31.12.2014 yildagi -son
Vaholanki, Oliy xo‘jalik sudi Plenumining 2008-yil 18-apreldagi “Xo‘jalik sudlari tomonidan davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida”gi qarori 7.3-bandining birinchi xatboshisiga muvofiq davlat boji to‘lashni kechiktirish yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash to‘g‘risidagi iltimosnomani qanoatlantirish haqida da’vo arizasi (ariza), apellatsiya yoki kassatsiya shikoyatini qabul qilish to‘g‘risidagi ajrimda, iltimosnomani qanoatlantirishni rad etish haqida da’vo arizasi (ariza), apellatsiya yoki kassatsiya shikoyatini qaytarish to‘g‘risidagi ajrimda ko‘rsatiladi. Ajrimda iltimosnomani qanoatlantirish yoxud uni qanoatlantirishni rad etish asoslari ko‘rsatilishi kerak.
Vaholanki, Oliy xo‘jalik sudi Plenumining 2008-yil 18-apreldagi “Xo‘jalik sudlari tomonidan davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida”gi qarorining 9-bandiga ko‘ra davlat boji ishda ishtirok etmayotgan shaxs tomonidan to‘lanishi mumkin emas. Agar davlat boji da’vogar (arizachi) yoki apellatsiya yoxud kassatsiya shikoyati beruvchi shaxs o‘rniga boshqa shaxs tomonidan to‘langan bo‘lsa (korxona uchun uning rahbari yoki ta’sischisi tomonidan davlat boji to‘langan hollar bundan mustasno), davlat boji haqiqatda to‘lanmaganligidan kelib chiqish hamda shunday ekan, da’vo arizasi (ariza), apellatsiya yoki kassatsiya shikoyati tegishincha XPK 118-moddasi birinchi qismining 5-bandi, 162-moddasi birinchi qismining 3-bandi va 180-moddasi birinchi qismining 4-bandiga asosan qaytarilishi lozim.
3. Adliya organlari Soliq kodeksi 330-moddasining 23-bandiga asosan xo‘jalik sudlariga faqat davlat, yuridik va jismoniy shaxslarning manfaatlarini ko‘zlab da’vo arizalari (arizalari)ni berganda davlat bojini to‘lashdan ozod qilingan. Shu sababli ular o‘zlarining manfaatlari yuzasidan bergan da’vo arizalari uchun davlat bojini umumiy tartib va miqdorda to‘laydilar. Aks holda, ularning bunday da’vo arizalari XPK 118-moddasi birinchi qismining 5-bandiga asosan qaytariladi.
Soliq kodeksi 330-moddasining 23-bandiga ko‘ra adliya organlari - davlatning, yuridik va jismoniy shaxslarning manfaatlarini ko‘zlab qilingan da’volar hamda berilgan arizalar yuzasidan xo‘jalik sudlarida davlat bojini to‘lashdan ozod qilinadilar. Shunday ekan, adliya organlari xo‘jalik shartnomalari bo‘yicha o‘zlarining manfaatlari yuzasidan sudga bergan da’vo arizalari uchun davlat bojini umumiy tartibda to‘lashlari lozim.
XPK 95-moddasining birinchi qismiga ko‘ra sud xarajatlari ishda ishtirok etuvchi shaxslarga ularning qanoatlantirilgan da’vo talablari miqdoriga mutanosib ravishda yuklanadi.
Shuningdek, sud xarajatlarini taqsimlashda sud XPK 95-moddasining birinchi qismiga havola qilgan bo‘lsada, noma’lum sabablarga ko‘ra dastlabki da’vo qanoatlantirilganligiga qaramasdan, dastlabki da’vo bo‘yicha sud xarajatlari lizing oluvchi zimmasida qoldirgan.
