LexUZ sharhi
O‘zbekiston Respublikasi mazkur 2-qo‘shimcha Protokolga O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1996-yil 27-dekabrdagi 362-I-sonli “1929-yil 12-oktabrda Varshavada imzolangan va 1955-yil 28-sentabrda Gaagada tuzilgan Protokol bilan o‘zgartirilgan Havo orqali xalqaro tashishga taalluqli ayrim qoidalarni birxillashtirishga doir Konvensiyaga o‘zgartirishlar to‘g‘risidagi 2-qo‘shimcha Protokolga qo‘shilish haqida”gi qaroriga asosan qo‘shilgan.
Quyida imzolagan hukumatlar,
Varshavada 1929-yil 12-oktabrda imzolangan va Gaagada 1955-yil 28-sentabrda tuzilgan protokol bilan o‘zgartirilgan. Xalqaro havo transporti bilan bog‘liq ayrim qoidalarni birlashtirish uchun Konvensiyani o‘zgartirishni talab qilgan,
Ushbu bobning qoidalari bilan o‘zgartirilgan Konvensiya 1955-yilda Gaaga shahrida o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasidir.
1. Yo‘lovchilarni tashishda tashuvchining har bir yo‘lovchiga nisbatan javobgarligi 16600 ta “maxsus qarz olish huquqi” miqdori bilan cheklanadi. Agar sud ishi ko‘rib chiqilayotgan sud qonuniga muvofiq, qaytarib olish davriy to‘lovlar shaklida belgilanishi mumkin bo‘lsa, ushbu to‘lovlarning kapitallashtirilgan miqdori ushbu chegaradan oshmasligi kerak. Biroq, maxsus yo‘lovchi tashish shartnomasi bo‘yicha, yuqori mas’uliyat chegarasi ham o‘rnatilishi mumkin.
2. a) ro‘yxatdan o‘tgan bagaj va yuklarni tashishda tashuvchining javobgarligi har bir kilogramm uchun 17 ta “maxsus qarz olish huquqi” miqdori bilan cheklanadi, bundan yo‘lovchi yoki jo‘natuvchi joyni tashuvchiga yetkazib berishga qiziqish to‘g‘risida maxsus bayonot bergan va agar kerak bo‘lsa qo‘shimcha haq to‘lagan hollar bundan mustasno. Bunday holda, agar u jo‘natuvchining yetkazib berishga bo‘lgan qiziqishidan oshib ketmasligini isbotlamasa, tashuvchi e’lon qilingan miqdordan oshmaydigan miqdorni to‘lashi kerak.
b) ro‘yxatdan o‘tgan bagaj yoki yukning bir qismini hamda uning tarkibidagi obyektni yo‘qotish, zarar yetkazish yoki kechiktirish holatlarida, tashuvchining javobgarligi chegarasini aniqlashda faqat ma’lum bir joy yoki joyning umumiy og‘irligi hisobga olinadi. Biroq, ro‘yxatdan o‘tgan bagajning yoki yukning bir qismini yoki uning tarkibidagi obyektni yo‘qotish, zarar yetkazish yoki kechiktirish bir xil bagaj kvitansiyasiga yoki bir xil havo yukiga kiritilgan boshqa joylarning qiymatiga ta’sir qilganda, bunday joy yoki joyning umumiy og‘irligi javobgarlik chegarasini belgilashda hisobga olinishi kerak.
3. Yo‘lovchining o‘zi bilan birga qoldirgan narsalarga nisbatan tashuvchining javobgarligi yo‘lovchiga “maxsus qarz olish huquqi”ning 332 ta summasi bilan cheklanadi.
4. Ushbu moddada belgilangan chegaralar sudni o‘z qonuniga muvofiq, sud xarajatlarining har qanday qismini yoki bir qismini va da’vogar tomonidan olib borilgan sud xarajatlarining boshqa xarajatlarini to‘lash to‘g‘risida qaror chiqarishga to‘sqinlik qilmaydi. Yuqoridagi qoida, agar sud xarajatlari va sud bilan bog‘liq boshqa xarajatlar bundan mustasno, kompensatsiya tartibida berilgan mablag‘ zarar yetkazilgan kundan boshlab olti oy mobaynida da’vogarga yozma ravishda taqdim etilgan miqdordan oshmasa yoki sud boshlanishidan oldin, agar bu sana keyinroq bo‘lsa, qo‘llanilmaydi.
