан бошлаб тамом бўлган ҳисобланади.
2. Транспорт воситалари деганда енгил ва юк автомашиналарнинг барча тури, автобуслар, махсус машиналар, тракторлар, троллейбуслар, трамвайлар, двигателининг иш ҳажми 50 см3. дан кам бўлмаган мотоцикл ва мотороллерлар, йўл қурилиши, қишлоқ хўжалиги учун мўлжалланган ўзиюрар машиналар (экскаватор, бульдозер, автопогрузчик, грейдер, автокран ва бошқалар) тушунилади.
Айбдор томонидан транспорт воситасини ўзининг шахсий мулкига айлантириш мақсадини кўзлаган ҳолда олиб қочганда унинг ҳаракатлари ўзганинг мулкини ўғрилаганлик учун жавобгарликни белгиловчи Жиноят кодексининг тегишли моддалари билан тавсифланиши лозим. Бу ҳаракатларни Жиноят кодексининг 267-моддаси билан қўшимча тавсифлаш талаб қилинмайди, чунки бу ҳолатларда транспортни олиб қочиш ўғирлашнинг усули (воситаси) ҳисобланади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
4. Шахс ўзига беркитилган транспорт воситасини ўзбошимчалик билан ишлатган тақдирда Жиноят кодексининг 267-моддаси билан жавобгар бўла олмайди.
5. Уюшган гуруҳ деганида транспорт воситаларини олиб қочиш ёки бошқа жиноятларни содир этиш мақсадида икки ёки ундан кўп шахсларнинг барқарор бирлашмаси тушунилиши керак.
Жумладан, жиноий фаолиятнинг олдиндан режалаштирилганлиги, жиноий қасдни амалга ошириш учун зарур бўлган воситаларнинг тайёрланиши, иштирокчиларни танлаш, ёллаш ва улар ўртасида вазифаларнинг тақсимланиши, жиноятни яшириш чораларини таъминлаш, гуруҳда ўрнатилган интизомга ва ташкилотчининг кўрсатмаларига бўйсунишлик жиноий гуруҳнинг уюшганлигидан далолат беради.
Айблаш фикрида ва суд ҳукмида айнан қандай асосларга кўра жиноий гуруҳ уюшган деб топилганлиги кўрсатилган бўлиши шарт.
Уюшган гуруҳ таркибида транспорт воситасини олиб қочишда қатнашган шахсларнинг ҳаракатлари, уларнинг ҳар бирининг ролидан қатъи назар, иштирокчилик деб топишлик лозим.
Кейинги таҳрирга қаранг.
6. Жазо чораларини белгилашда судларнинг эътибори бу масалага индивидуал ёндашишга, содир этилган жиноятнинг характери ва жамоат учун хавфли даражасини, айбдорнинг шахсини ҳамда жавобгарликни енгиллаштирувчи ва оғирлаштирувчи ҳолатларини ҳисобга олиш ҳақидаги қонун талабларига оғишмай риоя этиш зарурлигига қаратилсин.
7. Қорақалпоғистон Республикаси жиноят ишлари бўйича Олий суди, жиноят ишлари бўйича вилоят, Тошкент шаҳар судлари ҳамда Ўзбекистон Республикаси Ҳарбий суди транспорт воситаларини олиб қочиш ва ўғирлаш учун жавобгарликни белгиловчи қонунларнинг тўғри қўлланиши устидан назоратни кучайтирсинлар.
Кейинги таҳрирга қаранг.