LexUZ шарҳи
Ўзбекистон Республикаси ушбу Конвенцияга Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг 1993 йил 29 декабрдаги 1016-XII-сонли «Халқаро фуқаро авиацияси хавфсизлигига оид конвенциялар ва протоколларга қўшилиш тўғрисида»ги қарорига мувофиқ қўшилди.
Ушбу Конвенцияга аъзо давлатлар,
Парвозда бўлган ҳаво кемаларини ноқонуний олиб қўйиш ёки назорат қилиш ҳаракати шахслар ва мол-мулкнинг хавфсизлигига таҳдид солаётганини ҳисобга олиб, ҳаво қатновини жиддий равишда бузади ва дунё халқларининг фуқаро авиацияси хавфсизлигига бўлган ишончини пасайтиради,
a) зўравонлик ёки зўравонлик таҳдиди ва бошқа ҳар қандай қўрқитиш йўли билан ноқонуний равишда ушбу ҳаво кемасини эгаллаб олган ёки уни назорат қилади, ёки бундай ҳаракатни амалга оширишга ҳаракат қилади, ёки
б) бундай ҳаракатни амалга оширадиган ёки қилмоқчи бўлган шахснинг шериги, у жиноят содир этади (бундан кейин «жиноят»деб аталади).
Ҳар бир Аҳдлашувчи Давлат бундай жиноятга нисбатан қаттиқ жазо чораларини қўллаш мажбуриятини олади.
1. Ушбу Конвенция мақсадлари учун ҳаво кемаси юк ташишдан кейин барча ташқи эшиклари ёпилгандан бошлаб, бундай эшикларнинг ҳар қандай очилишига қадар ҳар қандай вақтда парвозда жойлашган деб ҳисобланади. Мажбурий ҳодиса содир бўлган тақдирда, парвоз ваколатли органлари ҳаво кемасида бўлган шахслар ва мол-мулк учун масъулиятни ўз зиммасига олгунга қадар амалга оширилади.
2. Ушбу Конвенция ҳарбий, божхона ва ички ишлар хизматлари билан шуғулланадиган ҳаво кемаларга нисбатан қўлланилмайди.
3. Ушбу Конвенция фақат жиноят содир этилган ҳаво кемасининг учиш жойи ёки ҳақиқий қўниш жойи рўйхатдан ўтказиш давлат ҳудудидан ташқарида бўлса, қўлланилади; ҳаво кемаси ички авиакомпанияларда халқаро парвоз ёки парвозни амалга оширганми ёки йўқми муҳим эмас.
4. Ушбу Конвенция 5-моддада келтирилган ҳолларда қўлланилмайди, агар бундай давлат ушбу моддада қайд этилган давлатлардан бири бўлса, унда жиноят содир этилган ҳаво кемасининг ҳақиқий қўниш жойи ўша давлатнинг ҳудудида бўлса ҳисобланади.
5. Ушбу модданинг 3 ва 4-бандларига қарамасдан, 6, 7, 8 ва 10-моддалари, агар жиноятчи ёки даъво қилинган жиноятчи бошқа давлат ҳудудида бўлса, ҳаво кемасининг ҳақиқий қўниш жойидан қатъи назар, ҳаво кемасини рўйхатга олиш давлатидан кўра қўлланилади.
1. Ҳар бир Аҳдлашувчи Давлат бундай жиноятга нисбатан ўз юрисдикциясини тузиш учун зарур бўлган чораларни кўради ва бундай жиноятга алоқадор гумондор жиноятчи томонидан содир этилган йўловчиларга ёки экипажга қарши бошқа ҳар қандай зўравонлик ҳаракати қуйидаги ҳолларда:
б) жиноят содир этилган ҳаво кемасида ўз ҳудудида ҳодиса содир этилганда ва гумондор жиноятчи ҳали ҳам кемада бўлса;
в) жиноят содир этилганда, асосий фаолият жойи ёки доимий яшаш жойи бу давлатда жойлашган фаолият жойи бўлмаса, ижарачига экипаж ҳолда ижарага олинган ҳаво кемасида содир этилганда.
