24.10.2002 йилда рўйхатдан ўтган, рўйхат рақами 1182
Ўзбекистон Республикаси ички ишлар вазирининг буйруғи, 24.10.2002 йилда рўйхатдан ўтган, рўйхат рақами 1182
Кучга кириш санаси
03.11.2002
Ҳужжат кучини йўқотган 20.05.2019
Ҳужжат 20.05.2019 санаси ҳолатига
Амалдаги версияга ўтиш
 LexUZ шарҳи
а) Қоидаларни тегишли хизматлар ва мутасадди ходимлар билан ўрганиб чиқилиши ва бажарилишини таъминласинлар;
Мазкур Қоидалар Ўзбекистон Республикасининг Жиноят-ижроия кодекси 87-моддасига мувофиқ ишлаб чиқилган бўлиб, Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлигининг тергов ҳибсхоналари ва жазони ижро этиш муассасаларида сақланаётган шахсларнинг тиббий таъминотини белгилайди.
(3-банд Ўзбекистон Республикаси ички ишлар вазирининг 2011 йил 29 декабрдаги 193-сонли буйруғи (рўйхат рақами 1182-1, 20.02.2012 й.) таҳририда — ЎР ҚҲТ, 2012 й., 8-9-сон, 88-модда)
10. Муассаса ҳудуди тозалиги устидан жорий санитария назоратини ўрнатиш қуйидагиларни ўз ичига олади: чиқиндиларни мунтазам равишда четга олиб чиқиб кетиш, ҳудуднинг санитария ҳолати, канализация тармоқлари ва иншоотларидан фойдаланишда, қаттиқ чиқиндиларни зарарсизлантиришда санитария меъёрлари ва қоидаларига риоя этилиши устидан доимий кузатув ишларини олиб бориш. Муассаса бошқа вазирлик ва идоралар, корхона ва ташкилотларга тааллуқли бўлган канализация тизими ва қаттиқ чиқиндиларни зарарсизлантириш бўйича қурилмалар билан таъминланганда, тиббий бўлим фақат муассаса ҳудудида жойлашган канализация тармоқлари ва иншоотларидан фойдаланиш устидан жорий санитария назоратини амалга оширади. Агар канализация тармоқларга хизмат кўрсатиш ва ундан фойдаланиш муассасанинг ўз кучи ва маблағи билан амалга оширилаётган бўлса, тиббий бўлим канализациянинг барча тармоқлари ва иншоотлари устидан, шу жумладан оқава сувларни тозалаш бўйича иншоотлар устидан ҳам жорий санитария назоратини ташкил этади ва амалга оширади, ҳамда муассасада СЭХ тавсияларини бажарилишини назорат қилади.
24. СХМнинг биринчи минтақа чегараси ер ости манбаларининг ҳимояланган ер ости сувларидан фойдаланилганда сув олиш жойидан камида 30 метр бўлган масофада, етарлича ҳимояланмаган ер ости сувларидан фойдаланилганда эса камида 50 метр масофада белгиланади. Тупроқнинг ифлосланишига йўл қўйилмайдиган объектлар ҳудудидаги якка ҳолдаги ер ости сув олиш жойларидан ўраб олинган жойгача бўлган масофани мос ҳолда 15 ва 25 метрга камайтириш мумкин. Ер ости манбалари суви билан таъминлашда жорий санитария назоратини амалга оширишда сув олиш қурилмалари, сув қувурларини ва сув ўтказувчи горизонтни ифлосланишдан ҳимоялаш тадбирлари назорат қилинади. Шу мақсадда СХМнинг биринчи минтақа ҳудудида қуйидагилар режалаштирилиши керак: ер устида тўпланиб қоладиган сувларни зона чегарасидан четлаштириш, кўкаламзорлаштириш, ўраб олиш ва доимий қўриқлашни таъминлаш. У ерда сув қувурлари қурилмаларини эксплуатация қилишга бевосита алоқаси бўлмаган барча турдаги қурилишлар ман этилади. Қудуқларнинг (очиқ жойлари, сув қуйилиш жойи, трубалар фазоси ва бошқалар) жиҳозларида санитария-гигиеник талабларини бажарилишига алоҳида эътибор берилиши керак.
38. Овқатларни тарқатишда биринчи овқатлар ва иссиқ ичимликлар температураси 750С дан, иккинчилари 650С дан паст бўлмаслиги, совуқ овқатлар ва ичимликлар 70 дан 140Сгача бўлиши лозим. Биринчи ва иккинчи овқатлар тарқатилгунга қадар иссиқ плитада 3 соатгача туриши мумкин. Тайёр овқатни белгиланган муддатдан ортиқ ушлаб туришга истисно тариқасида рухсат этилади. Қолган овқатларни сақлашга мажбур бўлинган ҳолларда у тўлиқ совитилиши ва 60Сдан юқори бўлмаган температурада 12 соатгача сақланиши мумкин. Совитилган овқат тарқатилиши олдидан тиббий бўлим шифокори томонидан кўриб чиқилади ва текширилади, кейин иккинчи марта иситилади (қайнатилади, қиздирилади). Иккинчи марта иситилган овқатни тарқатиш муддати бир соатдан ошмаслиги лозим. Овқатни аввалги кунда тайёрланган овқатлар билан аралаштириш қатъиян ман этилади.
(62-банд Ўзбекистон Республикаси ички ишлар вазирининг 2011 йил 29 декабрдаги 193-сонли буйруғига (рўйхат рақами 1182-1, 20.02.2012 й.) асосан 621-бандга ўзгартирилган — ЎР ҚҲТ, 2012 й., 8-9-сон, 88-модда)
90. Муассасага юқумли касалликлар кириб келмаслиги учун янги келганлар бир кун давомида тўлиқ санитария ишловидан ва тиббий кўрикдан ўтказилади. Шу вақт мобайнида ўпка сили, тери-таносил ва бошқа юқумли касалликлар билан касалланганларни ҳамда улар билан мулоқотда бўлган шахслар аниқланиб, тиббиёт бўлими бошлиғи хулосасига кўра улар ушбу касалликларни яширин даври мобайнида тиббий кузатувда бўладилар. Жазони ижро этиш муассасасига янги келганлар алоҳида қабул бўлими биносига жойлаштирилади. Улар 14 кун мобайнида тиббий кузатувда бўладилар ва сўнгра яшаш ҳудудига ўтказилади. Маҳкумлар карантин биносида бўлган пайтларида, уларни карантин биносидан ташқаридаги ишларга жалб этиш тақиқланади. Тиббий кузатув пайтида махсус контингент орасида юқумли касалликлар аниқланганда, эпидемияга қарши комплекс тадбирлар ўтказилади. Бундай ҳолларда тиббий кузатув давомийлиги охирги бемор бошқалардан ажратилган кундан бошлаб ҳисобланади.