Shu bilan birga, lizing beruvchining hisob-raqamida pul mablag‘lari bo‘lmaganligi sababli, qarshi da’voni davlat bojini bo‘lib-bo‘lib to‘lash sharti bilan qabul qilishni so‘ragan bo‘lsada, qarshi da’vo arizasini ish yuritishga qabul qilish to‘g‘risidagi ajrimda lizing beruvchining iltimosnomasi qanoatlantrilganligi ko‘rsatilmagan. Vaholanki, Oliy xo‘jalik sudi Plenumining 2008-yil 18-apreldagi “Xo‘jalik sudlari tomonidan davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida”gi qarorining 7.3-bandiga ko‘ra davlat boji to‘lashni kechiktirish yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash to‘g‘risidagi iltimosnomani qanoatlantirish haqida da’vo arizasi (ariza), apellatsiya yoki kassatsiya shikoyatini qabul qilish to‘g‘risidagi ajrimda, iltimosnomani qanoatlantirishni rad etish haqida da’vo arizasi (ariza), apellatsiya yoki kassatsiya shikoyatini qaytarish to‘g‘risidagi ajrimda ko‘rsatiladi.
6. Neustoyka miqdori xo‘jalik sudi tomonidan FKning 326-moddasiga asosan kamaytirilganda, da’vogar tomonidan oldindan to‘langan davlat boji bo‘yicha xarajatlar neustoykani kamaytirmasdan undirilishi mumkin bo‘lgan summadan kelib chiqqan holda javobgar tomonidan qoplanadi.
Shuningdek, sud da’vogarning penya undirish talabini asosli deb hisoblab, FKning 326-moddasiga asosan so‘ralgan penya miqdorini 4 000 000 so‘mgacha kamaytirish haqida ham xulosaga kelgan.
Sud da’vogarning da’vo talablarini asosli deb hisoblab, penya miqdorini FKning 326-moddasiga asosan kamaytirgan bo‘lsada, javobgardan da’vogar foydasiga 1 411 050 so‘m davlat boji undirib, 150 000 so‘m davlat bojini da’vogar zimmasida qoldirgan.
Vaholanki, O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi Plenumining 2008-yil 18-apreldagi “Xo‘jalik sudlari tomonidan davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘lashning ayrim masalalari haqida”gi qarorining 17-bandida neustoyka miqdori xo‘jalik sudi tomonidan asosli ravishda O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 326-moddasiga asosan kamaytirilganda, da’vogarning davlat boji bo‘yicha xarajatlari, neustoykani kamaytirmasdan undirilishi mumkin bo‘lgan summadan kelib chiqqan holda javobgar tomonidan qoplanishi haqida tushuntirish berilgan.
Vazirlar Mahkamasining 1994-yil 3-noyabrdagi 533-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Davlat boji stavkalari” 2-bandining “a” kichik bandiga binoan, xo‘jalik sudlariga beriladigan mulkiy tusdagi da’vo arizalaridan da’vo bahosining 1 foizi miqdorida, lekin eng kam oylik ish haqidan kam bo‘lmagan miqdorda davlat boji to‘lanadi.
Sud ijara markazining arizasini qanoatlantirib, XPKning 86-moddasi 6-bandiga asosan ish yuritishni tugatgan va ijara markazi SK kodeksining 330-moddasiga asosan davlat bojidan ozod etilgan deb hisoblab, undan davlat bojini undirmagan.
Oliy xo‘jalik sudi Plenumining 2008-yil 18-apreldagi “Xo‘jalik sudlari tomonidan davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida”gi qarorining 14-bandida umumiy qoida bo‘yicha ishni ko‘rish ish yuritishni tugatish to‘g‘risidagi ajrim chiqarish bilan yakunlanganida davlat boji qaytarilmaydi, to‘lanmagan davlat boji esa da’vogardan undiriladi.
