LexUZ шарҳи
а) «Конвенция» — 1944 йил 7 декабрда Чикаго шаҳрида имзолаш учун очиқ деб эълон қилинган Халқаро фуқаро авиацияси тўғрисида Конвенция, шу жумладан қай даражада кучга киргани ёки Ўзбекистон Республикаси ва Тожикистон Республикаси томонидан ратификация этилганига қараб, Конвенциянинг 90-моддасига мувофиқ қабул қилинган ҳар қандай илова, шунингдек Конвенциянинг 90 ва 94-моддаларига мувофиқ Конвенцияга ва унинг иловаларига киритилган ҳар қандай ўзгартириш;
в) «тайинланган авиакорхона» — мазкур Битимнинг 3-моддасига мувофиқ тайинланган ва ваколат берилган авиакорхона;
г) «ҳудуд» — Конвенциянинг 2-моддасига мувофиқ кўрсатилган маънони англатади;
е) «белгиланган йўналишлар» — мазкур Битим Иловасида белгиланган ёхуд белгиланиши мумкин бўлган йўналишлар;
ж) «келишилган қатновлар» — мазкур Битимнинг Иловасида белгиланган йўналишлар бўйича амалга ошириладиган халқаро ҳаво қатновлари;
2. Мазкур Битимнинг Иловаси унинг ажралмас қисмини ташкил қилади.
1. Ҳар бир Аҳдлашувчи Томон бошқа Аҳдлашувчи Томонга мазкур Битим Иловасида кўрсатилган йўналишлар бўйича мунтазам халқаро ҳаво қатновларини амалга ошириш мақсадида мазкур Битимда белгиланган ҳуқуқларни тақдим этади.
б) бошқа Аҳдлашувчи Томон давлати ҳудудидаги мазкур Битимнинг Иловасида кўрсатилган манзилларда нотижорий мақсадларда тўхташ;
2. Бошқа Аҳдлашувчи Томон бундай хабарномани олганидан сўнг мазкур модданинг 3 ва 4-бандлари қоидаларига мувофиқ дарҳол тайинланган авиакорхонага парвозлар учун тегишли рухсатномани беради.
5. Мазкур моддада кўрсатилган рухсатномани олган тайинланган авиакорхона ушбу Битимнинг 10-моддасига мувофиқ келишилган қатновларда тарифлар жорий этилган, шунингдек ушбу Битимнинг 2-моддаси 4-бандига мувофиқ техник ва тижорат масалалари ҳал қилинган тақдирда, келишилган қатновлардан фойдаланишни бошлаши мумкин.
1. Ҳар бир Аҳдлашувчи Томон бошқа Аҳдлашувчи Томон тайинлаган авиакорхонага берилган эксплуатация рухсатномасини ёки мазкур Битимнинг 2-моддасида кўрсатилган ҳуқуқлардан фойдаланишни тўхтатиб қўйиш ёки бундай ҳуқуқлардан фойдаланишда ўзи зарур деб ҳисоблаган шартларни бажаришни талаб қилиш ҳуқуқига эга, башарти:
2. Агарда рухсатноманинг дарҳол бекор қилиниши, ҳуқуқлардан фойдаланишни тўхтатиб қўйиш ёки мазкур модданинг 1-бандида кўрсатилган шартларнинг бажарилишини талаб қилиш қонунчиликни бундан кейин ҳам бузилишининг олдини олиш учун зарур ҳисобланмаса, юқориги бандда кўрсатиб ўтилган ҳаракатлар Аҳдлашувчи Томонлар авиация маъмуриятлари ўртасидаги маслаҳатлашувлардан сўнггина амалга оширилади. Авиация маъмуриятлари ўртасидаги бундай маслаҳатлашувлар сўров тушган кундан эътиборан қисқа муддат ичида бўлиб ўтиши лозим.
Аҳдлашувчи Томонлардан бирининг давлат ҳудуди орқали тўғри транзит билан ўтувчи ҳамда аэропортнинг ушбу мақсад учун белгиланган ҳудудини тарк этмаган йўловчилар, уларнинг қўл юки, багаж ва юкка нисбатан ушбу Битимнинг 15-моддасида келтирилган хавфсизлик, шунингдек гиёҳвандлик воситалар ва психотроп моддалар ҳамда уларнинг хом ашёларини олиб ўтишга доир қоидалар қўлланилган ҳоллардан ташқари соддалаштирилган назорат қўлланилади. Тўғри транзит орқали ўтувчи багаж ва юкдан божхона божлари ва бошқа солиқлар ундирилмайди. Кўрсатилган хизматлар, сақлаш ва божхона тартиботлари учун йиғимлар Аҳдлашувчи Томонларнинг ички давлат қонунчилигига асосан олинади.