98. Юқумли касалликлар билан касалланган беморлар жазони ижро этиш муассасаси касалхонасининг юқумли касалликлар бўлимига ёки алоҳида ҳолларда соғлиқни сақлаш идораларининг юқумли касалликлар касалхонасига (бўлимига) ётқизилади. Бундай беморларни соғлом шахслар ва юқумли бўлмаган касаллар билан бирга (транспорт туридан қатъи назар) ташилишига йўл қўйилмайди. Озиқ-овқат ташиш транспортларида касалларни олиб юриш қатъий тақиқланади. Юқумли касалликка чалинган беморларни охирги жойигача кузатиб бориш учун тиббий ходим ажратилади ва тез тиббий ёрдам кўрсатиш учун керакли дори-дармонлар, идишлар (бемор ажратмаларини зарарсизлантириш учун челак ва бошқалар) ва дезвоситалар берилади. Юқумли касалликка чалинган беморларни ташиган автоулов, беморни қабул қилган касалхона томонидан эвакуациядан кейинги 2 соат ичида якуний дезинфекция қилинади.
Гуруҳли касалланишда эпидемиологик текширишнинг асосий усулларидан бири бўлиб, касалликнинг авж олиш даврида ва унинг бошланиш даврида ЎЮИК билан касалланиш даражаси ва тузилишини махсус контингентнинг иш шароити, овқатланиш ва сув билан таъминланиш хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда ўрганишдан иборат. Авж олиш сабабларини аниқлаш мақсадида касаллик ўчоғининг айрим объектларида санитария ҳолати тўғрисидаги маълумотлар тўпланади (овқатланиш ва сув таъминоти объектлари, ҳудудни тозалиги ва бошқалар). Отрядлар бўйича касалланиш хусусияти, касалланганларнинг меҳнат қилиш ҳамда яшаш шароитлари ва касалликнинг ривожланишига имкон яратувчи бошқа омиллар билан таққосланади. Бир вақтнинг ўзида сув, гумон қилинган озиқ-овқатлар, ошхонадаги жиҳозлардан лабораторияда текшириш учун суртма олинади, шунингдек, овқатланиш хизмати ходимлари ва касалланиб ўтганлар бактериологик усул билан текширилади.
Тиббий бўлим педикулезга қарши зарарсизлантириш учун махсус тўпламга эга бўлиши керак. Керакли асбоблар ва воситалар рўйхати 2-иловада келтирилган. Махсус контингент 1 йилда 4 марта педикулезга текширилади ва шу билан биргаликда муассасага қабул қилинаётганда. Кузатувни тиббий ходимлар, отряд бошлиқлари, тарбиячилар ва тезкор ходимлар иштирокида олиб борадилар. Кузатув махсус контингент тиббий ёрдам сўраб мурожаат қилганда, диспансеризация вақтида ва стационар даволаш вақтида ҳам ўтказилади. Даволаш бўлимига қабул қилинаётганда ҳамшира томонидан кўрикдан ўтказилади ва узоқ даволанаётган вақтда 10 кунда 1 марта ҳамшира томонидан педикулезга текширилади. Педикулез аниқланганда асосий касаллик бўйича касалхонага қабул қилишдан бош тортиш тақиқланади.
156. Эмлашдан кейин кўпчиликда (тахминан 5-7% эмланганларда) эмлашга одатдан ташқари реакция кузатилса, қўлланилаётган вакцинанинг сериясидан фойдаланиш тўхтатилади. Вакцина юборилгандан кейин режали эмлаш варақасига эмлаш куни, дозаси ва вакцина серияси ёзилади. Эмлаш тугагандан кейин тиббий амбулатор картага тегишли белги қайд этилади. Вакцина парентерал (тери ости, мушак ичига) йўл билан юборилганда асептик иш шароитига эътибор берилиши керак. Ходимларни иш тартиби, ампулани очиш, асбобларни ва терининг эмланган ўрнини зарарсизлантириш, препаратни ишлатиш бўйича йўриқномада кўрсатилгандай бўлиши зарур. Тирик вакциналар юборилаётган вақт мобайнида терини зарарсизлантириш учун тез қурийдиган воситалар бўлмиш спирт ва эфирдан фойдаланилса яхши, чунки бошқа воситалар терида кўп сақланиб вакцинани ўлдириш хусусиятига эга.
Бемор стационарда бўлган вақт ичида тиббий бўлимда қўлланилаётган керакли ҳамма текширув услубларидан ўтиши керак, зарур ҳолларда маслаҳат ёрдами бериш учун ички ишлар тиббиёт масканлари ёки соғлиқни сақлаш идоралари мутахассислари жалб этилади. Режалаштирилган тиббий маслаҳат кўриги жадвал асосида, шошилинч тиббий ёрдам кўрсатиш зарурати бўлганда куннинг исталган вақтида ўтказилади. Тиббий бўлим врачлари беморларни ҳар куни кўрадилар. Беморни аҳволи енгилроқ ҳолларда тиббиёт дафтарига кўрув натижалари 3 кунда бир марта, агар беморнинг аҳволи ўрта оғирликда ва оғир бўлса ҳар куни ёзилади. Стационардаги беморларни тиббий бўлим бошлиғи мажбурий равишда ҳафтада бир марта стационарга келган куни ва кетиши олдидан кўриши керак. Врачнинг белгиланган даволаш тадбирларини, тана ҳароратини ўлчаш, антропометрик ўлчамларни ўтказишлар фельдшер (ҳамшира) зиммасига юклатилади, унга яна беморлар томонидан ички тартиб қоидаларига риоя қилишни кузатиш топширилади. Ўрнатилган кун тартиби кўринарли жойга илиб қўйилади.
235. Тиббий бўлим стационарида 1—2 юқумли касалга мўлжалланган алоҳида хона (изолятор) ажратилади. У ердаги ўринлар сони стационарнинг имкониятига қараб белгиланади. Юқумли касалликлар учун алоҳида хона шу касалликка чалинган беморлар (шу ҳисобда сил касалликлари) ва юқумли касалликка чалинган бўлиши мумкинлиги хавфи туғилганда, уларни бошқалардан ажратган ҳолда сақлаш учун мўлжалланади, шу ерда уларга бирламчи врачлик ёрдами, уни кузатуви ва парвариш ўтказилади, касалини аниқлаш учун таҳлиллар ўтказилади. Изоляторда ҳар кунги ва умумлаштирувчи дезинфекция ўз вақтида ўтказилиши керак. Изоляторда тиббий ходимлар шахсий гигиена қоидаларига қатъий амал қилган ҳолда, алоҳида махсус иш кийимларда ишлашлари шарт. Тиббий бўлим стационарида кечаю-кундуз санитар навбатчилик қилиши керак. Стационарда навбатчи ходимлар сонини тиббий бўлим бошлиғи белгилайди.