Da’vo arizasida da’vogar O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012-yil 13-noyabrdagi PF-4483-sonli Farmoni va SK 330-moddasi birinchi qismining 19-bandiga asosan davlat boji to‘lovidan ozod etishni so‘ragan.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012-yil 13-noyabrdagi PF-4483-sonli Farmonining 4-bandiga asosan O‘zbekiston Respublikasining Xususiylashtirish, monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasining hududiy organlari etib Qoraqalpog‘iston Respublikasida — Qoraqalpog‘iston Respublikasi Davlat mulki qo‘mitasi hamda Qoraqalpog‘iston Respublikasi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qo‘mitasi negizida tashkil etilayotgan Qoraqalpog‘iston Respublikasi Xususiylashtirish, monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish qo‘mitasi, viloyatlarda va Toshkent shahrida — O‘zbekiston Respublikasi Davlat mulki qo‘mitasining hududiy boshqarmalari hamda O‘zbekiston Respublikasi Monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasining hududiy boshqarmalari negizida tashkil etilayotgan Xususiylashtirish, monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish hududiy boshqarmalari belgilangan.
SK 330-moddasi birinchi qismining 19-bandiga asosan xo‘jalik sudlarida davlat bojini to‘lashdan O‘zbekiston Respublikasining Xususiylashtirish, monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasi hamda uning hududiy organlari - qo‘mita vakolatlariga muvofiq sudlarga beriladigan da’volar va arizalar yuzasidan ozod qilingan.
Shunday ekan birinchi instansiya sudining da’vogar SK 330-moddasi birinchi qismining 19-bandiga asosan davlat bojini to‘lashdan ozod etilganligi to‘g‘risidagi xulosasi noto‘g‘ri hisoblanadi. Shu sababli kassatsiya instansiya sudi birinchi instansiya sudining ajrimini o‘zgartirib, ijara markazidan ishni birinchi instansiya sudida ko‘rish bilan bog‘liq 961 050 so‘m davlat bojini respublika budjetiga undirish to‘g‘risida qaror qabul qilgan.
O‘zbekiston Savdo-sanoat palatasi SK 330-moddasining 6-bandiga asosan davlat boji to‘lashdan ozod etilgan. Shuningdek, Oliy xo‘jalik sudi Plenumining 2008-yil 18-apreldagi “Xo‘jalik sudlari tomonidan davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida”gi qarorining 29-bandiga ko‘ra, agar qonun bo‘yicha xo‘jalik sudiga davlat va jamiyat manfaatlarini himoya qilish, shuningdek yuridik va tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan jismoniy shaxslarning manfaatlarida prokuror, davlat va boshqa organ tomonidan berilgan da’vo rad etilganda (ish yuritish tugatilganda, da’vo ko‘rmasdan qoldirilganda), manfaatlari himoya qilinib da’vo berilgan shaxsdan davlat boji undirilmaydi.
SK 330-moddasining 3-bandiga ko‘ra tadbirkorlik subyektlari xo‘jalik sudlarida tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish bilan bog‘liq huquqlari va qonuniy manfaatlarini buzadigan davlat organlari hamda boshqa organlarning qarorlari, ular mansabdor shaxslarining harakatlari (harakatsizligi) ustidan sudga murojaat qilganda, davlat bojini to‘lashdan ozod qilingan.
SK 337-moddasining o‘ninchi qismi va XPK 95-moddasining ikkinchi qismiga asosan da’vogar davlat bojini to‘lashdan ozod etilgan taqdirda da’vo qanoatlantirilsa, davlat boji javobgardan (agar u davlat bojini to‘lashdan ozod etilmagan bo‘lsa) davlat daromadiga belgilangan da’vo summasiga muvofiq undiriladi.
Sud da’vogarning javobgardan asosiy qarz va penya undirish talablarini asosli deb hisoblab, penya miqdorini FKning 326-moddasiga asosan 6 257 460 so‘mga kamaytirishni lozim topgan. Da’vo talabining jarima undirish qismi asossiz bo‘lganligi sababli, uni qanoatlantirish rad etilgan.