5. Ushbu maqolada “maxsus qarz olish huquqi” birliklarida ko‘rsatilgan summalar xalqaro valyuta jamg‘armasi tomonidan belgilanganidek, “maxsus qarz olish huquqi” ga tegishli deb hisoblanadi. Ushbu summalarni milliy valyutalarga o‘tkazish sud ishi bo‘yicha sud qarori qabul qilingan sanada “maxsus qarz olish huquqi” birliklarida bunday valyutalarning qiymatiga muvofiq amalga oshiriladi. Xalqaro valyuta jamg‘armasi a’zosi bo‘lgan yuqori Ahdlashuvchi tomonning “maxsus qarz olish huquqi” birliklarida milliy valyutaning qiymati xalqaro valyuta jamg‘armasi tomonidan sud qarori sanasida o‘z operatsiyalari va hisob-kitoblari uchun qo‘llaniladigan qiymatni aniqlash usuliga muvofiq hisoblab chiqiladi. Xalqaro valyuta jamg‘armasi a’zosi bo‘lmagan yuqori Ahdlashuvchi tomonning “maxsus qarz olish huquqi” birliklarida milliy valyutaning qiymati ushbu yuqori Ahdlashuvchi tomon tomonidan belgilangan usul bo‘yicha hisoblanadi.
Shu bilan birga, xalqaro valyuta jamg‘armasiga a’zo bo‘lmagan va qonun hujjatlari 22-moddaning 1, 2a va 3-bandlari qoidalarini qo‘llashga imkon bermaydigan davlatlar ratifikatsiya qilinishida yoki undan keyin istalgan vaqtda o‘z hududida sud jarayonida tashuvchining javobgarligi chegarasi 22-moddaning 1-bandiga nisbatan yo‘lovchiga ikki yuz ellik ming valyuta birligi miqdorida belgilanishini, 22-moddaning 2a-bandiga nisbatan kilo boshiga ikki yuz ellik bunday valyuta birligi oltmish besh yarim milligramm oltindan iborat bo‘lib, to‘qqiz yuz minginchi ko‘rsatilgan. Qayd etilgan summalar tegishli milliy valyutaga yumaloq raqamlarda o‘tkazilishi mumkin. Bunday summalarni milliy valyutaga o‘tkazish tegishli davlat qonunchiligiga muvofiq amalga oshiriladi”.
Konvensiyaning I-moddasida belgilab qo‘yilganidek, chiqish va tayinlash punktlari ushbu Protokolning taraflari bo‘lgan ikki davlatning hududida yoki ushbu Protokolning tarafi bo‘lgan bir davlat hududida, agar boshqa davlat hududida to‘xtash nazarda tutilgan bo‘lsa, 1955-yilda Gaagada o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasi va ushbu protokol, xalqaro tashish uchun qo‘llaniladi.
Varshava konvensiyasi protokoli tomonlar o‘rtasida ko‘rib chiqilgan, 1955-yilda Gaaga o‘zgartirilgan va yagona hujjat sifatida talqin etiladi. U Varshava konvensiyasi deb ataladi va 2-sonli qo‘shimcha protokol 1975-yil Monrealda imzolangan.
Ushbu protokol kuchga kirgunga qadar VII-moddaning qoidalariga muvofiq har qanday davlat tomonidan imzolanishi uchun ochiq bo‘ladi.
2. Ushbu Protokolni Varshava konvensiyasining tarafi bo‘lmagan har qanday davlat yoki 1955-yilda Gaagada o‘zgartirilgan har qanday davlat tomonidan ratifikatsiya qilish Varshava konvensiyasiga va 1975-yilda Monrealda amalga oshirilgan qo‘shimcha protokolga qo‘shilishni anglatadi.
1. Ushbu Protokolni imzolagan o‘ttiz davlat o‘z ratifikatsiya hujjatlarini saqlash uchun topshirgandan so‘ng, ular o‘ttiz ratifikatsiya guvohnomasini topshirgandan so‘ng, ular o‘rtasida to‘qson kun davomida kuchga kiradi. U keyinchalik uni ratifikatsiya qilgan har bir davlat uchun, ushbu davlatning ratifikatsiya guvohnomasini topshirgandan so‘ng, to‘qsoninchi kuni kuchga kiradi.
2. Ushbu protokol kuchga kirgandan so‘ng, u Polsha Xalq Respublikasi hukumati tomonidan Birlashgan Millatlar tashkilotida ro‘yxatga olinadi.