2. Мазкур модданинг 1-бандида кўрсатиб ўтилган тарифлар, бутун йўналишдан ёки унинг бир қисмидан фойдаланадиган бошқа авиакорхоналар билан маслаҳатлашиб олингандан сўнг, имкониятга қараб, иккала Аҳдлашувчи Томонларнинг тайинланган авиакорхоналари ўртасида белгиланган йўналишларнинг ҳар бири бўйича келишиб олинади. Бундай келишувга, имкониятга қараб, Халқаро ҳаво транспорти уюшмасининг тарифларни ўрнатиш механизмидан фойдаланган ҳолда эришилади.
3. Агар тайинланган авиакорхоналар мазкур модданинг 2-бандига мувофиқ уларга тақдим қилинган бирон-бир тарифни тасдиқлаш масаласи бўйича келишувга эриша олмасалар, бу келишмовчилик мазкур Битимнинг 20-моддаси шартларига мувофиқ ҳал этилиши лозим.
3. Мазкур модданинг 2-бандида кўрсатилган материаллар божхона органларининг назорати ёки кузатувига олиниши мумкин.
1. Аҳдлашувчи Томонлар халқаро ҳуқуқдан келиб чиқадиган ўз ҳуқуқлари ва мажбуриятларига мувофиқ, фуқаро авиацияси хавфсизлигини ноқонуний хатти-ҳаракатларидан ҳимоя қилиш бўйича бир-бирлари олдидаги мажбуриятлари мазкур Битимнинг ажралмас қисми эканлигини тасдиқлайдилар. Халқаро ҳуқуқ доирасида ўз ҳуқуқ ва мажбуриятларининг умумий қўлланишини чекламаган ҳолда, Аҳдлашувчи Томонлар 1963 йил 14 сентябрда Токиода имзоланган Ҳаво кемаларида содир этиладиган жиноятчилик ва бошқа ҳаракатлар тўғрисида Конвенция, 1970 йил 16 декабрда Гаагада имзоланган Ҳаво кемаларини ноқонуний равишда эгаллаб олишга қарши кураш тўғрисида Конвенция, 1971 йил 23 сентябрда Монреалда имзоланган Фуқаро авиацияси хавфсизлигига қарши ноқонуний ҳаракатларга қарши курашиш тўғрисида Конвенция, 1988 йил 24 февралда Монреалда имзоланган Халқаро фуқаро авиациясига хизмат кўрсатаётган халқаро аэропортларда ноқонуний куч ишлатиш ҳаракатларига қарши кураш тўғрисида Протокол қоидаларига ҳамда икки Аҳдлашувчи Томон давлатлари иштирокчиси бўлган бошқа халқаро шартномалар қоидаларига асосан иш олиб борадилар.
3. Аҳдлашувчи Томонлар Халқаро фуқаро авиацияси ташкилоти томонидан ўрнатилган ва Конвенциянинг Иловаларида белгиланган авиация хавфсизлиги ва техник талаблар қоидаларига мувофиқ иш кўрадилар, башарти бундай қоидалар ва талаблар Аҳдлашувчи Томонларга нисбатан қўлланилиши мумкин бўлса. Аҳдлашувчи Томонлар ўз давлат ҳудудларида рўйхатдан ўтган, асосий фаолият жойи ёки доимий турар жойи ўз давлат ҳудудларида жойлашган ҳаво кемалари эксплуатантлари ва халқаро аэропортларнинг фойдаланувчиларидан авиация хавфсизлигининг бундай қоидалари ва талабларига мувофиқ иш кўришларини талаб қиладилар.