241. Касалхона ўз ишини Ўзбекистон Республикасининг Жиноят ва Жиноят-ижроия кодекси, ҳамда жазони ижро этиш муассасаларининг ички тартиб қоидалари талабларидан келиб чиққан ҳолда ташкил қилади. Даволаш-профилактик ва эпидемияга қарши тадбирлар Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролар соғлиғини сақлаш, эпидемияга қарши ва санитария таъминоти тўғрисидаги қонунлари асосида ва Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг меъёрий ҳужжатлари, Ўзбекистон Республикаси ИИВнинг буйруқлари, кўрсатмалари, Ўзбекистон Республикаси ИИВ Тиббиёт бошқармаси, ЖИЭББ, Қорақалпоғистон Республикаси ИИВ, вилоятлар ИИБ тиббиёт бўлим (хизмат)лари кўрсатмалари, ҳамда ушбу Қоидалар талабларига мос ҳолда ташкил этилади.
253. Касалхона тез тиббий ёрдамга муҳтож бўлган беморларни қабул қилишга доимий равишда тайёр бўлиши шарт. Бунинг учун касалхонада ушбу Қоидаларни 2-иловасида қайд этилган шошилинч тиббий ёрдам кўрсатишда зарур бўладиган дори-дармонлар, боғлов воситалари ва тиббиёт жиҳозлари захираси мавжуд бўлиши керак.
298. Касалхонада шифокорларнинг малакасини ошириш ва касалларни диагностика ва даволаш сифатини яхшилаш учун клиник-анатомик мажлислар вақти-вақти билан ўтказилиб турилади. Клиник-анатомик мажлисларда ўлим ҳодисаларини ҳар томонлама кўриб чиқилади. Зарур бўлганда, бу мажлисларда иштирок этиш учун ЖИЭМлар тиббиёт бўлимлари шифокорлари жалб қилинади. Мажлисларда даволовчи шифокор касалликни ривожланиш ва кечиш хусусиятини, диагностик ва даволаш чораларини асослаб, батафсил айтиб ўтади. ИИВ Тиббиёт бошқармаси бош мутахассислари ўлган маҳкумни тиббий ҳужжатларини ўрганиш натижасида тайёрлаган тиббий хулосалари асосида, ўтказилган даволаш-профилактик чора-тадбирлар, уларни ўз вақтида ўтказилганлигини ва самарадорлиги ҳақида маълумот берадилар. Мажлисда паталогоанатом-шифокор қуйидагилар бўйича ахборот бериши керак:
н) ёнғин, табиий офатлар ва ҳодисаларда, беморлар тартибни (5-илова) бузганда зарур буйруқларни бериш ва уларни бажарилишини текшириш, бўлган ҳодиса ва ўтказилган чоралар ҳақида касалхона бошлиғига, бошқа керакли шахсларга дарҳол хабар бериш.
317. Тергов ҳибсхоналарида ва жазони ижро этиш муассасаларида сақланаётган руҳий касалларни даволаш амбулатор шароитида ёки тиббий бўлим стационарида ўтказилиши мумкин. Суд-психиатрия экспертизаси белгиланган шахсларни руҳий касаллиги бўйича даволаш, фақатгина ўткир психотик ҳолатларда, тутқаноқ бўлганда ва оғир руҳий декомпенсация ҳолларида ўтказилади. Шуурсиз (ўз ҳаракатларининг аҳамиятини англай олмайдиган ва бошқара олмайдиган) деб топилган шахсларни (суд ҳукми билан уларнинг тақдири белгилангунча) тиббий бўлимнинг стационарида даволаш ва сақлаш албатта бошқалардан ажратилган ҳолда амалга оширилади. Муассаса тиббиёт бўлими стационарида бўлган руҳий касаллар психиатр шифокори томонидан ҳар куни кўрилади. Муассасада психиатр шифокори лавозими бўлмаса руҳий касалликларни даволаш тадбирлари тиббиёт бўлими бошлиғи ёки ИИВ, ИИББ, ИИБ поликлиникалари психиатр-шифокорлари маслаҳатлари асосида терапевт шифокор томонидан олиб борилади. Тиббий кўрик натижалари стационар беморни тиббий ҳужжатларига ёзиб борилади. Бемор стационардан чиқаётган вақтда батафсил эпикриз тузилиб, беморнинг амбулатор дафтарчасига кўчирилади.
319. Сурункали руҳий касаллиги туфайли жазо ўташдан муддатидан олдин озод қилиниши мумкин бўлган беморни стационар шароитда чуқур ва ҳар томонлама текширилиши мажбурий ҳисобланади. Стационар шароитда чуқур тиббий текширувдан ўтганидан сўнг, беморга камида иккита врач-психиатр иштирокида психиатрик кўрик далолатномаси тузилади ва у ИИВнинг Махсус тиббий комиссияси кўригига тақдим қилинади. Кўрик натижалари бўйича ИИВ Махсус тиббий комиссияси маҳкумни касаллиги туфайли муддатидан илгари жазони ўташдан озод қилишга тақдим этиш мумкинлиги ҳақида тиббий хулоса чиқарса, бу касаллар аввал сақланаётган жойларига қайтарилмайди, муассаса тақдимномасига асосан суд идоралари томонидан узил кесил ечими бўлмагунча касалхонада (бўлимда) сақланади. Агар маҳкумга тиббий йўсиндаги чора кўрилиб мажбурий даволаниш қўлланиладиган бўлса, умумий тартибли руҳий касалликлар шифохонасига ёки кузатуви кучайтирилган руҳий касалликлар шифохонасига юборилади.
