Ушбу Қонун махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити пайтида Ўзбекистон Республикасининг манфаатларини ҳимоя қилиш ва хавфсизлигини таъминлаш соҳасидаги ижтимоий муносабатларни тартибга солади.
махсус юклар — қурол-яроғ, ҳарбий техника, ҳарбий мол-мулк, хавфли юклар, шунингдек Ўзбекистон Республикаси ҳудудида муомалада бўлиши давлат назорати остида бўлган ашёлар;
талабнома берувчи — махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзитига рухсатнома олиш учун мурожаат этган шахс;
транзит — Ўзбекистон Республикасидан ташқарида жўнатиш ва етиб бориш пунктлари жойлашган махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг Ўзбекистон Республикаси ҳудуди орқали ваколатли органлар назорати остида барча турдаги транспортда ўтиши;
транзит рухсатномасининг эгаси — махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзитига рухсатнома олган шахс;
хавфли юклар — ўзига хос хоссалари ва хусусиятлари туфайли муайян омиллар мавжуд бўлгани тақдирда ташиш, юк ортиш-тушириш ишлари жараёнида ташилаётган юклар, техника воситалари, қурилмалар, бино ва иншоотлар, бошқа объектларнинг портлаши, ёниши ёки шикастланишига, шунингдек одамлар ҳаёти ва соғлиғига, атроф муҳитга зарар етказилишига сабаб бўлиши мумкин бўлган моддалар, материаллар, буюмлар, чиқиндилар;
қурол-яроғ ва ҳарбий техника — қуролли кучларни қуроллантиришга мўлжалланган турли хил қуролларнинг ва уларни жанговар қўллашни таъминловчи воситаларнинг мажмуалари, шу жумладан элтиб қўйиш воситалари, мўлжалга олиш, учириш, бошқариш тизимлари, шунингдек бошқа махсус техника воситалари, ўқ-дорилар ва уларнинг таркибий қисмлари, эҳтиёт қисмлар, асбоб-ускуналар ва уларнинг бутловчи буюмлари, машқ қуроллари (турли хил қурол-яроғ ва ҳарбий техника макетлари, тренажёрлари ва имитаторлари);
ҳарбий мол-мулк — қуролли кучларнинг шахсий таркиби турмуш фаолиятини таъминлаш тизимлари, махсус мақсаддаги материаллар ва уларни ишлаб чиқариш учун махсус ускуналар, оммавий қирғин қуролидан умумий ва якка тартибда ҳимояланиш воситалари, оммавий қирғин қуролини қўллаш оқибатларининг олдини олиш ва даволаш воситалари, фронт орқасида қўлланиладиган махсус ускуналар, харбий кийим ва унга хос атрибутлар;
ҳарбий таркиб — хорижий давлатлар ҳарбий тузилмаларининг шахсий таркиби ва ҳарбий ходимлари, шунингдек шу давлатларда ҳарбий хизматга чақирилган ёки захирага бўшатилаётган шахслар.
Махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити тўғрисидаги қонун ҳужжатлари ушбу Қонун ва бошқа қонун ҳужжатларидан иборатдир.
Агар Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномасида Ўзбекистон Республикасининг махсус юклар ва ҳарбий таркиблар транзити тўғрисидаги қонун ҳужжатларида назарда тутилганидан бошқача қоидалар белгиланган бўлса, халқаро шартнома қоидалари қўлланилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
транзит рухсатномасининг эгаси ёки у ваколат берган шахснинг қонун ҳужжатлари талабларига риоя этиши устидан назорат қилиш;
махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити пайтида қонун ҳужжатларида назарда тутилган хавфсизликни таъминлаш талабларига риоя этилишини назорат қилиш;
Кейинги таҳрирга қаранг.
махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити тўғрисидаги ахборотни тўплаш, қайта ишлаш ва таҳлил қилиш.
Махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити соҳасидаги бошқарувни Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ва у ваколат берган органлар амалга оширади.