Vaholanki, Oliy xo‘jalik sudi Plenumining 2008-yil 18-apreldagi “Xo‘jalik sudlari tomonidan davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida”gi qarorining 26-bandida kichik biznes subyektlarining maqomi da’vo arizasiga ilova qilinadigan statistika organining ma’lumotnomasi bilan tasdiqlanishi lozimligi haqida sudlarga tushuntirish berilgan.
Oliy xo‘jalik sudi Plenumining 2008-yil 18-apreldagi “Xo‘jalik sudlari tomonidan davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida”gi qarori 26-bandining to‘rtinchi xatboshisiga ko‘ra, agar xo‘jalik sudiga murojaat qilishda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyekti tomonidan belgilangan stavkaning 50 foizi miqdorida davlat boji to‘langan bo‘lib da’vo talablari qanoatlantirilganda, ishni ko‘rish natijasi bo‘yicha javobgardan undiriladigan davlat bojining miqdori da’vogar tomonidan to‘lab chiqilgan summa bilan chegaralanadi. Da’vo rad etilgan holda, davlat boji da’vogardan qo‘shimcha ravishda undirilmaydi.
Javobgarning apellatsiya shikoyati XPK 162-moddasi birinchi qismining 3-bandiga asosan, ya’ni davlat boji belgilangan tartibda va miqdorda to‘langanligini tasdiqlovchi hujjatlar apellatsiya shikoyatiga ilova qilinmaganligi sababli qaytarilgan.
Sud apellatsiya shikoyatini to‘g‘ri qaytargan. Chunki, Vazirlar Mahkamasining 1994-yil 3-noyabrdagi 533-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Davlat boji stavkalari”ning 2-bandiga ko‘ra kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlari amalga oshiradigan tadbirkorlik faoliyati doirasida xo‘jalik sudlariga murojaat qilishda ushbu bandning “a”, “g” va “e” kichik bandlarida ko‘rsatilgan belgilangan stavkaning 50 foizi miqdorida davlat boji to‘laydilar.
Ushbu Stavkalar 2-bandining “a” kichik bandiga asosan xo‘jalik sudiga mulkiy tusdagi da’vo arizalari bilan murojaat qilganda, davlat boji da’vo bahosining 1 foizi miqdorida, lekin eng kam oylik ish haqidan kam bo‘lmagan miqdorda to‘lanadi. Ya’ni, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlari amalga oshiradigan tadbirkorlik faoliyati doirasida sudga da’vo arizasi (ariza) bilan murojaat qilishda belgilangan stavkaning 50 foizi miqdorida davlat boji to‘laydilar. Ushbu ishlar bo‘yicha apellatsiya va kassatsiya shikoyatlari uchun birinchi instansiya sudiga to‘langan (undirilgan) davlat bojining 50 foizi miqdorida boj to‘lanadi.
Vazirlar Mahkamasining 1994-yil 3-noyabrdagi 533-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Davlat boji stavkalari” 2-bandining “d”-kichik bandiga binoan xo‘jalik sudlarining qarorlarini qayta ko‘rib chiqish haqidagi shikoyatlardan davlat boji birinchi instansiyada ko‘rib chiqish uchun ariza berilganda to‘lanadigan stavkaning 50 foizi, mulkiy tusdagi nizolar bo‘yicha esa talashilayotgan summadan hisoblanadi.
Birinchi instansiya sudi XPK 86-moddasining 1-bandiga asosan, ya’ni nizo xo‘jalik sudida ko‘rish uchun tegishli bo‘lmaganligi sababli ish yuritishni tugatgan. Bankka da’vo arizasi uchun oldindan to‘langan 961 050 so‘m davlat bojini qaytarish haqida ma’lumotnoma berilgan.
XPK 86-moddasining 1-bandiga ko‘ra nizo xo‘jalik sudida ko‘rish uchun tegishli bo‘lmasa xo‘jalik sudi ish yuritishni tugatadi.