321. Суд қарори (ҳукми) билан ичкиликбозлик ва гиёҳвандликдан мажбурий даволаниш белгиланган маҳкум ЖИЭМга келганидан сўнг 3 кун муддат ичида психиатр-нарколог шифокори кўригидан ўтказилиши шарт. Психиатр-нарколог шифокори биринчи суҳбат чоғидаёқ бемор маҳкумни муассасада мажбурий даволанишни ташкиллаштирилганлиги ва уни ўтказишни асосий қоидалари билан таништиради. Бу маҳкумлар диспансер ҳисобига қўйилади, бу тоифадаги ҳар бир маҳкумга руҳий касалларга расмийлаштириладиган диспансер кузатуви назорат варақаси ва наркологик беморнинг тиббий амбулатор варақаси тузилади. Даволаш, ичкиликбозликка (гиёҳвандликка) қарши ўтказиладиган даволаш жараёнининг охиригача узлуксиз бўлиши керак. Алкоголга қарши ўтказилган фаол даволаниш даври тугагач шу эришилган натижани ушлаб турадиган амбулатор даволаш услублари қўлланилади. Интизом бўлинмалари, камера типидаги хоналарда сақланаётган маҳкумларга алкоголга қарши режалаштирилган махсус даволаш тадбирларини ўтказиш тавсия этилмайди.
333. Текширувдан ўтказилаётган шахснинг йиғилган анамнезида, у жиноий жавобгарликка тортилишига қадар таносил касаллиги бўйича даволаш ўтганлиги ёки тери-таносил касалликлари диспансерида ҳисобда турганлиги ҳақида ахборот бўлса, тергов ҳибсхонасининг тиббиёт бўлими 3 кун ичида кўрсатилган муассасага касаллик ташхиси, ўтказилган даволаш ва серологик назорат муддатлари ҳақида сўров хати юборади. Бундай касалларни даволаш ёки серологик назорати, тергов ҳибсхонасининг тиббий бўлимда, олинган жавобларга мувофиқлаштириб ўтказилади. Бундан ташқари, илгари таносил касаллиги билан оғриганлигини даъво қилаётган, аммо таносил касалликларининг ташқи белгилари бўлмаган шахс, серологик реакциялар комплексига, имкони бўлса ОТИР (РИТ) ва ИФР (РИФ)га текширилади. «Мусбат» натижалар олинса беморга яширин захм ташхиси қўйилиб, уларни даволаш Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан белгиланган тартибда амалга оширилади.
Таносил касаллиги аниқланган беморларни ЖИЭМ касалхонаси тери-таносил бўлимига ёки бошқа бўлимларга (терапия, юқумли касалликлар бўлими) алоҳида хона ва жой ажратиб жойлаштирилади. Таносил касалликлари бор беморларни касалхонага юборишни имкони бўлмаса ЖИЭМ тиббий бўлим стационарига алоҳида хона ажратиб ётқизилади. Бундан ташқари тиббий кўрсатма бўйича қайта даволаниш курсини олиши керак бўлган ва захм касали бор одам билан жинсий алоқа қилган беморлар ҳам госпитализация қилинади. Захм касаллиги оқибатида ички аъзолари ва асаб тизими зарарлаган беморлар шифокор-дерматовенеролог маслаҳатидан кейин маҳкумлар учун махсус касалхоналарда специфик даво оладилар, ички аъзолар захмида терапия бўлимида, асаб тизими захмида-неврология бўлимида. Кўрсатиб ўтилган беморларга специфик даво Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан белгиланган тартиблар асосида ўтказилади. Бемор стационар шароитда даволаниб бўлганидан сўнг, таносил касаллигига чалинган маҳкумларни сақлаш ва даволаш учун ихтисослашган ЖИЭМга юборилади (7-илова). Сурункали ичкиликбозлик ва гиёҳвандлик туфайли мажбурий даволаш белгиланган маҳкумда захм касаллиги аниқланса, у стационар шароитда даволанганидан сўнг, сурункали ичкиликбозлик ва гиёҳвандлик касаллигига чалинган маҳкумларни сақлаш ва даволашга ихтисослаштирилган ЖИЭМга (7-илова) юборилади.
350. Терининг йирингли касалликлари билан курашишда комплекс профилактик ишларни бажариш муҳим аҳамиятга эга. Бунинг учун гигиеник режимни сақлаш, ишлаб чиқариш ва маиший шароитларни яхшилаш ва пиококк инфекциясига олиб келадиган сабабларни истисно қилиш керак. Терининг гигиеник парвариш қилиш ва унинг нормал ҳолати йирингли касалликларни олдини олишда катта аҳамиятга эга. Ишдан кейин терини парвариш қилиш керак. Санитар тозалаш жойларида шахсий мочалкалардан фойдаланиш керак. Кирни ювгандан кейин, албатта, дазмоллаш зарур. Ишлаб чиқариш корхоналарида жароҳатлар олинганда ўз-ўзига ва бошқаларга ёрдам кўрсатиш қоидаларини ўргатиш керак. Корхона усталарида тез ёрдам аптечкалари сақланиши керак. Терининг йирингли касалликларини олдини олиш учун ишчилар шахсий ҳимоя воситаларини (ҳимоя суртмалари, пасталар, кремлар) ишлатиш керак. Ишдан олдин пасталарни ювилган қўлни терисига бир текисда суртилади. Ишдан кейин пасталар илиқ сув ва совун билан ювилади. Организмнинг инфекцияга ҳимоя кучларини кўтариш учун, ЖИЭМда йилнинг қишки-баҳорги пайтларида таомларни С-витамини билан тўйинтириш керак. Бу тадбирни бажарилишини доимо назорат қилиш тиббий ходимларга юклатилади.
351. Оёқ-панжа микози билан курашишда касаллик эпидемиологик занжирининг барча ҳалқаларига таъсир қиладиган комплекс тадбирлар кўзда тутилган бўлиши керак. Оёқ-панжа микозлари билан курашишни ташкил қилишдаги асосий формалар: аниқлаш, рўйхатга олиш, даволаш, диспансер кузатуви, санитария-гигиеник шароитларни яхшилаш ва санитария оқартув ишларини олиб бориш. Муайян гуруҳларни (ҳаммомчилар, иссиқ цех ишчилари, ҳар куни душга кирадиган шахслар) текширувдан ўтишлари катта аҳамиятга эга. Ҳамма аниқланган беморлар дерматовенеролог маслаҳатидан кейин, улар сақланиши белгиланган муассасаларда даволанишга жалб қилинадилар. ЖИЭМ тиббий бўлимларида оёқ-панжа микози билан оғриган беморларга диспансер варақалари очилади. Оёқ-панжа микозларини олдини олишда санитария тозалаш жойларидан ўтаётганда, ёғочли тагликларни резинали ёки пластмасса гиламчалар билан алмаштирилиши керак, чунки улар гигиеник бўлиб осон зарарсизлантирилади, дезинфекция қилинган ва ҳаммом пойафзалидан фойдаланилганидан сўнг уни дезинфекциядан ўтказиш катта аҳамиятга эга. Ҳаммомда оёқни ювиш учун белгиланган тослар бўлиши керак. Оёғи терлайдиган шахслар ҳар куни оёғини совуқ сув ва совун билан ювишлари, тирноқларни олишлари, пайпоқларини ва пайтаваларини тез-тез ювиб туришлари керак. Оёғи терлайдиган шахслар резинали этикларини ва синтетик пайпоқларини киймасликлари керак.