бошқарув органларининг махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити соҳасидаги фаолиятини мувофиқлаштиради;
транзит рухсатномалари бериш, уларнинг амал қилиш муддатини узайтириш ва уларни бекор қилиш тартибини белгилайди;
транзити тақиқланган махсус юкларнинг, шунингдек транзити фақат рухсатнома мавжуд бўлган тақдирда амалга ошириладиган махсус юкларнинг рўйхатларини тасдиқлайди;
махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити устидан давлат назоратини амалга ошириш тартибини белгилайди;
махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити соҳасида бошқарув органлари фаолиятини мувофиқлаштиришни, шунингдек ушбу Қонуннинг амалга оширилиши устидан назорат қилишни таъминловчи махсус тузилма ташкил этиши мумкин;
Кейинги таҳрирга қаранг.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ваколат берган органлар (бундан буён матнда ваколатли органлар деб юритилади):
талабнома берувчининг юки транзит тарзида ташилаётганида у давлат назоратида бўлмаслиги ҳақида хулосалар беради;
махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити пайтида улар жойлаштирилган жойларни, транзит шарт-шароитлари ҳамда ҳолатини мунтазам ва танлаб текширувдан ўтказишга, шунингдек белгиланган тартибни бузиб амалга оширилаётган транзитни тўхтатиб туришга ҳақли;
Кейинги таҳрирга қаранг.
LexUZ шарҳи
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2002 йил 1 майдаги 150-сонли қарорига мувофиқ транзит ўтаётган махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг назорати Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги, Миллий хавфсизлик хизмати, Ташқи ишлар вазирлиги, Фавқулотда вазиятлар вазирлиги, Давлат божхона қўмитаси ва Соғлиқни сақлаш вазирлигига юклатилган.
Махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ёки у ваколат берган орган томонидан бериладиган транзит рухсатномаси асосида амалга оширилади.
Транзит рухсатномасини олиш учун талабнома берувчи Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасига ёки у ваколат берган органга зарур ҳужжатлар илова қилинган тегишли ариза билан мурожаат қилади.
Транзит рухсатномасини бериш ёки уни беришни рад этиш тўғрисидаги қарор ариза олинган кундан эътиборан ўттиз кундан ошмайдиган муддатда қабул қилинади. Зарур ҳолларда мазкур муддат узайтирилиши мумкин.
Туркум қилиб юбориладиган махсус юкларнинг транзитига рухсатнома ҳар бир туркум учун алоҳида-алоҳида берилади.
Қурол-яроғ, ҳарбий техника, ҳарбий мол-мулк ва хавфли юкларнинг транзитига енгиб бўлмас куч таъсир этган ва белгиланган жойга элтиб қўйишнинг имконияти бўлмаган такдирда одамлар ҳаёти ва соғлиғига, атроф муҳитга ва Ўзбекистон Республикасининг хавфсизлигига етказилиши мумкин бўлган зарарни қоплашга мўлжалланган суғурта ва бошқа молиявий кафолатлар, шунингдек ўзга мажбуриятлар талабнома берувчи томонидан тақдим этилган такдирда рухсат этилади. Кўрсатиб ўтилган кафолатлар суғурта полиси, банк кафолати шаклида ёхуд қонун ҳужжатларида белгиланган бошқача шаклда бўлиши мумкин.
Кейинги таҳрирга қаранг.