Mazkur holatda, nizo iqtisodiyot sohasida yuridik shaxslar o‘rtasida fuqaroviy huquqiy munosabatlardan kelib chiqqan va XPK 24-moddasining 2-bandiga binoan shartnomani bekor qilish haqidagi nizo xo‘jalik sudi tomonidan hal etiladigan nizo hisoblanadi.
Shu bois sud XPK 86-moddasining 1-bandiga asosan, ya’ni nizoni xo‘jalik sudida ko‘rish uchun tegishli emas deb hisoblab ish yuritishni tugatib, xatolikka yo‘l qo‘ygan.
XPK 88-moddasining 2-bandiga binoan ishda ishtirok etuvchi shaxslarning ushbu nizoni hakamlik sudiga ko‘rish uchun topshirish to‘g‘risidagi kelishuvi bo‘lib, hakamlik sudiga murojaat qilish imkoniyati yo‘qolmagan bo‘lsa va agar ishning xo‘jalik sudida ko‘rilishiga qarshi bo‘lgan javobgar birinchi arizasidan kechiktirmay nizoni mazmunan hal etishni hakamlik sudiga topshirish to‘g‘risida iltimosnoma bilan murojaat qilsa, xo‘jalik sudi da’voni ko‘rmasdan qoldiradi.
Vaholanki, sud bankning yuqoridagi arizasini XPK 88-moddasining 2-bandiga tayangan holda hal etib da’voni ko‘rmasdan qoldirishi va davlat bojini da’vogar zimmasida qoldirishi lozim edi.
Vaholanki, Oliy xo‘jalik sudi Plenumining 2008-yil 18-apreldagi “Xo‘jalik sudlari tomonidan davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida”gi qarorining 19-bandiga asosan sudning hal qiluv qarori, ajrimi va qarorida davlat bojini to‘liq yoki qisman qaytarish uchun asos bo‘lgan holatlar ko‘rsatiladi.
Vaholanki, Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Xo‘jalik sudlari tomonidan davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2008-yil 18-apreldagi qarorining 19-bandiga asosan sudning hal qiluv qarori, ajrimi va qarorida davlat bojini to‘liq yoki qisman qaytarish uchun asos bo‘lgan holatlar ko‘rsatiladi.
Vazirlar Mahkamasining 1994-yil 3-noyabrdagi 533-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Davlat boji stavkalari” 2-bandining “a” kichik bandiga ko‘ra mulkiy tusdagi da’vo arizalaridan da’vo bahosining 1 foizi miqdorida, lekin eng kam oylik ish haqidan kam bo‘lmagan miqdorda davlat boji undiriladi.
XPK 93-moddasining uchinchi qismiga ko‘ra davlat boji to‘langan, lekin xo‘jalik sudiga kelib tushmagan yoki u qaytargan arizalar, apellatsiya yoki kassatsiya shikoyatlari bo‘yicha hamda bojni to‘liq yoki qisman qaytarishni nazarda tutuvchi sud hujjatlari bo‘yicha uni qaytarish sud tomonidan berilgan ma’lumotnoma asosida amalga oshiriladi.
SK 342-moddasi birinchi qismining 9-bandiga asosan agar ishda qatnashayotgan yuridik shaxs tugatilgan bo‘lsa, davlat boji to‘liq qaytarilishi kerak.
XPK 92-moddasining uchinchi qismiga muvofiq bir necha mustaqil talablardan iborat bo‘lgan da’voning bahosi barcha talablarning summasi bilan belgilanadi.
Oliy xo‘jalik sudi Plenumining 2008-yil 18-apreldagi “Xo‘jalik sudlari tomonidan davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida”gi qarorining 10-bandiga ko‘ra mulkiy xususiyatdagi da’vo arizalari (arizalar) bilan murojaat qilinganda davlat boji miqdori undiriladigan summadan kelib chiqib aniqlanadi. Nomulkiy xususiyatdagi da’vo arizalaridan (arizalardan), bankrotlik to‘g‘risida ish qo‘zg‘atish haqidagi arizalardan, shartnomani tuzish, o‘zgartirish yoki bekor qilishdan kelib chiqadigan nizo bo‘yicha davlat boji eng kam oylik ish haqining miqdoridan kelib chiqqan holda to‘lanadi.