356. Даволашнинг биринчи босқичида, сил касалхонаси шароитида, асосий антибактериал терапия курслари ўтказилади. I-диспансер назорат гуруҳига алоқадор бўлган касаллар ТХ ва ЖИЭМ да аниқланса уларни стационар шароитида даволаш лозим, шу билан бир қаторда амбулатор даволаниш ва диспансер кўрик даврида қайталанган ҳолатлар ҳам киради. ТХ да даволашни асосий курси махсуслаштирилган камераларда ёки тиббий бўлим алоҳида хоналарида ИИВ, ИИБ тиббий муассасаси ва соғлиқни сақлаш мутахассислари иштирокида ҳибсхона шифокорлари томонидан олиб борилади. Жазо кучга киргандан кейин, бу беморлар сил касалликлари касалхоналарига юборилади. Аммо касалликнинг кечиш жараёни маҳбуснинг ҳаётига хавф солиб ривожланса, суд ҳукми чиққунга қадар ҳам бемор сил стационарига юборилиши зарур. Стационарда даволаниш муддати сил жараёнининг кечиши, касалликнинг давомийлиги, шакли ва даражасига боғлиқ. Ташхиси биринчи марта қўйилган ва касаллиги зўрайган беморларни комплексли антибактериал терапияси 12 ойгача ўтказилади. Даволаш жараёнида сил касаллигини кечиши турғунлашса ва касаллигида салбий динамика бўлмаган беморлар кўрсатилган муддатлардан олдин ҳам амбулатор даволанишга юборилиши мумкин. Сил касаллигини сурункали кечиш жараёни шаклланган беморларни касаллик зўрайишини сўниши кузатилгунга қадар қисқа муддатли (4 ойгача) химиотерапия ўтказилади. Даволаш жараёнида динамика ижобий бўлса, касаллик жараёни турғунлашгунча даволаш муддати узайтирилади. Касаллик жараёнини кечиши, даволашни самарасини аниқлаш ва тегишли тавсиялар бериш учун бемор йилнинг ҳар чорагида касалхона сил касаллиги бўлими даволаш-назорат комиссияси томонидан кўрилади. Стационар даволанишдан кейин I-диспансер ҳисоби гуруҳидаги (ДХГ) беморлар сил касалига ихтисослашган ЖИЭМларга амбулатор даволанишга юборилади.
(367-банд Ўзбекистон Республикаси ички ишлар вазирининг 2011 йил 29 декабрдаги 193-сонли буйруғига (рўйхат рақами 1182-1, 20.02.2012 й.) асосан 3691-бандга ўзгартирилган — ЎР ҚҲТ, 2012 й., 8-9-сон, 88-модда)
3692. Муассаса тиббий бўлим иш режаси бўйича қуйидагилар амалга оширилади: маҳкумлар меҳнатини санитария-гигиеник шароитларини тиббий назорати, меҳнатни муҳофаза қилиш ва ишлаб чиқариш санитарияси қоидаларини амалга ошириш, аптечкаларни ва санитария халтачаларни борлиги ва уларнинг тўлиқлиги, ишлаб чиқариш жойларида ичимлик суви билан таъминланганлик ҳолати, махсус кийимни борлиги, ҳовли ҳудудини, иш жойларини санитария ҳолати. Текширув натижалари далолатномалари цехларни маъмуриятларига буйруқ усулида (камчиликларни аниқ йўқотиш вақти кўрсатилиб) расмийлаштирилади. Агар ишлаб чиқариш жойларида санитария-гигиеник қоидаларнинг қўпол бузилиши аниқланса, уларни тезкор бартараф қилиш учун бевосита муассаса раҳбариятига ахборот берилади. Камчиликларни бартараф қилиш чоралари қабул қилинмаса тиббий бўлим бошлиғи ўзидан юқори турган тиббий бошлиққа хабар беради.
(368-банд Ўзбекистон Республикаси ички ишлар вазирининг 2011 йил 29 декабрдаги 193-сонли буйруғига (рўйхат рақами 1182-1, 20.02.2012 й.) асосан 3692-бандга ўзгартирилган — ЎР ҚҲТ, 2012 й., 8-9-сон, 88-модда)
(369-банд Ўзбекистон Республикаси ички ишлар вазирининг 2011 йил 29 декабрдаги 193-сонли буйруғига (рўйхат рақами 1182-1, 20.02.2012 й.) асосан 3693-бандга ўзгартирилган — ЎР ҚҲТ, 2012 й., 8-9-сон, 88-модда)
(370-банд Ўзбекистон Республикаси ички ишлар вазирининг 2011 йил 29 декабрдаги 193-сонли буйруғи (рўйхат рақами 1182-1, 20.02.2012 й.) таҳририда — ЎР ҚҲТ, 2012 й., 8-9-сон, 88-модда)
380. Ўткир кечадиган касалликлар билан оғриган шахсларга динамик кузатув ўтказилишдан мақсад шу касалликни сурункали кечишга ўтказмаслик ва унинг асоратларини олдини олишдир. Уларга динамик кузатувни қанча вақтда қайтадан ўтказиш ва давомийлиги касалликнинг хили, кўриниши, шу ўткир жараённинг кечиши хусусиятлари ва қолиши мумкин бўлган асоратларига қараб ҳар хил бўлади. Динамик кузатув бемор бошидан кечирган касаллигини асоратлари хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда ўтказилади. Беморни бошдан кечирган ўткир касаллиги бўйича динамик кузатув нисбатан қисқа (2 ҳафтадан — 3 ойгача, 3—6 ой, 6 ойдан — 1 йилгача) бўлиши мумкин ва касалликнинг асоратлари ўтиб кетиши билан бундай шахслар соғломлар гуруҳига ўтказилиши мумкин. Агар беморни ўткир касаллиги сурункали кўринишга ўтса, бемор сурункали касалликка учраган ҳисобда динамик кузатувга олинади.