қурол-яроғ, ҳарбий техника, ҳарбий мол-мулк ва ҳарбий таркибларни ташиш ваколатли органлар билан олдиндан келишилган ташиш режаларида назарда тутилмаган бўлса;
махсус юклар ва ҳарбий таркиблардан фойдаланиш мақсади улар бориши тайинланган давлатда инсон ҳуқуқлари бузилиши, давлат ичкарисидаги ёки халқаро кўламдаги беқарорлик кучайиши билан боғлиқ бўлса ёхуд махсус юк Ўзбекистон Республикаси учун номақбул шартларда бошқа манзилга йўлланиши ёки реэкспорт қилиниши хавфи бўлса;
махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити Ўзбекистон Республикаси манфаатларига ёки хавфсизлигига тахдид солса;
махсус юклар транзити одамлар ҳаёти ва соғлиғига, атроф муҳитга хавф туғдириши, шунингдек моддий бойликларга шикаст етказиши ёки уларни йўқ қилиб юбориши мумкин. бўлса;
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
транзит рухсатномаси эгасининг махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзитини амалга оширишдан воз кечганлиги;
транзит рухсатномаси уни бериш тўғрисидаги қарорнинг қабул қилиниши учун муҳим аҳамиятга эга бўлган тўла бўлмаган ёки нотўғри маълумотлар асосида берилганлиги;
транзит рухсатномасини бериш тўғрисидаги аризани кўриб чиқиш вақтида маълум бўлмаган, лекин уни беришни рад қилишга олиб келиши мумкин бўлган ҳолатлар аниқланганлиги;
Кейинги таҳрирга қаранг.
Транзит рухсатномаси бекор қилинган такдирда, агар қонун ҳужжатларида бошқача қоидалар назарда тутилган бўлмаса, транзит рухсатномасининг эгаси олиб кирилган махсус юклар ва ҳарбий таркибларни транзит амалга оширилган давлат ҳудудига қайтарилишини ўз ҳисобидан таъминлайди.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити рухсатномада кўрсатилган муддатда тугалланиши лозим. Транзит рухсатномаси эгасининг асослантирилган илтимосномасига кўра рухсатноманинг амал қилиш муддати бир марта, кўпи билан ўттиз кунлик даврга узайтирилиши мумкин.
Махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити транзит рухсатномасида белгиланган йўналишлар бўйича амалга оширилади.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити амалга ошириладиган Ўзбекистон Республикасининг Давлат чегараси орқали ўтказиш пунктлари Ўзбекистон Республикаси Давлат хавфсизлик хизмати билан биргаликда бошқа ваколатли органлар билан келишилган ҳолда Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитаси томонидан белгиланади.
(12-модданинг иккинчи қисми Ўзбекистон Республикасининг 2019 йил 18 февралдаги ЎРҚ-522-сонли Қонуни таҳририда — Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг Ахборотномаси, 2019 й., 2-сон, 47-модда)
Белгиланган йўналишлардан четга чиқишга йўл қўйилмайди, қонун хужжатларида назарда тутилган ҳоллар бундан мустасно.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг ҳаво транспорти орқали транзити белгиланган ҳаво йўллари (самовий оралиқлар) бўйича ушбу Қонунда белгиланган хусусиятларни ҳисобга олган ҳолда Ўзбекистон Республикасининг Ҳаво кодексига мувофиқ амалга оширилади.
Махсус юклар ва ҳарбий таркибларни ташувчи ҳаво кемаларида парвозларни бажариш учун махсус рухсатномалар транзит рухсатномаси мавжуд бўлган такдирда берилади.
Махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг ҳаво транспорти орқали транзити Ўзбекистон Республикаси ҳудудида қўниб ўтиш билан ва қўнмасдан амалга оширилиши мумкин. Транзит рухсатномаси ҳаво кемасининг Ўзбекистон Республикаси ҳудудида мажбурий қўниши тўғрисидаги талабни назарда тутиши мумкин.
Махсус юкларнинг транзити ўрамларда, транспорт воситаларида ёки контейнерларда божхона назорати остида амалга оширилади, бунда ўрамлар, транспорт воситалари ёки контейнерлар шундай ишланган ва жиҳозланган бўлиши керакки, токи уларнинг ичидаги ашёларни муҳрланган юк хонасидан, транспорт воситаси ёки контейнердан кўзга ташланадиган из қолдирмасдан ёки божхона таъминотларига шикаст етказмасдан чиқариб олиш ёхуд у ерга жойлаштириш мумкин бўлмасин.