Ushbu bandning ikkinchi xatboshisida bir vaqtning o‘zida mulkiy va nomulkiy xususiyatga ega bo‘lgan da’vo arizalari (arizalar) uchun mulkiy xususiyatdagi da’vo arizalari uchun belgilangan stavkalar bo‘yicha va nomulkiy xususiyatdagi da’vo arizalari uchun belgilangan stavkalarga ko‘ra har bir talab bo‘yicha alohida-alohida davlat boji to‘lanishi belgilangan.
Vaholanki, XPK 95-moddasining birinchi qismiga binoan sud xarajatlari ishda ishtirok etuvchi shaxslarga ularning qanoatlantirilgan da’vo talablari miqdoriga mutanosib ravishda yuklanadi.
Oliy xo‘jalik sudi Plenumining 2008-yil 18-apreldagi “Xo‘jalik sudlari tomonidan davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida”gi qarorining 21.1-bandiga binoan, agar hal qiluv qarori da’vogar foydasiga qabul qilingan bo‘lsa, u holda to‘langan davlat boji unga javobgardan undiriladi.
XPK 90-moddasining birinchi qismiga binoan sud xarajatlari davlat bojidan va ishni ko‘rish bilan bog‘liq chiqimlardan: sud hujjatlarini yuborish bilan bog‘liq pochta xarajatlaridan, xo‘jalik sudi tayinlagan ekspertizani o‘tkazish, guvohni chaqirish, dalillarni o‘z joyida ko‘zdan kechirish uchun to‘lanishi kerak bo‘lgan summa, sud majlisini videokonferensaloqa rejimida o‘tkazish bilan bog‘liq xarajatlar, shuningdek ishni ko‘rish bilan bog‘liq boshqa xarajatlardan tashkil topadi.
Shuningdek, XPK 95-moddasining birinchi qismiga ko‘ra sud xarajatlari ishda ishtirok etuvchi shaxslarga ularning qanoatlantirilgan da’vo talablari miqdoriga mutanosib ravishda yuklanadi.
Mazkur holatda, Soliq kodeksi 330-moddasining 21-bandiga ko‘ra davlat soliq xizmati organlari xo‘jalik sudlarida barcha ishlar va xujjatlar bo‘yicha davlat bojini to‘lashdan ozod qilinganligi sababli sud asosli ravishda javobgar (DSI)dan respublika budjetiga davlat boji undirmagan. Biroq, DSIdan da’vogar foydasiga oldindan to‘langan 7 200 so‘m pochta xarajatlarini undirmasdan xatolikka yo‘l qo‘ygan.
XPKning 106-moddasiga muvofiq, sud buyrug‘ini berish to‘g‘risidagi ariza uchun sudga da’vo bilan umumiy tartibda murojaat qilinganda nizolashilayotgan summa asosida hisoblab chiqilgan stavkaning ellik foizi miqdorida davlat boji to‘lanishi nazarda tutilgan. Ya’ni, ushbu tartib faqat davlat boji to‘loviga nisbatan tadbiq qilinishi, pochta xarajatlari uchun to‘lov esa, da’vo bilan umumiy tartibda murojaat qilinganda, to‘lab chiqilishi lozim bo‘lgan summada to‘liq to‘lanishi kerak.