390. Ҳамма сил беморлари касалликнинг активлигига, жараён фазасига, даволаш ва кузатув давомийлигига қараб диспансер назоратининг (ДНГ) 8 та гуруҳларидан бирига ҳисобга олинади. Актив сил (IA, IБ, II, VA, VБ ДНГ) билан касалланган маҳкумларни даволаниши ва назорати махсуслашган ЖИЭМ ва сил шифохонаси (бўлимлари)нинг шифокор-фтизиатрлари томонидан амалга оширилади. III, VB ва VII ДНГ кузатувидаги маҳкумлар режимнинг турига қараб умумий асосдаги ЖИЭМларда сақланади ва ўша ерда уларга диспансер назорати ва рецидивга қарши даволаш ўтказилади. Ҳамма сил билан касалланган вояга етмаган маҳкумлар касалликнинг активлигига, жараён фазасига, даволаш ва кузатув давомийлигига қараб диспансер назоратининг 7 та гуруҳларидан бирига ҳисобга олинади. VI ДНГда ўпкасида локал ўзгаришлар бўлмаган сил билан инфицирланган ўсмирлар кузатувда бўлади. Бу контингентни даволаш ва диспансер кузатуви муассаса тиббиёт бўлими шифокор-терапевти томонидан касалхона шифокор-фтизиатри тавсияси асосида амалга оширилади.
393. Диссеминацияли ўпка силида инфекция гематоген, лимфоген ва бронхоген йўллар билан тарқалади. Диссеминация жараёни ўткир, ўткир ости ва сурункали шаклдаги кўп қиррали клиник ўзгаришлар билан кечади. Ўткир ва ўткир ости шакллари учун ривожланган заҳарланиш белгилари, жараённинг иккала ўпкада жойлашганлиги, ўпка тўқимасининг симметрик ва бир хилда зарарланганлиги характерлидир. Бундай беморлар туберкулинга юқори сезгир бўлади. Сил микобактериялари асосан ўпка тўқимасида емирилиш кузатилганда топилади. Диссеминацияли ўпка сили кеч аниқланиб, даволанмаса ёки даволаниш ноадекват бўлса касаллик ривожланиб фиброз-кавернали ўпка силига айланади. Емирилган инфильтратив ўпка сили, кавернали ёки фиброз-кавернали ўпка силида, ўпкадан қон кетишдаги аспирацион пневмонияда ва лимфа тугунининг бронхга ёриб киришидаги бронхоген ёйилган ўчоқларни диссеминацияли ўпка сили ўчоқларига киритилмайди. Чунки бу бронхоген диссеминация жараёнининг фазаси ҳисобланади.
399. Цирротик ўпка сили фаол сил жараёнининг клинико-рентгенологик кўринишларини сақланиши билан ўпкада фиброзли ўзгаришларининг ифодаланиши, эмфизема ва бронхоэктазларнинг борлиги, кокс оралиғи аъзолари ва трахеянинг силжиши билан характерланади. Цирротик ўпка сили фиброз-кавернали, диссеминацияли жараёнларнинг узоқ кечишидан келиб чиқади. Ундан ташқари цирротик ўпка сили лобит типидаги инфильтратив ўзгаришларнинг сўрилиши ва бириктирувчи тўқиманинг ўсишидан, ҳамда сил ўзгаришлари мавжуд бўлган ўпка тўқимасининг ателектаз майдонларида ривожланади. Ва ниҳоят цирротик ўпка сили узоқ кечувчи плеврит, пневмоплеврит ва пневмоторакс оқибатида ҳам келиб чиқади. Бу ҳолатлардаги цирротик сил жараёни плевроген ривожланишига эга бўлгани учун «плевропневмоцирроз» деб ҳам юритилади. Цирротик ўпка сили клиникасида силнинг заҳарланиш белгилари, жараённинг қайталаниб туриши, қон тупуриш ва сил таёқчаларининг ажралиб турилиши сақланган бўлади.
403. Сил таёқчаларини ажратилиши касаллик фаоллигини кўрсатади. Клинико-рентгенологик белгилари мавжуд бўлган ҳар бир беморда исталган усул билан ҳаттоки бир маротаба сил таёқчалари аниқланса ёки клинико-рентгенологик белгилари бўлмаган ҳолда сил таёқчалари икки маротаба аниқланса бацилла ажратувчилар (ВК+) деб ҳисобланади. Сил таёқчаларини аниқлаш учун ҳар бир бемор балғами (бронх, трахея ва ошқозон ювинди сувлари) 2 маротаба оддий бактериоскопия усули билан текширилади, сил таёқчалари аниқланмаган ҳолда флотация усули билан текширилади. Бу текширишларни ўтказилишидан қатъий назар, биринчи бор аниқланган беморларда ёки жараён қайталанган ва кучайган ҳолларда даволанишни бошлашдан олдин 3 маротаба экиш усули билан текширилади. Кейинги текширишлар даволаниш жараёнида бўлиб, 1 ойда 1 маротаба токи камида 3 маротаба бактериоскопик ва культурал усуллар билан тасдиқланган сил таёқчаларининг аниқланмаслиги ва томография билан тасдиқланган емирилган майдоннинг чандиқланишигача амалга оширилади.
«Б» гуруҳ — тўлиқ бўлмаган ёки унумсиз антибактериал даволаниш ўтказилганда, ҳамда уларни ўтказишга қарши кўрсатмалар оқибатида сурункали сил жараёни шаклланган беморлар. ВК ажратилиши ва каверна 2 йилдан ортиқ сақланиши ёки ВК ажратмайдиган қобиқ ҳосил қилиб ҳалталанган эмпиема, емирилган туберкулома мавжуд бўлган беморлар бу гуруҳда кузатилади. Булар орасидан узоқ химиотерапия ёки хирургик даволанишга муҳтож беморлар танланади. Уни ўтказишга имконият бўлмаса, уларга стационар шароитида жараён зўрайишини сўндириш учун ёки амбулатор шароитларда уни олдини олиш учун қисқа муддатли даволаниш курслари ўтказилади. II ДНГда I ДНГдан ўтказилган сўнувчи актив сил беморлари назоратда бўлади. Уларда жараён барқарорлиги юзага келган бўлиб, бацилла ажратилиши тўхтаган бўлади ва ўпкасида емирилиш майдонлари бўлмайди. Бу беморлар йилига 2 маротаба 2—3 ойдан химиотерапия курсларини амбулатория шароитида қабул қилиши лозим бўлади.
