26.11.2013 yildagi 157-son
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Yer qa’rini geologik o‘rganish, sanoatda, konchilikda va kommunal-maishiy sektorda ishlarning bexatar olib borilishini nazorat qilish davlat inspeksiyasi boshlig‘ining buyrug‘i, 26.11.2013 yildagi 157-son
Дата вступления в силу
26.12.2013
O‘zbekiston Respublikasining “Xavfli ishlab chiqarish obyektlarining sanoat xavfsizligi to‘g‘risida”gi Qonuniga (O‘zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari to‘plami, 2006-yil, 39-sonli, 386-modda) muvofiq hamda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2011-yil 11-maydagi 131-son “O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Yer qa’rini geologik o‘rganish, sanoatda, konchilikda va kommunal-maishiy sektorda ishlarning bexatar olib borilishini nazorat qilish davlat inspeksiyasi tuzilmasini yanada takomillashtirishga doir chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2011-yil, 19-son, 191-modda) qaroriga muvofiq buyuraman:
Mazkur Qoidalar O‘zbekiston Respublikasining “Xavfli ishlab chiqarish obyektlarining sanoat xavfsizligi to‘g‘risida”gi Qonuni (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2006-yil, 39-son, 386-modda) va O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2011-yil 11-maydagi 131-son “O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Yer qa’rini geologik o‘rganish, sanoatda, konchilikda va kommunal-maishiy sektorda ishlarning bexatar olib borilishini nazorat qilish davlat inspeksiyasi tuzilmasini yanada takomillashtirishga doir chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi qaroriga muvofiq (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2011-yil, 19-son, 191-modda) ishlab chiqilgan bo‘lib, metallurgiya tashkilot va ishlab chiqarishlarining gaz xo‘jaligida xavfsizlik talablarini belgilaydi.
a) Mazkur Qoidalarning 2-bandida ko‘rsatilmagan (vodorod, atsetilen, ammiak va boshqalarning) gaz quvurlari va gaz uskunalariga;
5. Tashkilotlarning gaz xo‘jaligi obyektlarini loyihalash, qurish, ishlatish, kengaytirish, texnik jihatdan qayta jihozlash, konservatsiya qilish, tugatish, shuningdek, ushbu ishlab chiqarishlar uchun texnik qurilmalarni tayyorlash, montaj qilish, ta’mirlash va ularga xizmat ko‘rsatish mazkur Qoidalar va “Metallurgiya ishlab chiqarishlari uchun umumiy xavfsizlik qoidalari”, (mazkur hujjat O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligining 2009-yil 28-maydagi 20-15-195/12-son xulosasiga muvofiq normativ-texnik hujjat deb topilgan), “Texnologik quvuro‘tkazgichlarning tuzilishi va xavfsiz ishlatish qoidalari” (mazkur hujjat O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligining 2009-yil 1-dekabrdagi 6-15/23-9626/6-son xulosasiga muvofiq normativ-texnik hujjat deb topilgan) hamda sanoat xavfsizligi sohasiga oid boshqa normativ-texnik hujjatlar talablariga muvofiq amalga oshirilishi lozim.
8. Texnologik, mehnatni muhofaza qilish, yong‘in xavfsizligi, gazga xavfli va olovli ishlarni bexatar bajarish, gaz uskunalaridan foydalanish va ta’mirlash bo‘yicha yo‘riqnomalar “Mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha yo‘riqnomalarni ishlab chiqish to‘g‘risidagi nizom” (ro‘yxat raqami 870, 2000-yil 7-yanvar) (O‘zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo‘mitalari va idoralarining me’yoriy hujjatlari axborotnomasi, 2000-yil, 1-son) va mazkur Qoidalar talablariga muvofiq ishlab chiqiladi.