1. Ushbu protokol kuchga kirgandan so‘ng, unga imzo chekmagan har qanday davlatni qo‘shish uchun ochiq bo‘ladi.
2. Varshava konvensiyasining tarafi bo‘lmagan har qanday davlatning ushbu protokoliga yoki 1955-yilda Gaaga shahrida o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasining tarafi bo‘lmagan har qanday davlatga qo‘shilish 1955-yilda Gaaga shahrida o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasiga va 1975-yilda Monrealda tuzilgan 2-son qo‘shimcha protokolga qo‘shilishni anglatadi.
3. Ishtirok etish to‘g‘risidagi hujjat Polsha Xalq Respublikasi hukumatiga topshiriladi va uni saqlash uchun topshirilgandan so‘ng to‘qson kun davom etadi.
1. Ushbu Protokolning har qanday tomoni Polsha Xalq Respublikasi hukumatini xabardor qilish orqali uni rad etishi mumkin.
2. Denonsatsiya Polsha Xalq Respublikasi hukumati tomonidan denonsatsiya to‘g‘risida xabarnoma olingan kundan olti oy o‘tgach amalga oshiriladi.
3. Ushbu Protokolning taraflari o‘rtasida Varshava konvensiyasining bekor qilinishi ushbu konvensiyaning 39-moddasiga yoki ushbu Protokolning XXIV moddasiga muvofiq, 1955-yilda Gaaga o‘zgartirilgan Gaaga protokolining Varshava konvensiyasining bekor qilinishi va 1975-yilda Monrealda 2-sonli qo‘shimcha protokol sifatida talqin qilinmasligi kerak.
Ushbu Protokolga ko‘ra, Polsha Xalq Respublikasi hukumatiga ushbu protokol tomonidan o‘zgartirilgan Konvensiya mazkur davlatda ro‘yxatdan o‘tgan havo kemalarida harbiy organlari uchun amalga oshirilgan shaxslar, bagaj va yuklarni tashish uchun qo‘llanilmasligini xabardor qilish orqali Davlat har qanday vaqtda e’lon qilishi mumkin bo‘lgan bunday organlar yoki ularning nomidan himoyalangan barcha joylar.holati bundan mustasno.
Polsha Xalq Respublikasi hukumati zudlik bilan Varshava konvensiyasi yoki uning keyingi o‘zgarishlar bilan bu Konvensiya barcha davlat — partiyalar xabardor, bu protokol imzolagan yoki unga qo‘shilgan barcha davlatlar, shuningdek, har bir imzolangan sana fuqaro aviatsiyasi xalqaro tashkiloti, har bir ratifikatsiya hujjati yoki qo‘shilish hujjati, ushbu protokol kuchga kirgan sana va boshqa barcha tegishli ma’lumotlarni e’lon qiladi.
Bundan tashqari, Konvensiya taraflari bo‘lgan, bu protokol tomonlar o‘rtasida, shartnoma ostida tashuvchilar bo‘lmagan shaxslar tomonidan amalga oshirilgan xalqaro havo transporti bilan bog‘liq ayrim qoidalarni birlashtirish uchun Varshava konvensiyasi qo‘shimcha, 1961-yil 18-sentabrda Guadalajara imzolangan (bundan keyin “Guadalajara konvensiyasi” deb ataladi), Guadalajara konvensiyasida mavjud bo‘lgan “Varshava konvensiyasi” Gaagada 1955-yilda o‘zgartirilgan Varshava konvensiyasiga va 2-sonli 1975-yilda Monrealda imzolangan, Guadalajara konvensiyasining I moddasi b) bandida ko‘rsatilgan shartnomaga muvofiq amalga oshirilgan transport ushbu protokol bilan tartibga solinadi.
Ushbu protokol 1976-yilning 1-yanvarga qadar xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkilotining bosh qarorgohida va undan keyin Polsha xalq Respublikasi tashqi ishlar vazirligida VII-moddaga muvofiq kuchga kirgunga qadar imzolanishi uchun ochiq qolgan. Xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkiloti zudlik bilan Polsha Xalq Respublikasi hukumatiga fuqaro aviatsiyasi xalqaro tashkilotining shtab-kvartirasida imzolash uchun protokol ochilishi kerak bo‘lgan davr mobaynida imzolangan har qanday imzo va sana haqida xabar beradi.