2. Ҳар бир Аҳдлашувчи Давлат, шунингдек, гумон жиноятчи ўз ҳудудида бўлган тақдирда жиноят ўз юрисдикциясини ташкил этиш учун зарур бўлиши мумкин, бундай чора-тадбирлар қабул қилади ва ушбу модда 3-бандда кўрсатилган давлатлардан бири остида уни бермайди.
3. Ушбу Конвенция миллий қонун ҳужжатларига мувофиқ ҳар қандай жиноий юрисдикция амалга оширилишини истисно қилмайди.
Биргаликда ёки халқаро рўйхатга олиниши керак бўлган ҳаво кемаларини бошқарадиган қўшма ҳаво-транспорт эксплуатацияси ташкилотлари ёки халқаро операцион агентликларни ташкил этувчи аҳдлашувчи давлатлар тегишли равишда ҳар бир ҳаво кемасига нисбатан давлат ушбу Конвенция мақсадларида рўйхатга олиш давлати сифатида фаолият юритади ва бу ҳақда барча давлатларга ушбу Конвенция иштирокчиларига бундай хабарни юборадиган халқаро фуқаро авиацияси ташкилотини хабардор қилади.
1. Жиноий ёки даъво қилинган жиноятчи бўлган ҳар қандай Аҳдлашувчи Давлат уни ҳибсга олиш ёки унинг мавжудлигини таъминлаш учун бошқа чоралар кўриши талаб қилинадиган ҳолатлар эканлигига ишонч ҳосил қилиш. Қамоққа олиш ва бошқа чора-тадбирлар бундай давлат қонунчилигига мувофиқ амалга оширилади, аммо фақат жиноят-процессуал ҳаракатлар ёки экстрадиция қилиш бўйича чоралар кўриш учун зарур бўлган вақт давомида давом этиши мумкин.
3. Ушбу модданинг 1-бандига биноан қамоқда сақланаётган ҳар қандай шахс, унинг фуқароси бўлган давлатнинг энг яқин вакили билан дарҳол алоқа ўрнатишга ёрдам беради.
4. Давлат ушбу моддага мувофиқ одамни ушлаб турганда, у дарҳол ҳаво кемасини рўйхатдан ўтказган давлатга, 4-модданинг 1 -қисми c) кичик бандида кўрсатилган давлатга, ҳибсга олинган шахснинг фуқаролиги давлатига ва агар зарур деб ҳисобласа, дарҳол хабар беради. Бошқа ҳар қандай манфаатдор давлатлар, ҳибсга олинган шахс ва уни ушлаб туришга асос бўлган ҳолатлар. Ушбу модданинг 2-бандида назарда тутилган дастлабки терговни олиб борувчи давлат, олинган давлат тўғрисида зудлик билан хабардор қилади ва ўз юрисдикциясини амалга ошириш ниятида еканлигини билдиради.
Гумондор жиноятчи бўлган ҳудудда, агар у уни бермаса, ҳеч қандай истисносиз ва унинг ҳудудида жиноят содир этилганми ёки йўқми, ишни жиноий таъқиб қилиш учун ваколатли органларга топшириши шарт. Ушбу органлар ушбу давлат қонунчилигига мувофиқ жиддий характерга эга бўлган ҳар қандай оддий жиноят содир этилган тақдирда ҳам худди шундай тарзда қарор қабул қилади.
1. Жиноят Аҳдлашувчи давлатлар ўртасида тузилган ҳар қандай экстрадиция шартномасига экстрадиция қилишга олиб келадиган жиноят сифатида киритилиши керак деб ҳисобланади. Аҳдлашувчи давлатлар бундай жиноятни экстрадиция қилишга олиб келадиган жиноят сифатида, улар ўртасида тузилган ҳар қандай экстрадиция шартномасига киритиш мажбуриятини олади.