9. Tashkilotlar tomonidan gaz xo‘jaligi obyektlarida “Metallurgiya ishlab chiqarishlarida avariyalarni bartaraf etish (cheklash) rejalarini tuzish bo‘yicha yo‘riqnoma”ga (mazkur hujjat O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligining 2009-yil 28-maydagi 20-15-203/12-son xulosasiga muvofiq normativ-texnik hujjat deb topilgan) muvofiq avariyalarni bartaraf etish (cheklash) rejalari ishlab chiqilishi lozim.
10. Texnologik jarayonlar, kommunikatsiya sxemalari o‘zgarganda, yangi uskuna, moslamalar joriy etilganda ishlab chiqarishga o‘zgartirishlar kiritishdan oldin “Mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha yo‘riqnomalarni ishlab chiqish to‘g‘risidagi nizom” (ro‘yxat raqami 870, 2000-yil 7-yanvar) (O‘zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo‘mitalari va idoralarining me’yoriy hujjatlari axborotnomasi, 2000-yil, 1-son)ga muvofiq amaldagi yo‘riqnomalarga tegishli tuzatishlar kiritilishi lozim.
30. Quvuro‘tkazgich, apparat va tayanch konstruksiyalarining tashqi sirtlarini kimyoviy yemirilishdan himoyalash turi va tizimlari “Texnologik quvuro‘tkazgichlarning tuzilishi va xavfsiz ishlatish qoidalari” (mazkur hujjat O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligining 2009-yil 1-dekabrdagi 6-15/23-9626/6-sonli xulosasiga muvofiq normativ-texnik hujjat deb topilgan), boshqa normativ-texnik hujjatlarga muvofiq tanlab olinishi va loyihada aniqlab qo‘yilishi lozim.
77. Gaz o‘tkazgichlar “Texnologik quvur o‘tkazgichlarning tuzilishi va xavfsiz ishlatish qoidalari” (mazkur hujjat O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligining 2009-yil 1-dekabrdagi 6-15/23-9626/6-son xulosasiga muvofiq normativ-texnik hujjat deb topilgan) talablariga muvofiq yotqizilishi lozim. Yer usti gaz o‘tkazgichlarini yonmaydigan konstruksiya, tayanch, estakada, galereya yoki stendlarga va bino (inshoot)lar tomlari ustiga yotqizish lozim.
79. Yonma-yon turgan quvuro‘tkazgichlar o‘qlari orasidagi va quvuro‘tkazgichlardan qurilish konstruksiyalarigacha bo‘lgan eng kichik ochiq masofa “Texnologik quvuro‘tkazgichlarning tuzilishi va xavfsiz ishlatish qoidalari”ning (mazkur hujjat O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligining 2009-yil 1-dekabrdagi 6-15/23-9626/6-son xulosasiga muvofiq normativ-texnik hujjat deb topilgan) 173-bandi talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
125. Kondensat to‘plagich mazkur Qoidalarning 43-bandiga asosan gazo‘tkazgich yoki yo‘ldosh quvuro‘tkazgichlarga xizmat ko‘rsatish maydonchasidan yuqoriroq chiqarilgan tortish quvuri bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim. Tortish quvuriga berkitish armaturasini o‘rnatish man etiladi.
147. Sex kollektori bino tashqarisida alohida turgan tayanchlarga yotqizilsa, kollektor va sex devori orasidagi ochiq masofa 8-ilovada ko‘rsatilgan o‘lchamlarning yarmiga teng bo‘lishi, lekin 2 m dan kam bo‘lmasligi lozim.