Транзит тарзида ўтаётган ҳарбий таркиб Ўзбекистон Республикаси ҳудудига киришда қонун ҳужжатларига мувофиқ мажбурий равишда чегара, божхона назоратидан ва назоратнинг бошқа турларидан ўтказилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Ҳарбий таркиб сафида транзит тарзида ўтаётган шахслар уларнинг кузатиб борилишини амалга оширувчи ёхуд уларнинг Ўзбекистон Республикаси ҳудудида бўлишини бошқача тарзда назорат қилувчи ваколатли мансабдор шахсларнинг рухсатномаси асосида ва фақат махсус белгиланган тўхташ жойларида транспорт воситасини тарк этишга ҳақлидир.
Транзит тарзида ўтаётган махсус юкларга нисбатан шубҳа туғилган тақдирда, божхона органлари амалда ўтказилаётган юкнинг транзит учун маълум килинган юкка мувофиқлиги тўғрисида хулоса олиш мақсадида тегишли ваколатли органга мурожаат қилади.
Транзит тарзида ўтаётган махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг кузатиб борилишини ваколатли органлар Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланадиган тартибда таъминлайди.
LexUZ шарҳи
Қаранг: Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2002 йил 21 февралдаги 62-сонли қарори билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикаси ҳудуди орқали махсус юклар ва ҳарбий, таркиблар транзитига рухсатномалар бериш ва унинг амалга оширилишини назорат қилиш тартиби тўғрисидаги низомнинг III-боби.
Транзит рухсатномасининг эгаси ёхуд у ваколат берган бошқа шахс махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг ноқонуний транзитини амалга оширган такдирда, мазкур юклар ва таркибларнинг улар жўнатилган давлатга қайтарилиши унинг хисобидан амалга оширилади. Хавфли чиқиндиларни улар жўнатилган давлатга қайтаришнинг имкони бўлмаган такдирда уларнинг экологик жиҳатдан хавфсиз тарзда фойдаланилишини ёки зарарсизлантирилишини транзит рухсатномаси эгаси ёхуд у ваколат берган бошқа шахс ўз ҳисобидан таъминлайди ҳамда етказилган зарарни қоплайди.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Махсус юкларнинг транзити пайтида уларни божхона расмийлаштирувидан ўтказиш товарнинг кузатув ҳужжатлари, уларнинг транзит рухсатномалари, махсус юкларнинг келиб чиқиш сертификати ва божхона расмийлаштируви учун зарур бўлган бошқа ҳужжатлар тақдим этилган такдирда қонун хужжатларига мувофиқ божхона органлари томонидан амалга оширилади.
(16-модданинг биринчи қисми Ўзбекистон Республикасининг 2016 йил 20 январдаги ЎРҚ-401-сонли Қонуни таҳририда — ЎР ҚҲТ, 2016 й., 3(I)-сон, 32-модда)
Кейинги таҳрирга қаранг.
LexUZ шарҳи
Сертификатнинг ёки ундаги маълумотларнинг, шу жумладан махсус юк чиқарилган мамлакат тўғрисидаги маълумотларнинг аниқлигига шубҳа туғилган холларда Ўзбекистон Республикасининг божхона органи сертификат берган органларга ёки товар чиқарилган мамлакат сифатида кўрсатилган мамлакатнинг ваколатли ташкилотларига қўшимча ёки аниқлаштирувчи маълумотларни хабар қилишни сўраб мурожаат этиши мумкин.