4. Аҳдлашувчи Томонларнинг ҳар бири бундай ҳаво кемалари эксплуатантларидан мазкур модданинг 3-бандида эслатиб ўтилган қоидаларга бошқа Аҳдлашувчи Томон мазкур Аҳдлашувчи Томоннинг давлат ҳудудига кириши, чиқиши ва мазкур ҳудудда бўлиши даврида риоя этилиши зарур бўлган талабларни қўйиши мумкинлигига рози бўлади. Ҳар бир Аҳдлашувчи Томон ҳаво кемаларини ҳимоя қилиш ва йўловчиларни, экипаж аъзоларини, қўл юки, багажни, юкни ва саҳн захираларини юк ортиш ва тушириш вақтида текшириш учун ўз давлатининг ҳудуди доирасида тегишли чора-тадбирлар кўрилишини таъминлайди. Ҳар бир Аҳдлашувчи Томон бошқа Аҳдлашувчи Томоннинг, башарти, аниқ таҳдид мавжуд бўлган тақдирда, хавфсизликни таъминлаш юзасидан махсус чора-тадбирлар кўришга доир илтимосларини ҳам хайрихоҳлик билан кўриб чиқади.
2. Агар бундай маслаҳатлашувлар натижасида бир Аҳдлашувчи Томон бошқа бир Аҳдлашувчи Томонни Конвенцияда белгиланган минимал стандартларга мувофиқ айтиб ўтилган ҳар қандай соҳалардаги парвозлар хавфсизлиги стандартларига риоя қилмаяпти ёки уларни қўлламаяпти деб ҳисобласа, бир Аҳдлашувчи Томон бошқа Аҳдлашувчи Томонни бундай хулоса тўғрисида ва ўша минимал стандартларнинг талабларига жавоб бериш учун қилиниши зарур ҳаракатлар тўғрисида хабардор этиши лозим, бунда ўша бошқа Аҳдлашувчи Томон тегишли чораларни қўллаши лозим. Агарда бошқа Аҳдлашувчи Томон ўн беш (15) кун ёки ундан кўпроқ келишиб олинган вақт давомида зарур чораларни кўрмаса, ушбу ҳолат мазкур Битимнинг 4-моддаси қўлланилишига асос бўлиши лозим.
3. Конвенциянинг 33-моддасида кўрсатилган мажбуриятлардан қатъий назар, бир Аҳдлашувчи Томоннинг тайинланган авиакорхонаси ёки авиакорхоналари томонидан эксплуатация қилинаётган ёхуд уларнинг номидан ижарага олинган, бошқа Аҳдлашувчи Томон давлат ҳудудидан ёки унинг давлат ҳудудига парвозни амалга ошираётган ҳар қандай ҳаво кемаси, бошқа Аҳдлашувчи Томон ҳудудида бўлган вақтида парвозни сабабсиз кечиктиришга йўл қўймаслик шарти билан, ҳаво кемаси саҳнида ёки ёнида борт ва экипаж ҳужжатларининг ҳақиқийлигини, ҳаво кемаси ва мосламаларининг ҳолатини текшириш мақсадида (ушбу моддада перрон инспекцияси деб юритилади) бошқа Аҳдлашувчи Томоннинг ваколатли вакиллари текширувидан ўтказилиши мумкин.
а) ҳаво кемаси ёки ҳаво кемасининг эксплуатацияси Конвенцияга мувофиқ айни пайтда ўрнатилган минимал стандартларга мос эмаслиги тўғрисида жиддий хавотир бўлса, ёки
б) етарли даражада техник хизмат кўрсатиш йўқлиги ва айни пайтда Конвенцияга мувофиқ ўрнатилган парвозлар хавфсизлиги стандартларининг бажарилмаётганлиги тўғрисида жиддий хавотир бўлса,
Конвенциянинг 33-моддасига биноан текширув ўтказаётган Аҳдлашувчи Томон ҳаво кемасига ёки унинг экипажига берилган сертификат ёки гувоҳномалар, уларнинг ҳақиқий деб тан олинганлиги талаблари ёки ушбу ҳаво кемасининг эксплуатацияси талаблари Конвенциянинг минимал стандартларига мувофиқ эмас деб хулоса чиқариш ҳуқуқига эга бўлади.
5. Агар мазкур модданинг 3-бандига биноан Аҳдлашувчи Томонлардан бирининг авиакорхонаси томонидан ёки авиакорхонанинг номидан фойдаланиладиган ҳаво кемани перрон текширувидан ўтказиш ушбу корхона ёки корхоналар вакиллари томонидан таъқиқланган бўлса, бошқа Аҳдлашувчи Томон мазкур модданинг 4-бандида тавсифланган жиддий камчиликлар мавжудлиги тўғрисида тахмин қилиши ва мазкур бандга мувофиқ хулоса чиқариш ҳуқуқига эга.