342. Agar G va D toifali sex binolarining ichiga qurilgan yopiq xonalarga yonuvchan gazlarning impuls quvuro‘tkazgichlari kiritilgan bo‘lsa hamda mazkur Qoidalarning 345-bandi talabi bo‘yicha sex bilan tutashish uchun darchalar qilib bo‘lmasa, bu xonalar zaharli gazlar uchun — 1 soatda havoni olti karra, zaharmas gazlar uchun — uch karra almashishini ta’minlaydigan shamollatgich bilan jihozlanishi va shamollatish tashlandiqlari sex tashqarisiga chiqarib yuborilishi lozim.
344. Agar taqab qurilgan imorat mazkur Qoidalarning 345-bandi talabiga muvofiq sex binosi bilan ochiq darcha orqali tutashgan bo‘lsa, u sex binosi toifasiga kiritiladi.
354. Gazo‘tkazgichlarni qurish uchun 7-ilovada keltirilgan talablarga muvofiq po‘lat quvurlar qo‘llanilishi lozim.
359. Gazo‘tkazgichlarni yig‘ish va payvandlash ishlari “Texnologik quvuro‘tkazgichlarning tuzilishi va xavfsiz ishlatish qoidalari” (mazkur Qoidalar O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligining 2009-yil 1-dekabrdagi 6-15/23-9626/6-sonli xulosasiga muvofiq normativ-texnik hujjat deb topilgan) va mazkur Qoidalar talablariga muvofiq amalga oshirilishi lozim.
474. Gaz quvurlari va apparatlari ichiga odamlar tushib ta’mirlash va boshqa ishlarni bajarish uchun mazkur Qoidalarning 457 — 461-bandlariga muvofiq ularni uzib qo‘yish va gazdan tozalash lozim. Bundan tashqari, gaz quvurlari va apparatlaridagi gaz-havo aralashmasi ish jarayonida yaxshi shamollatilmaydigan joylardan kamida har soatda havo namunasini olish yo‘li bilan uglerod oksidi va portlashga xavfli komponentlar borligi tekshirib turilishi lozim.
475. Gaz o‘tkazgichlarning texnik holati doimiy ravishda nazorat qilinishi lozim. Gaz o‘tkazgichlardan foydalanish, ularni nazorat, reviziya qilish va ta’mirlash “Texnologik quvur o‘tkazgichlarning tuzilishi va xavfsiz ishlatish qoidalari” (mazkur Qoidalar O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligining 2009-yil 1-dekabrdagi 6-15/23-9626/6-sonli xulosasiga muvofiq normativ-texnik hujjat deb topilgan) va mazkur Qoidalar hamda boshqa normativ-texnik hujjatlar asosida ishlab chiqilgan yo‘riqnomaga muvofiq amalga oshirilishi lozim.
d) kislorodo‘tkazgichlar sexlararo gazo‘tkazgichlar bilan kesishganda yoki muayyan joyda yaqinlashganda ushbu ilovaning 1-bandida ko‘rsatilgan masofalarni zarur bo‘lsa ikki martadan ortiq kamaytirishga yo‘l qo‘yiladi. Bunda eng kichik masofa barcha holatlar uchun 300 mm dan kam bo‘lmasligi lozim;
a) 5-ilovaning 1 — 13 bandlari talablariga muvofiq bo‘lgan alohida yoki binolarga taqab qurilgan xonalarga, bunda GRP uskunasining bir qismini (zulfin, filtr, saqlovchi chiqarish klapanlari va h.) GRP xonasidan tashqarida, atrofi to‘silgan maydonchalarda joylashtirish mumkin;
1. Barcha sexlararo va sexlarning yonuvchan gaz gazo‘tkazgichlari (quvurlar, fasonli detallar) “Texnologik quvuro‘tkazgichlarning tuzilishi va xavfsiz ishlatish qoidalari” (mazkur Qoidalar O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligining 2009-yil 1-dekabrdagi 6-15/23-9626/6-sonli xulosasiga muvofiq normativ-texnik hujjat deb topilgan) va ushbu Qoidalarga muvofiq tayyorlangan bo‘lishi lozim.
1-jadval