«О»(нолинчи) гуруҳда ўпкасида маълум ўзгариш мавжуд бўлиб, фаоллигини аниқлаш зарур бўлган шахслар назоратда туради. Уларда 3 ой мобайнида ўпкасида сил фаоллиги бор йўқлигини аниқлаш лозим. Фаоллиги аниқлангандан сўнг ДНГнинг қайси бирига мансуб бўлса шу гуруҳга мос равишда керакли даволаш-профилактика чора-тадбирлари олиб борилади. Беморни бир гуруҳдан бошқа гуруҳга ўтказиш ёки диспансер ҳисобидан ўчириш тиббиёт бўлими (сил шифохонаси ёки бўлими) бошлиғи ва даволовчи шифокор-фтизиатр иштирокида ҳар бир ҳолат учун алоҳида, комиссияда, асосланган, керакли текширишлар билан тасдиқланган ва тиббий карта (касаллик тарихи)га ўрнатилган тартибда қайд қилиш билан кўриб чиқилади. I-гуруҳдаги беморлар II гуруҳга асосий химиотерапия курси ёки хирургик муолажалар унумли ўтказилиб, клинико-рентгенологик ва лаборатор кўрсаткичлар билан тасдиқланган ВК ажратилиши ва деструкция майдонининг йўқолган ҳолатларда ўтказилади. Ўпкасида кичик формадаги деструкциясиз сил жараёни мавжуд, ВК ажратмайдиган беморларда тўлиқ сўрилиш ёки кичик қолдиқ ўзгаришлар қолган бўлса, I гуруҳдан тўғридан— тўғри III гуруҳга ўтказилиши мумкин. Кичик қолдиқ ўзгаришли беморлар II ДНГ да камида 1 йил мобайнида кузатилади. Сил жараёни тўлиқ даволанмаслиги ва сурункали деструкцияли сил жараёнидан кейинги катта қолдиқ ўзгаришларда бу гуруҳда назорат қилиш муддати 2—3 йилга чўзилади.
Ўзбекистон Республикаси ЖКни 96-моддасига мувофиқ гиёҳвандликдан даволаниши мажбур бўлган маҳкумларнинг ҳаммаси актив гуруҳ диспансер ҳисобига қуйилади. Бу шахсларга мажбурий тартибда, давомийлиги 60 кундан кам бўлмаган гиёҳвандликка қарши бирламчи стационар даволаниш курси ва мадад берувчи амбулатор даволаниш курси меҳнат терапияси билан биргаликда олиб борилади. Амалиёт шуни кўрсатаяптики, ЖИЭМ тизимида гиёҳвандликка қарши мажбурий даволаниш оптимал муддати 2 йилга боради.
411. Йилда икки марта барча тарбияланувчилар чуқур тиббий профилактик кўрикдан ўтказилади (антропометрик ўлчовлар, вазнини тортиб кўриш ва лаборатория таҳлиллари ҳамда флюорографик текширувлар). Кўрик натижаларига кўра соғлигини ҳолати ва жисмоний қувватига қараб тарбияланувчилар жисмоний тарбия машғулотларини ўтказиш учун қуйидаги гуруҳларга бўлинади: асосий, тайёрлов, махсус ва ногиронлар. Соғлиги аҳволи яхшиланиб боришига қараб бир гуруҳдан бошқасига ўтказилади. Асосий гуруҳга соғлиғида ўзгариш бўлмаган, ҳамда соғлиғида морфологик ва функционал ўзгаришлари кўп бўлмаган, жисмонан бақувват бўлган ўсмирлар киради. Улар ўқув дастури бўйича мажбурий бўлган жисмоний тарбия машғулотларида қатнашиб, белгиланган нормативларни топширадилар ва жисмоний соғломлаштириш тадбирларида қатнашадилар, қўшимча спорт тўгаракларига қатнашишлари мумкин. Тайёрлов гуруҳига саломатлик ҳолатида бироз ўзгаришлар бўлган ва жисмонан бақувват бўлмаган ўспиринлар киради. Жисмонан бақувват бўлмаган ўспиринлар билан жисмоний тарбия дарси ҳаракатланиш қобилиятларини ва кўникмаларини аста-секинлик билан ошириб боришга қаратилган, ҳамда организмга ортиқча эътибор талаб қиладиган (пульс, қон босими ва бошқа кўрсатгичларни назорат қилиш) машқлар киритилмаган ўқув дастури асосида олиб борилади. Улар белгиланган нормативларни танлаб топширадилар, жисмоний соғломлаштириш тадбирларида қатнашадилар. Умумий жисмоний тарбия тўгаракларига боришлари мумкин. Махсус гуруҳга соғлиғида сезиларли, доимий ёки вақтинчалик хусусиятга эга бўлган ўзгаришлари бор бўлган, ўқиш ва меҳнат фаолиятига рухсат этилган ўспиринлар киради. Улар билан жисмоний тарбия дарслари махсус дастур асосида касаллигини хусусияти ва оғирлиги инобатга олинган ҳолда олиб борилади ва даволаш тадбири сифатида ўтказилади. Бу туркум билан қўшимча машғулотлар, спорт ўйинлари ташкиллаштирилади, соғлигини аҳволи назорат қилинади. Айрим ўспиринлар билан машғулотлар врач маслаҳати асосида ўтказилади.
415. Муассасага келган барча ўспирин маҳкумлар врач-психиатр кўригидан ўтиши керак. Тиббий кўрсатмалари бўйича мажбурий даволаш чораларини қўллаш белгиланган вояга етмаган маҳкумлар ихтисослаштирилган муассасаларда даволанадилар. Амбулатор даволаш (ихтисослаштирилган муассаса бўлмаган ҳолатларда хам мутахассис тавсияси ва назорати остида) тиббий бўлимда врач-психиатр (психиатр-нарколог) ёки тиббий бўлим бошлиғи томонидан амалга оширилади. Гиёҳванд беморларни тарбия колонияси шароитида даволаш, мажбурий тартибда меҳнат ва ўқиш жараёни билан узлуксиз равишда, муассаса техника мутахассислик билим юрти ёки умумий таълим мактабининг гиёҳванд беморлар билан ишлаш жараёнини ташкил қилиш тайёргарлигидан ўтган ходимларини жалб қилган ҳолда олиб борилади. Юқорида кўрсатилган барча тадбирлар врач-психиатр томонидан тарбиячи ва психолог билан ҳамкорликда олиб борилади. Улар томонидан ўспиринлар орасида соғлом турмуш тарзи, гиёҳванд моддаларни зарари ҳақида комплекс тадбирлар тарғиботи олиб борилади.