7. Бир Аҳдлашувчи Томоннинг мазкур модданинг 4 ва 6-бандларга мувофиқ амалга оширадиган ҳар қандай хатти-ҳаракати, мазкур чораларни кўришга сабаб бўлган асос йўқ қилинган вақтдан эътиборан тўхтатилиши лозим.
Аҳдлашувчи Томонлардан бирининг тайинланган авиакорхонасига тегишли ҳаво кемаси ноиложликдан қўнганда, ҳалокатга учраганда ёки бошқа воқеа содир бўлган тақдирда, давлат ҳудудида ҳодиса содир бўлган Аҳдлашувчи Томон бу ҳақда дарҳол бошқа Аҳдлашувчи Томонни хабардор қилади, агар экипаж ва йўловчилар жабрланган бўлса, уларга ёрдам бериш учун шошилинч чора-тадбирлар кўради, ва ушбу ҳаво кемасидан почта, багаж ва юкларнинг асралишини таъминлайди, шунингдек, ҳодисанинг сабабларини текшириш учун зарур чора-тадбирларни кўриши ва бошқа Аҳдлашувчи Томоннинг илтимосига биноан ушбу Аҳдлашувчи Томон вакилларини ўз давлати ҳудудига бундай ҳодисанинг текширувида иштирок этишлари учун тўсиқсиз киришларини таъминлайди. Ҳодисани текширишни амалга оширувчи Аҳдлашувчи Томон бошқа Аҳдлашувчи Томонни унинг натижалари тўғрисида хабардор қилиши лозим.
Ҳар бир тайинланган авиакорхона бошқа Аҳдлашувчи Томон давлатининг ҳудудида ўз-ўзига ер усти хизматини кўрсатиш ҳуқуқига эга бўлади ёки акс ҳолда, шундай хизматларни ўтказиш тўғрисида тўлиғича ёки қисман бундай хизматларни кўрсатишга ваколати бўлган таъминотчилар билан шартнома тузишга ҳақлидир. Агарда бир Аҳдлашувчи Томон давлат ҳудудида ер усти хизматини кўрсатиш учун мақбул бўлган қоидаларга кўра бундай хизматлар кўрсатилиши таъқиқланган ёки чекланган бўлса ёхуд бундай хизматлар бўйича шартнома тузиш ёки ўзининг хизматларини кўрсатишни амалга ошириш имконияти чекланган тақдирда, ҳар бир тайинланган авиакорхона камситмаслик шартлари асосида ўзининг хизматларини кўрсатишни амалга ошириш ёхуд бундай хизматларни амалга оширувчи таъминотчи ёки таъминотчилар хизматидан фойдаланиш ҳуқуқига эга бўлади.
Мазкур Битимни ёки унинг Иловасини талқин қилиш ёки қўллаш билан боғлиқ ҳар қандай низо ҳар икки Аҳдлашувчи Томон авиация маъмуриятлари ўртасида тўғридан-тўғри музокаралар ўтказиш йўли билан ҳал қилинади. Агар кўрсатилган маъмуриятлар келишувга эришмасалар, низо тўғридан-тўғри Аҳдлашувчи Томонлар ўртасида ҳал қилинади.
1. Мазкур Битимга Аҳдлашувчи Томонларнинг ўзаро келишуви асосида унинг ажралмас қисми ҳисобланадиган ҳамда мазкур Битимнинг 25-моддасида кўрсатилган тартибда кучга кирадиган алоҳида баённомалар билан расмийлаштириладиган ўзгартириш ва қўшимчалар киритилиши мумкин.
2. Мазкур Битимнинг Иловасига киритиладиган ўзгартириш ва қўшимчалар тўғридан-тўғри Аҳдлашувчи Томонларнинг авиация маъмуриятлари ўртасида келишилиши мумкин. Улар Аҳдлашувчи Томонларнинг қайд этилган маъмуриятлари тасдиқлаган санадан бошлаб вақтинча қўлланилиши мумкин ва дипломатик каналлар орқали тасдиқланганидан кейин кучга киради.