Oliy xo‘jalik sudi Plenumining 2006-yil 27-yanvardagi “Bankrotlik to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunini xo‘jalik sudlari tomonidan qo‘llashning ayrim masalalari haqida”gi qarorining 16-bandida Qonun 19-moddasining birinchi qismiga va XPK 91-moddasining to‘rtinchi qismiga asosan bankrotlik taomilini amalga oshirishda sud boshqaruvchisi tomonidan xo‘jalik sudiga beriladigan da’vo arizalari va arizalar oldindan davlat boji hamda pochta xarajatlari to‘lanmasdan qabul qilinishi belgilangan. Shu bois sud boshqaruvchisining arizasini sud oldindan davlat boji hamda pochta xarajatlari to‘lanmagan bo‘lsada, qabul qilib to‘g‘ri xulosaga kelgan. Biroq sud ishni ko‘rish natijasi bo‘yicha javobgardan pochta xarajatlarini respublika budjetiga undirib noto‘g‘ri qilgan. Chunki, pochta xarajatlari bu sudning xarajatlari bo‘lib, u sudning depozit raqamiga undirilishi lozim edi.
Ushbu holatda, birinchi instansiya sudi javobgardan faqat birinchi instansiya sudida ishni ko‘rish bilan bog‘liq sud xarajatlarini undirib xatolikka yo‘l qo‘ygan. Chunki, Oliy xo‘jalik sudi Plenumining 2008-yil 18-apreldagi “Xo‘jalik sudlari tomonidan davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida”gi qarori 22-bandining uchinchi xatboshisiga asosan, sud hujjati bekor qilingan hamda ish yangidan ko‘rish uchun sud hujjati bekor qilingan xo‘jalik sudi instansiyasiga yuborilganda, davlat boji bo‘yicha sud xarajatlarini taqsimlash masalasi ishni yangidan ko‘rayotgan xo‘jalik sudi tomonidan to‘langan davlat boji va da’vo talablarining qanoatlantirilgan miqdori hisobga olingan holda hal etiladi.
Vaholanki, XPK 90-moddasining uchinchi qismiga asosan sud majlisini videokonferensaloqa rejimida o‘tkazish bilan bog‘liq xarajatlarning summasi xo‘jalik sudi tomonidan belgilanadi va ishda ishtirok etuvchi shaxslardan ishni ko‘rib chiqish natijalari bo‘yicha ushbu Kodeksning 95-moddasiga muvofiq undiriladi.
Shu bois kassatsiya instansiyasi sudi XPK 95-moddasining birinchi qismiga asosan kassatsiya shikoyati qanoatlantirilmasdan qoldirilganligini inobatga olib, sud majlisini videokonferensaloqa rejimida o‘tkazish bilan bog‘liq sud xarajatlarini javobgar “Xurshid” XIChKdan undirishi lozim edi.
XPK 90-moddasining birinchi qismiga ko‘ra sud xarajatlari davlat bojidan va ishni ko‘rish bilan bog‘liq chiqimlardan, chunonchi:
Ushbu moddaning uchinchi qismida sud majlisini videokonferensaloqa rejimida o‘tkazish bilan bog‘liq xarajatlarning summasi xo‘jalik sudi tomonidan belgilanishi va ishda ishtirok etuvchi shaxslardan ishni ko‘rib chiqish natijalari bo‘yicha Kodeksning 95-moddasiga muvofiq undirilishi, ikkinchi qismida esa, da’vogar to‘lashdan belgilangan tartibda ozod qilingan davlat boji, agar javobgar boj to‘lashdan ozod qilinmagan bo‘lsa, qanoatlantirilgan da’vo talablari miqdoriga mutanosib ravishda javobgardan respublika budjeti daromadiga undirilishi belgilangan.
SK 342-moddasi birinchi qismining 1-bandiga ko‘ra davlat boji qonun hujjatlarida talab qilinganidan ortiqcha miqdorda to‘langanida davlat boji to‘liq yoki qisman qaytarilishi kerak.
Chunki, Oliy xo‘jalik sudi Plenumining “Xo‘jalik sudlari tomonidan davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari haqida” 2008-yil 18-apreldagi qarorining 21.1-bandida agar hal qiluv qarori da’vogar foydasiga qabul qilingan bo‘lsa, u holda to‘langan davlat boji unga javobgardan undirilishi haqida tushuntirish berilgan.