Quvurlarni tashilayotgan muhitning parametrlariga bog‘liq holda tanlash

Po‘lat markasi, mustahkamlik
sinfi, standart
Quvurlarga standart,Shartli diametr, mm Sinov va talab turi (standart va ushbu Qoidalar bandi) Chegaraviy parametrlar
Shartli bosim MPa, (kgs/sm2)Maksimal harorat, oSQuvur devorining qalinligi, mm Quvur devori qalinligiga ko‘ra minimal harorat, ichki bosimdan devordagi kuchlanish [σ] bo‘lganda

>0,35
[σ]

£0,35 [s]

12�3456789

Choksiz quvurlar

10, 20
GOST 1050
GOST 550 A,
B guruhlar
10 — 300GOST 550£10
(100)
450£12
> 12
-40
-30


-40

GOST 8731 V guruh, quymadan tayyorlangandan tashqari50 — 400GOST 8731 gidrosinov kafolati bilan£10
(100)
450£12
>12
-40
-30
-40
-40
GOST 8733 V guruh10 — 150GOST 8733 gidrosinov kafolati bilan£10
(100)
450£6-40-40
20 GOST 1050 20 — 50£10
(100)
450£12
>12
-40
-30
-40
-40
300,
350, 400
£10
(100)
450-30-40
500£10
(100)
450-30-40
50 — 400£10
(100)
450-30-40
50 — 400£10
(100)
450£12
>12
-40
-30
-40
-40
50 — 350£10
(100)
450£12
>12
-40
-30
-60
-40
10 G 2
GOST 4543
GOST 550 A,
B guruhlar
10 — 300GOST 550£10
(100)
450£6
6 dan
12gacha
³ 12
-70
-60

-40

-70
20 — 50£10
(100)
450£6
6 dan
12gacha
-70
-60

-70
GOST 8733
Gruppa V
10 — 50GOST 8733
s gidrosinov kafolati bilan
£10
(100)
450£6-70-70
GOST 8731 V guruh, quymadan tayyorlangandan tashqariGOST 8731 s gidrosinov kafolati bilan£10
(100)
450£12
>12
-50
-40
-60

Elektrpayvandlangan t�g‘ri chokli quvurlar

20
GOST 1050
GOST
20295
150 — 800GOST 20295
(SUG dan tashqari)
£2,5
(25)
400<12-20-40
£1,6
(16)
400³12-20-40
GOST20295500 — 800GOST 20295
SUG uchun 5-band talabini hisobga olib
£2,5
(25)
200<12-20-40
£1,6
(16)
200³12-20-40
GOST 10705 V guruh10 — 500GOST 10705 (SUG dan tashqari)£2,5
(25)
300£12-20-30
K 52
GOST 20295
GOST
20295
150 — 800GOST 20295 (SUG dan tashqari)£4 (40) 400<12-20-40
GOST
20295
500 — 800GOST 20295 SUG uchun 5-band talabini hisobga olib £2,5
(25)
200<12-20-40
Vst 3 sp 5 GOST 380 GOST 10705 V guruh10 — 500GOST 10705£1,6
(16)
300
200
£6
>6
-20
0
-30
-20
GOST 10706 V guruh400 — 1400GOST 10706
(SUG dan tashqari)
£1,6
(16)
200£12-20-20
VSt Zsp 4-5 GOST 380 200,
350
£1,6
(16)
300£10-20-30
VSt Z ps 4 VSt Z sp 4 GOST 380 GOST 10706 V guruh400 — 1400GOST 10706 (SUG dan tashqari) £1,6
(16)
200-20-40

Elektrpayvandlangan to‘g‘ri chokli quvurlar

17G1S-U
TU 14-3-
1138-82
1200£2,5
(25)
400£12-40-40
17G1S-U
TU 14-3-
1424-86
1000£2,5
(25)
400£12-40-40
17 GS, 1
7 G 1 S
TU 14-1-
1921-76
500,
700,
800,
1000,
1200
£1,6
(16)
300£12-40-50
13 G2AF1000£2,5
(25)
400£12-60-60
12 G2S,
14 XGS
1209—86600£1,6
(16)
250£12-40-40

Elektrpayvandlangan spiral chokli quvurlar

20
GOST 1050
500 — 1600£2,5
(25)
350£12
³12
-40
-30

-40
-40

K50, K52
GOST 20295
GOST 20295150 — 800GOST 20295
(SUG dan tashqari)
£2,5
(25)
400£6
>6
-50
-40
-60
-50
GOST 20295500 — 800GOST 20295
(SUG dan tashqari)
£2,5
(25)
200³6-40
K42
GOST 20295
GOST20295150 — 800GOST 20295
(SUG dan tashqari)
£2,5
(25)
300-30
VSt3sp3
VStZsp2
VStZps2
GOST 380
200 — 500£1,6
(16)
300£6
£12
-30
-20
St3sp5
GOST 380
500 — 1400£2,5
(25)
300£12-20-20
09G2FB 1400£7,5
(75)
350-60