2. Агар шартнома мавжудлигини белгилайдиган Аҳдлашувчи Давлат экстрадиция шартномаси бўлмаган бошқа Аҳдлашувчи давлатдан экстрадиция қилиш тўғрисида илтимоснома олган бўлса, у ўз ихтиёри билан ушбу Конвенцияни бундай жиноятга нисбатан қонуний асос сифатида кўриб чиқиши мумкин. Бериш давлат қонунчилигида назарда тутилган бошқа шартларга мувофиқ амалга оширилади, унга экстрадиция қилиш тўғрисида сўров юборилади.
3. Шартнома мавжудлиги билан боғлиқ бўлмаган аҳдлашувчи давлатлар ўзаро муносабатларда бундай жиноятни экстрадиция қилишга олиб келадиган жиноят сифатида давлат қонунчилигида назарда тутилган шартларга мувофиқ кўриб чиқадилар.
4. Жиноят шартнома давлатлари томонидан экстрадиция қилиш мақсадлари учун кўриб чиқилади, худди у фақат унинг содир этилган жойида эмас, балки 4-модданинг 1-бандига мувофиқ ўз юрисдикциясини тузишга мажбур бўлган давлатлар ҳудудида ҳам содир этилган бўлса.
1. 1-модданинг а) кичик бандида кўрсатилган ҳар қандай ҳаракатлар амалга оширилганда ёки бажарилишига яқин бўлса, Аҳдлашувчи давлатлар қонуний қўмондоннинг ҳаво кемасини назорат қилишни тиклаш ёки ҳаво кемасини назорат қилиш учун барча тегишли чораларни кўради.
2. Аввалги бандда назарда тутилган ҳолларда, самолёт, унинг йўловчилари ёки экипажлари жойлашган ҳар қандай Аҳдлашувчи Давлат йўловчиларга ва экипажни имкон қадар тезроқ давом эттиришга ёрдам беради ва кечиктирмасдан ҳаво кемаси ва унинг юкини қонуний эгаларига қайтаради.
1. Аҳдлашувчи давлатлар 4-моддада қайд этилган бундай жиноят ва бошқа ҳаракатларга нисбатан жиноят-процессуал ҳаракатлар билан боғлиқ ҳолда бир-бирига энг тўлиқ ҳуқуқий ёрдам кўрсатадилар. Барча ҳолларда давлат қонунчилиги қўлланилади, унга сўров юборилади.
2. Ушбу модданинг 1-банди қоидалари жиноят ишлари бўйича ўзаро ҳуқуқий ёрдамни тартибга солувчи, тўлиқ ёки қисман тартибга солувчи икки томонлама ёки кўп томонлама бошқа ҳар қандай шартнома бўйича мажбуриятларга таъсир қилмайди.
Ҳар бир Аҳдлашувчи Давлат ўз миллий қонунчилигига мувофиқ халқаро фуқаро авиацияси ташкилоти Кенгашига имкон қадар қисқа вақт ичида, у билан боғлиқ ҳар қандай тегишли маълумотни маълум қилади:
в) жиноятчига ёки даъво қилинган жиноятчига, хусусан, экстрадиция қилиш ёки бошқа ҳуқуқий ҳаракатларнинг натижаларига нисбатан қабул қилинган чора-тадбирлар.
1. Икки ёки ундан ортиқ Аҳдлашувчи давлатлар ўртасида ҳар қандай низо, бу Конвенцияни талқин ёки қўллаш билан боғлиқ, қайси музокаралар йўли билан ҳал қилиниши мумкин эмас, улардан бири илтимосига ҳакамлик узатилади қилинади. Агар арбитраж учун сўров кундан бошлаб олти ой ичида партия арбитраж ташкил этиш бўйича битим келиша олмайди, бу партиялар ҳар қандай илтимосига кўра, низо суд Низомига мувофиқ халқаро судга ўтказилиши мумкин.