Махсус юкларнинг транзити пайтида уларни қўриқлаш ва ҳимоя қилиш қонун хужжатларига мувофиқ амалга оширилади ҳамда у қўпорувчиликнинг ёки махсус юклар талон-торож қилинишининг олдини олишга қаратилган ташкилий, муҳандислик-техникавий тадбирлар, давлат органлари воситалари ва ҳаракатлари йиғиндисидан иборат бўлади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
LexUZ шарҳи
Қаранг: Вазирлар Маҳкамасининг 2002 йил 21 февралдаги 62-сон қарори билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикаси ҳудуди орқали махсус юклар ва ҳарбий таркиблар транзитига рухсатномалар бериш ва унинг амалга оширилишини назорат қилиш тартиби тўғрисидаги низомнинг 26-банди, Вазирлар Маҳкамасининг 2011 йил 16 февралдаги 35-сон «Ўзбекистон Республикасида хавфли юкларни автомобиль транспортида ташиш қоидаларини тасдиқлаш тўғрисида»ги қарори, Вазирлар Маҳкамасининг 2023 йил 11 сентябрдаги 462-сон қарори билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикасининг ички кема йўлларида сузиш қоидаларининг ўн иккинчи боби, Ўзбекистон Республикаси Парвозлар хавфсизлигини назорат қилиш давлат инспекцияси бошлиғининг 2007 йил 24 августдаги 131-сон «Ўзбекистон Республикасининг «Хавфли юкларни ҳаво транспортида ташиш қоидалари» (ЎЗР АҚ-198)ни тасдиқлаш тўғрисида»ги буйруғи (рўйхат рақами 1721, 25.09.2007 й.), Ўзбекистон Республикаси транспорт вазирининг 2023 йил 5 августдаги «Ўзбекистон Республикаси темир йўл транспортида юк ташиш қоидаларини тасдиқлаш тўғрисида»гибуйруғи (рўйхат рақами 3457, 21.09.2023 й.).
ҳарбий ҳаракатлар олиб борилаётган, уруш ёки қуролли тўқнашув хавфи мавжуд бўлган минтақаларга қурол-яроғ, ҳарбий техника ва ҳарбий мол-мулкнинг;
транзити Ўзбекистон Республикасининг халқаро мажбуриятларига зид бўлган махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг;
Кейинги таҳрирга қаранг.
Махсус юкларни қонун ҳужжатларига мувофиқ товарлари чиқарилиши мумкин бўлмаган мамлакатдан чиқарилган деб ҳисоблаш учун етарли асослар мавжуд бўлган тақдирда божхона органи уларни Ўзбекистон Республикасининг божхона чегараси орқали ўтказишни рад этиши мумкин.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Ваколатли органлар махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити билан боғлиқ масалаларни ҳал этишда, шу жумладан ахборот айирбошлаш орқали ҳамкорлик қиладилар.
Махсус юкнинг эгаси ёки талабнома берувчи махсус юклардан оммавий қирғин қуролини ёки оддий қурол-яроғларни яратиш ёки ишлаб чиқариш мақсадида фойдаланилиши мумкин деб ҳисоблашга асос бўладиган ахборотга эга бўлса, у бу ҳақда ваколатли органни хабардор қилиши шарт.
Махсус юкнинг эгаси ҳамда ҳарбий таркибларнинг кимга тегишлилиги тўғрисидаги улар транзити билан боғлиқ ахборот қуйидаги ҳолларда ошкор қилиниши мумкин:
махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзитини назорат қилиш мақсадида ваколатли органлар ўртасида ахборотдан фойдаланилганда ёки уни айирбошланганда;
ахборотдан дастлабки терговда ёки суд иш юритишида ёхуд суд қарорларини ижро этишда фойдаланилганда;
махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзитига тааллуқли ахборот халқаро ташкилотларга юборилганда, агар Ўзбекистон Республикаси ўз зиммасига шундай халқаро мажбурият олган бўлса.
Махсус юкнинг эгаси ҳамда харбий таркибларнинг кимга тегишлилиги тўғрисидаги улар транзити билан боғлиқ ахборот қонун ҳужжатларида белгиланган бошқа ҳолларда ҳам ошкор қилиниши мумкин.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Махсус юклар ва ҳарбий таркибларнинг транзити тўғрисидаги қонун хужжатларининг бузилишида айбдор шахслар белгиланган тартибда жавобгар бўладилар.
Кейинги таҳрирга қаранг.