430. Юқумли касалликлар тарқалишини олдини олиш мақсадида болалар уйига янги келган ёши икки ойдан ошган болалар 21 кун давомида карантинда бўладилар. Ёши икки ойгача бўлган болалар 3—5 кунга карантин биносида алоҳида хонага ётқизиладилар. Тез ривожланувчи оғир касалликка ва юқумли касалликларга чалинган болалар карантин биносига ётқизилмай соғлиқни сақлаш идоралари касалхоналарига жўнатиладилар ва улар касалхонага жўнатилгунга қадар тиббий изоляторда бўладилар. Болалар карантин ўтиши учун болалар уйи биносидан бошқа жойда алоҳида хона ташкиллаштирилади, ундаги ўринлар сони болалар уйининг штат бўйича умумий ўринлар сонининг 10 фоизидан кам бўлмаслиги керак. Карантин биноси 2—3 хонали қабул бўлинмаси, болаларни оналари билан биргаликда сақлаш учун хоналар (майдони ҳар бир бола учун 5,1 кв.м. ва оналар учун 3 кв.м. кам бўлмаган), ювиш хонаси, ҳожатхона, айвонча ва сайр қилиш учун майдончалардан ташкил топади. Карантин хоналарида ҳар хил ёшли болалар бўлиб, уларнинг кун тартиби ҳар бирига алоҳида, тарбия ишлари уларнинг ёшига хос бўлади. Карантин вақтида болалар ва оналар бўғма, ичак инфекциялари гуруҳи (ёки шу микроб ташувчилари) бор-йўқлигига (шу жумладан, қорин тифи, паратиф, ичбуруғ), гижжалар борлиги, сил ва захм касалликларига, қонни Вассерман услубида текширишга, қизчалар ва оналарни гонорея касаллигига текширилади. Бошқа қўшимча текширувлар клиник ва эпидемиологик асослар бўлсагина ўтказилади.
439. Болалар уйи бошлиғи маҳкума аёллардан сўров йўли билан, керакли ҳолларда уларнинг яқин қариндошларига хат ёзишиб, уларнинг болани ўз тарбияларига олиш хоҳишларини аниқлайди. Маҳкума аёлга, болаларини жойлаштириб келиш учун, қариндошлариникига бориб келиш имконияти яратилади. Йўл харажатлари маҳкума маблағи ҳисобидан бўлади. Агар маҳкума аёл бирор сабаб билан қариндошлариникига боласини жойлаштириб келишга бора олмаса, қариндошлари болани ўз тарбияларига олишга хоҳишлари бўлса-ю, лекин йўл харажатларига маблағлари бўлмаса, муассаса йўл ҳақини уларга тўлаб, шу харажатларни «Озод этилиш харажатлари» моддаси ҳисобига киритади. Агар қариндош-уруғлари бошқа сабабларга асосан келолмасалар, бола уларнинг турар жойига тиббий ходим кузатувида юборилади. Болани ўз тарбиясига қабул қилган қариндошига болани тарбияга топширилганлиги ҳақидаги далолатнома нусхаси, туғилганлиги ҳақидаги гувоҳномаси, болани ўсиши тарихи дафтаридан кўчирма, унда боланинг соғлиғи тўғрисидаги маълумотномалар, олинган профилактик эмлаш ва ўтказган касалликлари ёзилган бўлади.
(446-банд Ўзбекистон Республикаси ички ишлар вазирининг 2011 йил 29 декабрдаги 193-сонли буйруғи (рўйхат рақами 1182-1, 20.02.2012 й.) таҳририда — ЎР ҚҲТ, 2012 й., 8-9-сон, 88-модда)
Ишлаб чиқариш гуруҳиИшлаб чиқариш жараёнларининг санитария таърифиҲисобдаги одамлар сониГардероб тури, Битта одамга шкафдаги бўлимларнинг сони
Битта сув тармоғига
Битта душ тармоғига Битта сув тармоғига
13- ва 4- турдаги хавфли ифлословчи моддаларни чиқарувчи жараёнлар:
Фақат қўл257Умумий, битта бўлим
Тана ва махсус кийим1510Умумий, икки бўл.
Тана ва махсус кийим, махсус ювувчи воситалар қўлланганда ажраладиган520Алоҳида, бир бўлим учун бир донаданМахсус кийимларни химчистка қилиш ёки ювиш
2Нохуш метериологик шароит ва иссиқлик таъсирини ошиб кетиши натижаси кечадиган жараён:
Яққол конвекцион иссиқлик720Умумий, иккита бўлим Совитиш учун хона
Яққол нурли иссиқлик таъсирини ошиб кетиши320Умумий, иккита бўлим Совитиш учун хона
Махсус кийимларни намлик таъсирида намланишига олиб келувчи боғлиқлик520Алоҳида, бир бўлим учун бир донаданМахсус кийимларни қуритиш хонаси
Ҳаво харорати 10оС бўлганда, очиқ ҳавода ишлашни ҳам ҳисобга олган ҳолда520Алоҳида, бир бўлим учун бир донаданМахсус кийимларни иситиш
1. Манту синамасини тергов ҳибсхоналарида 18 ёшгача бўлган ўсмирларга флюорография текширувидан кейин ўтказилади. Буни махсус тайёрланган ва синамани ўтказишга рухсат этилган ҳамширалар амалга оширади. Манту синамасини ўтказиш учун М.А. Линников туберкулини — ППД-Л (тозаланган оқсил деривати) қўлланилади. Унинг таркибида стерилликни таъминловчи 0,01%ли хинозол бўлиб, қўлланишга тайёр суюқ ҳолда ишлаб чиқарилади. 5мл (50доза)лик флакон 25 кишига, 3мл (30доза)лик флакон эса 15 кишига мўлжалланган. Линников туберкулини 0,1мл эритмасининг биологик активлиги 2 халқаро бирлик (2ТБ) га мос келади ва 1 доза ҳисобланади. Препарат ҳарорат 0°Сдан 4°Сгача бўлган қоронғу хонада сақланганда 12 ой ўзини хусусиятларини сақлайди. Ҳар бир туберкулин қутисида препаратни қўллаш йўриқномаси бўлади. Синамани ўтказишдан олдин шифокор ва ҳамшира бу йўриқномани албатта ўқиб чиқиши шарт. Манту синамасини ўтказиш учун қуйидаги махсус асбоблар тўпламидан фойдаланилади:
(7-илова Ўзбекистон Республикаси ички ишлар вазирининг 2011 йил 29 декабрдаги 193-сонли буйруғи (рўйхат рақами 1182-1, 20.02.2012 й.) таҳририда — ЎР ҚҲТ, 2012 й., 8-9-сон, 88-модда)