2. Ҳар бир давлат ушбу Конвенцияни имзолаш ёки ратификация қилишда ёки унга қўшилганда, у ўзини олдинги банднинг тегишли қоидалари деб ҳисобламаслиги ҳақида баёнот бериши мумкин. Бошқа Аҳдлашувчи давлатлар олдинги банднинг қоидалари билан бундай шартни тузган ҳар қандай Аҳдлашувчи Давлат билан муносабатларда боғлиқ бўлмайди.
3. Аввалги бандга мувофиқ резервасённи амалга оширган ҳар қандай Аҳдлашувчи Давлат ҳар қандай вақтда ушбу резервни депозитарийлар ҳукуматларини тасдиқлаш йўли билан олиб қўйиши мумкин.
1. Ушбу Конвенция 1970 йил 16 декабрда (кейинчалик Гаага конференцияси деб аталади) Гаага шаҳрида бўлиб ўтган халқаро ҳаво ҳуқуқи конференциясида иштирок этган давлатлар томонидан имзоланиши учун очиқ бўлади. 1970 йил 31 декабрдан сўнг Конвенция Москва, Лондон ва Вашингтондаги барча давлатлар томонидан имзоланиши учун очиқ бўлади. Ушбу Конвенцияни ушбу модданинг 3-бандига мувофиқ кучга киргунга қадар имзоламаган ҳар қандай давлат ҳар қандай вақтда унга қўшилишлари мумкин.
2. Ушбу Конвенция имзоланган давлатлар томонидан ратификация қилиниши керак. Ратификация ҳужжатлари ва қўшилиш ҳужжатлари Совет Социалистик Республикалари Иттифоқи, буюк Британия ва Шимолий Ирландия Бирлашган Қироллиги ва Америка қўшма Штатлари ҳукуматларига топширилди, улар ҳозирги вақтда депозитарийлар ҳукуматлари сифатида тайинланади.
3. Ушбу Конвенция Гаага конференциясида иштирок этган ушбу Конвенцияни имзолаган ўнта Давлат томонидан ратификация гувоҳномаларини топшириш санасидан 30 кун ўтгач кучга киради.
4. Бошқа давлатлар учун ушбу Конвенция кучга кирган кунида ушбу модданинг 3-бандига мувофиқ ёки кейинчалик нима содир бўлишига қараб, уларнинг ратификация гувоҳномалари ёки қўшилиш тўғрисидаги ҳужжатлар топширилган санадан 30 кун ўтгач кучга киради.
5. Депозитарийлар ҳукуматлари ҳар бир имзоланиш санаси, ҳар бир ратификация ҳужжати ёки қўшилиш тўғрисидаги ҳужжат, ушбу Конвенция кучга кирган сана, шунингдек бошқа билдиришномалар тўғрисидаги барча имзолаган ва қўшилган давлатларни дарҳол хабардор қилади.
6. Ушбу Конвенция кучга киргандан сўнг, у бирлашган Миллатлар ташкилоти Низомининг 102-моддасига мувофиқ ва халқаро фуқаро авиацияси тўғрисидаги Конвенциянинг 83-моддасига мувофиқ депозитарийлар томонидан рўйхатга олиниши керак (Чикаго, 1944 йил).
1. Ҳар қандай Аҳдлашувчи Давлат ушбу Конвенцияда ҳукуматларни-депозитарийларни ёзма равишда хабардор қилиш орқали иштирок этишдан воз кечиши мумкин.
2. Конвенцияда иштирок этишдан бош тортиш депозитарийлар ҳукуматлари томонидан бундай хабарнома олинган кундан бошлаб 6 ой ичида кучга киради.
Ўз ҳукуматлари томонидан тегишли равишда ваколат берилган қуйидаги имзо чеккан вакилларнинг ушбу Конвенцияни имзолаганлиги тўғрисидаги гувоҳномада.